Ο τρόπος διοίκησης του ανθρώπινου δυναμικού δεν άλλαξε δραματικά λόγω της οικονομικής κρίσης, για τις επιχειρήσεις εκείνες που εφάρμοζαν και στο παρελθόν σύγχρονες πρακτικές διοίκησης του ανθρώπινου δυναμικού. Για όσες, δηλαδή, αγωνίζονται να εξαντλήσουν κάθε εναλλακτική λύση πριν φτάσουν σε αποφάσεις δυσμενείς για τους εργαζόμενους.

Οι επιχειρήσεις αυτές εξακολουθούν και υπό όρους κρίσης να διαχειρίζονται τους ανθρώπους τους με αξιοπρέπεια και σεβασμό, πασχίζοντας να στηρίζουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις περιπτώσεις εργαζομένων που, λόγω συνθηκών, επηρεάζονται δυσμενώς, δηλαδή είτε εγκαταλείπουν τη θέση εργασίας τους είτε υφίστανται μειώσεις αμοιβών ή ανεπιθύμητες μεταβολές αντικειμένου εργασίας. Οι επιχειρήσεις που είχαν επενδύσει τις εποχές της ευημερίας σε σχέσεις εμπιστοσύνης με το ανθρώπινο δυναμικό τους, αντιμετωπίζουν την κρίση διατηρώντας το ήθος, τις αρχές και τις αξίες τους.

Υιοθετώντας ειλικρινή σχέση επικοινωνίας με όλους τους εργαζόμενους, τόσο με αυτούς που απομακρύνονται όσο και με τους παραμένοντες στην επιχείρηση, προσπαθούν να εξηγούν τις σχετικές αποφάσεις τους, υπερβαίνοντας σε αρκετές περιπτώσεις τις συμβατικές και ηθικές υποχρεώσεις τους έναντι των εργαζομένων και στηρίζοντάς τους, στο βαθμό των δυνατοτήτων τους υπό τις σημερινές συνθήκες. Μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων, για παράδειγμα, προσέφεραν σε περιπτώσεις λύσεως της εργασιακής σχέσης τη δυνατότητα υποστήριξης των εργαζόμενων που επλήγησαν, μέσω υπηρεσιών Outplacement. Στο πλαίσιό τους, ειδικοί παρέχουν υποστήριξη ψυχολογική, τεχνική και πρακτική στους εργαζόμενους που πλέον βρίσκονται σε φάση αναζήτησης νέας εργασίας, στην Ελλάδα ή το εξωτερικό.

Φυσικά, οι παραμένοντες στην επιχείρηση είναι αναγκαίο να εμψυχώνονται, ώστε να ενισχύεται η δέσμευση κι η αφοσίωσή τους σε αυτήν, βάσει της θεμελιώδους αρχής της διοίκησης του ανθρώπινου δυναμικού, κατά την οποία η υψηλή αφοσίωση του εργαζόμενου οδηγεί σε μεγαλύτερη και ποιοτικά ανώτερη απόδοση, η οποία, μάλιστα, σε περιόδους δυσμενούς συγκυρίας, εφόσον κατανοούνται οι σκοποί της επιχείρησης ως κοινό αγαθό, μπορεί να μεγεθυνθεί. Η δέσμευση και αφοσίωση των εργαζομένων είναι κρίσιμος παράγοντας επιτυχίας, προκείμενου οι επιχειρήσεις, δίνοντας τη μάχη της επιβίωσης μαζί με το προσωπικό τους, να οδηγηθούν στην ανάκαμψη. Στο πλαίσιο αυτό, πολλές επιχειρήσεις επιλέγουν να διατηρούν τα εκπαιδευτικά τους προγράμματα, με σκοπό την ανάπτυξη εκείνων των δεξιοτήτων που θα βοηθήσουν τον εργαζόμενο να ανταποκριθεί στις νέες ανάγκες και αυξημένες απαιτήσεις της εργασίας του ή να τον επανεκπαιδεύσουν, ώστε να αναλάβει νέους ρόλους ή καθήκοντα.

Παράδειγμα προς αποφυγή
Εν τούτοις, ένας μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων, οι οποίες ανήκουν σε κλάδους που ανέκαθεν δεν επένδυαν στο ανθρώπινο δυναμικό, δηλαδή είτε δεν εφάρμοζαν διαδικασίες και πολιτικές διοίκησης του ανθρώπινου δυναμικού ή το έκαναν υποτυπωδώς, βρίσκουν σήμερα την «ευκαιρία» για δυσμενείς αποφάσεις εις βάρος του ανθρώπινου δυναμικού τους, ακόμη κι όταν δεν είναι απολύτως απαραίτητο, δηλαδή ως έσχατη επιλογή. Έτσι, αξιοποιείται η κρίση, σε συνδυασμό με τις μεγάλες ανατροπές στην αγορά εργασίας και το νομοθετικό πλαίσιο που την διέπει, προκειμένου να υλοποιούνται αποφάσεις που είναι αδύνατο να δικαιολογηθούν (πχ μείωση μισθών και προσωπικού, κατάργηση θέσεων εργασίας, περικοπή παροχών, περιορισμός της εκπαίδευσης και ανάπτυξης των εργαζομένων κοκ).

Η αδικαιολόγητη μεταβολή των όρων εργασίας υπό καθεστώς ψυχολογικής πίεσης καταδεικνύει όχι απλώς ανικανότητα διοίκησης του ανθρώπινου δυναμικού, αλλά προβληματικότητα στην άσκηση του μάνατζμεντ εν γένει, αφού οι παραβιάσεις της επιχειρηματικής ηθικής –αυτές που σημαίνουν την άσκηση αναχρονιστικών μεθόδων διοίκησης, οι οποίες απαξιώνουν τον άνθρωπο και πλήττουν την αξιοπρέπειά του– αποτελούν γνώρισμα του καιροσκοπισμού μάλλον παρά της σύνεσης. Αλλά ο καιροσκοπισμός «φέρνει τύχη» μόνο ως εξαίρεση (και πάντα πρόσκαιρα) στην οικονομική και κοινωνική ζωή, όχι ως κανόνας…

Το τραγικό είναι ότι σε περιόδους κρίσης των αξιών, οικονομικής δυσχέρειας και δυσμενών εξελίξεων στην αγορά εργασίας, τέτοιες συμπεριφορές κυνισμού επιφέρουν βαθύτερο πλήγμα στους ανθρώπους παρά η ίδια η απώλεια της εργασίας ή η μείωση του εισοδήματος. Και, ασφαλώς, βλάπτουν ανεπανόρθωτα
το «ψυχολογικό συμβόλαιο» μεταξύ εργοδότη-εργαζόμενου, δηλαδή τη βάση της φυσιολογικής συνύπαρξης και δημιουργίας.

Info: Η Μαίρη Γεωργιάδου είναι πρόεδρος του Ινστιτούτου Μάνατζμεντ Ανθρώπινων Πόρων της ΕΕΔΕ.