Η αγορά των μικρών καταστημάτων τροφίμων αναπτύσσεται και εκπλήσσει. Για την εξέλιξή της, αξιοποιεί την ενισχυμένη στον καιρό της πανδημίας απαίτηση για ταχύτητα και ευκολία στην πραγματοποίηση αγορών, αλλά και συνολικά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, όπως η αμεσότητα στην επικοινωνία με τον πελάτη και η ευελιξία του ωραρίου λειτουργίας. Δεδομένα έρευνας και προβληματισμοί σχετικά με το μέλλον της απασχόλησαν το Convenience Retailing Conference.
Θέματα που απασχολούν τα μικρά καταστήματα τροφίμων, αλλά και προτάσεις για ισχυροποίηση του κλάδου της μικρής λιανικής τροφίμων, συζητήθηκαν στο συνέδριο για τη μικρή λιανική, που διοργανώθηκε στις 2 Νοεμβρίου για τρίτη χρονιά, από το σελφ σέρβις.
Chris Noice: Επενδύσεις και το 2020
Η παρουσίαση διεθνών τάσεων έγινε από τον Chris Noice, Director of Communications, Association of Convenience Stores (Σύνδεσμος Convenience του Ηνωμένου Βασιλείου). Σημείωσε πως, παρά την πανδημία, δεν έχουν σημειωθεί στο ΗΒ σημαντικές αλλαγές στην αριθμητική δύναμη του κλάδου –περίπου 47.000 καταστήματα convenience. Όπως δήλωσε ο ομιλητής, εντυπωσιάστηκε από το ότι οι επιχειρήσεις convenience συνέχισαν να επενδύουν και κατά τη χρονιά της πανδημίας, το 2020, με συνολικό ποσό επενδύσεων 534 εκατ. λίρες Αγγλίας, γεγονός ενδεικτικό της δυναμικής του κλάδου.
Ο κλάδος των convenience είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς έχει μερίδιο που αντιστοιχεί στο ένα πέμπτο της συνολικής αγοράς τροφίμων (grocery), με συνολικές πωλήσεις ύψους 43,2 δισ. λιρών (έως τον Μάρτιο του 2021) και πρόβλεψη για 47,1 δισ. λίρες έως το 2024. Αυτός είναι και ο λόγος που οι αλλαγές οι οποίες σημειώνονται στο καλάθι αγορών αποτυπώνουν γενικότερες αλλαγές στην αγοραστική συμπεριφορά. Σύμφωνα με τον ACS, στο καλάθι αγορών έχει αυξηθεί ο αριθμός προϊόντων, στα 3,3 προϊόντα κατά μέσο όρο, από 2,7 τα προηγούμενα χρόνια, ενώ το μέσο κόστος του ανέρχεται σήμερα σε 10,82 λίρες.
Σε επίπεδο προσφερόμενων υπηρεσιών, όπως καταγράφουν οι έρευνες του Συνδέσμου, από τις πιο διαδεδομένες στον κλάδο είναι οι σχετιζόμενες με την κινητή τηλεφωνία (είναι διαθέσιμες από το 82% των καταστημάτων), οι λοταρίες-τυχερά παιχνίδια (81%) οι πληρωμές λογαριασμών (76%) και οι υπηρεσίες cash back (70%). Έχει ενδιαφέρον, επίσης, πως, μεταξύ των καταστημάτων που προσφέρουν κάποιου είδους υπηρεσία παράδοσης κατ’ οίκον, η πλειονότητα αξιοποιεί παραδοσιακές μεθόδους, χωρίς τη χρήση τεχνολογίας. Παραγγελίες από τηλεφώνου διαθέτει το 39%, ενώ μόνο ένα 15% αξιοποιεί γι’ αυτό τον σκοπό third party εφαρμογή, 10% το website του καταστήματος, ενώ ποσοστό μόλις 8% προσφέρει κάποιου είδους υπηρεσία click & collect -το χαμηλό ποσοστό εξηγείται από το γεγονός ότι τα καταστήματα βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από τους πελάτες που εξυπηρετούν, εξήγησε ο ομιλητής.
Μια αλλαγή της εποχής της πανδημίας αφορά τη συχνότητα των επισκέψεων, που έχει μειωθεί, καθώς οι πελάτες επιθυμούν να περιορίσουν τις μετακινήσεις τους και την είσοδο σε καταστήματα (το 39% πραγματοποιεί επίσκεψη μία-δύο φορές την εβδομάδα, ενώ το 27% λιγότερο από μία φορά την εβδομάδα).
Όπως σημείωσε ο Chris, ο κλάδος αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις. Προβλέπεται πως από 8,5% ρυθμό ανάπτυξης το 2020, θα υπάρξει μια επιβράδυνση στο 1,7% το 2021 και στο 0,9% το 2022 (στοιχεία IGD), λόγω της πίεσης που δέχονται τα εισοδήματα, αλλά και της ομαλοποίησης στον κλάδο της φιλοξενίας (εστίαση, τουρισμός). Αντίθετα, προβλέπεται σημαντική ανάπτυξη του online καναλιού μεταξύ 2021 και 2026, κατά 21,4%, με επιπλέον τζίρο 4,7 δισ. λίρες, του discount κατά 23,8% και αύξηση εσόδων κατά 6,6 δισ. λίρες, ενώ του convenience κατά 12,5%, με προσθήκη στον τζίρο του 5,5 δισ. λιρών.
Μιλώντας για τον ανταγωνισμό, ο Chris εντόπισε τα δύο άκρα: στο πεδίο των τιμών, από τις εκπτωτικές αλυσίδες, και στο πεδίο της ταχύτητας εξυπηρέτησης, που ζητούν κυρίως οι νέοι, που αξιοποιούν νέες τεχνολογίες και πλατφόρμες παραγγελιών.
Ενδιαφέρον έχει επίσης η αναφορά του στις προωθούμενες νομοθετικές παρεμβάσεις, που ρυθμίζουν ζητήματα τα οποία αφορούν από τη γκάμα των προϊόντων που μπορεί να διαθέτει μια επιχείρησης έως τις προωθητικές ενέργειες και τη χωροθέτησή τους στο κατάστημα.
Τέλος, παρουσίασε εντυπωσιακές πρωτοβουλίες που έχουν αναπτύξει καταστήματα convenience και αφορούν την συμβολή τους στην προστασία του περιβάλλοντος, όπως η πώληση προϊόντων χωρίς τη χρήση πλαστικού, η παράδοση παραγγελιών με τη χρήση ποδηλάτων ή ηλεκτρικών οχημάτων και η ανάπτυξη σημείων φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων, που δημιουργούν ευκαιρίες αύξησης των πωλήσεων στα σημεία που λειτουργούν, ενώ τόνισε και την αξία αξιοποίησης των social media για την προσέγγιση κυρίως των νεότερων καταναλωτών.
Alex Sophocleous: Self-check out και για μικρά καταστήματα
Ο Alex Sophocleous, Head of Marketing & Partnerships της AiFi, μιας εκ των ταχύτερα αναπτυσσόμενων εταιρειών που προσφέρουν λύσεις τεχνητής νοημοσύνης, με την αξιοποίηση των οποίων δημιουργείται η υποδομή για τη λειτουργία ακόμη και μικρών καταστημάτων χωρίς ταμεία, επικεντρώθηκε στην αυτονόμηση της λειτουργίας των καταστημάτων, μια τάση που δυναμώνει διεθνώς. Όπως σημείωσε, η μείωση των σημείων που δημιουργούν πίεση στους πελάτες και η αναβάθμιση της αγοραστικής εμπειρίας, δεν απαιτείται σήμερα επιπλέον προσωπικό. Ένα παράδειγμα προσφοράς εντυπωσιακής εμπειρίας στον πελάτη, αποτελεί η λύση που προτείνει η AiFi, τόνισε. Με την τεχνολογική υποδομή που προσφέρει, ο πελάτης εισέρχεται στο κατάστημα σκανάροντας την πιστωτική του κάρτα, χρησιμοποιώντας τη σχετική εφαρμογή, και είναι έτοιμος να ξεκινήσει τις αγορές του. Οι κάμερες που συνεργάζονται με το πρόγραμμα computer vision της εταιρείας, καταγράφουν τις κινήσεις του και τα προϊόντα που επιλέγει ή αφήνει τελικά στο ράφι, μέσω αισθητήρων. Έτσι, αφού σκανάρει τα προϊόντα που επιθυμεί με το κινητό του, μπορεί να αποχωρήσει από το κατάστημα χωρίς να χρειαστεί να προβεί σε καμία άλλη ενέργεια, αφού το κόστος των αγορών έχει ήδη χρεωθεί στην κάρτα του.
Η λύση της AiFi εφαρμόζεται ήδη σε πάνω από 22 καταστήματα διεθνώς, σε περισσότερες από 18 επιχειρήσεις λιανεμπορίου, μεταξύ των οποίων και μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, όπως η Carrefour, η Morrisons κ.ά. Όπως τόνισε ο Alex, μπορεί να αξιοποιηθεί και σε ένα υβριδικό μοντέλο, όπου υπάρχουν και υπάλληλοι στο κατάστημα για να κατευθύνουν τους πελάτες στην ορθή χρήση της λύσης, ώστε να υποστηριχθεί μια ομαλή μετάβαση στο πλήρως αυτόνομο κατάστημα και να εκπαιδευτούν αντίστοιχα οι πελάτες στον συγκεκριμένο τρόπο αγορών.
Η λύση μπορεί να προστεθεί σε καταστήματα που θα εξακολουθήσουν να λειτουργούν με τον κλασικό τρόπο, ενώ υπάρχουν και τα nanostores, τα καταστήματα που μπορούν να λειτουργήσουν ως αυτόνομα σημεία σε ειδικούς χώρους, όπως σε φεστιβάλ, ή ως καταστήματα-δορυφόροι μεγάλων αλυσίδων σε γειτονιές, μια λύση που ήδη εφαρμόζεται στις ΗΠΑ.
Διαβάστε και τα παρακάτω άρθρα για το ίδιο θέμα:
Netrino: Η αβεβαιότητα των επιχειρηματιών και οι ευκαιρίες
IRI Greece: Η μικρή λιανική δεν είναι και τόσο μικρή…
NielsenIQ: 1,5 δισ. ευρώ χάθηκαν μεταξύ 2010-2020
ΙΕΛΚΑ: Οι πολλοί δρόμοι προς το convenience
Bespot: Location data για στοχευμένες κινήσεις
Mondelez International: «Η μέτρηση είναι το ήμισυ της ανάπτυξης»
Αθηναϊκή Ζυθοποιία: Κανάλι προτεραιότητας η μικρή λιανική
Nikolopoulou Foods: Τα vegan στο μικρό σημείο
H κ. Δήμητρα Κατσίπη, διευθύντρια πωλήσεων, IRI Greece, παρουσίασε την online έρευνα που πραγματοποίησε η εταιρεία ειδικά για το συνέδριο. Όπως σημείωσε αρχικά η κ. Κατσίπη, υπάρχει μια πίεση στον πληθυσμό των καταστημάτων της μικρής λιανικής, που ξεκίνησε από τα μνημονιακά χρόνια, με πτώση του αριθμού τους συνολικά, της τάξης του 3%-5%.Παρόλα, αυτά, επεσήμανε πως «η γεωγραφική διάρθρωση της χώρας, ο τουρισμός, οι καιρικές συνθήκες και άλλα χαρακτηριστικά της, αποτελούν στοιχεία που δίνουν μια διάσταση αισιοδοξίας στο κανάλι, με την προϋπόθεση πως θα υιοθετηθούν οι νέες τάσεις».
Στη συζήτηση που συντόνισε ο κ. Αντώνης Ζαΐρης, γενικός διευθυντής και αναπληρωτής αντιπρόεδρος του ΣΕΛΠΕ, και συμμετείχαν οι κ. Σπύρος Μαζαράκης, διευθυντής του Τομέα Χονδρικής της Μασούτης, Δημήτρης Παπαχρυσάνθου, Wholesales & Affiliate Retail Director της ΑΒ Βασιλόπουλος, Σπύρος Πελτέκης, γενικός διευθυντής της Smile Kiosk, και Γιάννης Πηλίδης, γενικός διευθυντής της Συνεργαζόμενοι Παντοπώλες, δόθηκε το στίγμα των εξελίξεων στη συγκεκριμένη αγορά στη συγκυρία της πανδημίας, ανιχνεύοντας τις σχετικές μακροπρόθεσμες τάσεις.
την τελευταία ενότητα του συνεδρίου συζητήθηκαν η σχέση συνάφειας και διαφοράς μεταξύ παραδοσιακής και οργανωμένης χονδρικής, η σύγχρονη αποστολή του χονδρεμπορίου ως ενδιάμεσου μεταξύ της βιομηχανίας και της μικρής λιανικής, τα ειδικά προβλήματα ανάπτυξης των χονδρεμπορικών δραστηριοτήτων και οι σχετικές τάσεις. Στο διάλογο συμμετείχαν οι κ. Θανάσης Κοντζόγλου, εμπορικός διευθυντής της Αφοί Κοντζόγλου- Δίκτυο Διανομών, Γιώργος Κουρεμένος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Πρότυπο Κέντρο Διανομών Ειδών Σούπερ Μάρκετ, και Βαγγέλης Τακούλας, γενικός διευθυντής Πωλήσεων των Cash & Carry Metro, οι οποίοι συζήτησαν υπό το συντονισμό του κ. Στέφανου Κομνηνού, Executive Partner της Netrino & iMinder.
Σε online συνέντευξη με τον κ. Ευάγγελο Ντάση, Marketing Manager της Nikolopoulou Foods, το βάρος δόθηκε στην αξία τοποθέτησης στο ράφι των μικρών καταστημάτων νέων κατηγοριών που απαντούν σε νέες τάσεις, όπως είναι τα προϊόντα vegan, και στα σχετικά οφέλη. Η κατηγορία των προϊόντων vegan, σημείωσε ο κ. Ντάσης, είναι μια από τις πιο δυναμικά αναπτυσσόμενες στην ελληνική αγορά. Από το 2019 έως και το 2020, σύμφωνα με έρευνα της IRI, υπήρξε μια συνολική ανάπτυξη στα ημιέτοιμα γεύματα κατά 9 φορές, που συνεχίζεται και το 8μηνο του 2021, με αύξηση 100% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Τα στοιχεία αφορούν μεν την οργανωμένη λιανική, αλλά, σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας, ανάλογη είναι η ανάπτυξη και στη μικρή λιανική και ειδικότερα στα μίνι μάρκετ και παντοπωλεία που διαθέτουν κατάψυξη.
Στην εισήγησή της, σχετικά με την εξέλιξη του traditional channel μέσα στην πανδημία και τις ευκαιρίες που προκύπτουν από τις αναπτυσσόμενες τάσεις στο νέο τοπίο της αγοράς του, η κ. Μαρία Τσάπουρνα, Regional Manager North Greece της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας, τόνισε ότι παρά την αριθμητική μείωση των σχετικών σημείων πώλησης από 26.000 το 2015 σε 23.000 το 2020, η δυναμική του καναλιού με όρους αξίας πωλήσεων έχει αυξηθεί, πράγμα ενδιαφέρον για τη βιομηχανία, αλλά και τη μεγάλη οργανωμένη λιανική, η οποία συμμετέχει επενδυτικά στην περαιτέρω ανάπτυξή του, ενισχύοντας σημαντικά την πελατειακή βάση του.
Μιλώντας σχετικά με τη δυνατότητα μαρκών και λιανεμπόρων να προσαρμόζονται στις συμπεριφορές των καταναλωτών κατόπιν ανάλυσης των δεδομένων και λήψης των σωστών αποφάσεων, ο κ. Σπύρος Καΐτσας, Sales Operations Manager της Mondelez International, υποστήριξε πως όσο κι αν ο ορισμός «μικρή επιχείρηση» παραπέμπει στην απλότητα, κάθε άλλο παρά απλή υπόθεση είναι η σωστή λειτουργία της. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε, την τελευταία δεκαετία ο αριθμός των καταστημάτων της εγχώριας μικρής λιανικής μειώθηκε κατά 20%, πράγμα που οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στη μείωση του αριθμού των περιπτέρων. Παρ’ όλα αυτά, όπως είπε, το μερίδιό τους εξακολουθεί να παραμένει πολύ υψηλό, καθώς ο ετήσιος τζίρος των 4.831 ψιλικατζίδικων, 4.638 περιπτέρων, 8.036 μίνι μάρκετ, 5.675 σελφ σέρβις και 908 σούπερ μάρκετ χώρου πωλήσεων έως 400τμ που λειτουργούν σήμερα, καταλαμβάνοντας το 85% του αριθμού των καταστημάτων στην κλαδική αγορά, ανέρχεται σε 1,07 δισ. ευρώ.
Πώς μπορούν να αξιοποιηθούν δεδομένα location και τεχνολογικές λύσεις καταγραφής της κινητικότητας των πελατών σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους; Σε αυτό το θέμα αναφέρθηκε ο κ. Λέων Γαβαλάς, συνιδρυτής, γενικός διευθυντής της Bespot, που παρακολουθεί περίπου 6.000 καταστήματα πανελλαδικά σε ετήσια βάση.
Αν ορίσουμε ως convenience την ευκολία απόκτησης αυτού που επιθυμούμε, τότε μπορούμε να συζητήσουμε για την κατάκτησή του μέσα από τα καταστήματα convenience, το e-shopping, το quick-commerce και μια σειρά υπηρεσιών, που διευκολύνουν τους πελάτες, δήλωσε, θέτοντας το πλαίσιο της ομιλίας του, ο κ. Λευτέρης Κιοσές, γενικός διευθυντής, ΙΕΛΚΑ. Όπως προκύπτει από τις έρευνες του Ινστιτούτου, ο δαπανώμενος χρόνος και η άνεση/ευκολία αγορών αποτελούν τον τρίτο σημαντικότερο παράγοντα επιλογής στο λιανεμπόριο τροφίμων (13%, μετά τις τιμές και την ποιότητα). Η πανδημία έδρασε ενισχυτικά σε αυτή την τάση, σημείωσε ο ομιλητής, και ειδικότερα το πρώτο κύμα, κατά το οποίο ο συγκεκριμένος παράγοντας ήταν ο δεύτερος σημαντικότερος.
Κάνοντας λίγα βήματα πίσω, ώστε να παρουσιάσει τη μεγάλη εικόνα της μικρής λιανικής, ο κ. Κωνσταντίνος Αγγελολουκάς, Senior Client Executive, NielsenIQ, αξιοποιώντας τα στοιχεία της έρευνας της εταιρείας από το 2008 έως σήμερα, αναφέρθηκε στη σημαντική μείωση του αριθμού των μικρών καταστημάτων τροφίμων, και ειδικότερα, κατά 22,8% των convenience (παντοπωλεία, μπακάλικα, ψιλικά, γαλακτοπωλεία, μίνι μάρκετ κλπ) και κατά 49,3% των περιπτέρων, με παράλληλη αύξηση την ίδια περίοδο των καταστημάτων του οργανωμένου λιανεμπορίου κατά 7,2%. «Είναι απόλυτα εμφανής η επίδραση στη μικρή λιανική της κρίσης που ξεκίνησε την προηγούμενη δεκαετία, και των μνημονίων, από το 2011 και μετά, αλλά και της μείωσης του πληθυσμού, αλλά και η ωφέλεια, σε επίπεδο δικτύου, των σούπερ μάρκετ, ιδίως τα τελευταία πέντε χρόνια», σημείωσε.