Σημαντικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας του οργανωμένου λιανεμπορίου, κυρίως σε ζητήματα που σχετίζονται με τη διάθεση συγκεκριμένων προϊόντων, την οργάνωση των καταστημάτων και τις εργασιακές σχέσεις, έφερε το τρίτο μνημόνιο. Οι αλλαγές, ωστόσο, φαίνεται πως δεν σταματούν με την ψήφιση του σχετικού πολυνομοσχεδίου.

Εξελίξεις έπονται σε ό,τι αφορά κατά κύριο λόγο την αναμόρφωση του καθεστώτος φορολόγησης, του πλαισίου αδειοδοτήσεων και των εμπορικών μισθώσεων, όπως και την απελευθέρωση των παραφαρμακευτικών προϊόντων. Ο κόσμος της αγοράς ήδη μελετά τις διατάξεις του πολυνομοσχεδίου, προκειμένου να καταλήξει στις πρώτες διαπιστώσεις, ενώ αναμένει τις σχετικές ερμηνευτικές εγκυκλίους των συναρμόδιων υπουργείων, αφού, όπως είναι γνωστό, στην Ελλάδα κανένας νόμος δεν μπορεί να εφαρμοστεί αν δεν εκδοθούν ερμηνευτικές εγκύκλιοι, οι οποίες πολλές φορές μάλιστα έχουν σημασία κανονιστικής πράξης.

Το σελφ σέρβις επιχείρησε μια πρώτη προσέγγιση στο τρίτο μνημόνιο, προκειμένου να διαπιστώσει πού επιφέρει αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας του λιανεμπορίου και πού ο νομοθέτης δεν αποτόλμησε παρεμβάσεις, αν και η ο κλάδος εδώ και χρόνια έχει διαμορφώσει ένα πλαίσιο προτάσεων για λύσεις. Τα πρώτα συμπεράσματά μας έχουν ως εξής:

Εφημερίδες, περιοδικά, τσιγάρα, καπνικά προϊόντα
Το πολυνομοσχέδιο θεσπίζει το άνοιγμα της αγοράς του εν λόγω τομέα, ωστόσο, οι επιχειρήσεις πιθανώς θα καθυστερήσουν να ανταποκριθούν για δύο, όπως φαίνεται, λόγους: Πρώτον, η διάθεση των προϊόντων αυτών δεν μια απλή υπόθεση. Στα σούπερ μάρκετ θα πρέπει να διατεθούν ειδικοί χώροι μετά τα ταμεία –παραμένει αδιευκρίνιστο, αν το σχετικό σημείο πώλησης μπορεί να βρίσκεται ακριβώς μπροστά από την ταμία.

Επίσης, αν το τμήμα διαθέτει το σύνολο των καπνικών προϊόντων, πρέπει να απασχολεί και προσωπικό, όποτε το κόστος λειτουργίας του ανεβαίνει ασύμφορα. Εξάλλου,  στην οργανωμένη λιανική θεωρούν ότι το περιθώριο κέρδους, τουλάχιστον όπως ισχύει στα μικρά σημεία πώλησης, δεν είναι ελκυστικό για τον κλάδο ώστε να γίνουν επενδύσεις στην κατηγορία.

Δεύτερον, οι καπνοβιομηχανίες δεν φέρονται θετικές στην επέκταση του πελατολογίου τους στην οργανωμένη λιανική, που θα απαιτήσει την απευθείας διάθεση των προϊόντων τους στα σούπερ μάρκετ κατόπιν κεντρικών συμφωνιών. Σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις, όπως πληροφορηθήκαμε, οι καπνοβιομηχανίες προτρέπουν τις αλυσίδες να προμηθεύονται τα προϊόντα τους από χονδρεμπορικά δίκτυα, πράγμα που σημαίνει ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο θα περιοριστεί αισθητά το περιθώριο κέρδους των σούπερ μάρκετ.

Σήμερα, το τελικό σημείο πώλησης κερδίζει 4,5% από τη πώληση κάθε πακέτου τσιγάρων, ενώ οι χονδρέμποροι 2,5%. Στελέχη του κλάδου υποστηρίζουν ότι ακόμη κι αν τα σούπερ μάρκετ προμηθεύονταν απευθείας τα τσιγάρα από τις καπνοβιομη-χανίες, ένα περιθώριο κέρδους 7% δεν θα ήταν αρκετό για να επενδύσουν στην κατηγορία.

Βρεφικό γάλα-παραφαρμακευτικά προϊόντα
Η αγορά του βρεφικού γάλατος απελευθερώθηκε για δεύτερη φορά μέσα σε λίγους μήνες! Οι αλυσίδες μπορούν πλέον να επεκταθούν στο βρεφικό γάλα ανεξάρτητα από την κατάληξη που θα έχει η προσφυγή των φαρμακοποιών στα δικαστήρια κατά της πρώτης ρύθμισης. Μένει να δούμε αν η αγορά του κλάδου επαναφέρει το βρεφικό γάλα στα ράφια της ή θα αναμείνει να φανούν οι προθέσεις των φαρμακοποιών, σχετικά με το ενδεχόμενο δικαστικής προσβολής και της δεύτερης ρύθμισης.

Πάντως, οι πρώτες ενδείξεις φέρουν τις αλυσίδες διατεθειμένες να επιστρέψουν άμεσα στην ενδιαφέρουσα αυτή κατηγορία.Σε εκκρεμότητα, όμως, παραμένει για τον κλάδο η απελευθέρωση των παραφαρμακευτικών προϊόντων (μη συνταγογραφούμενα φάρμακα). Πάντως, για πρώτη φορά μετά από χρόνια το Υπουργείο Υγείας φέρεται να εξετάζει σοβαρά πλέον το θέμα, ενδιαφερόμενο για τη μείωση των τιμών στην κατηγορία.

Εξαήμερη απασχόληση, διακεκομμένο ωράριο
Η ρύθμιση για την εξαήμερη εβδομάδα απασχόλησης εξασφαλίζει οφέλη στις αλυσίδες στο βαθμό που θα θελήσουν να επιμερίσουν τις 40 ώρες εβδομαδιαίας εργασίας στις έξι ημέρες της εβδομάδας, αλλά μόνο για τα καταστήματά τους, καθώς οι αποθήκες δεν εμπίπτουν στη σχετική διάταξη. Δεν είναι, λοιπόν, καθόλου βέβαιο ότι οι επιχειρήσεις του κλάδου ενδιαφέρονται να προσαρμόσουν το ωράριο εργασίας τους στο νέο πλαίσιο. Στην περίπτωση του διακεκομμένου ωραρίου τα οφέλη είναι περισσότερα, δεδομένου ότι δίνεται η δυνατότητα σε κάθε κατάστημα οι εργαζόμενοι, ή μέρος αυτών, να απασχολούνται με διακοπή ωραρίου (ανάπαυλα) τουλάχιστον τριών ωρών.

Η σωστή διαχείριση του προσωπικού, με βάση αυτή τη ρύθμιση ή σε συνδυασμό με την προηγούμενη, θα φέρει σημαντικές οικονομίες κλίμακος στα σούπερ μάρκετ –ιδιαίτερα της περιφέρειας, όπου ο σύντομος χρόνος μετάβασης του εργαζόμενου προς και από τον χώρο εργασίας του προσφέρει στον εργοδότη του μεγαλύτερα περιθώρια επέκτασης στην ευέλικτη απασχόληση. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, τόσο για την εξαήμερη απασχόλησης όσο και για το διακεκομμένο ωράριο, οι επιχειρήσεις του κλάδου αναμένουν την έκδοση ερμηνευτικών εγκυκλίων.

Μάλιστα, προ της έκδοσης του τεύχους, καλά ενημερωμένα στελέχη αλυσίδων μας ενημέρωσαν ότι οι πρώτες εγκύκλιοι είχαν ήδη εκδοθεί, πράγμα που δείχνει το αυξημένο ενδιαφέρον των αρμοδίων υπουργείων για την άμεση αξιοποίηση των νέων διατάξεων. «Είναι η πρώτη φορά που ανώτατες διοικήσεις των υπουργείων κινούνται τόσο γρήγορα», διαπίστωναν χαρακτηριστικά…

Φορολογικό
Όπως τονίζουν παράγοντες της αγοράς, η πρόθεση της κυβέρνησης να αυξήσει τη φορολόγηση των επιχειρήσεων, μειώνοντας ταυτόχρονα τους φόρους για τα μερίσματα, μόνο σε στήριξη των επενδύσεων δεν οδηγεί. Διότι, μπορεί μεν η συνολική επιβάρυνση στα κέρδη και τα μερίσματα να είναι μικρότερη, αλλά το κρίσιμο σε αυτή την φάση δεν είναι το πώς θα αυξηθούν τα μερίσματα που αποδίδουν οι επιχειρήσεις στους μετόχους εις βάρος των δυνητικά διαθέσιμων προς επένδυση κεφαλαίων, αλλά ακριβώς το αντίθετο!

Ειδικότερα, εκτιμάται ότι τυχόν αύξηση της φορολόγησης των επιχειρήσεων από το ισχύον 20% στο 26% και η μείωση των φόρων επί των μερισμάτων από 25% σε 10% μπορεί να αντιστοιχεί σε μειωμένη κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες συνολική φορολόγηση, αλλά ο σχεδιασμός αυτός εντέλει δυσχεραίνει το επιχειρείν.


Αδειοδοτήσεις καταστημάτων
Το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με το ΥΠΑΑΝ μελετά παρεμβάσεις στο ζήτημα των αδειοδοτήσεων καταστημάτων λιανικής υγειονομικού ενδιαφέροντος, οι οποίες θα βασίζονται στις νέες Υγειονομικές Διατάξεις που προωθήθηκαν από κοινού με την αναμόρφωση του Αγορανομικού Κώδικα, τον οποίο ολοκλήρωσε προσφάτως το ΥΠΑΑΝ.Ωστόσο, παράγοντες της αγοράς σημειώνουν ότι ανεξαρτήτως των πρωτοβουλιών του Υπουργείου Υγείας η κυβέρνηση είχε τη δυνατότητα να εντάξει στις ρυθμίσεις του τρίτου μνημονίου και αυτήν για την απλοποίηση των διαδικασιών έκδοσης άδειας, ώστε να χορηγείται με ευθύνη του μηχανικού.

Πρακτικά αυτό θα σήμαινε πως θα ήταν δυνατό να γίνει έναρξη λειτουργίας ενός ένα σούπερ μάρκετ, με προέγκριση της σχετικής άδειας και σε διάστημα τριμήνου οι αρμόδιες αρχές να μεριμνούν για την έκδοση της τελικής άδειας, κατόπιν σχετικών ελέγχων και αυτοψιών στις εγκαταστάσεις του. «Εφόσον δεν προωθήθηκε αυτή η ρύθμιση, η αγορά μας εξακολουθεί να τελεί υπό καθεστώς ιδιότυπης ανοχής.

Η έναρξη λειτουργίας των καταστημάτων γίνεται ουσιαστικά δίχως τις προβλεπόμενες από το νόμο εγκρίσεις, ενώ η σχετική άδεια εκδίδεται εκ των υστέρων», τονίζει υψηλόβαθμο στέλεχος του κλάδου, το οποίο αποκαλύπτει ότι στο πολυνομοσχέδιο για το τρίτο μνημόνιο «αρχικά είχε περιληφθεί ρύθμιση, που προέβλεπε την προέγκριση της άδειας λειτουργίας ενός καταστήματος με ευθύνη του μηχανικού, ωστόσο πριν την εισαγωγή του πολυνομοσχεδίου στη Βουλή –άγνωστο πώς και με την εντολή τίνος –απαλείφθηκε…».

Εμπορικές μισθώσεις
Στις υπηρεσίες του ΥΠΑΑΝ υπάρχει προβληματισμός για το ενδεχόμενο κατάργησης του χαρτοσήμου 3,6% στις εμπορικές μισθώσεις, όπως και για τη μείωση του χρόνου προειδοποίησης του ιδιοκτήτη του ακινήτου, σε περίπτωση καταγγελίας της επαγγελματικής μίσθωσης από τον ενοικιαστή, εντός δύο μηνών αντί των τριών κατά το ισχύον, δίχως επιπλέον αποζημίωση (σήμερα καταβάλλεται αποζημίωση για έναν μήνα). Οι σχετικές πρόνοιες αποβλέπουν στη μείωση των μισθωμάτων, προκειμένου να υποστηριχθεί το επιχειρείν που βάλλεται από την ύφεση.

Μικτό φορτίο
Νομοθετική εκκρεμότητα εξακολουθεί να υφίσταται για τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ αναφορικά με τις μεταφορές τους. Ειδικότερα, δεν απελευθερώθηκε, όπως αναμένονταν, η μεταφορά μικτού φορτίου από τα φορτηγά οχήματα των αλυσίδων, η οποία θα συνεισέφερε ουσιαστικά στη μείωση του κόστους διακίνησης των προϊόντων προς όφελος της πιο ανταγωνιστικής διαμόρφωσης των τιμών τους.

Η διάρκεια ζωής του γάλατος
Σε ό,τι αφορά το ζήτημα σχετικά με τη διάρκεια ζωής του φρέσκου γάλακτος, παράγοντες του ΥΠΑΑΝ δηλώνουν υπέρμαχοι μιας ρύθμισης που θα την παρατείνει, για την οποία έχουν, όμως, απέναντί τους το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και, φυσικά, τους παραγωγούς. Τα στελέχη του ΥΠΑΑΝ θεωρούν ότι μια νδεχόμενη αλλαγή του ισχύοντος πλαισίου θα οδηγήσει σε εξοικονόμηση κόστους υπέρ των επιχειρήσεων παστερίωσης και διακίνησης του γάλακτος, ενώ θα επηρεάσει θετικά τις αγορές μιας σειράς προϊόντων που παράγονται με πρώτη ύλη το γάλα.

Πάντως, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης επιμένει σε όλους τους τόνους ότι μια τέτοια εξέλιξη θα επιδρούσε αρνητικά στην παραγωγή, σημειώνοντας ότι αν το ΥΠΑΑΝ επιθυμεί όντως να μειώσει τις τιμές στην κατηγορία, πρέπει να κάνει ελέγχους στην αγορά, προκειμένου να διαπιστώσει πού και για ποιους λόγους τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων είναι υψηλά. Πρόκειται, προφανώς, για ένα ζήτημα που θα απασχολήσει στο άμεσο μέλλον την κυβέρνηση, ώστε να δοθεί από κοινού μια λύση.

Φόρο-κάρτα: Πολύς λόγος για το τίποτα
Η μια μετά την άλλη οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ αναβαθμίζουν τα μηχανογραφικά τους συστήματα, ώστε αυτά να δέχονται τη φορο-κάρτα που θέσπισε η κυβέρνηση, προκειμένου οι καταναλωτές να εξασφαλίζουν έκπτωση στο φόρο εισοδήματος δίχως να συγκεντρώνουν στα συρτάρια τους τις αποδείξεις των αγορών τους. Ωστόσο, μέχρι σήμερα η φορο-κάρτα δεν είχε την ανταπόκριση των καταναλωτών που ανέμενε το Υπουργείο Οικονομικών. Είναι χαρακτηριστικό ότι, για παράδειγμα, η ΑΒ Βασιλόπουλος που διαθέτει τη σχετική υποδομή, στα μέσα του Νοεμβρίου είχε συνολικές πωλήσεις από χρήση φορο-κάρτας μόλις 15.000 ευρώ!

Όπως σημειώνουν παράγοντες της αγοράς, αν το αρμόδιο υπουργείο ήταν πεισμένο για την αναγκαιότητα και την αποτελεσματικότητα χρήσης της φορο-κάρτας, έπρεπε εξ αρχής να μεριμνήσει ώστε να γίνουν οι αναγκαίες προσαρμογές στα μηχανογραφικά της συστήματα του συνόλου της εμπορικής κοινότητας, ακόμη και των μικρών σημείων πώλησης. Μόνον έτσι η χρήση της κάρτας θα ήταν καθολική και θα γινόταν σύντομα συνήθεια στις συναλλαγές των καταναλωτών, ενώ το υπουργείο θα μπορούσε να προχωρήσει ακόμα ένα βήμα, καταργώντας ίσως και την εκτύπωση των αποδείξεων.

Μάλιστα, όπως υποστηρίζουν οι ίδιοι παράγοντες, σήμερα, έτσι όπως εφαρμόζεται το μέτρο δημιουργεί «τρύπα» στο σύστημα, αφού δίνει τη δυνατότητα των διπλο-εγγραφών, κι αυτό γιατί τίποτε δεν εμποδίζει τον φορολογούμενο να δηλώνει μέσω της φοροκάρτας τις αγορές του, και να περνά εν συνεχεία κάποιες από τις αποδείξεις του εκ νέου στη φορολογική του δήλωση, γνωρίζοντας ότι οι σχετικοί φορολογικοί έλεγχοι είναι εξαιρετικά επίπονοι για τους υπαλλήλους των οικονομικών εφοριών και γι’ αυτό αποφεύγονται.

Προσθέτουν δε ότι η αποστολή των αποδείξεων λιανικής στον καταναλωτή μέσω του Internet, άρα, η κατάργηση ουσιαστικά της έκδοσης έντυπων παραστατικών, είναι μεν φιλόδοξο μέτρο, όμως το μνημόνιο το έχει καταστήσει πλέον υποχρέωση της χώρας. Συνεπώς, όσο κι αν κάποιοι σήμερα δυσφορούν με την εφαρμογή αυτού του μέτρου, σύντομα θα το βρουν μπροστά τους.