Τραπεζική χρηματοδότηση και καταθέσεις

Mια προσεκτική θεώρηση των εξελίξεων μεταξύ 2002 και 2018 στις αγορές χρήματος και κεφαλαίων αναδεικνύει τις διαχρονικές τάσεις στα σύνολα αφενός των καταθέσεων και αφετέρου των ιδιωτικών και δημόσιων δανειακών χορηγήσεων στο- και από το εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Σε έρευνα διακεκριμένων Ελλήνων οικονομολόγων τον Δεκέμβριο του 2018 καταγράφηκαν τα εμπειρικά δεδομένα της εν λόγω περιόδου.

Συγκεκριμένα, στην επεκτατική φάση της ελληνικής οικονομίας μεταξύ 2002 και 2008 το άθροισμα των ιδιωτικών και δημόσιων τραπεζικών χορηγήσεων ήταν σχεδόν ίσο με το αντίστοιχο άθροισμα των συνολικά καταγεγραμμένων τραπεζικών καταθέσεων στη χώρα. Όμως, η συρρίκνωση της αγροτικής προστιθέμενης αξίας και τα φαινόμενα αποβιομηχάνισης της εγχώριας μεταποίησης, με δεδομένη τη σχέση καταθέσεων και χορηγήσεων, ώθησαν σε ελλειμματικό εξωτερικό εμπορικό ισοζύγιο (μεγάλη ζήτηση για εισαγόμενα καταναλωτικά αγαθά) και σε αρνητικές επιδόσεις στο αντίστοιχο δημοσιονομικό ισοζύγιο. Αυτό προκάλεσε ανταγωνισμό στη χρήση των διαθέσιμων πλεονασμάτων μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, αλλά και ανισορροπίες σε όλους τους τομείς της οικονομίας που διαμεσολαβούνταν από την τραπεζική συμβολή.

Από το 2008 και μετά οι τραπεζικές επιδόσεις άρχισαν να αποκλίνουν, αφού οι τραπεζικές καταθέσεις άρχισαν να καταρρέουν. Η απόσυρση των καταθέσεων έγινε σε τρείς φάσεις: Μεταξύ Οκτωβρίου του 2008 και Μαΐου του 2011 η πρώτη, τον Ιούλιο του 2011 με το PSI η δεύτερη και τον Σεπτέμβριο του 2014 η τρίτη. Ακολούθως, άρχισαν να υποχωρούν και οι ιδιωτικές και δημόσιες δανειοδοτήσεις από τις εμπορικές τράπεζες. Επιπλέον, σχετικά με την κατεύθυνση των δανείων παρατηρήθηκε πως, ενώ το 2001 τα επιχειρηματικά/εταιρικά δάνεια ήταν υπερδιπλάσιου ύψους των αντίστοιχων προς τους ιδιώτες (νοικοκυριά και μη κερδοσκοπικά ιδρύματα), από την έκρηξη της κρίσης το 2009 ως και το 2018 τα επιχειρηματικά δάνεια ήταν ψηλότερα μόλις κατά 10% των υπολοίπων κατηγοριών, πράγμα που αποτυπώνει την παραγωγική συρρίκνωση της οικονομίας (-27% του ΑΕΠ) αυτή την περίοδο.

Η χρηματοδότηση σήμερα
Η επαναφορά στην ανάπτυξη εκ προοιμίου προϋποθέτει την αποκατάσταση της κανονικότητας στη χρηματοδότηση του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα από τα πιστωτικά ιδρύματα, πράγμα το οποίο, φυσικά, παραμένει ζητούμενο. Η πιστωτική συρρίκνωση στην Ελλάδα συνεχίστηκε τον Φεβρουάριο του 2019. Οι συνολικές χορηγήσεις προς τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα μειώθηκαν σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, τον Φεβρουάριο φέτος η συνολική χρηματοδότηση της οικονομίας (Φεβ. ‘19, 197.880 εκατ. ευρώ) μειώθηκε κατά 1,2% ύστερα από πτώση 1,4% τον Ιανουάριο. Η μηνιαία καθαρή ροή ήταν αρνητική κατά 692 εκατ. ευρώ έναντι επίσης αρνητικής ροής 1.530 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Στο πλαίσιο αυτό, η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησης της γενικής κυβέρνησης ήταν αρνητική κατά 1.150 εκατ. ευρώ έναντι αρνητικής ροής 825 εκατ. ευρώ τον Ιανουάριο του 2019, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής διαμορφώθηκε σε -4,9% από -3,4% τον Ιανουάριο. Αντίστοιχα, η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα (επιχειρήσεων, ελεύθερων επαγγελματιών, αγροτών και ατομικών επιχειρήσεων, ιδιωτών και ιδιωτών μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων) ήταν θετική κατά 458 εκατ. ευρώ έναντι αρνητικής καθαρής ροής 705 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της συνολικής χρηματοδότησης διαμορφώθηκε σε -0,6% από -1,1% τον Ιανουάριο.

Αναλυτικότερα, η μηνιαία καθαρή ροή στις επιχειρήσεις ήταν θετική κατά 603 εκατ. ευρώ έναντι αρνητικής ροής 408 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής διαμορφώθηκε σε 1% από 0,2% τον προηγούμενο μήνα. Αντίστοιχα, η καθαρή μηνιαία ροή προς ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις ήταν θετική κατά 2 εκατ. ευρώ έναντι αρνητικής κατά 39 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Ο ετήσιος ρυθμός διαμορφώθηκε σε -1,6% από -1,9% και προς ιδιώτες και ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρώματα ήταν αρνητική κατά 147 εκατ. ευρώ έναντι αρνητικής καθαρής ροής 258 εκατ. ευρώ τον Ιανουάριο του 2019. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής παρέμεινε αμετάβλητος στο -2,2%.

Από την άλλη πλευρά, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του συνόλου των καταθέσεων (Φεβ. ‘19, 150.126 εκατ. ευρώ) διαμορφώθηκε σε 7,2% τον Φεβρουάριο από 8% τον προηγούμενο μήνα και η μηνιαία καθαρή ροή ήταν αρνητική κατά 504 εκατ. ευρώ έναντι αρνητικής καθαρής ροής 1.788 εκατ. ευρώ τον Ιανουάριο του 2019. Ειδικότερα, οι καταθέσεις της γενικής κυβέρνησης παρουσίασαν αύξηση κατά 284 εκατ. ευρώ τον Φεβρουάριο σε σχέση με τον Ιανουάριο και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής παρουσίασε αύξηση της τάξης του 21,2% από 23,2% τον προηγούμενο μήνα. Οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα (επιχειρήσεις και νοικοκυριά) παρουσίασαν μείωση κατά 789 εκατ. ευρώ. Αναλυτικότερα, οι καταθέσεις των επιχειρήσεων μειώθηκαν κατά 1.065 εκατ. ευρώ, ενώ οι καταθέσεις των νοικοκυριών και των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων αυξήθηκαν κατά 277 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2019 έναντι μείωσης κατά 539 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής διαμορφώθηκε σε 5,9 % από 6,2% τον προηγούμενο μήνα.

Πιστωτική συρρίκνωση και δανειοδότηση επιχειρήσεων
Συνεπώς η κατάσταση στο τραπεζικό σύστημα της χώρας τους πρώτους μήνες του 2019 χαρακτηρίζεται από τη συνεχιζόμενη, αν και με βραδύτερο ρυθμό, πιστωτική συρρίκνωση. Οι τράπεζες δυσκολεύονται ή δεν επιθυμούν, κυρίως λόγω των «κόκκινων δανείων» (80,2 δισ. ευρώ στα τέλη του 2018), ν’ αυξήσουν τη διάθεση αρκετού ρευστού χρήματος, προκειμένου να διευκολύνουν τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά να ανταποκριθούν στις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις τους. Ειδικότερα, η προβληματική χρηματοδότηση των επιχειρήσεων αποτυπώθηκε σε έρευνα του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας τον Ιανουάριο, που, μεταξύ άλλων, κατέληξε ότι:

  • Κατά το 75% οι επιχειρήσεις έχουν δάνεια αξίας μέχρι 100.000 ευρώ, κατά το 8% άνω των 500.000 ευρώ και κατά το 50% έχουν συνάψει δάνειο κίνησης ή μεσομακροπρόθεσμο δάνειο.
  • Ο δείκτης των Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων στα τέλη του Ιουνίου του 2018 ήταν για τις μεν μικρομεσαίες επιχειρήσεις 62,3%, για τις δε μεγάλες 28,3%.
  • Μόνο κατά το 17% οι επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες, που έχουν μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα, σκοπεύουν να ζητήσουν ρύθμιση των δανείων τους, μόλις το 12% εξ αυτών σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν την πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού, ενώ κατά το 55% θα προχωρήσουν σε συνεννόηση με τα πιστωτικά ιδρύματα.
  • Το ετήσιο κόστος της εξυπηρέτησης δανείων για το 50% των επιχειρήσεων είναι μικρότερο των 10.000 ευρώ, ενώ για το 70% των μεσομακροπρόθεσμων δανείων το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης είναι κάτω των 30.000 ευρώ.
  • Το 20% των επιχειρήσεων έχουν δάνειο με επιτόκιο κάτω του 4%, το 66% έχουν επιτόκιο μεταξύ 4% και 10% και το 13% έχουν διψήφιο ποσοστό επιτοκίου.
  • Το 57% των επιχειρήσεων δεν σκοπεύουν να ζητήσουν νέο δάνειο στο άμεσο μέλλον, ενώ κατά το 32% οι ερωτηθέντες αρνούνται να αιτηθούν νέα δάνεια εξαιτίας των υψηλών επιτοκίων, αλλά και του φόβου εξαγοράς των «κόκκινων δανείων» από ξένα funds.

Συμπέρασμα Σε ό,τι αφορά τον χρηματοπιστωτικό τομέα και τη χρηματοδότηση της οικονομίας υπάρχει μείζον πρόβλημα, τόσο με την προσφορά όσο και τη ζήτηση χρήματος. Ωστόσο, μεγέθυνση και χρηματοδότηση αποτελούν διαδικασία ενιαία. Προχωρά, μόνο εφόσον αυξάνουν οι καταθέσεις –με προϋπόθεση ασφαλώς τη χαλάρωση της δημοσιονομικής λιτότητας–, εφόσον δηλαδή οι τράπεζες διοχετεύουν στην αγορά τα ρευστά διαθέσιμα που συγκεντρώνουν. Εκ των ων ουκ άνευ όροι ζωντάνιας της οικονομικής ζωής είναι ο φθηνότερος δανεισμός, η δυνατότητα ευνοϊκής ρύθμισης των «κόκκινων δανείων» επιχειρήσεων και νοικοκυριών, η απεμπλοκή από τα funds και η ομαλότητα στη δανειοδότηση των επιχειρήσεων, με πρόγραμμα και προσανατολισμό την ώθηση του πρωτογενούς τομέα και της μεταποίησης αντί των εισαγωγών καταναλωτικών αγαθών.

Τόλμη και αξιοποίηση της γνώσης οι σύμμαχοι στη μάχη επιβίωσης

Oι εργασίες ξεκίνησαν σε κοινό χώρο με το συνέδριο E-Commerce, παρουσία άνω των 550 συνέδρων («ΘΕΑΤΡΟΝ» Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» Αίθουσα «Αντιγόνη»), με την ομιλία του κεντρικού εισηγητή, Lord Stuart Rose. Αξιοποιώντας την εμπειρία του από τη θέση του CEO στη μεγαλύτερη pure online επιχείρηση λιανεμπορίου ειδών σούπερ μάρκετ, την οποία κατέχει από το 2013, αλλά και του CEO σε κολοσσούς του κλάδου, σε μια πορεία 40 ετών, παρουσίασε τους βασικούς κανόνες που πρέπει να ακολουθήσει μια επιχείρηση, ώστε να απαντήσει με επιτυχία στις προκλήσεις του παγκόσμιου λιανεμπορίου.

Προσαρμογή στις νέες τάσεις, με οδηγό την τεχνολογία
Στην εισήγησή του με τίτλο «Evolve or Die», ο Lord Rose αναφέρθηκε στην ταχύτητα με την οποία αλλάζουν τα δεδομένα στην αγορά, γεγονός που δυσχεραίνει την επιβίωση όσων επιχειρήσεων δεν προετοιμάζονται εγκαίρως για τις αλλαγές. Χρησιμοποιώντας την πολυετή εμπειρία του, και κυρίως τη γνώση που αποκόμισε κατά τη θητεία του στη M&S, επεσήμανε ότι για να μεγαλουργήσει μια επιχείρηση και να παραμείνει σημαντική στο πέρασμα του χρόνου, πρέπει η ηγεσία της να γνωρίζει ανά πάσα στιγμή τι θέλει ο πελάτης. «Κάποτε λέγαμε πως ο καταναλωτής είναι βασιλιάς. Σήμερα, λέμε πως είναι ο κύριος του σύμπαντος», είπε χαρακτηριστικά. «Έχει τη δυνατότητα να βρει ό,τι θέλει, όπου το θέλει, στην τιμή που είναι διατεθειμένος να πληρώσει. Βασικός καταλύτης συνολικά των ταχύτατων αλλαγών που αφορούν στην αγοραστική συμπεριφορά είναι η τεχνολογία και ειδικότερα οι εξελίξεις σε τομείς όπως η κινητή τηλεφωνία, το e-commerce, το omni channel, οι υπηρεσίες click & collect, κλπ. Η ισχύς της τεχνολογίας και του ψηφιακού περιβάλλοντος αποδεικνύεται και από την ισχυροποίηση των pure online λιανεμπόρων (Zalando, Amazon, Alibaba, ASOS, Tencent κ.ά), αλλά και από την αποτυχία σημαντικών παραδοσιακών επιχειρήσεων λιανεμπορίου, που αγνόησαν τα σημάδια της αλλαγής. Δείτε τι συνέβη σε λιανεμπορικές αλυσίδες, όπως οι Toys R Us και Sears στις ΗΠΑ, αλλά και στην περίπτωση των Poundland, House of Fraser και Debenhams στο Ηνωμένο Βασίλειο… Μόνο κατά την προηγούμενη χρονιά έκλεισαν στη χώρα 2.400 καταστήματα, ενώ στις ΗΠΑ, τη διετία 2017-2018, «χάθηκαν» περίπου 2,5 εκατ. τμ χώρων πώλησης», τόνισε ο ομιλητής.

Οι ριζικές αλλαγές, σημείωσε ο Lord Rose, χαρακτηρίζουν γενικότερα την εποχή μας και αφορούν σε όλους τους τομείς, πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό. «Η εκλογή Τραμπ, οι εξελίξεις στη Γαλλία, το Brexit, η ενδυνάμωση της Δεξιάς, η δυσαρέσκεια της Αριστεράς για τον τρόπο διαχείρισης των προβλημάτων εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η διεύρυνση των ανισοτήτων και η μεγέθυνση του χάσματος μεταξύ πλουσίων-φτωχών, η άνιση ανάπτυξη των οικονομιών, η αύξηση του αριθμού των οικονομικών μεταναστών και η εξασθένηση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς, αποτελούν ορισμένες μόνο από τις προκλήσεις της εποχής», επεσήμανε και πρότεινε στα ηγετικά στελέχη του κλάδου να αντιμετωπίσουν σε αυτό το περιβάλλον την πρόοδο της τεχνολογίας και την επέκταση της ψηφιοποίησης (digitization) όχι ως απειλή, αλλά ως ευκαιρία ανάπτυξης.

Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στον έντονο ανταγωνισμό, το αυξανόμενο κόστος εξυπηρέτησης των πελατών, την αδυναμία αύξησης των τιμών, κυρίως στα επώνυμα και τα commodity προϊόντα, τη μείωση των περιθωρίων κέρδους και της κερδοφορίας και τη μετατόπιση των καταναλωτών σε νέα κανάλια αγορών, που θα πρέπει να κινητοποιούν τις επιχειρήσεις στην κατεύθυνση της προσφοράς όχι απλώς προϊόντων, αλλά εμπειριών, που απευθύνονται σε κάθε έναν πελάτη ξεχωριστά (personalization), με ταχύτητα και αμεσότητα. Όπως τόνισε ο Lord Rose, «οι έρευνες καταγράφουν ποσοστό 50% των πελατών που παραπονούνται για την ταχύτητα εξυπηρέτησης στα παραδοσιακά καταστήματα. Κατά το ίδιο ποσοστό ζητούν προϊόντα και υπηρεσίες που απευθύνονται προσωπικά σε αυτούς, ενώ κατά 80% δηλώνουν εμμέσως πως δεν είναι «πιστοί» σε κάποιο brand, αφού υιοθετούν ως βασικό κριτήριο επιλογής την τιμή αγοράς. Ο τρόπος με τον οποίο απάντησαν οι λιανέμποροι στις απαιτήσεις των πελατών και τις πιέσεις της αγοράς οδήγησε στον φαύλο κύκλο των προσφορών και των εκπτώσεων, τη στιγμή που οι discounters ωφελήθηκαν από τα νέα δεδομένα και τις κινήσεις του ανταγωνισμού, αυξάνοντας τα μερίδιά τους. Την ίδια εποχή αναπτύχθηκαν νέες, πρωτοποριακές επιχειρήσεις στους τομείς του convenience και του pure online λιανεμπορίου», είπε, «γεγονός που αποδεικνύει, μεταξύ άλλων, πως η σωστή στρατηγική προσέγγιση απαιτεί μελέτη και ανάλυση των σύγχρονων τάσεων, αλλά και τολμηρές αποφάσεις».

High Velocity Retail
Μιλώντας για το online λιανεμπόριο, ο Lord Rose σημείωσε πως η μάχη δίνεται πλέον στο «τελευταίο μίλι» (last mile), δηλαδή στην ταχύτητα εξυπηρέτησης της παραγγελίας. «Το υψηλό κόστος κάλυψης αυτής της ανάγκης δεν ενδιαφέρει τον πελάτη. Αν εσείς αποφασίσετε πως δεν σας συμφέρει να επωμιστείτε το σχετικό κόστος, οι πελάτες σας θα απευθυνθούν σε μια από τις πολλές εναλλακτικές λύσεις που έχουν στη διάθεσή τους. Άρα, η δική σας δουλειά είναι να επανασχεδιάσετε τη λειτουργία της επιχείρησής σας, ώστε να γίνει η online δραστηριότητά της, στην εποχή του λιανεμπορίου υψηλής ταχύτητας, επικερδής και βιώσιμη», επεσήμανε, παρουσιάζοντας στο κοινό χαρακτηριστικά παραδείγματα επιχειρήσεων που υλοποιούν με ταχύτητα αλλαγές ακόμη και στη βασική στρατηγική τους κατεύθυνση, όπως η περίπτωση της Amazon, που εισήλθε στον τομέα των φυσικών καταστημάτων με το Amazon Go, αλλά κυρίως με την εξαγορά της Whole Foods, αλλά και της Ocado, που διαθέτει την τεχνολογική της πλατφόρμα προς αξιοποίηση από άλλους λιανέμπορους, άλλοτε άμεσους ανταγωνιστές -σε διάστημα μόλις 18 μηνών, προχώρησε σε υπογραφή συμβολαίων με εταιρείες σε πολλές χώρες, όπως οι Bon Preu, Casino, ICA, Sobeys, Kroger, M&S και πρόσφατα η Coles. «Οι επιχειρήσεις με τις οποίες συνεργάζεται πλέον η Ocado αναγνώρισαν πως η αξιοποίηση των Advanced Analytics, ΑΙ, Robotics Internet of Things κ.ά. είναι η απάντηση στις σύγχρονες προκλήσεις…», δήλωσε ο ομιλητής.

Στο ερώτημα «πώς μπορούμε να μετασχηματίσουμε το παραδοσιακό λιανεμπόριο σε λιανεμπόριο υψηλής ταχύτητας», ο Lord Rose απάντησε ως εξής: «Κατά πρώτον, διαμορφώστε μια πρόταση υψηλής αξίας, η οποία θα βρίσκεται σε συμφωνία με τις απαιτήσεις του σύγχρονου πελάτη, για ευκολία στις αγορές του, εν μέρει σε τοπικά φυσικά καταστήματα, αλλά και αγοραστική εμπειρία σε κάθε σημείο επαφής μας μαζί του. Κατά δεύτερον, εμπνεύσετε τους πελάτες σας αξιοποιώντας νέες τεχνολογίες, όπως το digital signage, δίνοντάς τους πληροφορίες, για παράδειγμα, σχετικά με τη διατροφική αξία, την προέλευση και το οικολογικό προφίλ των προϊόντων που τους προτείνετε, διαμορφώνοντας χώρους που δεν θυμίζουν πλέον το κλασικό σούπερ μάρκετ, αλλά περισσότερο μια θεατρική σκηνή κλπ. Τρίτον, με δεδομένο πως είναι δύσκολο να είστε ανταγωνιστικοί μόνο στο πεδίο των τιμών, αξιοποιήστε τις διαθέσιμες πληροφορίες και λύσεις AI, ώστε να προσφέρετε στους πελάτες σας πραγματικά «έξυπνες» αγορές. Και κυρίως, μην ξεχνάτε πως το «μυστικό» της επιτυχίας δεν βρίσκεται στην τιμή πώλησης, αλλά στην αξία που προσφέρετε, δηλαδή στην καλή σχέση τιμής-ποιότητας. Σε αυτή την προσπάθεια, που έχει δυσκολίες, αναζητήστε συνεργασίες, όπως έκανε η Ocado με τη Morrisons και πρόσφατα με την M&S, καθώς και η Amazon με τη Wholefoods. Και κυρίως, πάρτε ρίσκα, ξεφύγετε από την οπτική που περιορίζεται στον δικό σας μικρόκοσμο».


Ανάπτυξη με κίνητρο όχι μόνο το κέρδος
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε ο ομιλητής σε οικουμενικά ζητήματα, όπως το θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος, τονίζοντας την αναγκαιότητα ύπαρξης ισορροπίας μεταξύ του στόχου της κερδοφορίας των επιχειρήσεων και της προστασίας του πολυτιμότερου αγαθού, της φύσης, αλλά και της ποιότητας ζωής των τοπικών κοινωνιών: «Ζούμε σε μια εποχή κατά την οποία οι κοινωνίες βρίσκονται υπό τρομακτική πίεση. Ο παγκόσμιος πλούτος είναι συγκεντρωμένος σε ελάχιστους -μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού όσοι κατέχουν όσα 3,5 εκατ. πολίτες-, πάνω από 40 εκατ. άνθρωποι τελούν υπό καθεστώς δουλείας, ενώ στο 1 δισ. υπολογίζονται όσοι υποσιτίζονται, τη στιγμή που οι υπέρβαροι είναι περίπου 2 εκατομμύρια. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι αμφισβητούν το παγκόσμιο μοντέλο ανάπτυξης. Οι πολίτες αναρωτιούνται για τον ρόλο της τεχνολογίας στη ζωή τους, τη χρήση των προσωπικών τους δεδομένων, τις συνέπειες της ρομποτικής, την επάρκεια των φυσικών πόρων, την απώλεια τροφίμων και για ζητήματα όπως η επιβάρυνση του περιβάλλοντος από τη χρήση πλαστικών, ένα ζήτημα που ήρθε πρόσφατα στο προσκήνιο. Μπορεί να έχουν γίνει κινήσεις προς τη σωστή κατεύθυνση, όμως δεν είναι αρκετές. Ο ρόλος του λιανεμπορίου είναι κρίσιμος σε όλα τα παραπάνω ζητήματα. Οι ηγέτες του κλάδου πρέπει να γνωρίζουν πώς σκέφτονται οι πελάτες τους και να επικοινωνούν ουσιαστικά μαζί τους, ώστε να μπορούν να τους καθοδηγούν στην υιοθέτηση σωστών πρακτικών. Θα πρέπει να αντιληφθούν και να μεταφέρουν το σχετικό μήνυμα προς τους καταναλωτές, πως η υπεύθυνη άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, στο πλαίσιο μιας βιώσιμης ανάπτυξης, μπορεί να είναι επικερδής για τις επιχειρήσεις, χωρίς να επιβαρύνει τους ίδιους τους πελάτες με επιπλέον κόστος. Σε αυτή την κατεύθυνση, πρέπει να έχουν την υποστήριξη και συμμετοχή όλων των εργαζομένων. Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η προσφορά εξαιρετικών προϊόντων και υπηρεσιών, στο πλαίσιο μιας στρατηγικής αειφορίας, μπορεί να διαφοροποιήσει την επιχείρηση», τόνισε ο ομιλητής. Κλείνοντας την ομιλία του, ο Lord Rose προέτρεψε τα μέλη της ηγεσίας των επιχειρήσεων να προσαρμοστούν ταχύτατα στις αλλαγές, λέγοντας: «Σύμφωνα με τον Δαρβίνο, στον αγώνα της επιβίωσης δεν κερδίζει ο δυνατότερος, αλλά όποιος προσαρμόζεται στις αλλαγές. Άρα, για να επιβιώσετε, δράστε ανάλογα. Αλλιώς, δεν θα έχετε ελπίδα επιβίωσης».

Διάλογος για το μέλλον του λιανεμπορίου
Με τη συμμετοχή του Lord Stuart Rose, μετά την εισήγησή του, διοργανώθηκε δημόσια συζήτηση υπό το συντονισμό του κ. Θάνου Μαύρου, Partner της EY, με θέμα το μέλλον του λιανεμπορίου, και συνομιλητές τους κ. Βασίλη Σταύρου, Brand President της ΑΒ Βασιλόπουλος, Αριστοτέλη Παντελιάδη, διευθύνοντα σύμβουλο της Metro, Τέλη Θανόπουλο, πρόεδρο της Δ. Θανόπουλος, Γιώργο Κοντάκο, γενικό διευθυντή καταναλωτικών προϊόντων της L’Oreal, και Βασίλη Ανδρικόπουλο, διευθύνοντα σύμβουλο της Green Cola και αντιπρόεδρο του Caremarket.gr.

Συνοψίζοντας τους προβληματισμούς της συζήτησης, σταχυολογούμε πριν απ’ όλα την προειδοποίηση του Lord Rose ότι οι λιανέμποροι, που δυσπιστούν ακόμα σήμερα με την αναγκαιότητα της επένδυσης στις online πωλήσεις, θα αντιμετωπίσουν σημαντικά προβλήματα τα επόμενα τρία ως πέντε χρόνια, όταν, λόγω της ταχύτατης ανάπτυξης του e-grocery, οι ανταγωνιστές τους θα είναι σε θέση να προσφέρουν στους πελάτες τους υπηρεσίες, απ’ την παροχή των οποίων οι ίδιοι θα απέχουν. Στοιχημάτισε, μάλιστα, πως σε δέκα χρόνια οι online πωλήσεις θα υπερέχουν εκείνων των φυσικών καταστημάτων! Εξάλλου, αναφορικά με την άποψη ότι η υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών στοιχίζει και πως το κόστος τους πρέπει να επιβαρύνει τους καταναλωτές, σχολίασε πως υπεράνω του κόστους των αειφόρων στρατηγικών οι επιχειρηματίες οφείλουν να αναλογιστούν το κατά πολύ υψηλότερο κόστος της έλλειψής τους. Όπως είπε, «παρόμοιες απόψεις είχαν διατυπωθεί, όταν συζητούσαμε πρώτη φορά την ανάγκη εφαρμογής αειφόρου στρατηγικής στην M&S. Όμως, αποδείχθηκε ότι υπάρχουν εντέλει τρόποι κερδοφόρου υλοποίησής τους».

Φυσικό και ηλεκτρονικό κατάστημα
Ο κ. Σταύρου, αναπτύσσοντας τη στρατηγική της ΑΒ Βασιλόπουλος, εξήγησε ότι εδράζεται σε τρεις πυλώνες. Ο πρώτος αφορά στη συνεχή επένδυση στην ικανοποίηση των διαφορετικών αναγκών και προτιμήσεων των δημογραφικά κυρίαρχων σε μακρά προοπτική χρόνου ηλικιακών ομάδων καταναλωτών (συνταξιούχων και γεννημένων από τη δεκαετία του ’90 και ένθεν), καθώς και τη διαρκή βελτίωση των σχέσεων ευκολίας/ταχύτητας εξυπηρέτησης και ποιότητας/τιμής, με όρους εξατομικευμένου μάρκετινγκ. Ο δεύτερος, λαμβάνοντας υπόψιν την πολυκαναλική διάσταση της αγοραστικής συμπεριφοράς, προτάσσει τις συστηματικές επενδύσεις στην τεχνολογία ως συντελεστού αύξησης της εταιρικής αποδοτικότητας, αλλά και πρόγνωσης των εξελίξεων με σχετική ακρίβεια. Ο τρίτος πυλώνας αποβλέπει στην ενίσχυση της πιστότητας του κοινού στην εταιρεία μέσω των επενδύσεων στην αειφόρο ανάπτυξη και την κοινωνική συνεισφορά. Ειδικά σε ό,τι αφορά τη δραστηριότητα της ΑΒ Βασιλόπουλος στον τομέα των ηλεκτρονικών πωλήσεων, ο κ. Σταύρου, αφού αναφέρθηκε στην αυτόνομη ανάπτυξή της στο πλαίσιο του πολυεθνικού ομίλου που ανήκει, αλλά με όρους υιοθέτησης των καλών πρακτικών και εμπέδωσης της τεχνογνωσίας στο e-commerce της μητρικής της, ανακοίνωσε την έναρξη λειτουργίας εταιρικών hubs και dark store από το 2020, όπως και τον πλήρη και καινοτόμο εκσυγχρονισμό της κάρτας πιστότητας της εταιρείας.

Αναφερόμενος στα σημαντικότερα κριτήρια επιλογής καταστήματος, ο κ. Παντελιάδης είπε ότι η εγγύτητα ήταν, είναι και θα εξακολουθήσει να είναι σημαντικό κριτήριο, όπως και η διαθεσιμότητα χώρων στάθμευσης (αν και διέγνωσε το μάλλον αβαθές μέλλον ισχύος του σχετικού κριτηρίου). Εξάλλου, επισήμανε τη σημαντικότητα των προσφορών, υπογραμμίζοντας την τάση υπέρ των value for money προσφορών, ενώ τόνισε τη σημασία της εμπειρίας των αγορών αντί απλώς της εξυπηρέτησης, διαπιστώνοντας, ωστόσο, τη δυσκολία επίτευξης του επιθυμητού επιπέδου ικανοποίησης των πελατών, δεδομένου ότι τα ψώνια «έχουν γίνει αγγαρεία και οφείλουμε να τα ξανακάνουμε ενδιαφέροντα». Είπε, επίσης, ότι η ποιότητα και η ποικιλία των φρέσκων προϊόντων αποτελεί καθοριστικό κριτήριο όχι μόνο επιλογής, αλλά και διαφοροποίησης των καταστημάτων, διαπιστώνοντας ότι αυτό ακριβώς συνιστά και το ισχυρό πλεονέκτημα του φυσικού καταστήματος έναντι του ηλεκτρονικού στον ευρωπαϊκό νότο. Ως προς το e-grocery ο κ. Παντελιάδης επισήμανε ότι ανεξαρτήτως των προδιαθέσεων καθενός επιχειρηματία, τα πράγματα δείχνουν ότι «επιβάλλεται να παίξουμε πολύ καλά και σ’ αυτό το πεδίο», επισημαίνοντας αφενός ότι το e-grocery προϋποθέτει σφαιρική digital εταιρική παρουσία και μέριμνα συνδυαστικής λειτουργίας με το φυσικό κατάστημα και αφετέρου ότι ουδέποτε ο πελάτης θα γίνει αποκλειστικός χρήστης του ενός ή του άλλου καναλιού διανομής. Επίσης, διαπίστωσε ότι υπό τις υφιστάμενες συνθήκες η αποδοτικότητα του e-shop εδράζεται στις συνέργειες με το φυσικό κατάστημα.

Από την πλευρά του ο κ. Θανόπουλος υπογράμμισε την επιλογή η εταιρεία του να παραμείνει ο μικρός τοπικός, αλλά σαφώς διαφοροποιημένος εταίρος στο παιχνίδι του ανταγωνισμού, που παρακολουθεί την εξέλιξη των τάσεων της αγοράς και προσαρμόζεται, με γνώμονα πάντα τις αξίες της: την ποιότητα, την ποικιλία, τη διαφορετικότητα και την προσωποποιημένη εξυπηρέτηση. Στο πλαίσιο αυτό, εξήγησε ότι η είσοδός της στο παιχνίδι του e-grocery δεν προέκυψε ως απόφαση αμιγώς εμπορικού χαρακτήρα, αλλά ήταν έκφραση της πρόθεσής της να ανταποκρίνεται σε κάθε σύγχρονη τάση και ότι το μοντέλο του e-shop της ανακλά επακριβώς εκείνο των φυσικών καταστημάτων της. Επίσης, αναφορικά με τη σημασία των big data analytics για μια επιχείρηση του μεγέθους τής Θανόπουλος σχολίασε ότι το μεγάλο πλεονέκτημά της είναι ότι, αξιοποιώντας ένα σχετικά μικρό μέρος των big data, έχει την ευελιξία να παρακολουθεί άμεσα και καθημερινά τις εξελίξεις στην καταναλωτική συμπεριφορά, διερευνώντας τις έτσι σε βάθος.


Ανταπόκριση στα νέα αιτούμενα
Τη στρατηγική σημασία για μια ελληνική παραγωγό εταιρεία της σχεδίασης καινοτόμων προϊόντων, με γνώμονα τις ανάγκες του διεθνούς καταναλωτικού κοινού, υπογράμμισε ο κ. Ανδρικόπουλος. Αναφερόμενος στο παράδειγμα της Green Cola, επισήμανε το στόχο από την ίδρυσή της (2012) να αποκτήσει μερίδια στη διεθνή αγορά, ώστε, λαμβάνοντας υπόψιν της το ενδιαφέρον της διεθνούς ζήτησης για την υγιεινή διατροφή, ανέπτυξε τη νέα κατηγορία αναψυκτικών με στέβια. Εξάλλου, αναφορικά με το e-grocery, αφού σχολίασε ότι πηγή έμπνευσης τόσο για το yoda.gr όσο και για το caremarket.gr (συγχωνεύτηκαν το 2018 υπό την επωνυμία του δεύτερου) ήταν η Ocado, σημείωσε ότι το εγχείρημα του νέου caremarket.gr εξελίσσεται πολύ καλά, με συστατικά επιτυχίας την ποικιλία κωδικολογίου, τις ανταγωνιστικές τιμές και την καλή οργάνωση των logistics. Όπως διαπίστωσε, η μεγάλη αλυσίδα φυσικών καταστημάτων προσφέρει μεν το πλεονέκτημα της επιτάχυνσης της ανάπτυξης του e-shop, εφόσον λειτουργούν σε ενιαίο πλαίσιο, αλλά δεν συνιστά απαραίτητο όρο για την επιβίωση του e-shop.

Σε δέκα χρόνια οι νεότερες γενιές των καταναλωτών, που σήμερα αντιστοιχούν περίπου στο 25% της εγχώριας ζήτησης, θα έχουν καταλάβει τα τρία τέταρτά της, τόνισε ο κ. Κοντάκος, ενώ επισήμανε ότι, σύμφωνα με έρευνες, οι επτά στους δέκα εξ αυτών είναι διατεθειμένοι να εμπιστευτούν τα αγοραστικά τους δεδομένα προς χρήση από τις επιχειρήσεις, προκειμένου να έχουν προσωποποιημένη ενημέρωση και εξειδικευμένη εμπειρία. Στο πλαίσιο αυτό, αναφερόμενος στη στρατηγική της L’Οréal για την προσέγγιση του εν λόγω κοινού, εξήγησε ότι ήδη εξελίσσεται πενταετές πλάνο πλήρους προσαρμογής στα νέα οργανωτικά, ερευνητικά και επικοινωνιακά αιτούμενα για την ικανοποίηση των αναγκών του. Προσδιορίζοντας δε τα χαρακτηριστικά του, αναφέρθηκε στις χαμηλότερες αμοιβές των νέων σήμερα, στην έφεσή τους για startup δραστηριότητα με βλέψη τις καλύτερες απολαβές, στην απαίτηση για οικονομία χρόνου, ουσιαστική αγοραστική εμπειρία, αμεσότητα επικοινωνίας και εξυπηρέτησης με ανακλαστικά αντίστοιχα των online εμπειριών, όπως και για χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα από τις επιχειρήσεις. Η L’Οreal, όπως εξήγησε, εμβαθύνοντας στην online εμπειρία, ήδη αξιοποιεί το ultra προσωποποιημένο μάρκετινγκ (π.χ. εφαρμογή μέικαπ μέσω κινητού), ενώ τόνισε ότι η σύγχρονη γυναίκα που αγοράζει καλλυντικά από το σούπερ μάρκετ, αυξάνει έως 40% την αξία του καλαθιού της, εφόσον το κατάστημα ικανοποιήσει τις αναζητήσεις της. Γι’ αυτό η L’Οréal, όπως είπε, προσφέρει τις προϋποθέσεις της επίδικης εμπειρίας, ανασχεδιάζοντας τους χώρους των ειδών της στο κατάστημα, ενώ δημιουργεί νέες σειρές προϊόντων εξειδικευμένα για την ευρεία λιανική.

Βασικά συμπεράσματα
Ο κ. Κώστας Μαχαίρας, πρόεδρος του ΙΕΛΚΑ, συνοψίζοντας τα συμπεράσματα της εισήγησης του Lord Stuart Rose και του διαλόγου του με τους μάνατζερ, τόνισε ότι η μεγάλη πρόκληση για το μάνατζμεντ της οργανωμένης λιανικής είναι να διοικεί επαρκώς τις δομικές αλλαγές, στις οποίες υπόκειται ως συνέπεια της ώθησής της στην ψηφιακή εποχή. Προειδοποίησε δε ότι, ενόσω οι εταιρείες δυσκολεύονται στη διαχείριση, κατανόηση και αξιοποίηση των ποικίλων data, ώστε να προάγουν την εξατομίκευση των υπηρεσιών τους, οι πελάτες απευθύνονται για λύσεις απλώς στις εταιρείες που τους τις προσφέρουν πρώτες. Στο πλαίσιο αυτό, κάλεσε το ηγετικό μάνατζμεντ αντί να εναντιώνεται στην αλλαγή, να την ενσωματώσει και να σπάσει τη ρουτίνα του, εμπνέοντας στους διοικούντες κουλτούρα αναζήτησης του κέρδους, μέσω της προσφοράς νέων επιλογών στους πελάτες, με γνώμονα την κοινή λογική και κριτήρια την αμεσότητα αντιδράσεων και την αναγνώριση της πρόσθετης αξίας των υπηρεσιών από τους πελάτες. Εξάλλου, συμβούλεψε αφενός να μην υποτιμάται η αξιολογική κρίση του πελάτη αναφορικά με τη σχέση ποιότητας/τιμής που του προτείνεται και αφετέρου το μάνατζμεντ να τολμά άμεσα διορθώσεις, όποτε αντιλαμβάνεται σφάλματα στις επιλογές του. Συμβούλεψε, επίσης, οι ηγέτες μάνατζερ να εκμαιεύουν τις προτάσεις των συνεργατών τους, να τις μελετούν και, όταν υιοθετούν ένα στρατηγικό πλάνο, να παραμένουν πιστοί στην εφαρμογή του μέχρι τέλους. Ο κ. Μαχαίρας είπε ότι το 2008 ο κλάδος συνεισέφερε το 4% του ΑΕΠ, αλλά σήμερα μόλις 2,8%, ενόσω για κάθε 1% αύξηση του ΑΕΠ απαιτείται υπομονή δεκαετίας. Αναφορικά με την ανεργία σημείωσε μεν την προοδευτική πτώση της, τονίζοντας, όμως, ότι δεν αναμένεται η αποκλιμάκωσή της κάτω του 15% πριν το πέρασμα μιας ακ όμα δεκαετίας, ενώ πρoέβλεψε μείωση των μεγάλων αιθουσών σούπερ μάρκετ, τουλάχιστον κατά 200, ως το 2025. Επίσης, μίλησε για καταλυτικές αλλαγές στο μέγεθος, αλλά και τη σύνθεση των προϊόντων, δεδομένης της στροφής ενδιαφερόντων της ζήτησης από τη «δίαιτα» στην «υγιεινή διατροφή», όπως και για την αύξηση του μεριδίου των online πωλήσεων στο 25% του κλαδικού τζίρου ως το 2030. Υπό όρους χρόνιας δημογραφικής κάμψης, συνέστησε ένταση του ενδιαφέροντος στην ικανοποίηση των αναγκών των καταναλωτών άνω των 55 ετών και επενδυτική έμφαση στο e-grocery, δεδομένης της αύξουσας πολυκαναλικής διάθεσης της ζήτησης. Ακόμα, έκανε λόγο για την αναγκαία μετάλλαξη του φυσικού καταστήματος και ως ηλεκτρονικού, στο πλαίσιο μιας οικονομίας περισσότερο καθοδηγούμενης πλέον από τη ζήτηση, που ευαισθητοποιείται όλο και περισσότερο από το προσωποποιημένο μάρκετινγκ, την ευκολία και την ποιότητα της αγοραστικής εμπειρίας, πράγμα που θα ωθεί τις επιχειρήσεις λιανικής σε επενδύσεις στην τεχνολογία χάριν μεγιστοποίησης της απόδοσης με όρους μείωσης του λειτουργικού κόστους. Ο κ. Μαχαίρας, παρουσίασε επίσης ομιλία, η οποία προετοιμάστηκε από τον καθηγητή. κ. Γιώργο Δουκίδη, επιστημονικό σύμβουλο του ΙΕΛΚΑ και τον κ. Λευτέρη Κιοσέ, γενικό διευθυντή του ινστιτούτου και αφορούσε στα χαρακτηριστικά του σούπερ μάρκετ πρώτης επιλογής (βλ. σελ. 67-68).

Προ της παρουσίασης των γενικών συμπερασμάτων εκ μέρους του κ. Μαχαίρα, ο κ. Νίκος Ιμιρζιάδης, διευθύνων σύμβουλος της Sales Promotion Center, απηύθυνε σύντομο χαιρετισμό στους συνέδρους, επισημαίνοντας την αξία μια νέας προσέγγισης στον τομέα των ενεργειών που οδηγούν σε αύξηση των πωλήσεων των προϊόντων, προσφέροντας αξία στους πελάτες και τα brands.

Το ηλεκτρονικό εμπόριο στη χώρα μας
Στην εισήγησή του ο κ. Παναγιώτης Γκεζερλής, διευθύνων σύμβουλος της Convert Group, εξήγησε ότι, αν και ο τζίρος του e-grocery στη χώρα μας είναι κάτω του 1% του συνολικού κλαδικού τζίρου (όπως και στην Ιταλία, άλλωστε, έναντι 2% στην Ισπανία, 3% σε Ολλανδία, 4% ΗΠΑ, 5% Ιαπωνία, 6% Γαλλία, 7% Κίνα, 8% ΗΒ, 10% Ν. Κορέα) συνιστά τεράστια ευκαιρία, λαμβανομένων υπόψιν, πρώτον, ότι λ.χ. στο ΗΒ έφτασε στο 8%, εκκινώντας το 2003 από ένα αντίστοιχο επίπεδο με αυτό της Ελλάδας σήμερα, και δεύτερον, ότι στη χώρα μας, δεδομένης της εξέλιξης των τεχνολογιών και της προόδου εξοικείωσης με τις online αγορές, τα πράγματα προχωρούν τάχιστα. Πράγματι, πέρυσι ο εν λόγω τζίρος ανήλθε στα 28,5 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), αυξημένος κατά 47% σε σχέση με το 2017, ενώ το 2017 είχε αυξηθεί κατά 32% συγκριτικά με το 2016. Τόνισε επίσης ότι η δυναμική ανάπτυξης του ελληνικού e-grocery είναι εξαιρετική, αν επιπροσθέτως αναλογιστεί κάποιος τον περσινό τζίρο των 300 εκατ. ευρώ του ανερχόμενου online food delivery, των 120 εκατ. ευρώ online αγορών των φαρμακείων και δη σε πλειάδα προϊόντων που διατίθενται από τα σούπερ μάρκετ, καθώς κι άλλων αντίστοιχων 60 εκατ. ευρώ από κάβες, pet shops και κρεοπωλεία. Άρα ο (δυνητικός) τζίρος του ελληνικού e-grocery πλησιάζει ήδη τα 500 εκατ. ευρώ(!), αφού οι προαναφερόμενες αγορές όχι απλώς συγγενεύουν, αλλά τέμνονται με αυτή του σούπερ μάρκετ. Ο κ. Γκεζερλής παρέθεσε ενδιαφέροντα στοιχεία για το προφίλ του Έλληνα e-shopper ειδών σούπερ μάρκετ, όπως: Δαπανά το 65% του προϋπολογισμού του για τρόφιμα, η μέση απόδειξή του ανέρχεται στα 88,6 ευρώ, κατά το 50% αναζητά σημείο αγοράς μέσω Google, κατά το 30% με direct έρευνα, κατά το 9% αγοράζει κατόπιν έρευνας στα ηλεκτρονικά φυλλάδια των αλυσίδων κλπ.


Η νέα τάση των convenience stores
Στην εισήγησή της η κ. Δέσποινα Ξυνού, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της OK Anytime Market, με θέμα «Convenience stores, η νέα τάση της αγοράς», αναφέρθηκε στην πορεία εξέλιξης του δικτύου των OK Anytime Market από την ίδρυσή του το 2004 μέχρι σήμερα, που περιλαμβάνει 106 καταστήματα (τα 105 εντός Αττικής), λειτουργούντα κατά το 85% του δυναμικού τους με το σύστημα franchising και με διευρυμένο ωράριο (8πμ-11μμ, 362 ημέρες τον χρόνο). Όπως τόνισε, «με δεδομένη την αγάπη του κοινού για το κατάστημα ευκολίας των 80-120τμ, το στοίχημα ήταν να αυξήσουμε το μίγμα του κωδικολογίου του από τους 300-500 κωδικούς προϊόντων στους 3.500 και να καταστήσουμε τις υπερβολικές τιμές τους ανταγωνιστικές του μέσου σούπερ μάρκετ. Με βασικό όρο ο ιδιοκτήτης του καταστήματος να το δουλεύει ο ίδιος, το σχέδιο πέτυχε, με την εφαρμογή συστήματος κεντρικοποίησης της τροφοδοσίας κατά το 92% των προϊόντων, μη αποβλέποντας σε πρώτη φάση στην άμεση κερδοφορία ει μη μόνο στην πώληση του μοντέλου». Η κ. Ξυνού εξήγησε ότι, με ορόσημο το 2013 εν καιρώ κρίσης, η εταιρεία αναδιάρθρωσε το προϊοντικό κωδικολόγιο των καταστημάτων της, δίνοντας έμφαση στα φρέσκα ποιοτικά προϊόντα Ελλήνων προμηθευτών και στα προϊόντα αυθόρμητης αγοράς. Το πιο σημαντικό, όμως, ήταν η μεταφορά κάποιων καταστημάτων σε εμπορικότερες θέσεις των περιοχών τους. Σήμερα η εταιρεία αποβλέπει, εκτός της πλήρους ανάπτυξης του δικτύου της εντός Αττικής,στην επέκτασή του στην τουριστική ζώνη της χώρας. Η δύναμή μας, είπε η ομιλήτρια, παραμένουν τα τρόφιμα ψυγείου, ενώ εξήγησε ότι οι βαρύνοντες εμπορικοί κωδικοί, δηλαδή περίπου οι 200-500 που αποφέρουν το 50%-60% του εταιρικού τζίρου, διατίθενται σε τιμές απολύτως ανταγωνιστικές των σούπερ μάρκετ.

Ηχηρό μήνυμα για την προάσπιση της προστιθέμενης αξίας
«Επιχειρούμε σ’ ένα περιβάλλον με σοβαρά μακροοικονομικά προβλήματα και έντονο ανταγωνισμό, πολλές φορές εκτός ορθολογικής επιχειρηματικής προσέγγισης», τόνισε ο κ. Νικήτας Ποθουλάκης, αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Μπάρμπα Στάθης, εισηγούμενος με θέμα «Επένδυση στην αγροτική ανάπτυξη και την καινοτομία: Η προστιθέμενη αξία για τον καταναλωτή και το λιανεμπόριο». Όπως τόνισε, η Μπάρμπα Στάθης, που συμπληρώνει φέτος πενήντα χρόνια δράσης, απαντά στη δυσμένεια των συνθηκών με προσήλωση στην παραγωγή ασφαλών προϊόντων εγχώριας προέλευσης και στρατηγική ενσωμάτωσης των καινοτομιών, βασισμένη στις βέλτιστες πρακτικές στην παραγωγή με τελευταίας τεχνολογίας μηχανολογικό εξοπλισμό, προσθέτοντας έτσι αξία στον καταναλωτή, την οργανωμένη λιανική, την οικονομία και την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Οδηγούμε, είπε, την αγορά των κατεψυγμένων λαχανικών, ενισχύοντάς την, όντας δίπλα στη λιανική, ώστε να λανσάρονται από κοινού προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας στις τιμές που τους αναλογούν. Και ενώ υπογράμμισε ότι η αμοιβαία συνεργασία και υποστήριξη των δύο πλευρών προασπίζεται την οικονομική αποτελεσματικότητα και ανάπτυξη, έθεσε ζήτημα εξορθολογισμού της προσέγγισης του καταναλωτή, μέσω της διαφήμισης και των προσφορών, που μειώνουν την αξία των προϊόντων, υποβάλλοντας εντέλει μακροπρόθεσμα σε δοκιμασία την ποιότητά τους. Η εναλλακτική που προτείνουμε, τόνισε, είναι να προσφέρουμε μια ευρύτατη γκάμα προϊόντων για όλα τα βαλάντια, ώστε οι δύο πλευρές να παραμείνουν οικονομικά εύρωστες και ο καταναλωτής να εστιάζεται στο ζητούμενο: Την τιμή που ανταποκρίνεται στην εγγύηση ποιότητας που απολαμβάνει. Πρότεινε δε να αναπτυχθεί σχετικός διάλογος κράτους και φορέων της αγοράς επ’ ωφελεία της βιώσιμης ανάπτυξης με όρους ανταγωνιστικότητας, ενώ ζήτησε από τις επιχειρήσεις λιανικής να αποφεύγουν τις κακές πρακτικές.

Ο ομιλητής υπενθύμισε ότι η εταιρεία του εφάρμοσε πρώτη στη χώρα τη συμβολαιακή γεωργία, συνεργαζόμενη σήμερα με περίπου 1.050 καλλιεργητές άνω των 30 χιλ. στρεμμάτων υπό την καθοδήγηση των γεωπόνων της. Πρόσθεσε δε ότι αναπτύσσει βιολογικές καλλιέργειες και χρησιμοποιεί ανανεώσιμους φυσικούς πόρους, με στόχο η πλειονότητα των προϊόντων της σε τρία χρόνια να είναι βιολογικής καλλιέργειας. Εξάλλου, επισήμανε ότι η εταιρεία τη τελευταία πενταετία επένδυσε άνω των 10 εκατ. σε μηχανολογικό εξοπλισμό για τη βελτιστοποίηση της παραγωγής, ενόσω υλοποιεί επένδυση 8 εκατ. ευρώ τη διετία 2019-2020 για μια σύγχρονη αποθήκη κατάψυξης 11 χιλ. παλετοθέσεων, με τεχνολογία ρομποτικής.

Πρωτοβουλίες του ΣΕΒΤ για τη διατροφή και την υγιεινή διαβίωση
Εισηγούμενη σχετικά η κ. Κάτια Βαρταλίτη, συντονίστρια Επιτροπής Διατροφικής Πολιτικής του ΣΕΒΤ και διευθύντρια Νομοθεσίας Τροφίμων & Επιστημονικών Υποθέσεων της Nestlé Hellas, αφού αναφέρθηκε στις μείζονες προκλήσεις παγκοσμίως του κλάδου των τροφίμων (ταυτόχρονη ανεπάρκεια τροφής και σπατάλη τροφίμων, κλιματική αλλαγή, μείωση διαθέσιμων φυσικών πόρων), επισήμανε τη στροφή της παγκόσμιας κατανάλωσης σε πιο υγιεινές επιλογές διατροφής ως αντίδραση κυρίως στην παχυσαρκία και το διαβήτη, τις δύο σοβαρές μη μεταδοτικές ασθένειες, που μαζί με τον καρκίνο αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου, σύμφωνα με τον ΠΟΥ. Όπως είπε, η ΕΕ και η κλαδική βιομηχανική κοινότητά της, ανταποκρινόμενες θετικά στην πρόκληση, υιοθέτησαν εννέα εθελοντικούς στόχους ως το 2025, συγκροτώντας μια ομάδα εργασίας υψηλού επιπέδου για τη διατροφή και τη φυσική δραστηριότητα (με συμμέτοχους τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ και την πλατφόρμα των 33 κλαδικών συνδέσμων, όπως ο ΣΕΒΤ). Οι εννέα στόχοι αφορούν στη μείωση της περιεκτικότητας των τροφίμων σε αλάτι, προστιθέμενα ζάχαρα και λιπαρά, καθώς και στην ενθάρρυνση της κατανάλωσης οπωροκηπευτικών, της σωματικής δραστηριότητας και του μητρικού θηλασμού. Εξάλλου, στο ίδιο πλαίσιο, ο ΣΕΒΤ ήδη από το 2005 έχει διαμορφώσει έναν κώδικα αρχών, αναφορικά με την επαρκή σχετική ενημέρωση των επιχειρήσεων και των καταναλωτών, τη βελτίωση των υφιστάμενων προϊόντων, την εκπαίδευση των καταναλωτών, την υπεύθυνη διαφήμιση και συνεργασία των κοινωνικών εταίρων. Η κ. Βαρταλίτη επισήμανε, επίσης, την ανάληψη δράσης εκ μέρους του ΣΕΒΤ για την ανασύσταση των τροφίμων στην κατεύθυνση της σταδιακής μείωσης των περιεκτικοτήτων τους σε αλάτι, κορεσμένα λίπη, προστιθέμενα ζάχαρα και θερμίδες, μέσω της συγκρότησης Επιτροπής Διατροφικής Πολιτικής εκ των μελών του, με σκοπό την ολιστική προσέγγιση του θέματος, τη συμβολή στο δημόσιο διάλογο και τη διαμόρφωση πλαισίου αυτοδεσμεύσεων. Η εν λόγω επιτροπή, άλλωστε, συμμετείχε στην ομάδα εργασίας, που συστάθηκε από το Υπουργείο Υγείας και εκπόνησε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την ανασύνθεση των τροφίμων (εκδόθηκε πέρυσι).


Πώς οι πρωτοπόροι εκμεταλλεύονται τα mega trends
Αξιοποιώντας τα δεδομένα του σημαντικότερου βρετανικού οργανισμού έρευνας στον τομέα του λιανεμπορίου τροφίμων, αλλά και τη γνώση που αποκόμισαν οι αναλυτές του μέσω της επίσκεψης κατά τη διάρκεια του 2018 σε 43 χώρες και 925 καταστήματα, ο κ. Nick Gladding, Senior Retail Analyst του IGD, παρουσίασε στο κοινό του συνεδρίου μια συνοπτική εικόνα του παγκόσμιου λιανεμπορίου ταχυκίνητων καταναλωτικών προϊόντων, από το 2018 έως και το 2022, καθώς και παραδείγματα πρωτοποριακών επιχειρήσεων, που αναμορφώνουν τα καταστήματα και τη λειτουργία τους, σύμφωνα με τις σημαντικότερες τάσεις της αγοράς.

Συγκεκριμένα, ο IGD προβλέπει πως μεταξύ 2018 και 2023 το παγκόσμιο λιανεμπόριο ταχυκίνητων προϊόντων θα σημειώσει αύξηση πωλήσεων κατά 5,1%, ποσοστό που αντιστοιχεί σε επιπλέον 2,6 τρισ. δολάρια (για τις 20 μεγαλύτερες αγορές διεθνώς, η αύξηση υπολογίζεται αντίστοιχα στο 1,9 τρισ. δολάρια). Στην Ευρώπη, οι πωλήσεις προβλέπεται να αυξηθούν κατά 450 δισ. δολάρια, στην Μ. Ανατολή και την Αφρική κατά 415 δισ. δολάρια, στη Βόρεια Αμερική κατά 250 δισ. δολάρια, στη Λατινική Αμερική κατά 304 δισ. δολάρια, ενώ μεγάλος «νικητής» στην κούρσα ανάπτυξης των πωλήσεων είναι η Ασία και η Ωκεανία με +1,16 τρισ. δολάρια (+44%), με την αύξηση να μην προέρχεται μόνο από την Κίνα, αλλά και από άλλες χώρες της περιοχής. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την Ευρώπη, που είναι η δεύτερη πιο σημαντική αγορά, οι εκπτωτικές αλυσίδες Lidl και Aldi προβλέπεται πως θα διατηρήσουν τον υψηλό ρυθμό ανάπτυξης του κύκλου εργασιών τους και τις δύο πρώτες θέσεις, αντίστοιχα, μεταξύ των Top 10 επιχειρήσεων. Αναφερόμενος ειδικότερα στη Lidl, τόνισε πως είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη επιχείρηση μεταξύ των Top 10, και πως το «κλειδί» της επιτυχίας της βρίσκεται στο ότι κατάφερε να επικεντρωθεί στις ανάγκες των πελατών της, διαμορφώνοντας ανάλογα την προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών σε κάθε περιοχή δραστηριοποίησης, ενώ ταυτόχρονα βελτίωνε συνεχώς το επιχειρηματικό μοντέλο χαμηλού κόστους, ώστε να μπορεί να προσφέρει χαμηλές τιμές.

Διεθνώς, τα σούπερ μάρκετ προβλέπεται πως θα διατηρήσουν το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς, ενώ θα σημειώσουν και τη μεγαλύτερη αύξηση σε αξία πωλήσεων, αριθμητικά (+220 δισ. δολάρια στην εξεταζόμενη πενταετία), με τα υπέρ μάρκετ να ακολουθούν στη δεύτερη θέση (+115 δισ. δολάρια), τα discount καταστήματα στην τρίτη με +167 δισ. δολάρια, τα convenience στην τέταρτη με +104 δισ. δολάρια και το online λιανεμπόριο στην πέμπτη με +100 δισ. δολάρια. Ο ομιλητής, όμως, επεσήμανε πως τα τρία τελευταία κανάλια αγορών είναι τα μόνα που προβλέπεται πως θα σημειώσουν ανάπτυξη μεριδίου, με τη μεγαλύτερη να αφορά στο online λιανεμπόριο (από 2,2% σε 4,5% το 2023), ενώ σούπερ μάρκετ και υπέρ μάρκετ αναμένεται να σημειώσουν μείωση, από 40,9% σε 39% και από 29,5% σε 27% αντίστοιχα. Τα στοιχεία προέρχονται από τη database του IGD και αφορούν σε 400 επιχειρήσεις του διεθνούς λιανεμπορίου, με συνολικές πωλήσεις το 2018 ύψους 3 τρισ. δολαρίων.

Παράγοντας επιτυχίας, τόνισε ο ομιλητής, θα είναι και στο άμεσο μέλλον η δυνατότητα των επιχειρήσεων να προσφέρουν συνεχώς νέες εμπειρίες στους πελάτες τους. Παράλληλα, θα πρέπει να ακολουθούν τις βασικές τάσεις: αξιοποίηση δεδομένων, υποστήριξη κοινωνικών πολιτικών, εξυπηρέτηση χωρίς διαχωρισμό μεταξύ φυσικού και online περιβάλλοντος αγορών (seamless retail), υποστήριξη υγιεινών επιλογών, κάλυψη των αναγκών των πελατών σε προϊόντα και υπηρεσίες, όπου και όποτε επιθυμούν. Μιλώντας για το πώς εκφράζονται οι νέες τάσεις στην αγορά, ανέφερε, μεταξύ άλλων, την αυξανόμενη ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα υπεύθυνης επιχειρηματικότητας (σε ποσοστό 74% οι καταναλωτές στο Ηνωμένο Βασίλειο δηλώνουν πως κατά το τελευταίο 12μηνο συνειδητοποίησαν το μέγεθος των επιπτώσεων χρήσης πλαστικών συσκευασιών στο περιβάλλον). Επιτυχημένο παράδειγμα ανταπόκρισης στις νέες απαιτήσεις είναι η Ekoplaza, που λάνσαρε στο Άμστερνταμ το πρώτο διεθνώς plastic-free pop-up κατάστημα. Για την αποτελεσματική online προώθηση των υγιεινών επιλογών έφερε ως παραδείγματα τα apps SmartWithFood της αλυσίδας Colruyt και της Ingredio, που προσφέρουν χρήσιμες πληροφορίες για το υγιεινό προφίλ των προϊόντων, προτείνοντας και εναλλακτικές επιλογές. Όσο για τη συνεχή αναβάθμιση του ρόλου των νέων καναλιών πώλησης και επικοινωνίας, ο Nick σημείωσε ενδεικτικά πως κάθε μήνα 3,2 δισ. πολίτες χρησιμοποιούν τα social media διεθνώς, ενώ το 2017 η καταναλωτική δαπάνη που πραγματοποιήθηκε μέσω mobile apps ξεπέρασε τα 86 δισ. δολάρια.

Τα παραδείγματα των καταστημάτων Amazon Go και των Auchan Minute (μόλις 18τμ) στην Κίνα, που λειτουργούν χωρίς ταμεία, επιβεβαιώνουν την τάση για νέας μορφής καταστήματα, που αξιοποιούν σύγχρονες τεχνολογίες. Σχετικά με την αγορά και την παραλαβή των παραγγελιών χωρίς χρονικούς και τοπικούς περιορισμούς, ο ομιλητής παρουσίασε το παράδειγμα χρήσης του Snapchat από την Amazon, που δίνει τη δυνατότητα στον χρήστη να φωτογραφήσει ένα προϊόν και να το βάλει πρώτο στη λίστα του, προχωρώντας κατόπιν με ευκολία στη σχετική καταχώρηση της παραγγελίας, ενώ τόνισε πως η αξιοποίηση της τεχνολογίας για άμεση εξυπηρέτηση των παραγγελιών είναι αυτή που θα δώσει ώθηση και στην ανάπτυξη των μικρών καταστημάτων (convenience).

Η ομιλία ολοκληρώθηκε με παραδείγματα καταστημάτων από όλο τον κόσμο, που πρωτοπορούν σε διαφορετικούς τομείς: Πολύχρωμα τμήματα πώλησης φρέσκων προϊόντων, γωνιές με έτοιμο φαγητό και super foods, χώροι παραλαβής online παραγγελιών, ράφια με ηλεκτρονικές ετικέτες που δίνουν τη δυνατότητα στους πελάτες να λάβουν πληροφορίες για τα προϊόντα, χρήση ρομπότ για παράδοση παραγγελιών, νέες υπηρεσίες εστίασης σε convenience stores, αναμόρφωση καταστημάτων discount σύμφωνα με τους λόγους επίσκεψης των πελατών (shopping missions), online ενέργειες που ενισχύουν τις πωλήσεις και προσφέρουν αφορμές για να διατηρήσουν οι πελάτες μια σταθερή σχέση επικοινωνίας με το brand, ήταν τα βασικά σημεία καινοτομίας μερικών εξ αυτών.

Αξιοποίηση δεδομένων για αύξηση πωλήσεων και κερδοφορίας
Η πρόσβαση σε δεδομένα είναι πολύτιμη για κάθε οργανισμό. Για την αξιοποίησή τους απαιτείται η χρήση των κατάλληλων εργαλείων, αλλά και η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων πλευρών, λιανεμπόρων και προμηθευτών. Όπως απέδειξε με την ομιλία του ο κ. Roberto Bandera, Senior Vice President Solutions And Innovation Int’l της IRI, η χρήση εργαλείων ανάλυσης δεδομένων είναι απαραίτητη για τη λήψη εμπεριστατωμένων αποφάσεων, που αφορούν, για παράδειγμα, την αφαίρεση από το ράφι μη κερδοφόρων κωδικών και ένταξης νέων, τη διαμόρφωση τιμολογιακής πολιτικής και τον σχεδιασμό των προωθήσεων σε επώνυμα και PL προϊόντα, τη στόχευση κοινού κλπ. Επίσης, ο έγκαιρος εντοπισμός κάποιου προβλήματος και η διάγνωση των αιτιών δημιουργίας του, απαιτεί τη χρήση κατάλληλων προγραμμάτων πληροφορικής, που οδηγούν σε χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με τις κινήσεις που πρέπει να γίνουν, ώστε να εξαντλούνται σε κάθε περίπτωση τα περιθώρια αύξησης εσόδων και κερδοφορίας.

Ο κ. Bandera ανέλυσε το παράδειγμα της αξιοποίησης της σχετικής πλατφόρμας της IRI στην κατηγορία των μπισκότων από συγκεκριμένο λιανέμπορο. Η κατηγορία αναμορφώθηκε σε συμφωνία με την τάση για υγιεινή διατροφή, αλλά και την απαίτηση για προσιτές τιμές. Με τις κατάλληλες κινήσεις (διόρθωση τιμολογιακής πολιτικής, EDPL σε επιλεγμένα leader brands, απόσυρση κωδικών με χαμηλή απόδοση, στοχευμένες προωθητικές ενέργειες σε επίπεδο επώνυμων, αλλά και PL προϊόντων που απευθύνονται στο κοινό-στόχο, όπως ορίσθηκε σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία), αντιστράφηκε η πτωτική πορεία των πωλήσεων και αυξήθηκαν σημαντικά τα έσοδα της κατηγορίας.


Μύθοι και πραγματικότητες
Η κ. Βίκυ Γρηγοριάδου, πρόεδρος & διευθύνουσα σύμβουλος της The Nielsen Company Greece, κατέρριψε ορισμένους μύθους που αποπροσανατολίζουν τις επιχειρήσεις. Ξεκινώντας με το θέμα των επιχειρηματικών ευκαιριών στις αναπτυσσόμενες αγορές, όπως της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, κλπ, που, σύμφωνα με έναν «μύθο», έχουν σταματήσει να είναι ελκυστικές για τον κλάδο, τόνισε πως, παρά την επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξής τους, εξακολουθούννα προσφέρουν σημαντικές ευκαιρίες. Το υψηλό ποσοστό των Millennials (25%), η μετακίνηση του πληθυσμού προς τα αστικά κέντρα, αλλά και η προβλεπόμενη αύξηση του εισοδήματος σημαντικού τμήματος των πολιτών τους (3,2 εκατομμύρια εκτιμάται πως θα ανήκουν στη μεσαία τάξη έως το 2020), αποδεικνύουν την ύπαρξη και στο μέλλον ευνοϊκού περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις, τόνισε η κ. Γρηγοριάδου. Σχετικά με τον «μύθο», σύμφωνα με τον οποίο η εξυπηρέτηση των πελατών συναρτάται άμεσα με το μέγεθος του καταστήματος, η ομιλήτρια δήλωσε πως δεν ισχύει, ειδικότερα σήμερα που οι πελάτες αναζητούν κυρίως την ευκολία στην εξυπηρέτηση και τις μικρές μετακινήσεις, κριτήρια που μπορούν να καλυφθούν και από μικρού μεγέθους σημεία πώλησης. Επίσης, η άποψη πως οι προωθητικές ενέργειες είναι η καλύτερη μέθοδος για την ανάπτυξη των πωλήσεων είναι ένας ακόμη μύθος, είπε η ομιλήτρια. «Σχεδόν μισό τρισ. δολάρια επενδύεται διεθνώς σε προωθήσεις, αλλά για το 67% των σχετικών ενεργειών το κέρδος δεν ισοφαρίζει καν την επένδυση», τόνισε. Η ανάπτυξη πωλήσεων έρχεται μέσω του brand building, είπε η κ. Γρηγοριάδου, συστήνοντας να δίνεται πάντοτε προτεραιότητα στην καινοτομία και να διασφαλίζεται πως οι προωθητικές ενέργειες είναι στοχευμένες και αφορούν σε κατηγορίες και brands που καθορίζονται κατόπιν μελέτης.

Τέλος, αναφέρθηκε στο αβάσιμο του ισχυρισμού πως το online κανάλι δεν θα αποτελέσει ποτέ ελκυστική επιλογή για αγορά τροφίμων. Πάνω από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού διαθέτει σύνδεση internet και το 71% έχει smartphone, τόνισε, παρουσιάζοντας στοιχεία για τις απεριόριστες, ουσιαστικά, δυνατότητες φιλοξενίας κωδικών προϊόντων στο online περιβάλλον. «Η αξία αυτής της δυνατότητας ενισχύεται συνεχώς», είπε η κ. Γρηγοριάδου, «δεδομένου ότι ένα τυπικό κατάστημα Walmart διαθέτει σήμερα 140.000 κωδικούς, από 7.000 ενός μέσου καταστήματος πριν 20 χρόνια. Αντίστοιχα, το website της αμερικανικής αλυσίδας φιλοξενεί 70 εκατ. κωδικούς, ενώ της Amazon 600 εκατ.».

Tεχνολογία και αγοραστική εμπειρία
Σε βασικές προκλήσεις τις εποχής, όπως ο συγχρονισμός των λειτουργιών στο φυσικό και ηλεκτρονικό περιβάλλον αγορών, την απλοποίηση των διαδικασιών και τη μείωση των απωλειών, με παράλληλη υποστήριξη της προσφοράς νέων εμπειριών στους πελάτες, απαντά η Bizerba, όπως ανέφερε στην ομιλία του ο κ. Mauro Riccardo Tremolada, Regional Director Southeastern Europe & Managing Director της εταιρείας. Επεσήμανε το χάσμα που υπάρχει μεταξύ της ταχύτητας αλλαγής της αγοραστικής συμπεριφοράς και της αντίστοιχης εξέλιξης των επιχειρηματικών μοντέλων, αλλά και την ανάγκη ανανέωσης των τεχνολογικών λύσεων που αφορούν στην αλληλεπίδραση πελατών-σημείων πώλησης. Σε αυτό το πλαίσιο, τόνισε την αξία των ζυγιστικών συστημάτων και των υποστηρικτικών διαδικασιών (συνδυασμός hardware και software), για την επιτυχή ανταπόκριση των επιχειρήσεων του κλάδου των τροφίμων στις προναφερθείσες προκλήσεις. Προς επίρρωση των δηλώσεών του, παρουσίασε παραδείγματα αξιοποίησης λύσεων της εταιρείας από διεθνείς και ελληνικές επιχειρήσεις, με εξαιρετικά αποτελέσματα.

Από την πλευρά του ο κ. Αλέξανδρος Τριανταφυλλίδης, γενικός διευθυντής και συνιδρυτής της iQom, απευθύνθηκε στο κοινό του συνεδρίου αναφερόμενος σε έναν διαφορετικό τρόπο προσέγγισης των πελατών που πρέπει να υιοθετήσουν οι επιχειρήσεις του κλάδου, εάν επιθυμούν να είναι μπροστά από τον ανταγωνισμό τους. Ειδικότερα, επικεντρώθηκε στο θέμα της συναισθηματικής νοημοσύνης και τις νέες μεθόδους δημιουργίας ισχυρών δεσμών με το brand (Emotional Loyalty), πέραν των κλασικών σχημάτων πιστότητας, με την αξιοποίηση σύγχρονων λύσεων σε όλους τους τομείς, από τα προγράμματα CSR και την εξυπηρέτηση των πελατών μέχρι τους τρόπους πληρωμής. Η χρήση προγραμμάτων πιστότητας για την προσφορά πόντων και εκπτώσεων αφήνει ανεκμετάλλευτες τις δυνατότητες δημιουργίας μιας βαθύτερης δέσμευσης με τον πελάτη, μέσω της οικοδόμησης συναισθηματικής πιστότητας, τόνισε μεταξύ άλλων ο ομιλητής, ενώ προχώρησε σε ειδικότερη αναφορά στους τρόπους προσέγγισης των Μillennials, στην εποχή του ΕΙ (Emotional Intelligence).

Πρωτοπόρες startup Robotics για κερδοφόρο online grocery
Στην ειδική ενότητα του συνεδρίου, με θέμα «Μια ματιά στο ψηφιακό μέλλον με τη συνδρομή πρωτοπόρων startup» εισηγητές ήταν οι κ. Γιάννης Κανέλλος, συνιδρυτής της Myrmex και Παναγιώτης Μήτσιος, συνιδρυτής και COO της Tekmon. Ο κ. Κανέλλος εξήγησε ότι οι εφαρμογές της ρομποτικής τεχνολογίας στη διαχείριση των εμπορευμάτων είναι προϋπόθεση για τη συμπίεση του κόστους και την κερδοφορία του online grocery και παρουσίασε τη σχετική καινοτόμο πρόταση της εταιρείας του. Με την εν λόγω εφαρμογή, όπως έδειξε, αυτοματοποιούνται οι διαδικασίες μετά τη φάση του αυτόματου fulfillment, που ήδη εφαρμόζουν οι Ocado και Amazon, δηλαδή ως τη φόρτωση των ετοιμοπαράδοτων online παραγγελιών στα οχήματα διανομής, τάχιστα και χωρίς χειρωνακτική εργασία, ή την αυτόματη παράδοσή τους στον καταναλωτή, εφόσον το αποθηκευτικό κέντρο λειτουργεί ως σταθμός διανομής Β2C. Η πατέντα αφορά σε μια συνδυαστική λειτουργία δύο ρομποτικών μηχανών και των ειδικής σχεδίασης βάσεων υποδοχής των ραφιέρων μεταφοράς των παραγγελιών σε κιβώτια. Το προτεινόμενο σύστημα διαχειρίζεται ραφιέρες και κιβώτια. Για μια συνεκτική προσέγγιση του ζητήματος της αυτοματοποίησης της αλυσίδας διαχείρισης των online παραγγελιών, σε συνάρτηση με τις εμπειρίες της εφαρμοσμένης ρομποτικής, τη σχετική κατάσταση του ανταγωνισμού διεθνώς σήμερα, τις τάσεις του και τη δυναμική τους, διαβάστε τη διαφωτιστική συνέντευξη του κ. Κανέλλου στις σελίδες 62-65 του τεύχους.

Αποδοτική η ψηφιοποιηση διαδικασιών
Μια νέα πρόταση για την υποστήριξη των υπαλλήλων του κλάδου στη διεκπεραίωση μιας πληθώρας διαδικασιών σε ψηφιακό περιβάλον, παρουσίασε ο κ. Παναγιώτης Μήτσιος (Tekmon). Σύμφωνα με στοιχεία που παρέθεσε, σε ποσοστό 96% οι οργανισμοί που χρησιμοποιούν κάποια εφαρμογή δημιουργίας ψηφιακού περιβάλλοντος εργασίας (digital workspace), σημειώνουν τη σημαντική συμβολή της στην αντιμετώπιση προβλημάτων εκ μέρους των υπαλλήλων με πιο δημιουργικό τρόπο, κατά 87% πως συμβάλλει στην παροχή καλύτερων υπηρεσιών στους πελάτες τους, ενώ κατά 90% πως κάνει πιο αποτελεσματική τη συνεργασία μεταξύ ομάδων που απασχολούνται σε διαφορετικούς τομείς. Το λιανεμπόριο, σύμφωνα με έρευνα της McKinsey, εμφανίζει σημαντική πρόοδο σε ό,τι αφορά την ψηφιοποίηση συνολικά, αλλά υστερεί, σε σχέση με άλλους κλάδους, στην επένδυση στις σχετικές λύσεις που αξιοποιούνται από το προσωπικό, τόνισε ο ομιλητής. Ο βασικός λόγος είναι πως τα συστήματα που μπορούν να υποστηρίξουν εργαζόμενους οι οποίοι βρίσκονται συνεχώς σε κίνηση, όπως των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ ή των logistic centers, είναι πολύπλοκα και απαιτούν υψηλή ειδίκευση, σημείωσε, επισημαίνοντας πως το λογισμικό της Tekmon ψηφιοποιεί και αυτοματοποιεί τις διαδικασίες πεδίου, ενώ απαιτεί μόνο τη χρήση ενός smartphone για την παρακολούθηση και τη διαχείρισή τους. Η εφαρμογή αξιοποιείται ήδη από την ΑΒ Βασιλόπουλος και ο κ. Μήτσιος παρουσίασε τα αποτελέσματα της χρήσης της αρχικά στις κεντρικές αποθήκες της Μάνδρας (πλέον η χρήση της έχει επεκταθεί και στις κεντρικές αποθήκες στη Σίνδο). «Στη Μάνδρα εκτελούνται πάνω από 20.000 εργασίες (tasks). Η εφαρμογή προς το παρόν αξιοποιείται από 50 χρήστες (διοικητική ομάδα), με καταγεγραμμένα από την εταιρεία αποτελέσματα, όπως η δραστική μείωση της γραφειοκρατίας (κατά 90% εξοικονόμηση χρόνου διαχείρισης εγγράφων), η μείωση κατά 75% του χρόνου αντιμετώπισης έκτακτων εργασιών (work order management) και 30’ κέρδος χρόνου για κάθε χρήστη. Συνολικά η εταιρεία έχει πλέον ψηφιοποιήσει σημαντικό μέρος των διαδικασιών της, ενώ τα διοικητικά στελέχη της έχουν εικόνα της πορείας τους σε πραγματικό χρόνο. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι η χρήση της εφαρμογής έδωσε στην εταιρεία τη δυνατότητα να επανασχεδιάσει διαδικασίες, που αποδείχθηκε πως ήταν αναποτελεσματικές», σημείωσε ο ομιλητής.

    info / Χορηγοί
    Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα των φορέων ΣΕΒΤ, ΕΣΒΕΠ και ΙΕΛΚΑ, με χορηγούς τις εταιρείες Bizerba, British American Tobacco Hellas, Convert Group, iQom και Sales Promotion Center και υποστηρικτές τις εταιρείες Drakoulli Coffee, Price Eye και SmartWare.

Αλλάζουν όλα για τις πρόσφορες και τις εκπτώσεις

Σύμφωνα με πηγές του σελφ σέρβις, πρόκειται για έναν κώδικα δεοντολογίας, έναν «Πρακτικό Οδηγό» όπως τον ονομάζει η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή, ο οποίος θα συσσωματώσει, κωδικοποιήσει και απλοποιήσει μια σειρά υφιστάμενων διατάξεων, που κρίνονται μη εφαρμοστέες, κυρίως λόγω της πολυπλοκότητας που τις διέπει. Πρόθεση του υπουργείου είναι να καταργήσει τις εν λόγω διατάξεις και, παράλληλα, να τις κωδικοποιήσει, ενσωματώνοντας τις σε αυτόν τον «Πρακτικό Οδηγό», ώστε οι ελεγκτές, οι έμποροι και οι καταναλωτές να γνωρίζουν επακριβώς τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις εαυτών και αλλήλων.

Ήδη η «πρόταση αναμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου για την ενημέρωση του καταναλωτή κατά τη διενέργεια εκπτώσεων, προσφορών και προωθητικών ενεργειών» έχει τεθεί σε γνώση των φορέων της αγοράς, από τους οποίους το Υπουργείο Οικονομίας έχει ζητήσει να διατυπώσουν τις απόψεις τους, όπως και των τυχόν ενστάσεων και των προτάσεών τους.

Τι προβλέπει η πρόταση του υπουργείου
Βάσει της εν λόγω πρότασης, το υπουργείο προτίθεται να προβεί στην κατάργηση διατάξεων που ρυθμίζουν το ζήτημα της ενημέρωσης για τις εκπτώσεις, τις πρόσφορες και τις προωθητικές ενέργειες. Πρόκειται ειδικότερα για ρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στα άρθρα 77 και 78 της υπουργικής απόφασης 2983/30-8-2017 -Κωδικοποίηση Κανόνων Διακίνησης και Εμπορίας Προϊόντων και Παροχής Υπηρεσιών (ΔΙ.Ε.Π.Π.Υ.), όπως και στο άρθρο 10 και εν μέρει στο άρθρο 15 του νόμου 4177/2013, και αφορούν σε πρακτικές επικοινωνίας των μειωμένων τιμών ή στην παροχή του πρόσθετου οφέλους ή στις προσφορές ειδών και τις προωθητικές ενέργειες. Όπως επισημαίνεται εκ μέρους του υπουργείου, στο ν. 4177/2013 θα παραμείνουν οι διατάξεις που αφορούν στη χρονική διάρκεια των εκπτώσεων και προσφορών, αφού τα σχετικά ανάγονται σε κανόνες ρύθμισης των ζητημάτων εποπτείας της αγοράς, τα οποία δεν σχετίζονται με την ενημέρωση και την προστασία των καταναλωτών.

Επίσης το υπουργείο θα προβεί στην κατάργηση του Κώδικα Προστασίας του Καταναλωτή κατά τις προσφορές, τις εκπτώσεις και τις προωθητικές ενέργειες ΥΑ 56885/10.11.2014 (Β’ 3107). Παράλληλα, θα προχωρήσει στη σύνταξη του «Πρακτικού Οδηγού», ο οποίος θα επεξηγεί και θα αναλύει με παραδείγματα τις διατάξεις των άρθρων 9α-9θ επ. του 2251/1994 για την ενημέρωση του καταναλωτή περί εκπτώσεων, προσφορών και προωθητικών ενεργειών. Τα παραδείγματα θα διατυπώνονται κατά το πρότυπο του Βρετανικού «Guidance for traders on pricing practices».

Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομίας, ο «Πρακτικός Οδηγός» για ελεγκτές, ελεγχόμενους και καταναλωτές αναμένεται να έχει πολλά πρακτικά οφέλη, καθώς θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των συναλλασσόμενων προς αποφυγήν των άσκοπων συγκρούσεων, που συχνά καταλήγουν στα δικαστήρια. Παράγοντες του υπουργείου επισημαίνουν ότι στην πράξη όποιος εκ των ελεγχόμενων καταστρατηγεί τον προαναφερόμενο «Πρακτικό Οδηγό», θα υπόκειται στις κυρώσεις του ν.2251/1994 περί προστασίας του καταναλωτή, με τον οποίο θα συνδέεται ο οδηγός.

Γιατί αναδομείται το ισχύον θεσμικό πλαίσιο
Το υπουργείο με την παρέμβασή του αυτή επιχειρεί την πλήρη αναμόρφωση και τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας για θέματα σχετικά τη διάθεση προϊόντων και υπηρεσιών στην αγορά υπό καθεστώς έκπτωσης, προσφοράς και εν γένει προωθητικής ενέργειας. Τα στελέχη του κάνουν λόγο για επικαλύψεις, που σήμερα υπάρχουν στη νομοθεσία και ειδικότερα στο νόμο 4177/2013, ο οποίος ρυθμίζει την αγορά προϊόντων και υπηρεσιών, στην υπουργική απόφαση 2893/2017, που κωδικοποιεί σειρά σχετικών διατάξεων περί διακίνησης αγαθών και υπηρεσιών, στον Κώδικα περί προστασίας του Καταναλωτή για θέματα σχετικά με τις εκπτώσεις, τις πρόσφορες και τις πρακτικές προώθησης, όπως επίσης σε άρθρα του ν.2251/1994 περί προστασίας του καταναλωτή, τα οποία αναφέρονται στις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές κατά τα προβλεπόμενα από την κοινοτική οδηγία 2005/29/ΕΚ.

Όπως υποστηρίζουν υπουργικοί παράγοντες, η αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου είναι επιβεβλημένη, τόσο από οικονομική όσο και από νομική άποψη. Ειδικότερα θέτουν θέμα ασφάλειας δικαίου, καθότι, όπως επισημαίνουν, οι διατάξεις που ρυθμίζουν ζητήματα σχετικά με την προώθηση αγαθών και υπηρεσιών υπό ειδικό καθεστώς βρίσκονται διάσπαρτες, με αποτέλεσμα να καθίσταται σχεδόν αδύνατη η εφαρμογή τους.

Εκ μέρους της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Καταναλωτή σημειώνεται πως οι εμπορικές πρακτικές που λογίζονται αθέμιτες, περιγράφονται επαρκώς από την Κοινοτική Οδηγία 2005/29/ΕΚ. Πρόκειται για 31 εμπορικές πρακτικές (έχουν ενσωματωθεί στο ν.2251/1994), οι οποίες συνθέτουν τη «μαύρη λίστα» πρακτικών, που πρέπει να αποφεύγουν οι έμποροι στην προώθηση και πώληση των προϊόντων τους.

Οι παράγοντες του Υπουργείου Οικονομικών, αναφερόμενοι στους οικονομικούς λόγους για τους οποίους αποφασίστηκε να κινηθεί η διαδικασία κατάργησης συγκεκριμένων διατάξεων περί εκπτώσεων, προσφορών και προωθητικών ενεργειών, επισημαίνουν ότι η ισχύουσα νομοθεσία περιέχει ρυθμίσεις που σε μεγάλο βαθμό είναι αδικαιολόγητα λεπτομερείς, περίπλοκες, παρωχημένες και πολλές φορές αντιφατικές. Ο «Πρακτικός Οδηγός», τονίζουν, θα εξυπηρετήσει καλύτερα τις ανάγκες των επιχειρήσεων, αφαιρώντας μη απαραίτητα κανονιστικά βάρη, ενώ παράλληλα θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών, οι οποίοι θα είναι σαφώς καλύτερα ενημερωμένοι πριν συναλλαχθούν με τους εμπόρους.

Στην πρόταση που απέστειλε προς τους φορείς της αγοράς το υπουργείο υπογραμμίζεται ότι «η σημερινή κατάσταση χαρακτηρίζεται από μια θεμελιώδη αντίφαση: Οι ρυθμίσεις για την επικοινωνία των εκπτώσεων, προσφορών και ρυθμιστικών ενεργειών είναι υπερβολικά λεπτομερείς, στερώντας πολλές φορές την ευελιξία από τους προμηθευτές. Από την άλλη πλευρά, επιβαρύνει με περιττές πληροφορίες τους καταναλωτές, οι οποίοι αδυνατούν πολλές φορές να διακρίνουν με σαφήνεια το όφελος που μπορούν να αποκομίσουν. Τέλος, υπάρχει και μια ασάφεια σχετικά με τη διάκριση μεταξύ δεοντολογικών κανόνων και κανόνων υποχρεωτικής εφαρμογής».

Θα κριθεί στην πράξη
Υψηλόβαθμο στέλεχος της αγοράς σχολιάζει ότι «το στοίχημα του υπουργείου θα κριθεί στην πράξη, καθότι η κατάργηση ενός σημαντικού αριθμού διατάξεων και η κωδικοποίησή τους σε έναν «Πρακτικό Οδηγό» αποτελεί γενναίο εγχείρημα, μια πρωτοβουλία η οποία σε νομικό επίπεδο φαίνεται να μην έχει προηγούμενο στη χώρα. Όλα θα κριθούν από τον τρόπο εφαρμογής του «Πρακτικού Οδηγού». Από το πόσο «πειθαρχημένοι» θα φανούν οι έμποροι σε ένα κατά τα άλλα πιο «χαλαρό» καθεστώς εποπτείας, όπως και από το πόσο αυστηροί θα είναι οι ελεγκτές στο έργο τους, δεδομένου ότι σήμερα, θα έλεγε κανείς, είναι κυριολεκτικά άφαντοι, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο δράσης στους επιτήδειους της λιανικής»…

Φταίνε οι μηχανές;

Μια σημαντική συνέπεια αυτής της επανάστασης, η υποκατάσταση της εργασίας φυσικών προσώπων από μηχανές και από ψηφιακές εφαρμογές, παρουσιάζεται στην αρνητική της διάσταση ακόμη κι από εκπροσώπους άκρως τεχνοκρατικών θεσμών. Έχει περάσει μόλις ένας χρόνος από τη δημοσιοποίηση της δήλωσης του τότε προέδρου της Παγκόσμιας Τράπεζας, πως ο αριθμός των εργαζομένων θα μειωθεί κατά το 1/5 έως το 2030 (μόλις σε μια δεκαετία από σήμερα, δηλαδή), λόγω της διεύρυνσης της χρήσης λύσεων ρομποτικής και άλλων συναφών τεχνολογιών, ενώ έως το 2022 (σε μόλις τρία χρόνια), 300 εκατ. νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας θα αντιμετωπίζουν το φάσμα της ανεργίας.

Από την αρχή της κρίσης έως σήμερα, βλέπουμε την επιμονή επιχειρήσεων, κυρίως μεγάλων, να βρουν τη λύση στη μείωση της κερδοφορίας τους και την αποτυχία της στρατηγικής τους, στις μαζικές απολύσεις. Οι σχετικές κινήσεις δεν συνδέονται απαραίτητα με την επένδυση σε τεχνολογικές υποδομές και σε ψηφιοποίηση λειτουργιών τους. Άρα οι εργαζόμενοι, για όσους κάνουν τους σχεδιασμούς τους χωρίς μια ολιστική θεώρηση των κοινωνικών και οικονομικών εξελίξεων, αποτελούν απλώς ένα εργαλείο διόρθωσης της λειτουργίας μιας μηχανής, τη δομή της οποίας αρνούνται να γνωρίσουν σε βάθος.

Όσο κι αν αυτό ανατρέπει έναν μύθο, πως οι μεγάλες ιδίως επιχειρήσεις λειτουργούν ορθολογικά, οι αντιφάσεις της ζωής και των οικονομικών συστημάτων εξηγούν γιατί οδηγούνται συχνά σε μη ορθολογικές αποφάσεις. Το απέδειξε ο τρόπος αντίδρασης στις προκλήσεις της κρίσης από θεσμούς κολοσσιαίας οικονομικής εμβέλειας, με τη γνωστή και πανθομολογούμενη πλέον αποτυχία, που δεν μείωσε παρόλα αυτά την επιθυμία τους να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο, όποτε και όπου χρειαστεί.

Πρόσφατα, στο ετήσιο συνέδριό μας για τον κλάδο, ο κεντρικός ομιλητής Lord Stuart Rose προέτρεψε τους επιχειρηματίες και τα διοικητικά στελέχη να έχουν τόλμη και ανοιχτό μυαλό, σε μια εποχή ιδιαίτερα δύσκολη, με ένταση του ανταγωνισμού και μηδαμινή πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Ειδικότερα, αναφέρθηκε στην απαίτηση των καιρών για σοβαρές, σωστά μελετημένες επενδυτικές κινήσεις σε τεχνολογικές λύσεις, κυρίως σε ό,τι αφορά τη λειτουργία ψηφιακού χώρου πώλησης.

Από τον ομιλητή έγινε αναφορά και σε κοινωνικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, όπως η διεύρυνση των ανισοτήτων, η συγκέντρωση του πλούτου σε ακόμη λιγότερους κατά την περίοδο της κρίσης, η αυξανόμενη δυσαρέσκεια έναντι θεσμών που απέτυχαν να αντιμετωπίσουν τα πραγματικά προβλήματα των κοινωνιών… Όσο για τον κλάδο, μίλησε και για το κλείσιμο χιλιάδων καταστημάτων, σε μια πορεία αναδιοργάνωσής του στην εποχή της ψηφιακής πραγματικότητας.

Όμως, σε παρόμοιες συζητήσεις, ο άνθρωπος εξακολουθεί να μένει στο παρασκήνιο, παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα. Δεν συζητείται το πώς θα συγκεραστεί ο διακαής πόθος για αύξηση κερδοφορίας και μεριδίων με την ευημερία των πολιτών. Άρα, και σε ό,τι αφορά τις εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας, η συζήτηση παραμένει στην επιφάνεια, στο πώς δηλαδή μια επιχείρηση θα κερδίσει τη μάχη του ανταγωνισμού, χωρίς να μπαίνει στα βαθιά νερά του πόσοι και ποιοι θα ωφεληθούν.

Είναι καιρός να προβληματιστεί και η αγορά για ζητήματα όπως το εξής: Σύμφωνα με άρθρο του BBC (7 Μαΐου), στις κεντρικές αποθήκες της Asos, ενός από τους μεγαλύτερους online λιανεμπόρους του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου εργάζονται 4.000 υπάλληλοι, καταγράφηκε υπερβολικά μεγάλος αριθμός κλήσεων ασθενοφόρων (148 κλήσεις κατά την τελευταία τριετία, 45 μόλις την τελευταία χρονιά)! Η Unite Union, η δεύτερη μεγαλύτερη εργατική ομοσπονδία του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας, με πάνω 1,2 εκατ. μέλη, δήλωσε πως τα στοιχεία προκαλούν ερωτηματικά, σχετικά με τις συνθήκες εργασίας σε χώρους επιχειρήσεων που έχουν αναγκαστεί στο παρελθόν, μετά από καταγγελίες, να πάρουν μέτρα βελτίωσής τους.

Γιώργος Καραμπέτσος, OPTIMA AE: Επενδύουμε στην ανάπτυξη

Σχετικά με την εξέλιξη των βασικών οικονομικών μεγεθών της εταιρείας το 2018 και τις προβλέψεις του αναφορικά με την πορεία της φέτος, όπως μας είπε ο κ. Καραμπέτσος στην έναρξη της συζήτησής μας, «το 2018 ήταν μια επιτυχημένη χρονιά για την Optima, τόσο εμπορικά όσο και χρηματοοικονομικά. Σε μια πτωτική αγορά διατηρήσαμε τις πωλήσεις μας στο επίπεδο των 134 εκατ. ευρώ, ενώ η κερδοφορία μας κινήθηκε εντός του στόχου, ξεπερνώντας τα 9 εκατ. ευρώ. Με βάση τα στοιχεία της IRI για το 2018, το αξιακό μερίδιο αγοράς της Optima αυξήθηκε και στα τυριά και στα βούτυρα και στις κρέμες γάλακτος. Ειδικά στο τυρί, το μερίδιο μας αυξήθηκε κατά 0,7%, φτάνοντας το 14,5%, ενισχύοντας περαιτέρω τη θέση της Optima στην κορυφή της κατάταξης. Η εν λόγω αύξηση μεριδίου επιτεύχθηκε και στα λευκά και στα κίτρινα τυριά, ενώ με περηφάνια βλέπουμε το τελευταίο εξάμηνο τη Φέτα Ήπειρος να είναι πλέον η πρώτη μάρκα φέτας σε όγκο και σε αξία, πάντα βάσει των στοιχείων της IRI (Οκτώβριος 2018-Μάρτιος 2019). Πέραν των αριθμών, όμως, είναι εξίσου σημαντικό ότι στη διάρκεια του 2018 κάναμε σημαντικά βήματα για τη μετεξέλιξη της Οptima σ’ ένα πιο σύγχρονο κι ευέλικτο οργανισμό, έναν οργανισμό που σε συνεργασία με τις «αδελφές» εταιρείες του ομίλου, Ήπειρος ΑΒΕΕ και Δομοκός ΑΕ, θα ανταποκρίνεται με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο στις ευκαιρίες της εγχώριας και της διεθνούς αγοράς, δημιουργώντας υπεραξίες για τον καταναλωτή και τους εμπορικούς συνεργάτες μας. Με βάση τη δυναμική του 2018, θα πορευτούμε και φέτος, στοχεύοντας σε περαιτέρω ανάπτυξη του μεριδίου αγοράς και των πωλήσεών μας, που σε μεγάλο βαθμό θα προέλθουν από νέα λανσαρίσματα, όπως του Adoro Creamy Gouda, ή από επαναλανσαρίσματα βασικών προϊόντων μας, όπως το Κατίκι Δομοκού, το Ήπειρος Κατσικίσιο και η σειρά Dirollo, τα οποία μάλιστα υποστηρίζονται από νέες τηλεοπτικές καμπάνιες».

Το επενδυτικό μας πρόγραμμα

    σελφ σέρβις: Τι προβλέπουν τα στρατηγικά σχέδια της εταιρείας για την επόμενη τριετία, κυρίως σε ό,τι αφορά τον τομέα των επενδύσεων;

Γιώργος Καραμπέτσος: Μόλις ολοκληρώσαμε μια επένδυση 2,5 εκατ. ευρώ για την αναβάθμιση της παραγωγικής ικανότητας του εργοστασίου της Δομοκός, όπου παράγεται το Κατίκι Δομοκού Ορεινές Πλαγιές. Χάρη σε αυτή την επένδυση διπλασιάσαμε την παραγωγική δυνατότητα της μονάδας. Επίσης, όπως πολύ σύντομα θα δείτε στα ράφια των σούπερ μάρκετ, πρόκειται να εμπλουτίσουμε τη σειρά προϊόντων μας στην υποκατηγορία των αλειφόμενων τυριών, με ένα μοναδικό συνδυασμό ελληνικών ΠΟΠ τυριών.

Επιπλέον, έχουμε ξεκινήσει ένα διετές πλάνο επενδύσεων για την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό του εργοστασίου της Ήπειρος, αξίας 6,5 εκατ. ευρώ, το οποίο θα ενισχύσει σημαντικά την παραγωγική δυνατότητά του, σε ότι αφορά την τυροκόμηση και το συσκευαστήριο, που σήμερα δουλεύουν full capacity. Με αυτή την επέκταση θα μπορούμε να παράγουμε νέους τύπους τυριών και νέες συσκευασίες, με βασικό προσανατολισμό μας τις αγορές του εξωτερικού. Αξιοσημείωτη, επίσης, είναι η επένδυση 4 εκατ. ευρώ, που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, για τη δημιουργία της Φάρμας Ήπειρος δίπλα στις εγκαταστάσεις του τυροκομείου μας. Πρόκειται για μια πρότυπη μονάδα εκτροφής προβάτων, στο πλαίσιο της οποίας θα αξιοποιούνται τα πλέον σύγχρονα μέσα σταβλισμού και εκτροφής, προκειμένου να εξασφαλίζεται η ευζωία του ζωικού κεφαλαίου για τη βελτίωση της παραγωγής γάλακτος, με στόχο τη μεταφορά της σχετικής τεχνογνωσίας στους άμεσους συνεργάτες μας, Έλληνες κτηνοτρόφους.

Προτεραιότητά μας, η οργανική ανάπτυξη

    σ. σ.: Είναι στα σχέδια της Optima το να κινείται επιθετικά, εξετάζοντας ενδεχομένως άμεσα κάποιες συμφωνίες εξαγορών εταιρειών του κλάδου της;

Γ. Κ.: Βασική προτεραιότητά μας είναι η οργανική ανάπτυξη πάνω στις στέρεες βάσεις, που έχουμε χτίσει εδώ και σχεδόν 45 χρόνια ως η πρώτη εταιρεία στο τυρί στην εγχώρια αγορά. Προφανώς, αν παρουσιαστεί μια ευκαιρία εξαγοράς, η οποία θα εξυπηρετεί τη στρατηγική ανάπτυξης της Optima και το τίμημά της θα είναι λογικό, θα κινηθούμε αναλόγως, όπως, άλλωστε, έχουμε πράξει και στο παρελθόν.

    σ. σ.: Εξετάζετε την επέκταση του χαρτοφυλακίου των προϊόντων σας και σε νέες κατηγορίες αγαθών;

Γ. Κ.: Θεωρώ ότι, έχοντας στο portfolio μάρκες όπως οι Ήπειρος, Λογάδι, Λεβέτι, Kerrygold, Dirollo, Adoro, Ταλαγάνι Αποστόλου και Κατίκι Δομοκού Ορεινές Πλαγιές, οι οποίες βρίσκονται καθημερινά στο τραπέζι των Ελλήνων καταναλωτών και επιβραβεύονται από τα νοικοκυριά τους, είναι λογικό να εξετάζουμε το κατά πόσο μπορούμε να προσφέρουμε καινούργιες διατροφικές προτάσεις, οι οποίες ικανοποιούν δεδομένες ανάγκες. Δεν είναι απαραίτητο, όμως, να μιλούμε για εντελώς νέες κατηγορίες. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Πριν από περίπου οκτώ μήνες επαναλανσάραμε το Ήπειρος Κατσικίσιο σε άλμη, αλλά και το Ήπειρος Κατσικίσιο κίτρινο τυρί για τοστ. Από τότε, χάρη και στην τηλεοπτική μας καμπάνια, η αγορά του κατσικίσιου τυριού αυξήθηκε άνω του 10%, ενώ εμείς είδαμε σημαντική αύξηση στο σχετικό μερίδιό μας. Επομένως, υπάρχουν μεγάλες ευκαιρίες ανάπτυξης στην αγορά του τυριού, αρκεί να ξέρει κανείς πώς να τις «ξεκλειδώνει» και να έχει την ετοιμότητα να επενδύει σε αυτές. Πέραν αυτών, εξετάζουμε πιθανές προϊοντικές επεκτάσεις σε κατηγορίες, οι οποίες βρίσκονται στις «παρυφές» των τυροκομικών προϊόντων. Όμως, θα αναλάβουμε τις σχετικές πρωτοβουλίες, εφόσον πειστούμε ότι το όποιο εγχείρημά μας έχει νόημα για τον καταναλωτή, τους εμπορικούς εταίρους μας και βέβαια εφόσον εξυπηρετεί τη στρατηγική της Optima.

Το τέλος των μνημονίων δεν άλλαξε την καθημερινότητα

    σ. σ.: Υπάρχουν χαρακτηριστικά των καταναλωτικών συνηθειών, που εμφανίζουν τάσεις κάποιας διαφοροποίησης μετά την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια;

Γ. Κ.: Θεωρώ ότι οι όποιες αλλαγές παρατηρούνται στις συνήθειες του καταναλωτή, είναι αποτέλεσμα πιο μακροχρόνιων διεργασιών, που έχουν τη βάση τους γενικότερα στις συνθήκες της σύγχρονης ζωής. Είναι δύσκολο να αποδίδονται σε ένα γεγονός, όσο σημαντικό κι αν είναι, όπως η λήξη των μνημονίων, η οποία, πάντως, δεν έχει επηρεάσει κατά δραματικό τρόπο την καθημερινότητα των καταναλωτών, ενώ απέχει από τις ημέρες μας μόλις κάποιους μήνες. Η επανεκκίνηση της οικονομίας, που ξεκινά από ένα «μάκρο-» επίπεδο, θέλει κάποιο χρόνο για ν’ αγγίξει την καθημερινότητα. Αναμφίβολα, βέβαια, όλοι μας πρέπει να εργαζόμαστε, προκειμένου αυτός ο χρόνος να είναι όσο το δυνατόν πιο σύντομος.

Εν ανεπαρκεία

    σ. σ.: Πόσο ευνοϊκό θα χαρακτηρίζατε το οικονομικό-φορολογικό περιβάλλον στην Ελλάδα για την υλοποίηση των επενδυτικών πλάνων;

Γ. Κ.: Όλοι το ομολογούν εδώ και χρόνια ότι η κεντρική εξουσία, ανεξαρτήτως του ποιος τη διαχειρίζεται, δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει τις συνθήκες που θα ευνοήσουν την προσέλκυση μεγαλύτερων επενδύσεων, οι οποίες, μάλιστα, θα έχουν την αναγκαία για την οικονομία επιτάχυνση υλοποίησης. Επομένως, στη συντριπτική τους πλειονότητα οι όποιες επενδύσεις γίνονται, είναι αποτέλεσμα του πάθους και της αυτοχρηματοδοτικής ικανότητας των Ελλήνων επιχειρηματιών (αλλά και αρκετών πολυεθνικών εταιρειών), οι οποίοι πασχίζουν να υλοποιούν τα αναπτυξιακά τους σχέδια, βασισμένοι κατά μείζονα λόγο στις δυνάμεις και τα οράματά τους παρά σε άλλους όρους του περιβάλλοντος, αναγκαίους πλην εν ανεπαρκεία…

Τι είδε η Nielsen ν’ αλλάζει στην αγορά του κλάδου το 2018

Tα όσα ανακοίνωσε η Nielsen στη διάρκεια του «Shopper Trends Conference 2019» δείχνουν ότι ο κλάδος διατηρεί τη ζωτικότητά του και ότι όσο εξελίσσεται τόσο μεταβάλλονται πολλά από τα κύρια χαρακτηριστικά του. Ένα από τα σημαντικότερα συμπεράσματα σχετικής έρευνας έδειξε ότι τα προϊόντα σπιτιού (καθαριστικά), που εμφάνισαν πέρυσι αύξηση πωλήσεων 4,7%, τα παρασκευάσματα και τα σνακ, που είχαν άνοδο 4,3%, τα μη αλκοολούχα ποτά, που τόνωσαν αντίστοιχα τα έσοδά τους κατά 3,9%, και τα γαλακτοκομικά, που αύξησαν κι αυτά τις πωλήσεις του πέρυσι ανοδικά κατά 2,5%, ήταν οι κατηγορίες οι οποίες έδωσαν το 2018 τη μεγαλύτερη ώθηση στις πωλήσεις των ταχυκίνητων προϊόντων, καταγράφοντας επιδόσεις υψηλότερες του μέσου ρυθμού ανάπτυξης (2,3%) των FMCG ως συνόλου. Η μοναδική κατηγορία που είχε καθοδική τάση ήταν των αλκοολούχων ποτών, για τα οποία καταγράφηκε οριακή πτώση (0,1%).

Οι μικροί προμηθευτές έκαναν την έκπληξη
Ενδιαφέρον είχαν τα στοιχεία για τους προμηθευτές των σούπερ μάρκετ. Οι μεσαίοι και μικρότεροι βάσει των πωλήσεων (όσοι βρίσκονται από την 31η θέση της κατάταξης και μετά) ήταν αυτοί που έκλεψαν πέρυσι τις εντυπώσεις. Κατέγραψαν αύξηση πωλήσεων 5,2% στην οργανωμένη λιανική, όταν οι πέντε ισχυρότεροι αύξησαν το τζίρο τους κατά 1,7%, οι πέντε επόμενοι (από την 6η έως τη 10η θέση) είχαν άνοδο πωλήσεων κατά 3,5% και οι προμηθευτές στις θέσεις 11 έως 30 εμφάνισαν οριακή άνοδο (0,8%), ενώ οι πωλήσεις των ιδιωτικών σημάτων ήταν αρνητικές κατά 1,6%. Κατά συνέπεια οι μεσαίοι και μικρότεροι προμηθευτές αύξησαν το μερίδιό τους στα ράφια της λιανικής στο 33,9% από 33% το 2017, ενώ οι ισχυρότεροι πέντε απώλεσαν μερίδιο 0,1 της ποσοστιαίας μονάδας.

Βάσει των ίδιων στοιχείων, τις πωλήσεις της λιανικής ωθούν οι υψηλές επιδόσεις των προμηθευτών με θέσεις άνω της 31ης, αφού εμφάνισαν πέρυσι αύξηση της διείσδυσης 6,1%, ενώ η αμέσως επόμενη επίδοση με 3,7% ήταν των προμηθευτών με θέσεις στην κατάταξη από την 6η έως και τη 10η. Όσο για τους πέντε πρώτους σε πωλήσεις προμηθευτές, κατέγραψαν το 2018 αύξηση της διείσδυσής τους 2,4% έναντι του 2017. Πρέπει, βέβαια, να σημειωθεί ότι μέσα σε κάθε προαναφερόμενη ομάδα προμηθευτών υπάρχουν κερδισμένοι και χαμένοι, εταιρείες δηλαδή που κέρδισαν ή έχασαν μερίδα αγοράς.

Τα μερίδια στους ισχυρούς της λιανικής
Στο πεδίο των αλυσίδων το 2018 οι τρεις ισχυρότερες από άποψη πωλήσεων έθεσαν υπό τον έλεγχό τους το 62,7% της αγοράς, εμφανίζοντας αύξηση των επιδόσεών τους 5,7% ανά τετραγωνικό μέτρο, οι αλυσίδες με θέσεις από την 4 έως και την 6 έχασαν πόντους, κρατώντας ένα μερίδιο 21,8%, με τις επιδόσεις τους ανά τετραγωνικό μέτρο μειωμένες κατά 6,8%, ενώ οι υπόλοιποι «παίκτες» του κλάδου κινήθηκαν επίσης πτωτικά, με συνολικό μερίδιο αγοράς 15,5%. Οι πωλήσεις σε αξία των τριών πρώτων κινήθηκαν πέρυσι ανοδικά κατά 5,2%, των τριών επόμενων (4-6) πτωτικά κατά 2,1% και των λοιπών παικτών επίσης πτωτικά κατά 2,7%.

Πάντως, όπως για τους προμηθευτές, έτσι και στην περίπτωση των αλυσίδων, στις προαναφερόμενες ομάδες κάποια δίκτυα αύξησαν τις πωλήσεις τους και κάποια άλλα είχαν απώλειες, ενδεχομένως σημαντικές.

Κινητικότητα καταναλωτών
Σε ό,τι αφορά το προφίλ των καταναλωτών, από τα στοιχεία της Nielsen για το 2018 προκύπτει ότι μεγάλες διαφοροποιήσεις δεν διαπιστώθηκαν, στη συχνότητα με την οποία επισκέπτονται τα καταστήματα από τα οποία ψωνίζουν τα βασικά αγαθά. Ειδικότερα, συνέχισαν να επισκέπτονται τα σούπερ μάρκετ δέκα φορές το μήνα, τα υπέρ μάρκετ δύο φορές το μήνα, τα convenience stores πέντε φορές το μήνα, τους φούρνους 19 φορές το μήνα, αύξησαν κατά μία μέρα το μήνα (από τις τρεις στις τέσσερις) τις επισκέψεις τους στις λαϊκές αγορές, διατήρησαν στις τρεις φορές το μήνα τις επισκέψεις τους στα κρεοπωλεία και μείωσαν κατά μια φορά (από τις τρεις στις δύο φορές) τις επισκέψεις τους στα οπωροπωλεία

.

Γενικότερα, οι καταναλωτές έχουν αυξήσει τον αριθμό των διαφορετικών επωνυμιών σούπερ μάρκετ, που επισκέπτονται για τις αγορές αγαθών καθημερινής ανάγκης. Σε μέσα επίπεδα, ενώ το 2016 επισκέπτονταν σε διάστημα τεσσάρων εβδομάδων 2,6 καταστήματα και το 2017 2,5 καταστήματα, το 2018 ο σχετικός δείκτης αυξήθηκε στο 2,8. Η μεγαλύτερη μεταβολή καταγράφηκε στους καταναλωτές που επισκέπτονται περισσότερα από πέντε επωνυμίες καταστημάτων για τα ψώνια τους. Επί του συνόλου του δείγματος, το 2018 από ένα ή δύο επωνυμίες καταστημάτων αγόρασαν το 49% των καταναλωτών, από τρία έως τέσσερα το 39% και από πέντε και άνω το 11% των καταναλωτών. Γενικότερα, πάντως, όπως διαπιστώθηκε, οι καταναλωτές δεν συνηθίζουν να δοκιμάζουν νέα ή διαφοροποιημένα καταστήματα για τις αγορές τους, αφού κατά το 96% απάντησαν ότι το 2018 δεν άλλαξαν προτίμηση δικτύου, όταν το 2017 το σχετικό ποσοστό ήταν 86% και το 2016 90%. Ωστόσο, το 2018 από όσους επέλεξαν ν’ αλλάξουν δίκτυο λιανικής ή να δοκιμάσουν κάτι νέο, η Μασούτης (27%), η ΕΥΣ (20%) και τα My Market (14%), λόγω των επεκτατικών κινήσεών τους, κέρδισαν τους περισσότερους καταναλωτές. Ακολούθησαν η Market In με 9%, η Γαλαξίας με 7% και οι ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός και ΑΒ Βασιλόπουλος με 5% καθεμιά. Αντίστοιχα, το 2017 τη μερίδα του λέοντος είχε κερδίσει, όπως ήταν αναμενόμενο λόγω της διάσωσης του δικτύου της Μαρινόπουλος, η ΕΥΣ, προσελκύοντας το 64% των καταναλωτών που είχαν σχετική κινητικότητα για τα καθημερινά τους ψώνια, και εν συνέχεια τα My Market με 13% και η ΑΒ Βασιλόπουλος με 8%. Το 2016 ήταν η χρονιά των My Market –λόγω της εξαγοράς της Αφοί Βερόπουλοι είχαν κερδίσει το 50% των μετακινούμενων καταναλωτών–, ενώ η δεύτερη μεγαλύτερη σχετική επίδοση που είχε καταγραφεί (38% αθροιστικά), αφορούσε δίκτυα εκτός της πρώτης οκτάδας των επιχειρήσεων του κλάδου.


Διαρροές τζίρου
Σε ό,τι αφορά τα καταστήματα που επιλέγουν οι καταναλωτές, προκειμένου να ψωνίσουν προϊόντα συγκεκριμένων κατηγοριών, από τα στοιχεία της Nielsen προκύπτει ότι τα δίκτυα του κλάδου εμφανίζουν διαρροές εσόδων και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις σημαντικές, λόγω της ενίσχυσης της θέσης των εναλλακτικών δικτύων, στα οποία στρέφονται οι καταναλωτές για τις αγορές τους. Ειδικότερα, από τα στοιχεία της σχετικής έρευνας προέκυψαν οι εξής διαπιστώσεις για το 2018:

  • Για την αγορά ελαιολάδου η διασπορά της καταναλωτικής προτίμησης προς τα εναλλακτικά δίκτυα ή τις εναλλακτικές πηγές προμήθειας ήταν μεγάλη. Στα σούπερ μάρκετ στράφηκαν μόλις κατά το 59% οι καταναλωτές, ενώ κατά το 28% επέλεξαν τους τοπικούς παραγωγούς για την προμήθεια χύμα προϊόντος και κατά το 18% προμηθεύθηκαν το ελαιόλαδο χύμα από φίλους παραγωγούς ή από την (αυτοπαραγωγό) οικογένεια.
  • Για την αγορά ρυζιών και μακαρονιών, ενώ κατά το 99% οι καταναλωτές απευθύνθηκαν στα σούπερ μάρκετ, κατά το 33% (ο ένας στους τρεις) επέλεξαν τέτοια προϊόντα από το μοναδικό discounter του κλάδου, τη Lidl.
  • Για την προμήθεια φρέσκου λευκού γάλακτος, ενώ κατά το 92% οι καταναλωτές προτίμησαν τα σούπερ μάρκετ, κατά το 18% το αγόρασαν από τα υπέρ μάρκετ, όπως και από τη Lidl, ενώ κατά το 3% (έναντι 6% το 2016 και το 2017) το ψώνισαν από το δίκτυο ΘΕΣγάλα.
  • Για προμήθειες καφέ κατά το 96% οι καταναλωτές απευθύνθηκαν στα σούπερ μάρκετ, όμως κατά ένα 22% επισκέφθηκαν και coffee shops, ενώ κατά το 21% στράφηκαν και στη Lidl.
  • Για τις σοκολάτες επίσης τα σούπερ μάρκετ βρέθηκαν ψηλά στις επιλογές των καταναλωτών (94% το 2018), όμως δεν ήταν λίγοι όσοι ψώνισαν εναλλακτικά. Κατά το 29% επισκέφθηκαν τη Lidl, κατά το 26% τα περίπτερα, 26% τα convenience stores και 13% τα μίνι μάρκετ.
  • Για την μπίρα, αν και κατά το 91% ψώνισαν το προϊόν από τα σούπερ μάρκετ, κατά το 31% ψώνισαν και από τη Lidl, κατά ένα 10% από τα liquor stores και κατά 11% από τα convenience stores.
  • Τα προϊόντα περιποίησης κατά το 99% οι καταναλωτές τα αγόρασαν από τα σούπερ μάρκετ. Όμως, κατά το 30% τα ψώνισαν και από τη Lidl, όπως και κατά το 24% από εξειδικευμένα καταστήματα καλλυντικών.
  • Όσο για τα προϊόντα σπιτιού, το 98% των καταναλωτών τα αγόρασαν από τα σούπερ μάρκετ, ενώ κατά το 37% επισκέφθηκαν για σχετικές αγορές και τη Lidl.

Ο ρόλος των τιμών ως παράμετρος επιλογής
Σύμφωνα με τη Nielsen, ο παράγων τιμή εξακολουθεί να επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τις επιλογές των καταναλωτών (95%), δεδομένου ότι κατά το 18% γνωρίζουν τις τιμές σχεδόν σε όλα τα είδη παντοπωλείου που αγοράζουν, κατά το 44% τις γνωρίζουν στα περισσότερα προϊόντα και προσέχουν πάντα τις τιμές που αλλάζουν, ενώ κατά το 34%, αν και δεν γνωρίζουν τις τιμές, γενικά παρακολουθούν την εξέλιξή τους.

Ενδιαφέρον έχουν τα στοιχεία της έρευνας, σχετικά με το πώς αντιδρούν οι καταναλωτές στις αυξήσεις τιμών στα τρόφιμα. Ειδικότερα, κατά το 61% αγοράζουν μόνο τα αναγκαία, κατά το 56% επιλέγουν κυρίως προϊόντα που είναι σε προσφορά, κατά το 27% στρέφονται περισσότερο στις φθηνές μάρκες, κατά το 21% ψωνίζουν λιγότερα και κατά το 10% ψωνίζουν χύμα, προκειμένου να επιτυγχάνουν οικονομία. Επίσης, σε ποσοστό 83% οι καταναλωτές θεωρούν ότι το 2018 οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν, σε ποσοστό 17% ότι παρέμειναν σταθερές, ενώ ουδείς εκτίμησε ότι μειώθηκαν. Πάντως, την περίοδο 2016-2018 μειώθηκε ο αριθμός των καταναλωτών που αγοράζουν, κάνοντας χρήση λίστας για τα ψώνια. Ειδικότερα, το 2018 σε ποσοστό 23% δήλωσαν ότι αγόρασαν μόνο βάσει λίστας έναντι 29% το 2017 και 36% το 2016. Σε ποσοστό 36% δήλωσαν ότι το 2018 έκαναν χρήση λίστας, αλλά ψώνισαν και εκτός λίστας έναντι 34% το 2017 και 32% το 2016, ενώ κατά το 41% οι καταναλωτές δήλωσαν ότι δεν χρησιμοποίησαν λίστα αγορών έναντι 37% το 2017 και 32% το 2016.

Κατά τη Nielsen, το γεγονός ότι το 2018 κατά το 77% οι καταναλωτές δήλωσαν ότι ψωνίζουν και προϊόντα εκτός λίστας δείχνει ότι οι σάλες των σούπερ μάρκετ προσφέρουν ευκαιρίες για in-store activations, που ενδεχομένως θα κεντρίσουν την προσοχή των καταναλωτών.

Ποια PL κερδίζουν την προσοχή του καταναλωτή
Σε ό,τι αφορά το πεδίο των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας πανελληνίως, τα σήματα της ΑΒ Βασιλόπουλος ήταν αυτά που το 2018 ευαισθητοποίησαν πέρυσι περισσότερο τους καταναλωτές (30%). Ακολούθησαν τα προϊόντα της Μασούτης (18%) και της ΕΥΣ (17%). Ωστόσο, ειδικότερα στη Θεσσαλονίκη ξεχώρισαν τα σήματα της Μασούτης (50%) και στην Αθήνα της ΕΥΣ (35%). Όμως, τι οδήγησε τους καταναλωτές στην επιλογή ενός προϊόντος PL πέρυσι; Κατά τα στοιχεία της Nielsen, η ποιότητα είχε τον υψηλότερο δείκτη (68%). Ακολούθησαν η τιμή (63%) και η σχέση τιμής προς ποιότητα (35%).

Φορολογικά κίνητρα για εταιρικούς μετασχηματισμούς

Όπως σημειώνουν νομικοί και παράγοντες της αγοράς, η ανάγκη για θεσμική παρέμβαση προς αυτή την κατεύθυνση γεννήθηκε μετά την ψήφιση του νόμου 4601/2019, ο οποίος καλύπτει ένα μεγάλο κενό, δεδομένου ότι διαμόρφωσε έναν «κώδικα» μετασχηματισμών και θέσπισε σαφείς και πλήρεις από άποψη εταιρικού δικαίου κανόνες για είδη μετασχηματισμών, οι οποίοι είτε είχαν καταστεί πρακτικά ανεκτοί μέσω φορολογικών διατάξεων (μη γνήσιοι μετασχηματισμοί), εγείροντας ωστόσο σοβαρά ζητήματα εταιρικού δικαίου, είτε δεν προβλέπονταν από διατάξεις του ελληνικού δικαίου. Ο συγκεκριμένος νόμος, όμως, δεν πραγματεύεται θέματα φορολογικών κινήτρων, τα οποία εξακολουθούν να είναι αντικείμενο διατάξεων των ειδικών φορολογικών νόμων. Από παράγοντες της αγοράς επισημαίνεται ότι η πρωτοβουλία επανεξέτασης και αναθεώρησης των υφιστάμενων φορολογικών κινήτρων σε περιπτώσεις μετασχηματισμών πρέπει να αναληφθεί άμεσα, προκειμένου να διευρυνθούν τα μέσα για την επίτευξη του βασικού στόχου αυτού του νόμου –τη μεγέθυνση ή/και την αναδιάρθρωση, δηλαδή, των οικονομικών μονάδων, ώστε να καθίστανται πιο παραγωγικές και ανταγωνιστικότερες.

Μέριμνα σε τρεις κατευθύνσεις
Στο πλαίσιο αυτό, όπως συστήνουν οι ειδήμονες, τα συναρμόδια υπουργεία καλούνται να λάβουν υπόψη τους τρεις βασικές παραμέτρους. Καταρχάς, τις επιλογές του νομοθέτη σε ό,τι αφορά τους υπό «κινητρο-δότηση» μετασχηματισμούς. Μέχρι σήμερα, επισημαίνουν, επικρατεί η αντίληψη ότι οι διάφοροι νομικοί τύποι των εταιρειών έχουν σειρά κατάταξης, η οποία σηματοδοτεί «μεγέθη» και ότι συνεπώς τα κίνητρα πρέπει να παρέχονται, εφόσον ο «μεγάλος» εταιρικός τύπος πρόκειται να απορροφήσει τον «μικρό». Όμως αυτή η λογική προσέγγισης του θέματος, παρατηρούν, δεν ακολουθεί τις τάσεις της αγοράς, μια εκ των οποίων θέλει το επιχειρείν να αναπτύσσεται πληθυσμιακά κυρίως μέσω των Ιδιωτικών Κεφαλαιουχικών Εταιρειών. Κατά συνέπεια πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι το μέγεθος μιας επιχείρησης προκύπτει και με άλλα κριτήρια, όπως το ύψος του κεφαλαίου της, το μέγεθος του κύκλου εργασιών της και ο αριθμός των εργαζόμενων σε αυτήν.

Ένα δεύτερο θέμα που χρειάζεται αντιμετώπιση, όπως σχολιάζουν, είναι το κριτήριο προσδιορισμού του μεγέθους της επιχείρησης, που αναμένεται ότι θα προκύψει από το μετασχηματισμό. Σήμερα ως κριτήριο λαμβάνεται υπόψη το ύψος του κεφαλαίου της υπό μετασχηματισμό επιχείρησης. Ωστόσο, πρέπει ενδεχομένως να επιλεγούν κι άλλα κριτήρια, όπως τα προαναφερόμενα.

Ένα τρίτο ζήτημα, που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν τα συναρμόδια υπουργεία, είναι αυτών καθαυτών των φορολογικών κινήτρων, τα οποία θα πρέπει να ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες της αγοράς, ούτως ώστε να επιτυγχάνονται οι στόχοι πολιτικής της εκάστοτε συγκέντρωσης, σχολιάζουν παράγοντες της αγοράς, επισημαίνοντας: Σήμερα, για παράδειγμα, παρέχονται φορολογικά κίνητρα μεταφοράς ζημιών, μη λογιστικοποίησης υπεραξιών, μη φορολόγησης της μεταβίβασης των περιουσιακών στοιχείων μεταξύ των μετασχηματιζόμενων επιχειρήσεων κλπ. Όμως, οι γνωρίζοντες προτείνουν και μια σειρά άλλων κινήτρων, με βασικότερο αυτό της έκπτωσης φόρου επί των κερδών, θεωρώντας ότι τούτο θα κινητοποιήσει σε μεγαλύτερο βαθμό το επιχειρηματικό ενδιαφέρον για τους εταιρικούς μετασχηματισμούς. Πληροφορίες αναφέρουν ότι η νομοθετική πρόταση των υπουργείων Οικονομικών και Οικονομίας θα δοθεί σε δημόσια διαβούλευση μέσα στο επόμενο δίμηνο.

Ο τομέας της συσκευασίας ζητά τη βοήθεια της τεχνολογίας

Μπορεί η συσκευασία να αλληλοεπιδρά με τον αγοραστή; Προ δεκαετιών μια τέτοια ερώτηση ίσως έφερνε στο νου συναισθήματα που γεννά η συσκευασία ενός δώρου στον παραλήπτη του –τα χρώματα του χαρτιού, η κορδέλα, το ξετύλιγμα κι η αδημονία ως την αποκάλυψη του περιεχομένου.

Πέρυσι η βιομηχανία Δέλτα βραβεύτηκε, στο πλαίσιο των σελφ σέρβις Excellence Awards, για τη συσκευασία της Eco-Fresh Pack, η οποία φέρει μία νέα εσωτερική σκούρα επίστρωση, που προστατεύει το φρέσκο γάλα από το φως και την οξείδωση. Επιπλέον παρέχει στο χρήστη τη δυνατότητα πλήρους αναδίπλωσης της συσκευασίας μετά τη χρήση, ώστε να μην αυξάνει τον όγκο των σκουπιδιών. Υπάρχει όμως κι ένα στοιχείο της συσκευασίας, που δρα αλληλεπιδραστικά με τον καταναλωτή του περιεχομένου της. Πάνω της είναι τυπωμένο το λογότυπο της εφαρμογής Shazam. Αν ο αγοραστής το «δει» με τη σχετική εφαρμογή που έχει στο smart phone του, ξετυλίγεται μπροστά του η ιστορία της συσκευασίας, μέσω μιας Augmented Reality απεικόνισης.

Στην Κίνα, που έχει μεταμορφωθεί σε ένα τεράστιο εργοστάσιο παραγωγής προϊόντων, το θέμα της συσκευασίας είναι ζωτικής σημασίας για όλη την αλυσίδα από τον παραγωγό μέχρι τον τελικό αποδέκτη. Οι τεχνολογίες που βρίσκονται υπό την ετικέτα Active & Intelligent Packaging, αναμένεται να παίξουν σημαντικό ρόλο στη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά συσκευασίας, η οποία εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 35 δισ. δολάρια μέχρι το 2020. Τον ερχόμενο Ιούλιο θα γίνει στη Σανγκάη το πρώτο AIPIA China Summit, εστιασμένο στην αναζήτηση λύσεων, που θα εξυπηρετούν τις ανάγκες εμπόρων και κατασκευαστών σε ό,τι αφορά την αλληλεπίδρασή τους με τους αγοραστές, τη βελτίωση της ασφάλειας στην προμηθευτική αλυσίδα και την αντιμετώπιση του φαινομένου των ψευδεπίγραφων προϊόντων. Η αύξηση της ζήτησης στην κινεζική αγορά προϊόντων μεγάλης αξίας, όπως κρασιά, αλκοολούχα ποτά, προϊόντα αισθητικής και είδη πολυτελείας, έχει δημιουργήσει πιο έντονη από ποτέ την ανάγκη για ασφάλεια.

Από τη μικρή Ελλάδα μέχρι την τεράστια Κίνα η αγορά αναζητά λύσεις. Και δεδομένου ότι η ζήτησή της είναι δεκάδων δισ. δολαρίων, το πιθανότερο είναι ότι οι λύσεις θα εμφανιστούν γρήγορα, όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν.

Ποιες είναι οι τεχνολογικές τάσεις που επηρεάζουν την αγορά;
Τα υλικά συσκευασίας συνδέονται με πολλές από τις αναμενόμενες βελτιώσεις. Όσο η συσκευασία προφυλάσσει το προϊόν, είναι χρήσιμη. Όμως, όταν εκπληρώσει την αποστολή της, ως απόρριμμα επιβαρύνει το περιβάλλον. Πρόσφατα video, με θέμα τη ρύπανση των ωκεανών από πλαστικά απορρίμματα, δεν αφήνουν καμία αμφιβολία ότι, αν δεν αλλάξει κάτι στη συμπεριφορά μας, το σενάριο της ταινίας WALL-E θα γίνει πραγματικότητα. Οι κατασκευαστές συσκευασιών διερευνούν ήδη εναλλακτικές λύσεις, κυρίως με την αξιοποίηση φυτικών ινών. Π.χ. το υλικό MFC (microfibrillated cellulose) δημιουργείται από μικρο-ίνες φυτών, που έχουν ανασυντεθεί. Η σχετική έρευνα αποβλέπει στη δημιουργία υλικών ελαφρύτερων και πιο ανθεκτικών από το γυαλί και τις ίνες άνθρακα. Επίσης το MFC συνδυασμένο με άλλα υλικά, τα ενισχύει. Ωστόσο, οι ερευνητές δεν έχουν ακόμα βρει τρόπους να προχωρήσουν στη βιομηχανική παραγωγή του, ενώ εκκρεμεί προς απόδειξη το εάν μια συσκευασία, φτιαγμένη από ίνες φυτών, λειτουργεί αποτελεσματικά ως φράγμα των συντελεστών αποσύνθεσης του ευαλλοίωτου περιεχομένου της, όπως το φως, το οξυγόνο κι η υγρασία. Μια σχετική λύση είναι η χρήση επιστρώσεων, βασισμένων σε μόρια νερού, που θα αντικαθιστούν τις δύσκολα ανακυκλώσιμες ύλες άλλης μοριακής σύνθεσης.

Τα ρομπότ αναμένεται επίσης να έχουν άμεση συμμετοχή στην αγορά, ειδικά σε τομείς που σχετίζονται με το ψηφιακό εμπόριο. Η ικανότητά τους να ταξινομούν αντικείμενα σε συσκευασίες με ακρίβεια και μέριμνα για τη βέλτιστη αξιοποίηση του χώρου, αξιοποιείται ήδη από παραγωγούς και εμπόρους. Η ευελιξία των ρομπότ σχετίζεται και με τη δυνατότητα εύκολης αντικατάστασης των βραχιόνων τους, ώστε να προσαρμόζονται στα προϊόντα που πρόκειται να ταξινομήσουν (π.χ. διαφορετικός βραχίονας χρησιμοποιείται στην ταξινόμηση κουτιών δημητριακών από εκείνον που διαχειρίζεται ακριβά αρώματα).

Εξελίξεις υπάρχουν και στον τομέα των αυτοκινούμενων ρομπότ, τα οποία ήδη κινούνται κατά ομάδες σε ορισμένες αποθήκες, μεταφέροντας φορτία μεγάλου βάρους με ασφάλεια και ακρίβεια. Η συσκευασία, τόσο σε ό,τι αφορά το μέγεθος όσο και σε ό,τι σχετίζεται με ενσωμάτωση τεχνολογιών, επηρεάζει άμεσα τη ροή των εργασιών στις αποθήκες. Η Amazon είναι μια από τις χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις αξιοποίησης της ρομποτικής. Οι φορτωμένες παλέτες ανά είδος, που αρκετές αλυσίδες σούπερ μάρκετ τοποθετούν πια κατευθείαν στον χώρο διαχείρισης, όπως δηλαδή τις παρέλαβαν από τους προμηθευτές, είναι ό,τι πρέπει για τη δράση τέτοιου τύπου ρομπότ, καθώς επιταχύνουν τις διαδικασίες, από την υποδοχή του προϊόντος του παραγωγού ως τη διάθεσή του στον τελικό αγοραστή. H Ocado είναι μια από τις εταιρείες-χρήστες ρομπότ για την εξυπηρέτηση άνω των 65.000 παραγγελιών πελατών της κάθε εβδομάδα. Αν και αρκετοί θεωρούν ότι τέτοια ρομπότ θα καταργήσουν προοπτικά την ανθρώπινη εργασία, το πιθανότερο είναι η συνεργατική δράση μηχανής και ανθρώπου για το βέλτιστο αποτέλεσμα, εκεί που μόνος ο άνθρωπος ή μόνο το ρομπότ αδυνατούν να το πετύχουν.

Από το RFID στο IoT
Το ταξίδι της μοναδικότητας κάθε αντικειμένου έχει ξεκινήσει αρκετές δεκαετίες πριν την εμφάνιση του όρου IoT στο λεξιλόγιο της τεχνολογίας. Η τεχνολογία RFID, η οποία είναι ακόμα αρκετά δραστήρια παρά τα χρονάκια της, βρήκε υποστηρικτές μεταξύ και των παραγωγών και των εμπόρων. Θυμηθείτε ότι η Walmart είχε προειδοποιήσει τους προμηθευτές της να διαλέξουν ανάμεσα στην αξιοποίηση της τεχνολογίας και την «έξοδο» από τα ράφια της. Τελικά μετρίασε τις απαιτήσεις της, γιατί το κόστος της τεχνολογίας, όπως και το επίπεδο της ανταπόκρισής της στις απαιτήσεις της εταιρείας, δεν δικαιολογούσαν τις επενδύσεις σε αυτήν. Με την τεχνολογία IoT το ζήτημα επανέρχεται στη δημόσια συζήτηση, με εφαρμογές όπως το smart packaging, το οποίο είναι πολύ βοηθητικό, μεταξύ άλλων, στην καταπολέμηση του food waste και την επιτάχυνση της ροής της εφοδιαστικής αλυσίδας, σε συνεργασία είτε με τα προαναφερόμενα ρομποτικά συστήματα είτε με εξειδικευμένες εφαρμογές (π.χ. ελέγχου του ασθενή από το γιατρό του, μέσω έξυπνων συσκευασιών φαρμάκων). Ειδικά στη βιομηχανία της υγείας τα ψευδεπίγραφα προϊόντα είναι σημαντικότατο πρόβλημα, καθώς ενίοτε τίθεται σε κίνδυνο ακόμα και η ζωή του ασθενούς.

Το αξιοσημείωτο είναι ότι συχνά στις σύγχρονες εφαρμογές υπό την ετικέτα IoT αξιοποιείται συχνά η τεχνολογία RFID, όπως σε λύσεις της STI Group, ενός από τους γίγαντες στην παγκόσμια αγορά της συσκευασίας. Το εμπόδιο στην πλήρη αξιοποίηση της τεχνολογίας είναι το αρκετά υψηλό κόστος υλοποίησης των σχετικών λύσεων. Σε συζήτηση που είχαμε πρόσφατα με στελέχη εταιρείας εμφιάλωσης νερού, ο αρμόδιος Chief Technology Officer μας επισήμανε ότι μια πλήρης εφαρμογή της τεχνολογίας στον προϊόν από την παραγωγή του ως τα χέρια του αγοραστή, θα απαιτούσε αρχικό επενδυτικό κόστος άνω των 10 εκατ. ευρώ συν το κόστος συντήρησης και λειτουργίας της.

Καθόλου συσκευασία
Ιστορία βγαλμένη από το μέλλον μοιάζει η παράδοση προϊόντων στον πελάτη σε ψηφιακή μορφή και αποκτούν φυσική παρουσία στον χώρο του. Αναφερόμαστε στην τεχνολογία 3D printing, η οποία, αν και έχει κάνει ήδη αρκετά βήματα, είναι ακόμα πολύ νωρίς να «τυπώσει» ένα πιάτο –και πολύ περισσότερο τη μερίδα φαγητό που θα το γεμίσει. Αλλά ακόμα κι αν αυτό ήταν δυνατόν, και πάλι ο αγοραστής θα έπρεπε να ψωνίσει τα υλικά της «εκτύπωσης», φυσικά συσκευασμένα. Εκτός κι αν υποθέσουμε ένα μέλλον σαν του Σταρ Τρεκ, όπου κάθε προϊόν θα υλοποιείται δια τηλεμεταφοράς…

Η βιομηχανία στη «μέγγενη» της λιανικής

Στη διετία 2017-2018 προκλήθηκε ένα ντόμινο εξελίξεων, που τοποθέτησε σε νέα βάση τις ετήσιες συμφωνίες των δύο πλευρών της αγοράς. Οι συγκρούσεις και οι εντάσεις μεταξύ της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου ήταν σχεδόν καθημερινές και σε μεγάλο βαθμό σχετίζονταν με τον ανταγωνισμό των κορυφαίων της οργανωμένης λιανικής να βγουν κερδισμένοι, ο καθένας για τον εαυτό του, στο πεδίο των παροχών. Η πρώτη σοβαρή εξέλιξη ήρθε με την απόφαση των ανταγωνιστών της ΕΥΣ να ζητήσουν από τους προμηθευτές τους παροχές ανάλογες των ποσών, που δέχθηκαν να της «χαρίσουν», ανάβοντας το «πράσινο» φως για το «κούρεμα» κατά 50% των υποχρεώσεων της Μαρινόπουλος έναντι της βιομηχανίας. Υπενθυμίζεται ότι οι συνολικές οφειλές της Μαρινόπουλος προς παραγωγούς, εισαγωγείς και διακινητές ήταν της τάξης των 750-800 εκατ. ευρώ, οπότε το «κούρεμα» αφορούσε ένα ποσό ύψους 350-400 εκατ. ευρώ. Σε αρκετές περιπτώσεις οι ζητούμενες παροχές ικανοποιήθηκαν από τους προμηθευτές. Δεν ήταν λίγες οι εταιρείες, που υποχρεώθηκαν να χορηγήσουν στη λιανική έξτρα παροχές, τουλάχιστον στα ισχυρότερα δίκτυα του κλάδου. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ένας εκ των δυναμικότερων λιανέμπορων εξασφάλισε έξτρα παροχές περί τα 50 εκατ. ευρώ, τις οποίες, όπως ήταν αναμενόμενο, κεφαλαιοποίησε, ώστε να κτίσει πάνω σε αυτές τις επόμενες συμφωνίες με τους προμηθευτές του.

Οδηγός οι παροχές Μαρινόπουλου
Από την πλευρά της η ΕΥΣ φέρεται να ζήτησε από τις προμηθεύτριες εταιρείες να της δοθούν οι παροχές, που απολάμβανε η Μαρινόπουλος πριν την κατάπτωσή της. Βάσιζε δε τις απαιτήσεις της στο ότι ως δίκτυο επρόκειτο να ανεβάσει τον πήχη των ετήσιων εσόδων της στο επίπεδο των 3 δισ. ευρώ. Μάλιστα, τη σχετική επιχειρηματολογία της η ΕΥΣ ενίσχυε επί τη βάσει του γεγονότος ότι ήδη είχε επιβαρυνθεί το 50% των υποχρεώσεων της Μαρινόπουλος προς όφελος της ομαλότητας όλης της αγοράς, υποχρεώσεων που κάλυψε τοις μετρητοίς. Και όπως ήταν αναμενόμενο κατόπιν σκληρών διαπραγματεύσεων η θέση της πέρασε.

Νέος κύκλος «διορθώσεων»
Στο μεταξύ, οι έξτρα παροχές υπέρ της ΕΥΣ άνοιξαν την όρεξη των ανταγωνιστών της για νέες διεκδικήσεις, οι οποίοι, επανερχόμενοι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τη βιομηχανία, ζήτησαν «διορθώσεις» στις παροχές του 2018. Οι πιέσεις τους ήταν έντονες και είχαν αποτέλεσμα κατά ένα σημαντικό μέρος τους οι παραγωγοί να υποκύψουν στις νέες απαιτήσεις των μεγάλων του κλάδου.

Ο πήχης όσων αποκόμισαν συνολικά οι αλυσίδες ανέβηκε εντέλει σημαντικά και οι νέες παροχές κεφαλαιοποιήθηκαν από τα δίκτυα λιανικής. Οι φετινές διαπραγματεύσεις για τις ετήσιες συμφωνίες, που άρχισαν δειλά-δειλά να εξελίσσονται από το τέλος του πρώτου τριμήνου του έτους, βασίζονται στα ισχύοντα πέρυσι και σε κάθε περίπτωση, αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, θα διαφοροποιηθούν ελάχιστα από αυτά, αφού πλέον οι προμηθευτές στην πλειονότητά τους φαίνεται ότι «τα έδωσαν όλα»!

Όπως επισημαίνουν οι γνώστες της αγοράς, ο πήχης του net κόστους υπολογίζεται ότι σε μέσα επίπεδα μειώνει πλέον κατά 40% ως 45% τις ονομαστικές τιμές των τυποποιημένων προϊόντων. Εφόσον, όμως, προστεθούν στο γενικό υπολογισμό και τα φρέσκα προϊόντα, το μέσο net κόστος διαμορφώνεται στο επίπεδο του 20% έως 25%.

Η προσοχή στα promo
Έτσι το ενδιαφέρον των διαπραγματεύσεων φέτος αναμένεται ότι θα επικεντρωθεί στις προωθητικές ενέργειες, με την απαίτηση ασφαλώς της διαφοροποίησης από αλυσίδα σε αλυσίδα. Οι προωθήσεις, που πριμοδοτούνται τόσο από τα δίκτυα διανομής όσο και από τους προμηθευτές, όπως λένε στην αγορά, «γράφουν στην πώληση», κερδίζοντας σχετικά εύκολα την προσοχή του καταναλωτή. Ωστόσο, δεν αποφέρουν κέρδη, καθότι στην πλειονότητά τους επιβαρύνουν τα καθαρά αποτελέσματα και της λιανικής και των προμηθευτών. Κι αυτό είναι ο βραχνάς όλων.

Οι προωθητικές ενέργειες στο παρελθόν λειτουργούσαν ως «κράχτης» πελατών, προκειμένου αυτοί να κάνουν το σύνολο των αγορών τους από το κατάστημα, ψωνίζοντας δηλαδή πολύ περισσότερα προϊόντα που δεν ήταν σε καθεστώς προσφοράς. Συνήθως, όμως, σήμερα ο καταναλωτής «κυνηγάει» τα ουκ ολίγα διατιθέμενα προϊόντα σε προσφορά, ενώ δεν είναι λίγοι όσοι επισκέπτονται δύο ή και τρία σούπερ μάρκετ διαφορετικών επωνυμιών, ώστε να γεμίσουν εντέλει το καλάθι τους μόνο με προϊόντα σε προσφορά. Κατά συνέπεια, οι συμφωνίες λιανεμπορίου-βιομηχανίας για τα promo είναι μεν σημαντικές για τον τζίρο, αλλά όχι για τα καθαρά αποτελέσματά τους.

Καθυστερήσεις πληρωμών
Σχετικά με τις καθυστερήσεις των πληρωμών, αν και κάθε χρόνο βρίσκονται στην ατζέντα των διαπραγματεύσεων των δύο πλευρών, παραμένουν σε μέσο επίπεδο στις «110+ ημέρες». Στο συντομότερο δυνατό διάστημα γίνονται στις 80 με 90 ημέρες, ενώ οι πλέον καθυστερημένες φθάνουν τις 140 ημέρες.

ΕΛΟΜΑΣ: Έτοιμοι να τραβήξουμε το σκοινί
Αν κάτι ξεχωρίσει στις φετινές διαπραγματεύσεις για τις ετήσιες συμφωνίες λιανεμπορίου-βιομηχανίας, αυτό αναμένεται να είναι η σκληρή στάση που σχεδιάζει να τηρήσει έναντι των προμηθευτών ο ΕΛΟΜΑΣ. Οι πληροφορίες μας λένε ότι δεν αποκλείεται ακόμη και ο αποκλεισμούς προϊόντων από τα ράφια των μελών του ομίλου αγορών. Όπως σημειώνουν στελέχη του, «οι αποκλίσεις που καταγράφονται μεταξύ των παροχών που απολαμβάνει ο ανταγωνισμός και αυτών του ΕΛΟΜΑΣ ξεπερνούν σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και το 5%. Αυτό μας υποχρεώνει να πιέσουμε για την εκλογίκευση της στάσης που τηρούν οι προμηθευτές, ώστε να μετριαστούν οι υπερβολικές διαφορές, σε επίπεδο ικανό να επιτρέπει να ανταγωνιζόμαστε τα μεγάλα δίκτυα του κλάδου…». Εξηγούν δε ότι προ της κρίσης, που προκλήθηκε στην αγορά από την κατάρρευση της Μαρινόπουλος και της ανατροπής, που επήλθε κατόπιν στους συσχετισμούς ως συνέπεια της υπαγωγής του δικτύου της στην ΕΥΣ, η απόσταση που χώριζε τις παροχές των προμηθευτών προς τον ΕΛΟΜΑΣ έναντι εκείνων προς τα μεγαλύτερα δίκτυα του κλάδου, ήταν της τάξης των τριών έως τεσσάρων ποσοστιαίων μονάδων. «Πλέον η διαφορά έχει μεγεθυνθεί αδικαιολόγητα κι αυτό μας υποχρεώνει να λάβουμε τα μέτρα μας», επισημαίνει στέλεχος του ομίλου, προειδοποιώντας ότι «ο όμιλος θα επιδιώξει, βάσει επιχειρημάτων, να προσαρμοστούν οι ετήσιες συμφωνίες του στη νέα πραγματικότητα του κλάδου. Εφόσον δεν επιτύχει το στόχο του, θα υποχρεωθεί να τραβήξει το σχοινί…».

Όπως εκτιμάται, ο ΕΛΟΜΑΣ είναι πολύ πιθανό να κινηθεί επιθετικά κατά δύο-τριών γνωστών προμηθευτών, ώστε να περάσει γενικότερα το μήνυμα στην αγορά ότι τα μέλη του σε κάθε περίπτωση θα επιδιώξουν να διατηρηθεί το ανταγωνιστικό τους προφίλ. Στο πλαίσιο αυτό, άλλωστε, τα στελέχη του δεν χάνουν την ευκαιρία να υπενθυμίζουν ότι ο όμιλος διενεργεί ετησίως πωλήσεις που υπερβαίνουν το ένα δισ. ευρώ, συγκροτώντας άτυπα ένα ισχυρό οργανωμένο δίκτυο λιανικής.

Click-and-collect από την Uber Eats

Από την αρχή του έτους, μέσω της υπηρεσίας Pick up, ο χρήστης μπορεί να παραγγέλνει φαγητό από όλα τα εστιατόρια που συμμετέχουν στο σχετικό πρόγραμμα και να το παραλαμβάνει από συγκεκριμένο σημείο. Αντίστοιχη ανακοίνωση είχε γίνει από το Deliveroo τον προηγούμενο Φεβρουάριο και αφορούσε στην ένταξη έως το τέλος του 2019 υπηρεσίας click-and-collect στη σχετική εφαρμογή λήψης παραγγελιών.

Η προσφορά υπηρεσίας click-and-collect από τον τομέα της μαζικής εστίασης αποδεικνύει την άμεσα ανταγωνιστική σχέση του με τις επιχειρήσεις delivery. Εταιρείες όπως η McDonald’s και η KFC δίνουν εδώ και χρόνια στους πελάτες τους τη δυνατότητα χρήσης υπηρεσιών click-and-collect. Συγκεκριμένα, η McDonald’s στο Ηνωμένο Βασίλειο ενέταξε τη σχετική υπηρεσία στην ομώνυμη εφαρμογή της το 2018, ενώ η KFC είχε ξεκινήσει πιλοτικά την παροχή της υπηρεσίας από το 2013 και στο τέλος του 2018 τη διέθετε σε ένα δίκτυο 10.000 εστιατορίων. Οι αναλυτές σημειώνουν πως οι εταιρείες εστίασης εκμεταλλεύονται το γεγονός ότι στο θέμα της αγοράς και παραλαβής με σύστημα click-and-collect γευμάτων, το λιανεμπόριο τροφίμων έχει ήδη εκπαιδεύσει τους καταναλωτές.

Σημειώνουν, επίσης, πως πολλές από τις εταιρείες βρήκαν σε αυτή την υπηρεσία τον τρόπο αύξησης της κερδοφορίας τους, μειώνοντας σημαντικά τα έξοδα διαχείρισης των παραγγελιών και παράδοσης των αγορών. Παρόλα αυτά, έρευνες δείχνουν πως το delivery εξακολουθεί να αυξάνεται ως τάση και πως οι πελάτες είναι πρόθυμοι να επωμιστούν το επιπλέον κόστος (πηγή: Grocery Dive).