Θέατρο του παραλόγου θυμίζει το ισχύον καθεστώς έκδοσης των αδειών ίδρυσης και λειτουργίας καταστημάτων σούπερ μάρκετ. Οι πρωταγωνιστές του –επιχειρηματίες και δημόσιοι λειτουργοί– κάθε φορά δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό συμμετέχοντας σε μια παράσταση στην οποία σχεδόν ποτέ δεν πέφτει αυλαία. Πρόκειται για μια χαριτωμένη επιθεώρηση ή για ένα έργο όλο… σασπένς, που παίζεται σχεδόν καθημερινά, με «θύμα» την επιχειρηματική κοινότητα και «δράστη» το δημόσιο

Θέατρο του παραλόγου θυμίζει το ισχύον καθεστώς έκδοσης των αδειών ίδρυσης και λειτουργίας καταστημάτων σούπερ μάρκετ. Οι πρωταγωνιστές του –επιχειρηματίες και δημόσιοι λειτουργοί– κάθε φορά δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό συμμετέχοντας σε μια παράσταση στην οποία σχεδόν ποτέ δεν πέφτει αυλαία. Πρόκειται για μια χαριτωμένη επιθεώρηση ή για ένα έργο όλο… σασπένς, που παίζεται σχεδόν καθημερινά, με «θύμα» την επιχειρηματική κοινότητα και «δράστη» το δημόσιο.

Οι καλές «ερμηνείες» των δημόσιων λειτουργών δυστυχώς σπανίζουν, ενώ οι τοπικοί άρχοντες εμφανίζονται ως… guest stars, που με μία και μόνο παρουσία τους επιδιώκουν να ανατρέψουν το σκηνικό. Όσο για τους επιχειρηματίες, πασχίζουν να δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό προκειμένου να φέρουν εις πέρας τον δύσκολο ρόλο τους, που δεν είναι η εξασφάλιση των αναγκαίων κεφαλαίων για την υλοποίηση μιας βιώσιμης επένδυσης, αλλά η αντιμετώπιση του σκληρού, αδιάφορου, πολυπρόσωπου και πολυδαίδαλου προσώπου του δημοσίου.

Η επιτυχής ίδρυση μιας εμπορικής μονάδας δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση. Ο μεγάλος όγκος των παραστατικών και δικαιολογητικών, η απερίγραπτη γραφειοκρατία, η συμμετοχή και ενδεχομένως οι αλληλοκαλύψεις αρμοδιοτήτων δημόσιων και δημοτικών υπηρεσιών, τα τοπικά συμφέροντα και το παρασκήνιο για την… προάσπισή τους, τα «νωχελικά» ανακλαστικά των ελεγκτικών αρχών και φυσικά το …«γρηγορόσημο» που πάντα λύνει ως διά μαγείας κάθε πρόβλημα, μόνο εμπόδια προκαλούν στην υλοποίηση των επενδυτικών πρωτοβουλιών ενός κλάδου που τα τελευταία χρόνια εμφανίζει ραγδαία ανάπτυξη.

Στελέχη του επισημαίνουν την ανάγκη ριζικής αλλαγής του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου, ώστε να κωδικοποιηθούν οι διαδικασίες, να περιοριστεί το φαινόμενο της γραφειοκρατίας, να συντομεύσει ο απαιτούμενος χρόνος ίδρυσης και λειτουργίας υπεραγορών, να αποσαφηνισθούν όλες οι νομικές ασάφειες, να προσδιοριστούν τα όρια ευθύνης κάθε συναρμόδιου φορέα και πολύ περισσότερο να πάψουν να λειτουργούν… παράνομα τα δύο στα τρία σούπερ μάρκετ, με άδειες μικτού καταστήματος.

Άδειες «μικτού καταστήματος» αντί «υπεραγοράς»

Ο χαρακτηρισμός του καταστήματος είναι ίσως για τους επιχειρηματίες ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα του σημερινού καθεστώτος. Το ζήτημα που έχει τεθεί με τη χρήση γης και τον προσδιορισμό της εμπορικής μονάδας, υποχρεώνει σε αρκετές περιπτώσεις τον επενδυτή να οργανώνει ένα σούπερ μάρκετ άνω των 1.000 τμ με άδεια μικτού καταστήματος (!) και όχι υπεραγοράς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το σούπερ μάρκετ να φιλοξενεί, ουσιαστικά παρανόμως, το σύνολο των προϊόντων που διαθέτουν τα καταστήματα του κλάδου, αφού η άδειά του εξαιρεί μέρος κατηγοριών κωδικών. Βέβαια σε περίπτωση ελέγχου, που ωστόσο σπανίζουν μετά την αδειοδότηση της μονάδας και που συνήθως γίνονται με αφορμή σχετικές καταγγελίες, ο επιχειρηματίας αναγκάζεται για μικρό διάστημα να αποσύρει τα επίμαχα προϊόντα από τα ράφια του.

Σε παρατυπίες εξαναγκάζονται όμως οι επιχειρηματίες και όταν επιθυμούν να εγκαταστήσουν νέο τμήμα εντός ενός ήδη λειτουργούντος καταστήματος. Βάσει νόμου, σε αυτές τις περιπτώσεις καθίσταται υποχρεωτική η αναθεώρηση της άδειας από μηδενική βάση. Η διοίκηση της εταιρείας καλείται λοιπόν είτε να μη δημιουργήσει το νέο τμήμα, είτε να το λειτουργήσει χωρίς άδεια, ώστε να αποφύγει για δεύτερη φόρα την πολύμηνη και πολυέξοδη διαδικασία που ορίζει το ισχύον καθεστώς.

Το πεπόνι και το μαχαίρι των δημοτικών αρχών

Σοβαρά είναι επίσης τα προβλήματα τα οποία τίθενται από τη συμμετοχή των δημοτικών αρχών στις σχετικές διαδικασίες. Πολλές φορές οι αποφάσεις των δημοτικών συμβουλίων καθυστερούν έως και δύο έτη. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο επιχειρηματίας λειτουργεί το κατάστημά του χωρίς την τελική έγκριση του δήμου, που μπορεί σε εκείνη τη φάση να είναι τυπική, δεν παύει όμως να προβλέπεται από τον νόμο και η επιχείρηση να παραμένει εκτεθειμένη σε περίπτωση αιφνιδιαστικού ελέγχου.

Στο μεταξύ, από τις διαδικασίες αδειοδότησης δεν λείπουν και τα… πολιτικά παιχνίδια. Συνήθως καθίστανται αναγκαία –έως επιβεβλημένα– όταν μια εταιρεία βρίσκεται αντιμέτωπη με τα μέλη του τοπικού δημοτικού συμβουλίου. Σε αρκετές των περιπτώσεως οι αντιρρήσεις ή οι αντιδράσεις αφορούν μη ουσιώδη ζητήματα, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι η υπό ίδρυση μονάδα θα βρίσκεται κοντά σε σχολείο. Το ζητούμενο τότε είναι η αναζήτηση συμβιβαστικής λύσης, διαμέσου παρασκηνιακών κινήσεων ή και συμφωνιών με βέβαιη την εμπλοκή και πολιτικών πρόσωπων.

Τα προβλήματα κατά κύριο λόγο περιπλέκονται λόγω της από τον νόμο εξουσιοδότησης που έχουν τα δημοτικά συμβούλια να ορίζουν νέες ή ειδικές προϋποθέσεις για την ίδρυση μιας υπεραγοράς.

Ο κόμπος έφτασε στο χτένι

«Όλες οι προαναφερόμενες δυσλειτουργίες προϋποθέτουν διάστημα περίπου δύο ετών για την ολοκλήρωση των διαδικασιών αδειοδότησης μιας αλυσίδας, όταν ο απαιτούμενος χρόνος εκτέλεσης μιας επένδυσης κυμαίνεται μεταξύ 5 και 7 μηνών» επισημαίνει στο «σελφ σέρβις» ο κ. Αριστοτέλης Παντελιάδης, γενικός διευθυντής της ΜΕΤΡΟ, υπογραμμίζοντας έτσι τον ανασταλτικό χαρακτήρα του σημερινού θεσμικού πλαισίου για νέες επενδύσεις.

Από την πλευρά του κορυφαίο στέλεχος της ΚΑΡΦΟΥΡ ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ, τάσσεται υπέρ των θεσμικών παρεμβάσεων ώστε να ξεπεραστούν οι αγκυλώσεις στην εκτέλεση των επενδυτικών πλάνων κάθε αλυσίδας του οργανωμένου λιανεμπορίου και να ανοίξει ο δρόμος για μεγαλύτερες, ταχύτερες και αποδοτικότερες επενδύσεις, που όπως αναφέρει θα εξασφαλίσουν οφέλη, τόσο για τον επιχειρηματία και την κυβέρνηση, όσο και για τον ίδιο τον πολίτη, είτε πρόκειται για τον καταναλωτή είτε για τον εργαζόμενο.

Κατά την άποψη του κ. Γιάννη Αβδελά, γενικού διευθυντή της DIA, το ισχύον πλαίσιο μόνο εμπόδια προκαλεί στις νέες επενδύσεις σε μια αγορά που τα τελευταία χρόνια εμφανίζει τεράστια ανάπτυξη. Όπως επισημαίνει, τα παράδοξα και τα αδιέξοδα του συστήματος έχουν πλέον ξεπεράσει κάθε λογική γι’ αυτό και πρέπει άμεσα να υπάρξουν παρεμβάσεις θεσμικού χαρακτήρα.

Στο ζήτημα της αδειοδότησης αναφέρθηκε και ο κ. Χάρης Κυρλής, εμπορικός διευθυντής της ΑΦΟΙ ΒΕΡΟΠΟΥΛΟΙ, τονίζοντας ότι το νομοθετικό πλαίσιο έκδοσης αδειών ίδρυσης και λειτουργίας καταστημάτων σούπερ μάρκετ καθορίζεται από την υγειονομική διάταξη ΑΙβ/8577/83, η οποία έχει ήδη ζωή 20 ετών, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να καλύψει τις σημερινές ανάγκες, όπως για παράδειγμα την ύπαρξη αλυσίδων με μεγάλο αριθμό καταστημάτων.

Σημειώνεται τέλος, πως σύμφωνα με κύκλους της αγοράς, ο ΣΕΣΜΕ δεν έχει θέσει επισήμως ζήτημα ριζικής αναθεώρησης του θεσμικού πλαισίου, καθώς, όπως υπογραμμίζεται, το γεγονός και μόνο ότι στις διαδικασίες εμπλέκεται ένας μεγάλος αριθμός αρμοδίων υπηρεσιών του δημοσίου και της τοπικής αυτοδιοίκησης, καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την οποιαδήποτε παρέμβαση. Προϋπόθεση για ουσιαστικές αλλαγές αποτελεί η ανατροπή που ισχύοντος θεσμικού πλαισίου και κατά συνέπεια η σύγκρουση της κυβέρνησης με κυκλώματα, συμφέροντα και εν γένει με τους διαφωνούντες με την πολιτική της.

Τα παράδοξα των αδειοδοτήσεων

Παράδοξο πρώτο: Οι πολεοδομικές διατάξεις και οι διατάξεις για τη χρήση γης σε αρκετές περιπτώσεις επιτρέπουν τη λειτουργία μονάδας 1.000 τμ με άδεια μικτού καταστήματος τροφίμων και σε απόσταση 200 μέτρων στον ίδιο δρόμο προβλέπουν άδεια υπεραγοράς σε κατάστημα 200 τμ! Αποτέλεσμα: το μικρό κατάστημα έχει τη δυνατότητα να πουλάει τα πάντα, ενώ το μεγάλο δεν μπορεί να διαθέτει βασικά προϊόντα, όπως ψωμί, κάποιες από τις κατηγορίες γάλακτος κά.

Παράδοξο δεύτερο: Σε πολλούς δήμους δεν προβλέπεται προέγκριση για την άδεια λειτουργίας ενός καταστήματος, με συνέπεια να απαιτείται από τον επιχειρηματία να προβεί στο σύνολο της επένδυσης –οικοδομική άδεια, κατασκευή, αγορά εξοπλισμού, μέχρι και τοποθέτηση των προϊόντων στα ράφια– πριν περάσει το υγειονομικό και η πυροσβεστική για αυτοψία. Μετά τους δύο αυτούς ελέγχους ο επιχειρηματίας υποβάλλει αίτηση στον δήμο για έκδοση άδειας λειτουργίας, η οποία ωστόσο ενδέχεται να απορριφθεί…

Παράδοξο τρίτο: Ο νόμος δεν ορίζει συγκεκριμένες προθεσμίες για τη διενέργεια των προβλεπόμενων ελέγχων. Κατά συνέπεια ο επενδυτής βρίσκεται συνεχώς εκτεθειμένος στις πολεοδομικές, υγειονομικές, πυροσβεστικές και δημοτικές αρχές, οι οποίες, όπως υποστηρίζεται, συστηματικά αυθαιρετούν. Έχει καταγραφεί η περίπτωση καταστήματος για το οποίο επενδύθηκαν περί τα 600.000 ευρώ, που έμενε κλειστό επί 11 μήνες (!), με τα προϊόντα στα ράφια του και το ενοίκιο να «τρέχει», επειδή το δημοτικό συμβούλιο μεγάλου δήμου θεώρησε το κτίσμα …αντιαισθητικό (!) –σημειωτέον ότι η αρχιτεκτονική επιτροπή που ενέκρινε τα σχέδια του καταστήματος ανήκε στην πολεοδομία του συγκεκριμένου δήμου (!).

Παράδοξο τέταρτο: Η ελληνική νομοθεσία που ρυθμίζει τα της λειτουργίας καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος απαγορεύει την υπομίσθωση χώρου (shop in shop) για την πώληση ψαριών, τυροκομικών και αλλαντικών, τη στιγμή κατά την οποία ο φορολογικός κώδικας το επιτρέπει. Στην ουσία αυτό που επιτρέπεται να λειτουργεί κάτω από μία εταιρική οντότητα δεν είναι… υγειονομικά αποδεκτό αν οι φορολογικές οντότητες είναι διαφορετικές.

Παράδοξο πέμπτο: Για την υπομίσθωση απαιτείται η εξασφάλιση ξεχωριστής εισόδου για το σχετικό τμήμα, καθώς και ταμειακής μηχανής, αλλά και περίφραξη του χώρου με τοιχία.

Παράδοξο έκτο: Ο νόμος σαφώς προβλέπει ότι οι άδειες λειτουργίας σε περιπτώσεις μετασχηματισμού επιχειρήσεων (συγχωνεύσεις, εξαγορές κά) ισχύουν ως είχαν. Ωστόσο, η ερμηνεία ανά δημοτική αρχή ποικίλλει. Όπου η θέση του δημοτικού «άρχοντα» είναι διαφορετική από αυτή του νόμου οι υπεύθυνοι των καταστημάτων οδηγούνται στο τοπικό αστυνομικό τμήμα για να οδηγηθούν στην αυτόφωρη διαδικασία της Εισαγγελίας, καθώς θεωρείται ότι το κατάστημα λειτουργεί χωρίς άδεια.

Παράδοξο έβδομο: Όταν απαιτηθεί αλλαγή του υγειονομικού εκπροσώπου (σε περίπτωση θανάτου ή αποχώρησης), η ελληνική νομοθεσία επιβάλει τη διαδικασία έκδοσης των παραστατικών εξ αρχής, με αποτέλεσμα την οικονομική επιβάρυνση της επιχείρησης για την εξασφάλιση των απαιτούμενων πιστοποιητικών.

Παράδοξο όγδοο: Στις ελεγκτικές διαδικασίες εμπλέκονται δεκάδες αρχές που πολλές φορές διατυπώνουν αντικρουόμενες αποφάσεις, ενώ διαπιστώνονται και αλληλοκαλύψεις αρμοδιοτήτων. Ελέγχους, μεταξύ άλλων, διενεργούν η διεύθυνση Δημόσιας Υγιεινής του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, η διεύθυνση Κτηνιατρικής Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Γεωργίας, οι υγειονολόγοι ιατροί, οι ιατροί άλλων κατηγοριών και οι επόπτες δημόσιας υγείας του Υπουργείου Υγείας και των υγειονομικών υπηρεσιών των νομαρχιών, όπως επίσης και συνεργεία των αστυνομικών αρχών, της Κτηνιατρικής Υπηρεσίας και του Υπουργείου Ανάπτυξης (ΕΟΤ, ΕΦΕΤ), οι χημικοί υπάλληλοι των περιφερειακών υπηρεσιών κά.

Παράδοξο ένατο: Ορισμένα καταστήματα στο πρώτο διάστημα λειτουργίας τους προκειμένου για την ηλεκτροδότησή τους υποστηρίζονται από γεννήτρια, λόγω των καθυστερήσεων που παρατηρούνται από τη ΔΕΗ για τη σύνδεση του ρεύματος.

Παράδοξο δέκατο: Πολλές φορές ο επιχειρηματίας εξαναγκάζεται να πληρώσει δύο φορές το έργο που αφορά στην παροχή μεγαλύτερης τάσης ρεύματος. Μια σε ιδιωτικό συνεργείο –που συνήθως «τυγχάνει» να είναι ο εργολάβος της ΔΕΗ– προκειμένου το έργο να εκτελεστεί εμπρόθεσμα και μια δεύτερη στην ίδια τη ΔΕΗ, καθώς κάτι ανάλογο προβλέπει ως προϋπόθεση η σχετική νομοθεσία, ώστε η επιχείρηση να συνδεθεί με το δίκτυο της δημόσιας επιχείρησης…

Απαιτούμενα δικαιολογητικά για την έκδοση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος

1. Αίτηση συνοδευόμενη από στοιχεία του προσώπου που ζητά την άδεια.

2. Τα εκ του νόμου προβλεπόμενα έγγραφα που αποδεικνύουν κυριότητα ή μίσθωση του καταστήματος από τον αιτούντα την άδεια λειτουργίας (επικυρωμένο φωτοαντίγραφο του μισθωτηρίου – συμφωνητικού μίσθωσης ή υπεύθυνη δήλωση περί ιδιοκτησίας του χώρου) θεωρημένα από την εφορία.

3. Φωτοαντίγραφο επικυρωμένο από πολεοδομία της άδειας οικοδομής.

4. Βεβαίωση κύριας χρήσης από πολεοδομία ότι ο χώρος προορίζεται για κατάστημα.

5. Γνήσιο αντίγραφο της κάτοψης του καταστήματος σύμφωνα με την οικοδομική του άδεια.

6. Έγγραφο που αφορά τις χρήσεις γης στην περιοχή του καταστήματος από την πολεοδομία.

7. Σχεδιάγραμμα κάτοψης μόνο των χώρων του καταστήματος σε 4 αντίγραφα συντασσόμενα σύμφωνα με το άρθρο 7 παρ. 2 της ΑΙΒ/8577/83 υγειονομικής διάταξης, σε κλίμακα 1:50. Αναφέρονται με ακρίβεια οι διαστάσεις μήκος/πλάτος/ύψος/ωφέλιμος χώρος, καθώς και ο προορισμός του κάθε χώρου. Σχεδιάγραμμα κατόψεως και κάθετου τομής του καταστήματος σε τρία αντίγραφα υπό κλίμακα 1:50 πρόσφατης έκδοσης, σφραγισμένα από διπλωματούχο μηχανικό ή υπομηχανικό ή εργοδηγό ή σχεδιαστή.

8. Το προβλεπόμενο από την απόφαση 12172/22.3.02 Κ.Α. του Υπουργείου Εσωτερικών (ΦΕΚ 533/Β/30.4.02) τριπλότυπο του δήμου.

9. Βεβαίωση πυρασφάλειας της πυροσβεστικής υπηρεσίας.

10. Εγκεκριμένη μελέτη πυροπροστασίας.

11. Υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/86 του διαχειριστή ή του ιδιοκτήτη του χώρου ότι «ο ισχύον κανονισμός επιτρέπει τη λειτουργία του συγκεκριμένου καταστήματος ως…..». Αν δεν υπάρχει κανονισμός θα πρέπει να δηλωθεί ότι «δεν υπάρχει κανονισμός και ότι κατά πλειοψηφία οι ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων του κτηρίου, επιτρέπουν τη χρήση του χώρου και τη λειτουργία του υπό ίδρυση καταστήματος ως…». Στη δήλωση θα πρέπει να φαίνεται η ιδιότητα του δηλούντος (διαχειριστής ή ιδιοκτήτης). Οι υπεύθυνες δηλώσεις κατατίθενται επικυρωμένες με το γνήσιο της υπογραφής από την αστυνομία.

12. Λογαριασμός της ΔΕΗ.

13. Δήλωση αδειούχου εγκαταστάτη ηλεκτρολόγου ότι οι ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις πληρούν τις προϋποθέσεις ασφαλούς λειτουργίας του καταστήματος.

14. Βεβαίωση μη οφειλής στον δήμο από τη διεύθυνση ταμειακής υπηρεσίας.

15. Βιβλιάριο υγείας από υγειονομικό.

16. Ποινικό μητρώο υπευθύνου – απόσπασμα ποινικού μητρώου (για τις εταιρείες απαιτείται από όλα τα μέλη των ΔΣ τους).

17. Φωτοαντίγραφο αστυνομικής ταυτότητας του αγορανομικού υπευθύνου.

18. Δύο φωτογραφίες πρόσφατης έκδοσης αγορανομικού υπευθύνου.

19. Φάκελος με λάστιχα για τα δικαιολογητικά.

20. Δήλωση έναρξης επαγγέλματος από την αρμόδια ΔΟΥ.

21. Τα ΦΕΚ για ΑΕ και ΕΠΕ (από τη σύσταση και όλες οι τροποποιήσεις).

22. Καταστατικό της εταιρείας.

23. Πρακτικό της εταιρείας περί ορισμού εταίρου ως υπευθύνου για την τήρηση των υγειονομικών και αγορανομικών διατάξεων.