«Για κρίση ακούμε και κρίση δεν βλέπουμε», λένε κάποιοι, διαπιστώνοντας ότι οι πωλήσεις τους τον φετινό Ιανουάριο ήταν προσαυξημένες, σε σχέση με τον περσινό. Κανείς, ωστόσο, δεν κρύβει τον σκεπτικισμό του, όταν τίθεται το ερώτημα πώς εκτιμάται η επίδραση του «προγράμματος σταθερότητας» στις φετινές πωλήσεις της κατηγορίας...
Μόνο οι ασπρόμαυρες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου θυμίζουν πια την εποχή που το κρέας στο τραπέζι του νοικοκυριού ήταν όχι απλώς ένδειξη, αλλά χειροπιαστό στοιχείο της ευμάρειάς του.

Με τη διατροφική εμμονή της σταθερής παρουσίας κρεατικών στο οικογενειακό τραπέζι μεγαλώσαμε λίγο ως πολύ όλοι. Έτσι, η δύναμή της είναι τέτοια, ώστε η μοντέρνα αντίληψη για τα πλεονεκτήματα της φυτοφαγίας επεκτείνεται μεν, κυρίως στους νέους, αλλά βραδύτερα από ό,τι σε άλλες δυτικές αγορές.

Στις σημερινές συνθήκες αυτό δεν είναι δα εντυπωσιακό, αφού η λιανική τιμή της μπριζόλας είναι χαμηλότερη από αυτήν ενός γεύματος πλούσιου σε λαχανικά. Αληθεύει ότι οι μικρές διακυμάνσεις των τιμών στην εγχώρια αγορά του κρέατος τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με τις συχνές προσφορές της οργανωμένης λιανικής (κυρίως υπό την επίδραση της κρίσης), έχουν διαμορφώσει ένα περιβάλλον σταθερότητας, προσιτό στα μεσαία και χαμηλότερα εισοδήματα. Όχι τυχαία, οι καταναλώσεις του κρέατος, που διέθεσαν πέρυσι τα σούπερ μάρκετ, δεν υπέστησαν την πίεση που δέχθηκαν άλλες κατηγορίες τροφίμων.

Από τη γρίπη ως την ύφεση
Αν ένα θέμα διατάραξε την εν λόγω αγορά πέρυσι, αυτό ήταν η πτώση των πωλήσεων του χοιρινού κρέατος, που πλήρωσε άδικα των αδίκων την παραφιλολογία για τη «γρίπη των χοίρων». Στα τέλη του 2009 οι πωλήσεις της υποκατηγορίας εμφάνισαν μια τάση ανάκαμψης, αλλά η αγορά του χοιρινού ακόμα δεν έχει συνέλθει.

Μπορεί οι ανοησίες, που συνέδεαν την μπριζόλα με τον βήχα και το συνάχι, να ξεχάστηκαν αλλά, επειδή η αποφυγή του χοιρινού συνδυάστηκε με μια μετατόπιση της ζήτησης στο μοσχαρίσιο κρέας και στο κοτόπουλο, διαμορφώθηκε μια νέα συνήθεια. Για να επανέλθουν τα πράγματα στη φυσιολογική τους κατάσταση χρειάζεται κάποια υπομονή. Ίσως και διαφημιστική επιμονή…

Η οικονομική κρίση για την ώρα χτυπάει τους «αδύνατους» της αγοράς, δηλαδή τους κρεοπώλες της γειτονιάς -αν κι αυτό συζητιέται, τουλάχιστον όσον αφορά σε κάποιους επαγγελματίες που, έχοντας δώσει έμφαση στην ποικιλία και στο ντελικατέσεν, εξακολουθούν να διατηρούν το μερίδιό τους. Και δεν είναι λίγοι, κυρίως στην αγορά της Αττικής.

Πάντως, οι κρεοπώλες των αλυσίδων την τελευταία χρονιά, όπως δηλώνεται, «γνωρίζονται με καινούργιους πελάτες», και θεωρείται λογικώς αναμενόμενο οι προσφορές, τις οποίες κάνουν τα σούπερ μάρκετ σε περίοδο εισοδηματικής καχεξίας, να έλκουν περισσότερο τους καταναλωτές απ’ ό,τι οι ανεξάρτητοι κρεοπώλες. Κάποιοι, μάλιστα, θεωρούν βέβαιο ότι η κρίση θα επιταχύνει την τάση διεύρυνσης του μεριδίου των σούπερ μάρκετ εις βάρος των ανεξάρτητων επαγγελματιών.

Προσφορές: Ναι μεν, αλλά…
Το σίγουρο είναι ότι κι ο πελάτης του σούπερ μάρκετ έχει διαφοροποιήσει τη συμπεριφορά του, λόγω της κρίσης. Πλέον αναζητά τα πιο φτηνά είδη κρέατος, ψωνίζει ανά κωδικό είδους μικρότερες ποσότητες, μοιράζει τον εβδομαδιαίο προϋπολογισμό του νοικοκυριού του σε περισσότερες επισκέψεις στο σούπερ μάρκετ και, κυρίως, έλκεται από τις προσφορές. Πολλές φορές, μάλιστα, αυτές τον καθοδηγούν -δηλαδή, οι τιμές!

Το ζήτημα που φαίνεται να απασχολεί το μάρκετιγκ των αλυσίδων είναι το εξής: «Ναι, οι προσφορές θα εξακολουθήσουν, αλλά είναι σωστό να διαπιστώνει ο καταναλωτής μεγάλη διαφορά τιμής, μεταξύ του προσφερόμενου προϊόντος και του διατιθέμενου σε κανονική τιμή;». Ως έναν βαθμό η απάντηση είναι θέμα στρατηγικής, σε σχέση με το πώς βραχυπρόθεσμα ο κάθε ανταγωνιστής θέλει να επωφελείται. Αλλά είναι μάλλον βέβαιο ότι η κατ’ αυτόν τον τρόπο εκδηλούμενη τιμολογιακή διακύμανση στη σχετικά σταθερή αγορά του κρέατος δημιουργεί δυσφορία στον καταναλωτή, αν όχι καχυποψία κι ίσως εκνευρισμό.


Σέρβις ή βιτρίνα σελφ σέρβις
Θέμα στρατηγικής απόφασης είναι και η απάντηση στο ερώτημα, «πόσο να επεκταθούμε στο σέρβις, προσφέροντας συσκευασμένο κρέας σε δισκάκι;». Κυρίως για τις αλυσίδες που έχουν αρκετά ή πολλά μικρά καταστήματα, στα οποία δεν υπάρχει η πολυτέλεια του σερβιριζόμενου κρεοπωλείου, το συσκευασμένο κρέας είναι η προσφυής λύση.

Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις μεγαλύτερων καταστημάτων ακολουθείται το σύστημα της εν παραλλήλω λειτουργίας υποστηριζόμενου και σελφ σέρβις κρεοπωλείου. Ασυζητητί ο Έλληνας καταναλωτής προτιμά σταθερά το σέρβις, αλλά το «μικτό» σύστημα έχει τη λογική του: Οι νεότερες ηλικίες καταναλωτών, που δεν διατίθενται να χρονοτριβούν στις αίθουσες πωλήσεων, βολεύονται με το σελφ σέρβις. Κυρίως το Σάββατο, που στο σέρβις σχηματίζεται «ουρά» πελατών, αναλογικά η κίνηση του συσκευασμένου κρέατος αυξάνει, σε σχέση με την καθημερινή κίνησή του.

Από την άλλη πλευρά, μπορεί μεν ο κρεοπώλης να ανεβάζει το λειτουργικό κόστος του καταστήματος -πράγμα για το οποίο αναζητείται εξισορρόπηση μέσω της επέκτασης των σελφ σέρβις ψυγείων-, αλλά η προσωπική σχέση που αναπτύσσει με τον πελάτη, συμφωνούν οι έρευνες, προσφέρει καίριας σημασίας πλεονέκτημα στο κατάστημα. Εκτός αυτού η ευρωπαϊκή εμπειρία δείχνει ότι το καλάθι αγορών από το σέρβις είναι κατά κανόνα μεγαλύτερης αξίας από του σελφ σέρβις.

Μεταξύ τέτοιων επιχειρημάτων κι αντεπιχειρημάτων οι αλυσίδες διαμορφώνουν τις στρατηγικές τους, κυνηγώντας τη διαφοροποίηση. Έτσι, το μερίδιο του σελφ σέρβις στις συνολικές πωλήσεις της κατηγορίας ανά αλυσίδα -αν κανείς εξαιρέσει ως κοινή την περίπτωση του συσκευασμένου κοτόπουλου, που έχει αξιοσημείωτη επιτυχία, καθώς το υποστηρίζουν όλοι σχεδόν οι προμηθευτές του- κυμαίνεται μεταξύ 3% και 20%!

Μάρκετινγκ και τάσεις
Κατά τα λοιπά, το να μην πωλούνται ανάμικτα τα ντόπια και τα εισαγόμενα κρέατα, κάτι που -κατά τις έρευνες- οι καταναλωτές επιβραβεύουν, το να προβάλλεται πειστικά η ταυτότητα, η δυνατότητα ιχνηλασιμότητας και τα πιστοποιητικά ποιότητας του κρέατος, το να υποστηρίζονται συνδυαστικά, ποικιλόμορφα και συστηματικά οι συνεργασίες με εισαγωγείς κρέατος -κατά περίπτωση αλυσίδας- από τη Γαλλία, τη Γερμανία ή την Ολλανδία κλπ είναι στοιχεία διαφοροποίησης της πολιτικής μάρκετινγκ της κάθε εταιρείας, που ο έμπειρος αναγνώστης μπορεί να αναγνωρίσει και να συσχετίσει με συγκεκριμένες αλυσίδες.

Αξιοσημείωτος πέρυσι ήταν ο ρυθμός επέκτασης των πωλήσεων της υποκατηγορίας των κρεατοπαρασκευασμάτων. Όσοι τα προωθούν συστηματικά (πχ τα κάθε είδους έτοιμα σουβλάκια) ωφελήθηκαν. Ανεξαρτήτως της οικονομικής συγκυρίας, λένε, η ένταση της ζωής στα αστικά κέντρα δημιουργεί ευνοϊκές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της υποκατηγορίας. Αντίθετα, τα κατεψυγμένα είδη κρέατος συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον μιας φθίνουσας μειονότητας καταναλωτών.

Άλλωστε, οι τιμές τους δεν διαφέρουν σημαντικά από εκείνες των νωπών, ώστε να ευσταθεί η υπόθεση ότι ενδεχομένως η οικονομική επιδείνωση θα ευνοήσει τις πωλήσεις τους.

Διαταραχή στην αγορά των αμνοεριφίων
Πώς θα εξελιχθούν φέτος οι τιμές των αμνοεριφίων; Το ότι το Πάσχα φέτος πέφτει νωρίς, οπότε και τα σφάγια θα είναι μικρότερου βάρους και εξαιτίας της σύμπτωσης του Πάσχα Ορθοδόξων και Καθολικών η ζήτηση (εγχώρια αμνοεριφίων και κυρίως ιταλική εριφίων) πιθανώς θα είναι μεγαλύτερη από την προσφορά, δημιουργεί σκεπτικισμό.

Αλλά προβληματισμό γεννά η αγορά των νωπών παραπροϊόντων (έντερα, συκωταριές, γλυκάδια), που αναμένεται ακριβότερη ίσως και κατά 20%-30% σε σχέση με πέρυσι. Είναι γνωστό ότι κατά μεγάλο μέρος τα προϊόντα αυτά εισάγονται από την Ισπανία. Όμως εκεί η ένταση της ύφεσης και η σοβαρή κάμψη της ζήτησης υποχρέωσε πολλά σφαγεία σε μείωση δραστηριοτήτων. Έτσι, περίσσια παραπροϊόντων -και δη νωπών- δεν υπάρχει, με δυσμενή επίπτωση στις τιμές.

Γενικότερα, όπως επισημαίνουν οι γνωρίζοντες, η φυλλοροή του κλάδου των Ελλήνων κτηνοτρόφων εκθέτει προοδευτικά την εγχώρια αγορά όλο και περισσότερο στις εισαγωγές αμνοεριφίων, κυρίως από τα Βαλκάνια, με ό,τι αυτό σημαίνει για τις λιανικές τιμές.

Ευχαριστούμε για τη συμβολή τους στη διαμόρφωση της εικόνας του ρεπορτάζ τους κκ Χρήστο Λαγό, Νίκο Χατζηδαβιτίδη και Σπύρο Κεφαλληναίο, αγοραστές κρέατος των αλυσίδων σούπερ μάρκετ Αφοί Βερόπουλοι, Μασούτης και Μετρό αντίστοιχα.