Η συγκρατημένη υποχώρηση των πωλήσεων παγωτού στα σούπερ μάρκετ, η σημαντική ενίσχυσή τους όσον αφορά στα παγωτά PL και η περαιτέρω ενδυνάμωση των μεριδίων της Lidl στην κατηγορία, χαρακτηρίζουν την εν λόγω αγορά το τελευταίο δωδεκάμηνο. Αισιοδοξία για την τόνωση των πωλήσεων εκφράζεται φέτος από την εκτός του σούπερ μάρκετ αγορά, δεδομένων των ελπίδων για την αύξηση του τουρισμού, λόγω της κρίσης στον αραβικό κόσμο.

Oι πωλήσεις του παγωτού υποχώρησαν το 2010 στο σύνολο της αγοράς κατά 4,1% σε όγκο και 4,8% σε αξία (πηγή Nielsen). Το παγωτό δεν αποτελεί είδος πρώτης ανάγκης και υπ’ αυτήν την έννοια η αγορά του είναι ευάλωτη στις συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Ωστόσο, η κατανάλωσή του προσφέρει μια οικονομικά προσιτή και σύντομη απόλαυση, η οποία τελικά φαίνεται ότι προστατεύει την κατηγορία από τις μεγάλες πτωτικές τάσεις που ταλαιπωρούν άλλα προϊόντα.

Στο επιχειρηματικό πεδίο οι εξελίξεις στον κλάδο του παγωτού είναι ιδιαίτερα «θερμές». Στις αρχές του 2011 δόθηκε επισήμως το πράσινο φως από την Επιτροπή Ανταγωνισμού για την εξαγορά της ΕΒΓΑ από τη Unilever Hellas –λίγα χρόνια πριν προηγήθηκε η εξαγορά της Δέλτα Βιομηχανίας Παγωτού από τη Nestle Hellas.

Πλέον η αγορά του προϊόντος ελέγχεται από τις δύο πολυεθνικές εταιρείες, που αθροιστικά τα μερίδιά τους ενδεχομένως υπερβαίνουν το 80% της εγχώριας κατανάλωσης.

Παράλληλα, η γαλακτοβιομηχανία Κρι-Κρι ενίσχυσε τη συνεργασία της με τη Mars Hellas, αναλαμβάνοντας την αποκλειστική διάθεση όλων των παγωτών Mars από τα ψυγεία της (τα τελευταία μέχρι πρότινος διέθεταν μόνο επιλεγμένους κωδικούς Mars). Από τη νέα συνεργασία, αναμένεται μια αύξηση των πωλήσεων παγωτού Κρι-Κρι κατά 15% σε σχέση με το περασμένο έτος και οικονομίες κλίμακας για τις συνεργαζόμενες εταιρείες συνεπεία της συνένωσης των δικτύων τους.

Σχολιάζοντας τις επιχειρηματικές εξελίξεις, στέλεχος μεγάλης εταιρείας του κλάδου επεσήμανε ότι έχουν οδηγήσει σε νέες ισορροπίες, προσθέτοντας επίσης: «Τα προηγούμενα χρόνια η Nestle προτίμησε να δώσει βαρύτητα στα προϊόντα και το σήμα της Δέλτα αντί του να τα ενσωματώσει στο δικό της χαρτοφυλάκιο. Και πολύ σωστά, εφόσον η μάρκα Δέλτα είναι πολύ ισχυρή στην κατηγορία στην Ελλάδα, σε αντίθεση με τη χαμηλότερη αναγνωρισιμότητα των παγωτών της Nestle». Τους επόμενους μήνες θα φανεί ο τρόπος με τον οποίο θα διαχειριστεί η Unilever τα προϊόντα της ΕΒΓΑ.

Η συγκέντρωση της αγοράς στα χέρια ολίγων οδηγεί από την άλλη πλευρά σε προβληματισμό. «Μακροπρόθεσμα ίσως δημιουργηθεί μια κατάσταση, όπου δεν θα υπάρχουν ενδιάμεσοι, δηλαδή μικρότεροι ανταγωνιστές», εκτιμά στέλεχος μεγάλης αλυσίδας λιανικής, προσθέτοντας: «Σε αυτό το στάδιο θα παίξουν σημαντικό ρόλο τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας».

 Πίνακας 1: Πωλήσεις παγωτού σε αξία (σε χιλ. ευρώ)

 Κατηγορία  12μηνο έως
Δεκέμβριο 2009 
 12μηνο έως
Δεκέμβριο 2010 
 Ποσοστιαία
μεταβολή (%)
 Σύνολο αγοράς  245.598  233.762  -4,8%
 PL  17.170  18.865  9,9%
 Σημείωση: Περιλαμβάνονται καταστήματα τροφίμων και ψιλικών, περίπτερα και γαλακτοπωλεία, στο σύνολο της ελληνικής αγοράς (ηπειρωτική Ελλάδα, Πελοπόννησος και Κρήτη).

 Πηγή: Nielsen Market Track

 Πίνακας 2: Ποσοστιαία μεταβολή πωλήσεων παγωτού (σε όγκο)

 Κατηγορία  Ποσοστιαία μεταβολή (Ιαν.-Δεκ. 2010 –  Ιαν.-Δεκ.2009)
 Σύνολο αγοράς  -4,1%
 PL  7,4%
 Σημείωση: Περιλαμβάνονται καταστήματα τροφίμων και ψιλικών, περίπτερα και γαλακτοπωλεία, στο σύνολο της ελληνικής αγοράς (ηπειρωτική Ελλάδα, Πελοπόννησος και Κρήτη).

 Πηγή: Nielsen Market Track

Ο τουρισμός δημιουργεί προσδοκίες
Μια από τις αιτίες που, όπως εκτιμάται, συνέτεινε πέρυσι στην πτωτική πορεία της αγοράς του παγωτού ήταν οι ασταθείς καιρικές συνθήκες στις αρχές του καλοκαιριού, που αποθάρρυναν την κατανάλωση. Στην ελληνική αγορά, εξάλλου, η κατανάλωση του προϊόντος γίνεται κατά βάση στους θερινούς μήνες παρά τις προσπάθειες των εταιρειών του κλάδου να τη διευρύνουν και εκτός θερινής σεζόν.

Φέτος, στελέχη της αγοράς εκτιμούν ότι οι πωλήσεις θα διαμορφωθούν στα ίδια επίπεδα με πέρυσι, ενδεχομένως κι ελαφρώς πτωτικά. Το ενδιαφέρον, κυρίως της εκτός του σούπερ μάρκετ αγοράς του παγωτού, στρέφεται με την ελπίδα της τόνωσης των πωλήσεων στην αύξηση της τουριστικής κίνησης, λόγω των εξελίξεων στον αραβικό κόσμο.


Η διανομή του παγωτού
Λόγω της φύσης του προϊόντος, που συνδέεται με την αυθόρμητη κατανάλωση, η πλειονότητα των πωλήσεων πραγματοποιείται μέσω των διάσπαρτων σημείων διανομής της αυθόρμητης αγοράς (περίπτερα, καταστήματα ψιλικών κτλ).

Σύμφωνα με στοιχεία της Nielsen, οι συνολικές πωλήσεις του παγωτού στην ελληνική αγορά ανέρχονται περίπου σε 233 εκατ. ευρώ, περίπου σε ποσοστό 60% πραγματοποιούνται από τα μικρά σημεία πώλησης και κατά το 40% από τα σούπερ μάρκετ, ο τζίρος των οποίων το 2010 ανήλθε στα 94,436 εκατ. ευρώ (πηγή Nielsen). Ωστόσο, σύμφωνα με έγκυρες εκτιμήσεις παραγόντων του κλάδου, το μερίδιο πωλήσεων των μικρών σημείων πώλησης (της αυθόρμητης αγοράς) ενδεχομένως καλύπτει το 85% της εγχώριας αγοράς.

Πάντως, σταδιακά παρατηρείται μια μετατόπιση του καταναλωτικού ενδιαφέροντος προς τα σούπερ μάρκετ, δεδομένου ότι οι τιμές τους είναι χαμηλότερες από αυτές των μικρών σημείων πώλησης.

Είναι ενδεικτικό ότι η πτώση των πωλήσεων μέσω των σούπερ μάρκετ ήταν χαμηλότερη το 2010 σε σύγκριση με άλλα κανάλια διανομής. Ειδικότερα, ο τζίρος τους σε αξία κάμφθηκε μόλις κατά 1%, ενώ η πτώση σε όγκο περιορίστηκε σε 0,6% (πηγή Nielsen). Η κάμψη των πωλήσεων σε αξία αποδίδεται από στελέχη του κλάδου στη σημαντική ενίσχυση των μεριδίων του παγωτού ιδιωτικής ετικέτας. Το αξιοσημείωτο είναι ότι το μερίδιο πωλήσεων σε αξία των άλλων καναλιών διανομής υπέστη πέρυσι πολύ μεγαλύτερη πτώση: κατά 12,5% στα γαλακτοπωλεία και 6,1% στα καταστήματα ψιλικών και τα περίπτερα.

Όλες οι επιμέρους υποκατηγορίες της αγοράς του παγωτού κινήθηκαν πτωτικά, με εξαίρεση τις πολυσυσκευασίες, οι πωλήσεις των οποίων ενισχύθηκαν, πράγμα που οφείλεται στην ευκολία σερβιρίσματος και τη μεγάλη ποικιλία τους. Οι πωλήσεις των οικογενειακών παγωτών εκτιμάται ότι υποχώρησαν κατά 5% σε αξία, καθώς κυρίως αυτά δέχονται το «ωστικό κύμα» της ανάπτυξης των private label.

Τα τελευταία χρόνια ενισχύεται η ζήτηση των παγωτών με χαμηλά λιπαρά και μικρή ή καθόλου περιεκτικότητα ζάχαρης.

Τα οικογενειακά παγωτά κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο στον τζίρο των σούπερ μάρκετ στο παγωτό –περίπου 60%-80% έναντι περίπου 10%-30% των πολυσυσκευασιών. Το υπόλοιπο ποσοστό αντιστοιχεί στις πωλήσεις του ατομικού παγωτού.

Εκρηκτική ανάπτυξη του PL παγωτού
Οι πωλήσεις του παγωτού ιδιωτικής ετικέτας αυξάνονται με ραγδαίους ρυθμούς. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενισχύθηκαν κατά 10% σε αξία πέρυσι, για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά. Με διαφορά τιμής από 40% έως και 80% σε ορισμένες περιπτώσεις, το παγωτό ιδιωτικής ετικέτας «καλύπτει μια συγκεκριμένη ανάγκη, του πελάτη που αγαπά το παγωτό, αλλά δίνει ιδιαίτερη σημασία στην τιμή», επισημαίνει στέλεχος μεγάλης αλυσίδας.

Η παρουσία των PL είναι ιδιαίτερα έντονη κυρίως στα οικογενειακά παγωτά. Οι μεγάλοι προμηθευτές προσπαθούν να ανταποκρίνονται στον ανταγωνισμό των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας, λανσάροντας νέα προϊόντα υπό την εγγύηση ποιότητας των επωνυμιών τους, αλλά σε χαμηλές τιμές. Ενδεικτικά, η Algida, δίπλα στη «ναυαρχίδα» του οικογενειακού παγωτού Carte d’Οr, λανσάρισε πέρυσι τη σειρά οικογενειακών παγωτών soft and creamy, με την επωνυμία Algida, σε δίλιτρες συσκευασίες στην τιμή των 4,95 ευρώ.

«Οι επώνυμες εταιρείες είναι ακόμα πίσω στον ανταγωνισμό», επισημαίνει στέλεχος μεγάλης αλυσίδας σούπερ μάρκετ, σημειώνοντας ότι «τα παγωτά ιδιωτικής ετικέτας, έχοντας κατακτήσει σημαντικό μερίδιο στις απλές γεύσεις, προσανατολίζονται και στο λανσάρισμα πιο premium γεύσεων».

Όπως εκτιμάται, το μερίδιο της Lidl στην κατηγορία του παγωτού αντιστοιχεί στο 18%-20% των πωλήσεων παγωτού που πραγματοποιούν τα σούπερ μάρκετ! Η άνοδός του αποδίδεται στην πόλωση της αγοράς, λόγω της οικονομικής κρίσης, μεταξύ των φτηνών και των premium παγωτών, θύματα της οποίας είναι τα παγωτά ενδιάμεσης τιμής. Σχετικά με τα προωθητικά προγράμματα εντός των σούπερ μάρκετ, «ο καταναλωτής ενδιαφέρεται πλέον είτε για χαμηλή τιμή είτε για δωρεάν προϊόν. Έχουν παρέλθει οι εποχές που ενδιαφερόταν για τα δώρα», τονίζει στέλεχος μεγάλης εταιρείας του κλάδου.