Τουλάχιστον στον τίτλο προσπαθήσαμε να αποφύγουμε τη λέξη «blockchain», ώστε να αποφύγουμε μια αντίδραση του τύπου «πάλι για το blockchain; Κουράστηκα!». Αφού βρήκατε, όμως, το κουράγιο να φτάσετε ως εδώ, δοκιμάστε ένα ακόμα βήμα: Λοιπόν, «το τελευταίο διάστημα έχουμε ακούσει τη λέξη «blockchain» περισσότερες φορές από ό,τι ακούσαμε στα παιδικά μας χρόνια τη φράση «πρόσεξε μην πέσεις»…»

Tο ευχάριστο αυτής της επανάληψης είναι ότι οι ειδήμονες του blockchain, αναγκάστηκαν από την ευρύτητα της διάδοσης του, να φτιάξουν όμορφες περιγραφές για το «πώς λειτουργεί» και «πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί». Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ήδη ότι το bitcoin και τα άλλα ψηφιακά νομίσματα δεν είναι το blockchain, αλλά μια από τις τεχνολογικές υλοποιήσεις του. Γνωρίζουμε επίσης ότι το blockchain, με τις υπάρχουσες μορφές του, χρειάζεται μεγάλα ποσά ενέργειας για να λειτουργήσει, γεγονός που προσωρινά το κάνει ασύμφορο για μεγάλους όγκους δεδομένων. Γνωρίζουμε ακόμα ότι σε φιλοσοφικό επίπεδο το blockchain θα μπορούσε να αποτελέσει τη «μοναδική αλήθεια» του κόσμου. Αν, για παράδειγμα, οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς είχαν ψηφιοποιήσει τα κείμενα τους, αξιοποιώντας τεχνολογία blockchain, σήμερα θα ξέραμε με βεβαιότητα λ.χ. ότι ο Σαίξπηρ «δανείστηκε πολλές ιδέες ή και αποσπάσματα από αυτά», όπως δείχνει η σύγχρονη επιστημονική έρευνα, για να γράψει τα περίφημα έργα του. Οπότε και χωρίς αναφορά από τον ίδιο στις πηγές του, η σχετική αναφορά θα ήταν εκεί εις τους αιώνας των αιώνων. Τέλος, υποθέτοντας ότι το blockchain είναι σούπερ απόρρητο, τουλάχιστον μέχρι οι κβαντικοί υπολογιστές να καταφέρουν στο μέλλον να σπάσουν την κρυπτογράφησή του, είναι προτιμότερο να εμπιστευτούμε το ψηφιακό μας DNA σε μια βάση που λειτουργεί σε blockchain παρά σε οποιαδήποτε άλλη, που χρησιμοποιεί άλλα συστήματα κρυπτογράφησης.

Και τώρα στα δικά μας
Μια μικρή πινακίδα, τοποθετημένη εμφανώς στο γραφείο ενός διοικητή αστυνομικού τμήματος, έγραφε: «Μαζί με το πρόβλημα μήπως μου έφερες και τη λύση του;». Ας υποθέσουμε ότι ο διοικητής κουράστηκε με το στενάχωρο έργο του και αποφάσισε να αναπτύξει μια αλυσίδα σούπερ μάρκετ. Έχοντας αντιμετωπίσει πολλά προβλήματα, έχει συνειδητοποιήσει ότι, για να μπει στην αγορά, πρέπει να γνωρίζει τα προβλήματα της. Είναι φυσικό ότι το πρώτο πρόβλημα που θα του παρουσιάσουν οι σύμβουλοί του είναι το φορολογικό σύστημα κι οι ακριβές εργοδοτικές εισφορές. Ας υποθέσουμε, όμως, ότι λόγω της προϋπηρεσίας του, απαντά με τη φράση «αυτή είναι η χώρα που θέλω να επιχειρήσω και με αυτό το πλαίσιο πρέπει, σε αυτήν τη φάση τουλάχιστον, να συμβιβαστώ». Οπότε ζητά να ανακαλύψει τη δεύτερη σειρά προβλημάτων.

Του προτείνουμε λοιπόν να θέσει στον εαυτό του και τους συμβούλους του τις εξής ερωτήσεις:

  • Ποια είναι τα πιο σημαντικά προβλήματα που θα μπορούσαν να λυθούν με περισσότερη εμπιστοσύνη, διαφάνεια και συνεργασία μεταξύ των συμμετεχόντων σε αυτήν την αγορά;
  • Πώς χρησιμοποιώ τα δεδομένα στην επιχείρηση μου, ποιος τα ελέγχει και ποιοι είναι ο κίνδυνοι που διατρέχω στο πλαίσιο της φύλαξης και της χρήσης τους;
  • Είμαι έτοιμος να αποδεχτώ κάποιες μη δοκιμασμένες πρακτικά τεχνολογίες, για να αποκτήσω πρώτος την εμπειρία και ενδεχομένως το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα;

Ας δούμε πως το blockchain απαντά σε αυτά τα ερωτήματα.
Από τα θεμέλιά της, η τεχνολογία blockchain δημιουργήθηκε για να προσφέρει, σε όσους την αξιοποιούν, περισσότερη εμπιστοσύνη, διαφάνεια και συνεργασία. Πολλές τεχνολογίες έχουν ισχυριστεί το ίδιο, αλλά με την ειδοποιό διαφορά ότι ζητούν από μια τρίτη ανεξάρτητη οντότητα να παίζει το ρόλο του διαιτητή. Οι κεντρικές τράπεζες διαιτητεύουν τη διακίνηση χρήματος, οι συμβολαιογράφοι τις εμπορικές συμφωνίες, αλλά ακόμα και σε μια παρέα, όταν παίζεται ένα γερό στοίχημα, οι δύο που θα ανταγωνιστούν, δίνουν τα χρήματα σε έναν τρίτο να τα κρατήσει και να τα δώσει στο νικητή. Η τεχνολογία blockchain, λοιπόν, έχει τη δυνατότητα να καταργεί τους ενδιάμεσους, είτε μέσω των «έξυπνων συμβολαίων» είτε μοιράζοντας την πληροφορία της ύπαρξης μιας μοναδικής ψηφιακής οντότητας σε χιλιάδες ή εκατομμύρια κρυπτογραφημένα αρχεία, ώστε τελικά κανείς να μην είναι δυνατό να επέμβει εκ των υστέρων στο ιστορικό της.

Για τους λιανέμπορους ένα χρόνιο πρόβλημα είναι η βελτίωση της λειτουργίας της εφοδιαστικής αλυσίδας. Όσο η αγορά παγκοσμιοποιείται, τόσο η πολυπλοκότητα της αλυσίδας αυξάνεται. Πριν εκατό χρόνια, για παράδειγμα, ο μέσος αγοραστής δεν μπορούσε να προμηθευτεί καλαμαράκια Ινδικού ωκεανού από ένα κατάστημα τροφίμων μακριά από τον Ινδικό ωκεανό. Ας φανταστούμε μια συσκευασία με καλαμαράκια, που ξεκινά το ταξίδι της από τις ακτές του Ινδικού με προορισμό τις αγορές του κόσμου και ότι η ιστορία της καταγράφεται σε ένα blockchain. Το αλιευτικό που ψάρεψε τα καλαμαράκια, το εργοστάσιο που τα συσκεύασε, οι μεταφορικές εταιρείες που έκαναν τη διανομή των συσκευασιών, οι χονδρέμποροι που τις διέθεσαν στις αγορές και οι λιανέμποροι που τις διέθεσαν στην κατανάλωση είναι στοιχεία της αλυσίδας του blockchain. Και είναι όχι μόνο ορατά σε όλους τους συμμετέχοντες, αλλά και απαραβίαστα. Κανένας δεν μπορεί ν’ αλλάξει κάποιο κομμάτι της ιστορίας τους, ακόμα κι όταν το προϊόν θα έχει πάψει να υπάρχει προ πολλού. Η ιστορία του θα μένει γραμμένη αιώνια.

Αγοραστές και πιστότητα
Μήπως οι αγοραστές έχουν αρχίσει να κουράζονται με τη διαχείριση τόσων διαφορετικών προγραμμάτων πιστότητας, στα οποία συμμετέχουν; Στην «παλιά» Ελλάδα ένα πορτοφόλι γεμάτο πιστωτικές κάρτες δημιουργούσε μια αίσθηση κύρους. Όταν οι πιστωτικές κάρτες «καταργήθηκαν» απλώς και μόνο γιατί οι κάτοχοί τους αδυνατούσαν να τις ξεχρεώνουν, οι άδεις θέσεις των πορτοφολιών γέμισαν με κάρτες πιστότητας. Τώρα κι αυτές έχουν αρχίσει να καταργούνται –τη θέση τους παίρνουν τα smartphone… Έχει ενδιαφέρον μάλιστα το φαινόμενο κατά το οποίο η εταιρεία δίνει πλαστικές κάρτες σε αγοραστές που εντάσσονται στο πρόγραμμα πιστότητας, για να τους πει μετά ότι, αν ξέχασαν την κάρτα, δεν πειράζει, γιατί μπορούν να καταχωρούν τους πόντους των αγορών τους, αναφέροντας μόνο τον αριθμό του τηλεφώνου τους… Γιατί τους έδωσε την κάρτα τότε; Μυστήριο…!

Μια από τις άμεσες επιπτώσεις της μεταμόρφωσης των προγραμμάτων πιστότητας, είναι η ανάγκη σχεδιασμού νέων πορτοφολιών, τα οποία θα προβάλουν το κύρος του κατόχου τους με την τεχνολογία που ενσωματώνουν, όπως το κομψό Bellroy και το μοντέρνο Ekster. Σε ένα δεύτερο πλάνο, πάντως, η τεχνολογία blockchain μπορεί να βοηθήσει στην «παγκοσμιοποίηση» των πόντων τους. Αν υποθέσουμε ότι κάθε πόντος είναι μια νέα ψηφιακή οντότητα, με την αξιοποίηση του blockchain ο πόντος αυτός μπορεί να είναι διαθέσιμος για κάθε συναλλαγή, ανεξαρτήτως αν πρόκειται για πρατήριο καυσίμων, αγορά αεροπορικών εισιτηρίων ή αγορά αγαθών. Ίσως το δέλεαρ προς αυτήν την κατεύθυνση να είναι η κατάργηση της «συνομιλίας» μεταξύ των διαφορετικών βάσεων δεδομένων, οι οποίες είναι υποχρεωτικό να γίνονται με την παρούσα τεχνολογία, ώστε να λειτουργούν τα «ανοιχτά» σχήματα πιστότητας.

Συναλλαγές χωρίς τραπεζικό σύστημα
Ακούγεται ακόμα αστείο –και ίσως στο μέλλον να αποτελεί ιστορικό ανέκδοτο –αλλά πρακτικά αυτός είναι ο λόγος που δημιουργήθηκαν τα ψηφιακά νομίσματα κι όχι για να γίνουν ένα ακόμα στοιχείο στο παγκόσμιο σύστημα της κερδοσκοπίας. Θεωρητικά, λοιπόν, οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν τα ψηφιακά νομίσματα για να ολοκληρώνουν συναλλαγές με προμηθευτές, αγοραστές ή υπαλλήλους τους. Αυτό είναι ανέφικτο στην παρούσα φάση, γιατί τα ψηφιακά νομίσματα ανεβοκατεβαίνουν στο τρενάκι τρόμου των ανταλλακτηρίων συναλλάγματος. Σκεφτείτε λ.χ. ένα μισθό εργαζόμενου αξίας 10 bitcoin τώρα, να γίνεται 50 bitcoin δύο ώρες αργότερα ή το ανάποδο. Σ’ ένα ουτοπικό σενάριο κάτι τέτοιο θα μπορούσε ν’ αλλάξει, αν τα προϊόντα, οι υπηρεσίες κι ο χρόνος εργασίας είχαν σταθερές αξίες και οι συναλλαγές γίνονταν μόνο με κρυπτονομίσματα, χωρίς, δηλαδή, να παρεμβάλλονται μετατροπές σε κάποια από τα νομίσματα που ελέγχουν οι κεντρικές τράπεζες. Το γεγονός ότι κάτι τέτοιο θεωρείται απίθανο από τους περισσότερους, κάνει πιθανό ένα άδοξο τέλος των ψηφιακών νομισμάτων, τουλάχιστον της «ρομαντικής» αρχικής τους μορφής. Και πάλι, όμως, ποτέ μη λες «ποτέ»