Εικόνα ηλεκτροκαρδιογραφήματος παρουσιάζει η διακύμανση των πωλήσεων του κλάδου βδομάδα τη βδομάδα από τις αρχές του έτους, όπως την κατέγραψε η Nielsen μέχρι τα μέσα Ιουλίου. Ο ψυχολογικός παράγων, βασικός συντελεστής επηρεασμού της ζήτησης, καθορίστηκε αναμφίβολα από την οδυνηρή για τη χώρα εμπειρία της διαπραγμάτευσής της με τους διεθνείς πιστωτές, η οποία στέρησε την αγορά από την ποθούμενη ηρεμία.

Οι αντιφατικοί χειρισμοί της κυβέρνησης, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεών της με τους «θεσμούς» για μια νέα συμφωνία –ένα νέο μνημόνιο, όπως αποδείχθηκε–, οι ασφυκτικές πιέσεις των δανειστών αναφορικά με τους όρους χρηματοδότησης της χώρας, η διενέργεια του δημοψηφίσματος και κυρίως ο κίνδυνος εξαναγκασμού εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη, σε συνδυασμό με την τραπεζική αργία, επέδρασαν αποφασιστικά στη διαμόρφωση του ψυχολογικού κλίματος, το οποίο ανεβοκατέβασε με δυναμική ελατηρίου τον κλαδικό τζίρο.

Τα στοιχεία της Nielsen, που καταγράφουν την εξέλιξη των πωλήσεων τις πρώτες 29 εβδομάδες του 2015, δηλαδή έως τις 18 Ιουλίου –διαστήματος που περιλαμβάνει την αρχική φάση της εφαρμογής των capital controls–, είναι αποκαλυπτικότατη σχετικά με την εξέλιξη των αντιδράσεων της ζήτησης στη σκληρή δοκιμασία ως τις πρώτες εβδομάδες του Ιουλίου, οπότε κορυφώθηκαν οι εκβιασμοί, εγκαταλείφτηκαν τα προσχήματα και η οικονομία της χώρας απειλήθηκε έμπρακτα με ολοσχερή κατάρρευση.

Την εβδομάδα των τελευταίων ημερών του Ιουνίου και των πρώτων του Ιουλίου οι πωλήσεις των σούπερ μάρκετ εκτινάχθηκαν στα ύψη. Οι καταναλωτές κυριολεκτικά άλωσαν τις σάλες των σούπερ μάρκετ κι ο τζίρος των έξι αυτών ημερών αυξήθηκε κατά 30,5% στο σύνολο της αγοράς (στη μέτρηση δεν περιλαμβάνονται τα στοιχεία πωλήσεων της Μαρινόπουλος, αλλά ενσωματώνονται της Lidl). Πρόκειται για την υψηλότερη αύξηση του δείκτη πωλήσεων στο εξεταζόμενο διάστημα. Αμέσως μετά, βέβαια, προσγειώθηκε στο 3,7% και εν συνεχεία έπεσε στο -2,2% και στο -4,1% την 28η και την 29η εβδομάδα του έτους…

Ενδιαφέρον έχουν οι μετρήσεις της Nielsen τον μήνα Απρίλιο, οπότε καταγράφηκε εκτίναξη τζίρου στο 21,6% και εν συνεχεία η πτώση του στο -35,4%, για να ακολουθήσει αμέσως μετά εκ νέου μια αύξηση εσόδων της οργανωμένης λιανικής στο 17,2% πριν ομαλοποιηθεί η αγορά στην πορεία. Ανατροπές υπήρξαν, όμως, και την τρίτη εβδομάδα του Φεβρουαρίου, οπότε η αγωνία για τη συμφωνία της 20ης του μηνός με τους «θεσμούς» έστρεψε το κοινό στα σούπερ μάρκετ, αυξάνοντας τον τζίρο τους κατά 14,5%. Αλλά, όπως συνέβη και στις άλλες περιπτώσεις απότομης ανόδου των πωλήσεων, στην εβδομάδα που ακολούθησε τα έσοδα των αλυσίδων έπεσαν κατά -21,1%.

Τα ταχυκίνητα κίνησαν την αγορά
Την κρίσιμη εβδομάδα που έκλεισε με το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου τα ταχυκίνητα προϊόντα ήταν αυτά που κατέγραψαν την μεγαλύτερη άνοδο στις πωλήσεις με ποσοστό 36,2%, ενώ τα φρέσκα προϊόντα αυξήθηκαν κατά 22,2%, πιθανώς εξαιτίας του γεγονότος ότι δεν είναι δυνατόν να στοκαριστούν τα προϊόντα αυτά σε μεγαλύτερες ποσότητες. Πάντως, τα είδη bazaar εκείνη την εβδομάδα είχαν μια μικρή πτώση της τάξης του 1,3%. Τις επόμενες δύο εβδομάδες η αγορά εξελίχθηκε αρνητικά, με τις πωλήσεις στους ταχυκίνητους κωδικούς να καταγράφουν πτώση 1,9% και 4,1% και τα φρέσκα 1,8% και 2,9% αντίστοιχα. Τα είδη bazaar εμφάνισαν μεγαλύτερη κάμψη στα επίπεδα του -7,1% και -8,2%.

Συνολικά στις πρώτες 29 εβδομάδες του έτους καταγράφηκε, συγκριτικά με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, μια μικρή πτώση πωλήσεων στα ταχυκίνητα αγαθά της τάξης του -0,8%, μια άνοδος 3% στα φρέσκα προϊόντα και οριακή υποχώρηση της τάξης του 0,2% στα είδη bazaar. Εάν από την ανάλυση των στοιχείων εξαιρεθούν τα Lidl προκύπτει ότι τα κλασικά σούπερ μάρκετ εμφάνισαν μεγαλύτερη άνοδο την κρίσιμη εβδομάδα του δημοψηφίσματος, με τον τζίρο τους να αυξάνεται κατά 33,3%. Βεβαίως, τις επόμενες δύο εβδομάδες μεγαλύτερη ήταν και η πτώση του κατά 4,1% και 6,6% αντίστοιχα. Λόγω της μη μέτρησης των στοιχείων της Lidl σε αυτό το δείγμα, στην ανάλυση ανά κατηγορία προϊόντων παρατηρούμε ότι τα ταχυκίνητα αγαθά κατέγραψαν αύξηση 40,9%, δηλαδή μεγαλύτερη του συνόλου της αγοράς, ενώ τα φρέσκα προϊόντα εμφάνισαν περίπου τη μεσοσταθμική αύξηση (21,7%). Στην κατηγορία των ειδών bazaar, όμως, όπου ειδικεύονται τα hard discount, η πτώση ήταν μεγαλύτερη: Διατηρήθηκε στο – 14,9% στις δύο φορτισμένες εβδομάδες και περιορίσθηκε σχετικά στο -10,1 και -7,7% τις δύο τελευταίες εβδομάδες της εξεταζόμενης περιόδου.

Απογείωση πωλήσεων στα τρόφιμα
Στην ανάλυση της Nielsen για τα ταχυκίνητα προϊόντα, ενδιαφέρον έχει το ότι την κρίσιμη εβδομάδα του δημοψηφίσματος τα τρόφιμα ήταν αυτά που έσυραν το χορό των πωλήσεων, με τον τζίρο τους να καταγράφει άνοδο 51,3%. Τα στοιχεία αφορούν στο σύνολο της αγοράς, όπου συμπεριλαμβάνονται και οι πωλήσεις της Lidl. Η κατηγορία των ποτών πέρασε σε άνοδο μόλις κατά 1%, όταν βέβαια όλες τις προηγούμενες εβδομάδες κατέγραφε ισχυρή πτώση. Έντονα ανοδικά την εν λόγω εβδομάδα κινήθηκαν και τα προϊόντα περιποίησης και ομορφιάς, καταγράφοντας αύξηση τζίρου 32,7%, όμως και τα προϊόντα σπιτιού σημείωσαν ενίσχυση πωλήσεων κατά 27,6%. Και οι τέσσερις αυτές κατηγορίες τις δύο επόμενες εβδομάδες εμφάνισαν πτώση πωλήσεων (πλην των τροφίμων για τη μια εβδομάδα). Οι αντίστοιχες μετρήσεις χωρίς τη Lidl έδειξαν ότι τα σούπερ μάρκετ αύξησαν την εβδομάδα του δημοψηφίσματος τις πωλήσεις των τροφίμων κατά 58,8% (!), τις πωλήσεις των ποτών κατά 3,1%, τον τζίρο από τα προϊόντα περιποίησης και ομορφιάς κατά 32,5% και τα έσοδα από τις πωλήσεις προϊόντων σπιτιού κατά 31%.

Απαισιοδοξία για την επόμενη μέρα
Στελέχη της αγοράς, σχολιάζοντας τα προαναφερόμενα, δήλωσαν στο σελφ σέρβις ότι μετά τη μεγάλη άνοδο πωλήσεων της οργανωμένης λιανικής την εβδομάδα του δημοψηφίσματος, η αγορά παρέμεινε «καθισμένη» για μεγάλο διάστημα, για δύο βασικούς λόγους. Προφανώς διότι όλα τα νοικοκυριά είχαν στοκάρει προϊόντα καθημερινής ανάγκης για αρκετές εβδομάδες, αλλά και διότι μετά τις μαζικές αγορές και τη σχετική ομαλοποίηση του πολιτικού κλίματος ακολούθησαν οι διακοπές, οπότε το ξεστοκάρισμα φαίνεται ότι αυτή τη φορά κράτησε περισσότερο… Σχολιάζουν, πάντως, ότι ανεξάρτητα από την έντονη μεταβλητότητα των πωλήσεων εξαιτίας των πολιτικοοικονομικών εξελίξεων, το κρίσιμο ζήτημα για την αγορά του κλάδου είναι ότι το σχετικό κλίμα στη χώρα δεν έχει βελτιωθεί. Το αντίθετο μάλιστα. Κυρίως δε τα μέτρα που περιλαμβάνει το νέο, τρίτο κατά σειρά, μνημόνιο που υπέγραψε η χώρα με τους δανειστές της, θα περιορίσει σε μεγαλύτερο βαθμό το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, επιφέροντας ακόμα μεγαλύτερες απώλειες τζίρου στην αγορά.