Σημαντική είναι η επιβάρυνση των συναλλαγών στο λιανεμπόριο τροφίμων από την αυξημένη χρήση χρεωστικών καρτών. Τα σημαντικά οφέλη από την αύξηση της χρήσης των χρεωστικών καρτών σε ό,τι αφορά τη μείωση της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής δεν αναιρούν το σημαντικό επιπλέον κόστος των επιχειρήσεων του κλάδου, που ανέρχεται σε 50 εκατ. ευρώ, επισημαίνεται σε πρόσφατη σχετική μελέτη του ΙΕΛΚΑ.

Hμελέτη αξιολογεί τους εναλλακτικούς τρόπους πληρωμής στη λιανική τροφίμων (κάρτες πιστωτικές-χρεωστικές και μετρητά) και τις συνέπειες από τη μεταβολή των ποσοστών πραγματοποίησης των συναλλαγών με καθένα από τους τρόπους αυτούς, όπως και τον ρόλο που παίζουν τα διάφορα κόστη (πχ οι τραπεζικές προμήθειες, οι χρόνοι συναλλαγής κ.α.). Όπως επισημαίνεται, στο λιανεμπόριο τροφίμων το ποσοστό χρήσης εκτιμάται ότι μέχρι τον Ιούνιο του 2015 κυμαινόταν στο 7%-8% στις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ και κάτω από 1% στα μικρά σημεία πώλησης. Τα εν λόγω ποσοστά, μετά την επιβολή των ελέγχων κεφαλαίων, άλλαξαν άρδην. Η σχετική έρευνα του ΙΕΛΚΑ έδειξε την ύπαρξη επιχειρήσεων όπου το ποσοστό αύξησης της χρήσης καρτών (πιστωτικών και χρεωστικών) δεκαπλασιάστηκε! Γενικά εκτιμάται ότι το ποσοστό στο σύνολο της αγοράς εντός ολίγων ημερών εξαπλασιάστηκε και κατόπιν σταθεροποιήθηκε σε λίγο χαμηλότερο επίπεδο, αλλά με σταθερά αυξητική τάση. Ειδικότερα, η επιβολή των ελέγχων κεφαλαίων εκτίναξε το ποσοστό από 4,5% σε 19,5% στο σύνολο της κλαδικής αγοράς, από 7,5% σε 35% με αυξητικές τάσεις στις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ και από 1% σε 5%, επίσης με αυξητικές τάσεις, στην αγορά της μικρής λιανικής. Σήμερα στις μεγάλες αλυσίδες του κλάδου η χρήση καρτών καταλαμβάνει ακόμα και το 50% των συνολικών αγορών.

Η έρευνα του ΙΕΛΚΑ έδειξε ότι κατά το 49% οι καταναλωτές δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν πλέον πιο συχνά πιστωτική ή χρεωστική κάρτα για τις συναλλαγές τους. Σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ τη σημαντικότερη αύξηση παρουσιάζουν οι συναλλαγές με χρεωστική κάρτα, καθώς ο αριθμός των σχετικών συναλλαγών αυξήθηκε μεταξύ α΄ και β΄ εξαμήνου του 2015 κατά 300%, από 15 εκατ. συναλλαγές σε 60 εκατ., όταν στον ίδιο διάστημα η χρήση των πιστωτικών καρτών εμφάνισαν αύξηση 25%, από 23 εκατ. σε 29 εκατ. συναλλαγές.

Οι κάρτες «καταπίνουν» το 0,21% του τζίρου
Στη μελέτη επισημαίνεται ότι η αύξηση της χρήσης των καρτών, αν και ευνοεί τη διαμόρφωση θετικών αποτελεσμάτων στα μακροοικονομικά μεγέθη της οικονομίας συνεπεία του ελέγχου της φορδιαφυγής και φοροαποφυγής, προκαλεί αξιοσημείωτη αύξηση του λειτουργικού κόστους των επιχειρήσεων. Τα στοιχεία της ανάλυσης κόστους που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο μελέτης, καθώς και τα στοιχεία από αντίστοιχες διεθνείς έρευνες (Food Marketing Institute-USA, Australian Retailers Association, ΕΚΤ) συνηγορούν, πρώτον, ότι γενικά παγκοσμίως η χρήση πιστωτικών καρτών έχει υψηλότερο κόστος σε σχέση με τη χρήση μετρητών, καθώς το κόστος των πιστωτικών καρτών για το λιανεμπόριο να ανέρχεται σε 1,6%-1,8% επί των πωλήσεων, ενώ αντίστοιχα των μετρητών σε 0,6%-0,9% επί των πωλήσεων. Και δεύτερον, ότι η χρήση ειδικά των χρεωστικών καρτών στην Ελλάδα έχει σημαντικά υψηλότερο κόστος συγκριτικά με άλλες χώρες, καθώς αυτές αντιμετωπίζονται συνήθως ως πιστωτικές κάρτες από τον τραπεζικό κλάδο σε ό,τι αφορά τη χρέωση των συναλλαγών. Έτσι, ενώ το κόστος χρήσης των χρεωστικών καρτών σε άλλες χώρες κυμαίνεται στα επίπεδα του 0,4%-0,8%, στην Ελλάδα φτάνει το 1,7%, δηλαδή είναι υπερδιπλάσιο!

Η ανάλυση κόστους του ΙΕΛΚΑ, λοιπόν, αναφορικά με τις συνέπειες της αύξησης της χρήσης πιστωτικών και ιδιαίτερα χρεωστικών καρτών ως μέσο πληρωμής στη λιανική τροφίμων αποκαλύπτει ότι οδηγούν σε ετήσια αύξηση τους λειτουργικού κόστους των λιανεμπορικών επιχειρήσεων κατά 50 εκατ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 0,21% των πωλήσεών τους. Το ποσό αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένου ότι οι κερδοφόρες επιχειρήσεις του κλάδου λειτουργούν με καθαρό περιθώριο κερδοφορίας προ φόρων της τάξης του 1%-1,5%, τονίζεται από τους μελετητές.