Μία από τις βασικές, τις αδιαπραγμάτευτες, υποχρεώσεις μιας σύγχρονης πολιτείας είναι να εξασφαλίζει τροφή και στέγαση στους πολίτες της, δηλαδή να τους εξασφαλίζει τις προϋποθέσεις να έχουν δουλειά και εισόδημα ικανό να καλύπτει τις βασικές ανάγκες τους. Αλλά το αυτονόητο δεν πραγματώνεται ούτε καν στις πιο αναπτυγμένες και πολιτισμένες χώρες. Μάλιστα, αυτό που δεν εξασφαλίζει η πολιτεία, βάσει της ορθολογικής διαχείρισης, «μεριμνά» να το καλύπτουν οι δημόσιοι και, κυρίως, οι ιδιωτικοί θεσμοί της… ελεήμονος φιλανθρωπίας -βλέπε τις επιδοτήσεις των ανέργων με ψίχουλα, τα συσσίτια των ποικιλώνυμων φιλανθρωπικών οργανώσεων κλπ. Και, δυστυχώς, ο πολίτης καλείται να τα καμαρώνει αυτά, καταφάσκοντας έτσι στην απεμπόληση των κοινωνικών του δικαιωμάτων και στη μετατροπή των δεσμευτικών υποχρεώσεων της πολιτείας έναντί του σε προϊόν φιλεύσπλαχνης προαίρεσης των εχόντων την οικονομική και πολιτική εξουσία. Πρωταθλήτρια σε τέτοια φαινόμενα είναι η πιο ισχυρή χώρα του κόσμου, οι ΗΠΑ. Εκεί την τελευταία διετία οι σιτιζόμενοι στα λογής σημεία του φιλάνθρωπου ελέους αυξήθηκαν από 26,5 εκατομμύρια σε 29 εκατομμύρια!

Ωστόσο, υπάρχουν και μερικοί «απόκληροι και περιθωριακοί» που αρνούνται τη φιλανθρωπία του συστήματος, προτιμώντας ως αξιοπρεπέστερη λύση επιβίωσης την αναζήτηση τροφής στους σκουπιδοτενεκέδες των πόλεων. «Τροφορακοσυλλέκτες» είναι ο όρος που εφευρέθηκε για τον χαρακτηρισμό τους. Μεταξύ αυτών, αναπτύσσεται μια ομάδα κάθε άλλο παρά αναξιοπαθούντων και «περιθωριακών» πολιτών, δηλαδή ανθρώπων «καθώς πρέπει», με δουλειές, εισοδήματα, θέσεις και πτυχία (και του Χάρβαρντ παρακαλώ), που υιοθετούν ένα τέτοιο παράδειγμα ζωής ως φιλοσοφική στάση και ως πολιτική διαμαρτυρία. Το βασικό τους επιχείρημα είναι ότι ο σύγχρονος πολιτισμός είναι τόσο άσπλαχνος, σπάταλος και παράλογος, ώστε περίπου το 20%-22% των τροφίμων στον Δυτικό κόσμο πετιούνται στα σκουπίδια. Τα σούπερ μάρκετ, λένε, καθημερινά πετάνε τόνους τροφίμων, είτε γιατί τα λαχανικά είναι λίγο μαραμένα είτε γιατί είναι λίγο στραπατσαρισμένες οι συσκευασίες τους είτε γιατί έχουν λήξει μια-δυο μέρες, αλλά είναι θαυμάσια για κατανάλωση. Ποιος μπορεί να διαφωνήσει μαζί τους;

Τέτοια μαθήματα πολιτισμού εκπέμπει ο υπερατλαντικός κολοσσός σήμερα. Να τα βλέπουν όσοι θαμπώνονται από το κυνήγι του «αμερικανικού ονείρου» και χειροκροτούν εύκολα τα (αιματηρά) μαθήματα δημοκρατίας που δίνει ανά τον κόσμο.

Το άρθρο δημοσιεύεται στο τεύχος 387 (Σεπτέμβριος 2009) του περιοδικού «σελφ σέρβις» (Εκδόσεις Comcenter).