Ανακατατάξεις και σημαντικές μεταβολές στον επιχειρηματικό τομέα, που θα έχουν μεσοπρόθεσμο αντίκτυπο, φέρνει η κρίση στην αγορά γάλακτος, μαζί με την υποχώρηση της κατανάλωσης. Στην αιχμή αυτών των εξελίξεων βρίσκεται η διαδικασία πώλησης της γαλακτοβιομηχανίας Δωδώνη –ένα σίριαλ με οικονομικές και πολιτικές προεκτάσεις...

Το 2011 ήταν μια δύσκολη χρονιά για την αγορά γάλακτος –συγκριτικά, πάντως, καλύτερη σε σχέση με άλλες κατηγορίες τροφίμων ή άλλων προϊόντων. Σύμφωνα με στοιχεία της Tetra Pak, η μείωση του όγκου πωλήσεων πέρυσι έφτασε το 3%, ποσοστό που συγκλίνει προς τις εκτιμήσεις της Nielsen, η οποία για το ενδεκάμηνο του 2011 καταμέτρησε απώλειες 2,4% στο σύνολο της αγοράς, κυρίως εξαιτίας της πτώσης στο γάλα και το επώνυμο γιαούρτι. Σημειώνουμε πως εκ μέρους της Tetra Pak εκτιμάται ότι η κατανάλωση θα συνεχίσει να μειώνεται, τουλάχιστον μέχρι το 2013, με μέσο ετήσιο ρυθμό 2%.

Σε αξία, αντίθετα, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι πωλήσεις των επιχειρήσεων αυξήθηκαν κατά 3,1% κι ότι ο συνολικός τζίρος της αγοράς των γαλακτοκομικών διαμορφώθηκε στα 1,72 δισ. ευρώ, έναντι 1,67 δισ. ευρώ ένα χρόνο πριν. Αυτό, ωστόσο, αποδίδεται τόσο στην αύξηση του ΦΠΑ κι άλλων φορολογικών συντελεστών, που επιβάρυναν τις τελικές τιμές, όσο και (κυρίως) στην ανάσχεση του κύματος των προσφορών, στο οποίο επιδόθηκαν την προηγούμενη διετία οι γαλακτοβιομηχανίες.

Τη μεγαλύτερη πίεση υφίστανται οι εγχώριες επιχειρήσεις του κλάδου, που ασφυκτιούν από την έλλειψη ρευστότητας εξαιτίας, αφενός, των αδυναμιών του χρηματοπιστωτικού συστήματος και, αφετέρου, των καθυστερήσεων πληρωμής εκ μέρους των λιανεμπορικών αλυσίδων, που επικαλούνται τα δικά τους προβλήματα ρευστότητας.

Το γεγονός αυτό εκμεταλλεύονται οι ξένοι «παίκτες» της αγοράς οι οποίοι έχουν ευκολότερη πρόσβαση σε χρήμα και δανεισμό και επιχειρούν την αντεπίθεσή τους, είτε λανσάροντας διαρκώς νέα προϊόντα, είτε επιμένοντας και επαυξάνοντας στη λογική των προσφορών.
Την ίδια ώρα η συρρίκνωση του διαθέσιμου καταναλωτικού εισοδήματος φαίνεται ότι επιταχύνει την στροφή της ζήτησης προς το γάλα υψηλής παστερίωσης, που εξελίχθηκε το 2011 με ρυθμούς ανάπτυξης 5%, αυξάνοντας το μερίδιό του στο σύνολο της αγοράς περίπου στο 13%. Προς το παρόν, πάντως, δεν απειλείται η πρωτοκαθεδρία του φρέσκου γάλακτος, το μερίδιο του οποίου ανέρχεται στο 45% της συνολικής αγοράς του προϊόντος.

Κερδισμένα από την κρίση βγαίνουν τα προϊόντα private label, τα οποία αναβαθμίζονται διαρκώς ποιοτικά. Στο τέλος του 2011 το μερίδιό τους είχε ήδη φτάσει το 14,7%. Μάλιστα, σύμφωνα με την SymphonyIRI, στο σύνολο της αγοράς των γαλακτοκομικών πέρυσι (συμπεριλαμβανομένου του γιαουρτιού και των τυροκομικών) τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας αύξησαν το μερίδιό τους κατά 2,4%, φθάνοντας στο 10,3% επί του συνόλου της κατηγορίας.

Η κοπιώδης πώληση της Δωδώνη
Στο επιχειρηματικό πεδίο «εκτός κούρσας» για τη διεκδίκηση του πλειοψηφικού πακέτου πώλησης της Δωδώνη έμειναν οι συνεταιριστές της Ηπείρου και η βιομηχανία εμφιάλωσης Βίκος, ενώ στο τελικό στάδιο προκρίθηκαν η Σίμος Foods, η Όλυμπος-Τυράς και η Lactalis. Μεταξύ των τριών τελευταίων η Σίμος Foods είναι ο προτιμητέος αγοραστής για τη Δωδώνη, πρώτη επιλαχούσα η Όλυμπος-Τυράς και δεύτερη η Lactalis.

Έτσι, οι εκπρόσωποι της Σίμος Foods και του ρωσικού fund, με το οποίο συνεργάζεται, θα κληθούν από τον εκκαθαριστή της ΑΤΕ και τους αρμόδιους του ΥΠΟΙΚ, προκειμένου να διευθετηθούν ορισμένες νομικές λεπτομέρειες που εκκρεμούν για να κλείσει η συμφωνία. Εάν δεν υπάρξει κάποιο κώλυμα, η συμφωνία πώλησης θα υπογραφτεί και θα τους μεταβιβαστεί το πλειοψηφικό μετοχικό ποσοστό της Δωδώνη, έναντι τιμήματος που –κατά πληροφορίες– προσεγγίζει τα 25 εκατ. ευρώ. Επισήμως το ρωσικό fund εδρεύει στη Γερμανία και διαθέτει κεφάλαια από την πώληση ρωσικών βιομηχανιών τροφίμων.

Ηθικό ζήτημα προκύπτει, εάν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες η Σίμος Foods χρωστά χρήματα στη Δωδώνη από τη μεταξύ τους εμπορική συνεργασία. Σε ό,τι αφορά τη στάση της Όλυμπος-Τυράς, εκτιμάται ότι πιθανώς δεν θα προσφύγει στη Δικαιοσύνη για τη μερική αλλαγή των όρων του διαγωνισμού, που έφεραν την προσφορά της στη δεύτερη θέση. Ο θεσσαλικός όμιλος –ο μοναδικός της τελικής τριάδας διεκδικητών με αμιγώς ελληνικά κεφάλαια– αναμένεται να τηρήσει στάση αναμονής, προκειμένου να διαπιστωθεί ο βαθμός προόδου της Δωδώνη υπό τη νέα διοίκησή της.

Σημειώνεται ότι το 2011 οι πωλήσεις του εν λόγω ομίλου (απαρτίζεται από τις εταιρείες Όλυμπος, Τυράς, Ροδόπη) ανήλθαν στα 237,77 εκατ. ευρώ, έναντι 214,30 εκατ. ευρώ το 2010, ενώ τα καθαρά κέρδη του μειώθηκαν κατά 8,5%, σε σχέση μ’ εκείνα του 2010, φτάνοντας στα 10,70 εκατ. ευρώ. Η εξέλιξη του διαγωνισμού για τη Δωδώνη, πάντως, κατέδειξε την ισχύ και πολιτικών κριτηρίων, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την προσπάθεια να φανεί πως η χώρα έχει την ικανότητα να προσελκύει ξένα κεφάλαια… Επισημαίνουμε δε το επιχείρημα για τον αποκλεισμό των συνεταιριστών από τη διεκδίκηση της Δωδώνη πως …δεν εξασφαλίζουν την ομαλή ανάπτυξη της επιχείρησης.

Ο αποκλεισμός της συμμετοχής «τοπικών» δυνάμεων στη διοίκηση της «Δωδώνη» ήδη ξεσηκώνει αντιδράσεις στην Ήπειρο. Ωστόσο, το σημαντικότερο ζήτημα δεν είναι τόσο η αντίδραση των συνεταιριστών, όσο των κτηνοτρόφων-παραγωγών που αποτελούν την κινητήριο δύναμη της Δωδώνη, καθώς την τροφοδοτούν με πρώτη ύλη υψηλής ποιότητας. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, να φουντώσει η «κόντρα» μεταξύ συνεταιριστών-μετόχων και κτηνοτρόφων, που τα έχουν «σπάσει» εδώ και καιρό, καθώς οι πρώτοι συμμετείχαν (ανεπιτυχώς) στο διαγωνισμό, ενώ οι δεύτεροι διαφώνησαν ακόμη και με την προοπτική του.

Η Δωδώνη πέρσι εν μέσω κρίσης κατέγραψε αύξηση της κερδοφορίας της κατά 30,85%, ενώ ο τζίρος της έφτασε τα 96,68 εκατ. ευρώ, έναντι 112,78 εκατ. ευρώ το 2010 (-14,28%). Τα καθαρά κέρδη μετά φόρων της επιχείρησης ανήλθαν σε 3,31 εκατ. ευρώ, έναντι 2,53 εκατ. ευρώ το 2010.

Προς συγχώνευση ΔΕΛΤΑ-ΜΕΒΓΑΛ;
Η ολοκλήρωση της συγχώνευσης ΔΕΛΤΑ-ΜΕΒΓΑΛ, προκειμένου να επιτευχθούν οι εκτιμώμενες συνέργειες, αναμένεται στο δεύτερο εξάμηνο του 2012, καθώς ήδη παρήλθαν πάνω από δύο χρόνια από την αρχική ανακοίνωσή της. Η συμφωνία έπρεπε να είχε κλείσει το αργότερο στις αρχές του 2012, αλλά η οικονομική κρίση και κυρίως τα προβλήματα στον τραπεζικό χώρο εμπόδισαν την ολοκλήρωσή της, δημιουργώντας αρκετά ερωτήματα στην αγορά σχετικά με την έκβασή της.

Το νέο σχήμα (εφόσον συσταθεί) θα έχει ετήσιες πωλήσεις άνω των 600 εκατ. ευρώ, ενώ σε βάθος τριετίας θα προκύψουν συνέργειες 23 εκατ. ευρώ ετησίως. Την ίδια στιγμή η Vivartia εστιάζει στην κυκλοφορία νέων προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, ενώ στα σχέδιά της περιλαμβάνεται η είσοδός της σε καινούριες κατηγορίες προϊόντων. Όσον αφορά στις πωλήσεις της (τομέας τροφίμων και γαλακτοκομικών του ομίλου MIG) στο πρώτο εξάμηνο του 2012 μειώθηκαν 9% και περιορίσθηκαν σε 307,6 εκατ. ευρώ, έναντι 339,8 εκατ. ευρώ, ενώ οι ζημίες μετά τους φόρους διευρύνθηκαν στα 34,5 εκατ. ευρώ από 27,8 εκατ. ευρώ.

Η ΜΕΒΓΑΛ το 2011 κατέγραψε ζημία ύψους 8,13 εκατ. ευρώ, ενώ σύμφωνα με τον ενοποιημένο ισολογισμό της, τα έσοδα της τον περασμένο χρόνο ανήλθαν σε 186,34 εκατ. ευρώ, έναντι 184,17 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση 1,2%. Η επιχείρηση περιόρισε κατά 2,5 εκατοστιαίες μονάδες το μεικτό της περιθώριο (23,5% έναντι 26% το 2010), προκειμένου να διατηρήσει σε υψηλά επίπεδα τις πωλήσεις της, γεγονός που οδήγησε τα μεικτά κέρδη της στο επίπεδο των 43,83 εκατ. ευρώ, έναντι μεικτών κερδών 47,94 εκατ. ευρώ το 2010. Έτσι, η καθαρή ζημία ήταν 8,13 εκατ. ευρώ το 2011, έναντι αντίστοιχης ζημίας 8,04 εκατ. ευρώ το 2010.