Η αυλαία για το πρώτο σκέλος της πολύκροτης υπόθεσης του "καρτέλ του γάλακτος" -τις "οριζόντιες συμπράξεις"- έπεσε με εξόχως ηχηρές "καμπάνες" από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, αν και αρκετοί περίμεναν "κανονιές"… αλά Ναβαρόνε. Το συνολικό πρόστιμο ξεπέρασε τα 48 εκατ. ευρώ, που είναι το υψηλότερο που έχει επιβάλει η Επιτροπή Ανταγωνισμού σε μία και μόνο υπόθεση. Η απόφαση εκδόθηκε εν μέσω έντονων αμφισβητήσεων κατά της Επιτροπής για "αδικαιολόγητες καθυστερήσεις", "παζάρια κάτω από το τραπέζι" και "συγκαλυμμένου πολέμου" από τη νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΝ, η οποία με δυσκολία δεν εκφράζει ευθέως την επιθυμία της για δραστικές αλλαγές στη σύνθεση της Ανεξάρτητης Αρχής.

Τελικά, το συνολικό πρόστιμο ξεπέρασε τα 48 εκατ. ευρώ, που είναι το υψηλότερο που έχει επιβάλει η Επιτροπή Ανταγωνισμού σε μία και μόνο υπόθεση. Η Vivartia εδώ και λίγα 24ωρα κατέχει το ρεκόρ του υψηλότερου προστίμου που έχει επιβληθεί σε μία εταιρεία (16,1 εκατ. ευρώ), με την ΜΕΒΓΑΛ να την ακολουθεί στη δεύτερη θέση (13,3 εκατ.).

Η απόφαση, λοιπόν, εκδόθηκε εν μέσω έντονων αμφισβητήσεων, κατηγοριών κατά της Επιτροπής για αδικαιολόγητες καθυστερήσεις, ψιθύρων περί “παζαριών κάτω από το τραπέζι” και “συγκαλυμμένου πολέμου” από τη νέα πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Ανάπτυξης, η οποία με δυσκολία δεν εκφράζει ευθέως την επιθυμία της για δραστικές αλλαγές στη σύνθεση της Ανεξάρτητης Αρχής, με πρώτη και καλύτερη την απομάκρυνση του νυν προέδρου.

Το γεγονός αυτό, κάθε άλλο παρά πρωτοφανές στα ελληνικά χρονικά, αποκαλύπτει από τη μία ότι η “ανεξαρτησία” των Ανεξάρτητων Αρχών είναι σε μεγάλο βαθμό μύθος. Αλλωστε, είναι εντελώς πρόσφατη η ολομέτωπη επίθεση των εισαγγελικών αρχών και του Υπουργείου Δικαιοσύνης κατά την Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, με αφορμή τις κάμερες, που οδήγησε στην ουσιαστική διάλυσή της.

Πρόβλημα αμιγώς πολιτικό

Από την άλλη, το “ξύπνημα” για μια ακόμη φορά του “θεριού” του πληθωρισμού και η έξαρση της κερδοσκοπίας δείχνει για άλλη μια φορά ότι το πρόβλημα της ακρίβειας είναι καθαρά πολιτικό και μόνο ως τέτοιο μπορεί να αντιμετωπισθεί από την εκλεγμένη κυβέρνηση της χώρας. Καμιά Αρχή, είτε ανεξάρτητη είτε ημι-ανεξάρτητη, δεν μπορεί να καθορίσει την τιμολογιακή πολιτική των επιχειρήσεων, δεν έχει το δικαίωμα να υποκαταστήσει την Αγορανομία. Και, προπαντός, καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να αποποιείται των ευθυνών της και να τις φορτώνει σε κάποιους τεχνοκράτες, τους οποίους στο κάτω-κάτω δεν τους επέλεξε ο λαός για να ασκήσουν κυβερνητικό έργο.

Η… πολιτεία της Επιτροπής Ανταγωνισμού

Για την ιστορία θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού λειτουργεί με 57 όλους κι όλους υπαλλήλους, οι οποίοι κάτω από αφόρητες πιέσεις πρέπει να διεκπεραιώσουν υποθέσεις, οι οποίες πολλές φορές εκτείνονται σε πολλές χιλιάδες σελίδες και αφορούν σε ισχυρότατα οικονομικά και επιχειρηματικά συμφέροντα.

Στις βασικές αρμοδιότητες της Επιτροπής Ανταγωνισμού περιλαμβάνονται η καταπολέμηση των πρακτικών που περιορίζουν ή νοθεύουν τον ανταγωνισμό, καθώς επίσης και η καταπολέμηση των φραγμών εισόδου νέων “παικτών” στην αγορά. Δηλαδή, η Επιτροπή ερευνά για την ύπαρξη “μυστικών οριζόντων συμπράξεων” (καρτέλ μεταξύ επιχειρήσεων του ίδιου κλάδου) ή “κάθετων συμπράξεων” προμηθευτών με τους πελάτες τους, για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης ή των σχέσεων οικονομικής εξάρτησης, καθώς και την επίδραση που μπορεί να έχουν στον ανταγωνισμό οι εξαγορές και οι συνενώσεις επιχειρήσεων.

Συχνά, ο μέσος πολίτης συγχέει την Επιτροπή με την Αγορανομία. Ομως, η Επιτροπή δεν παρεμβαίνει στο επίπεδο των τιμών των προϊόντων, αλλά κινείται σε ένα στάδιο προγενέστερο των τιμών, σε επίπεδο δηλαδή συμπεριφοράς και δομών των επιχειρήσεων. Η σχέση της, λοιπόν, με την ακρίβεια είναι έμμεση, καθώς υποτίθεται ότι η ενίσχυση του ανταγωνισμού με το κτύπημα των καρτέλ και των εναρμονισμένων πρακτικών μπορεί να προκαλέσει μειώσεις τιμών.

Επί προεδρίας κ. Σπ. Ζησιμόπουλου, δηλαδή την τελευταία τετραετία, η Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει επιβάλει πρόστιμα που συνολικά ξεπερνούν τα 100 εκατ. ευρώ. Ο κ. Ζησιμόπουλος διανύει ήδη τη δεύτερη θητεία του στην ηγεσία της Επιτροπής: Την πρώτη φορά επιλέχθηκε από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, ενώ πέρσι ο τότε υπουργός Ανάπτυξης αποφάσισε να τον διατηρήσει στη θέση του. Η επιλογή του έτυχε διακομματικής αποδοχής.

Προσεχώς οι νέες καμπάνες

Τις επόμενες εβδομάδες αναμένεται να εκδοθεί η απόφαση και για τις “κάθετες συμπράξεις” στην αγορά γάλακτος, δηλαδή τις σχέσεις των γαλακτοβιομηχανιών με τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ, ενώ έχει ολοκληρωθεί η ακροαματική διαδικασία και για την υπόθεση της Dia Hellas, η οποία κατηγορείται ότι επέβαλε τιμές πώλησης στα προϊόντα της που διακινούνταν μέσω καταστημάτων με σύμβαση franchise. Επίσης, ενδιαφέρον για το λιανεμπόριο παρουσιάζουν και οι υποθέσεις των κατεψυγμένων λαχανικών (Vivartia), καφέ (Nestle), απορρυπαντικών και καλλυντικών, για τις οποίες οι σχετικές εισηγήσεις είτε έχουν ολοκληρωθεί είτε βρίσκονται ένα βήμα πριν από την ολοκλήρωσή τους. Σε εξέλιξη βρίσκονται οι έρευνες για την αγορά μπίρας, ενώ αναμένεται να αρχίσουν έλεγχοι και στην αγορά αιγοπρόβειου γάλακτος.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι για την είσπραξη των προστίμων που επιβάλλει η Επιτροπή Ανταγωνισμού αρμόδιες είναι οι κατά τόπους ΔΟΥ, όπου αποστέλλονται οι σχετικές αποφάσεις. Πάντως, σύμφωνα με την τελευταία τροποποίηση του νόμου περί ανταγωνισμού, μία εταιρεία που επιθυμεί να προσβάλει την απόφαση της Επιτροπής στο Διοικητικό Εφετείο, θα πρέπει να προπληρώσει το 20% του επιδικασθέντος προστίμου. Δηλαδή, οι καταδικασθέντες για το “καρτέλ γάλακτος”, για να προσφύγουν στο Εφετείο, θα πρέπει να πληρώσουν περίπου 10 εκατ. ευρώ.