Sales in Action!Προσήλωση στον στόχο και νέες ιδέες στηρίζουν την ανάπτυξη πωλήσεων

Oι 28 πραγματικές ιστορίες επιτυχημένης αξιοποίησης όλων των εργαλείων που έχουν στη διάθεσή τους οι σύγχρονες επιχειρήσεις, της στρατηγικής προσαρμογής στις νέες απαιτήσεις, αλλά και της επένδυσης στο ανθρώπινο δυναμικό κέρδισαν τις εντυπώσεις του συνόλου των παρευρισκομένων στο συνέδριο που διοργάνωσε η BOUSSIAS, υπό την αιγίδα του Ινστιτούτου Πωλήσεων Ελλάδος (ΙΠΕ).

Η κήρυξη της έναρξης των εργασιών του συνεδρίου έγινε από τον κ. Βασίλη Καφίρη, Conference Producer της BOUSSIAS, ενώ τον συντονισμό είχε η κ. Αγγελίνα Μιχαηλίδου, γενική διευθύντρια & partner της Response. Μετά την ανάγνωση σύντομου χαιρετισμού του κ. Αντώνη Ποταμίτη, προέδρου του ΙΠΕ, ξεκίνησαν οι εισηγήσεις των ομιλητών. Στο σύνολό τους οι ομιλητές αναφέρθηκαν στα βασικά συστατικά επιτυχίας των στόχων πωλήσεων: τη σαφήνεια του στόχου, τη θέληση για επίτευξη αποτελεσμάτων, τη συναισθηματική νοημοσύνη και τις κοινωνικές δεξιότητες. Δεν είναι τυχαίο πως στην άτυπη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο συνέδριο, στο πλαίσιο της οποίας ζητήθηκε η περιγραφή της σημαντικότερης δεξιότητας ενός επιτυχημένου πωλητή, περισσότερα από 170 στελέχη πωλήσεων χρηασιμοποίησαν τις λέξεις «επικοινωνία», «ευελιξία» και «ενσυναίσθηση».

Think global, act local
Αρκετοί ομιλητές επεσήμαναν πως στην εποχή της κρίσης, ειδικότερα οι επιχειρήσεις που έχουν ελληνική ταυτότητα, πρέπει να διευρύνουν τη στρατηγική τους σκέψη, αξιοποιώντας τη διεθνή εμπειρία και να στοχεύσουν πέρα από τα ελληνικά σύνορα, διατηρώντας παράλληλα τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της χώρας, της ιστορίας της, της φύσης, των προϊόντων, αλλά κυρίως των ανθρώπων της. Παράλληλα, τονίστηκε πως μια ελληνική εταιρεία θα πρέπει να βρίσκεται σε άμεση σύνδεση με την τοπική κοινωνία, να εκμεταλλεύεται τις γνώσεις και την εμπειρία της και να αναπτύσσει σχέσεις αλληλοϋποστήριξης, ειδικότερα σε μια περίοδο κατά την οποία η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις.

Οι πελάτες στο επίκεντρο
Ένα εξίσου σημαντικό στοιχείο που ήρθε στο προσκήνιο και στο συγκεκριμένο συνέδριο είναι η τοποθέτηση των αναγκών των πελατών στο επίκεντρο της προσοχής των πωλητών, αλλά και της γενικότερης στρατηγικής των επιχειρήσεων. Για παράδειγμα, αρκετοί εκ των ομιλητών τόνισαν την αξία μιας ολιστικής προσέγγισης του ζητήματος της αύξησης των πωλήσεων, από τη μελέτη του προφίλ των πελατών, τον σχεδιασμό νέων προϊόντων και υπηρεσιών, έως το after sales service και την επικοινωνία σε κάθε σημείο επαφής με τον πελάτη.

Ενθουσιασμός στην ομάδα και κίνητρα
Αν η ομάδα πωλήσεων δεν μπορέσει να βρει τον απαραίτητο ενθουσιασμό για να μεταδώσει το κεντρικό μήνυμα κάθε ενέργειας και στον πελάτη, το πλάνο θα αποτύχει. Αυτό δήλωσαν με πολλούς τρόπους αρκετοί από τους ομιλητές. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ότι οι περισσότεροι εκ των ομιλητών αναφέρθηκαν σε κίνητρα που σχεδιάζονται και δίνονται στους πωλητές, τα οποία δεν είναι χρηματικά.

Κύριος στόχος των συγκεκριμένων προγραμμάτων κινητοποίησης και επιβράβευσης ατόμων και ομάδων είναι να διαμορφώσουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε αφενός να επιτυγχάνονται οι στόχοι και αφετέρου οι συμμετέχοντες να διαπιστώνουν πραγματική βελτίωση των συνθηκών εργασίας, ανάπτυξη των δικών τους δεξιοτήτων, απόκτηση εμπειρίας χρήσιμης στο εργασιακό τους περιβάλλον, αλλά και στην προσωπική τους επαγγελματική εξέλιξη.

Φυσικά, στο συγκεκριμένο θέμα υπήρξε και ο αντίλογος, όπου υποστηρίχθηκε η αναγνώριση της συμβολής, ατομικής και ομαδικής, στην επίτευξη των στόχων πωλήσεων και με χρηματική ανταμοιβή, ως ισχυρό κίνητρο για τη συνέχιση της προσπάθειας, αλλά και ως έμπρακτη αναγνώριση εκ μέρους της επιχείρησης της δημιουργικότητας και του πνεύματος συνεργασίας.

Ένα εξίσου σημαντικό θέμα που επισήμαναν οι ομιλητές αφορά στην εκπαίδευση των πωλητών, αλλά και τη διαρκή προσπάθεια υιοθέτησης νέων εργαλείων και μεθόδων εργασίας, σε ευθυγράμμιση με τις σύγχρονες απαιτήσεις και αλλαγές. Η δεκτικότητα στις αλλαγές ποικίλει, ανάλογα με το μέγεθος της εταιρείας, την οργανωτική δομή της, το αντικείμενο εργασιών της κλπ.

Η καινοτομία το ισχυρό «χαρτί»
Η αξία της καινοτομίας στην ανάπτυξη των πωλήσεων είναι δεδομένη. Τι είναι όμως πραγματικά καινοτόμο; Ποιες καινοτομίες ενίσχυσαν τις πωλήσεις των επιχειρήσεων τη χρονιά που πέρασε και ποια ήταν τα χαρακτηριστικά σχεδιασμού και υλοποίησής τους; Σε αυτά τα ερωτήματα έδωσαν συγκεκριμένες απαντήσεις σχεδόν όλες οι εισηγήσεις που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο. Οι ομιλητές αναφέρθηκαν σε καινοτόμα εργαλεία καταγραφής και ανάλυσης των δεδομένων που αφορούν στο προφίλ των πελατών, την αγοραστική τους συμπεριφορά, τον ανταγωνισμό, τα χαρακτηριστικά των ξένων αγορών στις οποίες επιδιώκουν να επεκταθούν οι επιχειρήσεις κλπ.

Επίσης, οι σύνεδροι παρακολούθησαν την ιστορία μετατροπής μικρών οικογενειακών επιχειρήσεων σε αξιόλογες καινοτόμες επιχειρήσεις, οι οποίες, διατηρώντας την οικογενειακή δομή τους, ενσωμάτωσαν σύγχρονες πρακτικές έρευνας και ανάπτυξης νέων προϊόντων και διεκδικούν με αξιώσεις μερίδια σε σημαντικές αγορές του εξωτερικού. Το «μυστικό» της εξέλιξής τους είναι η διαρκής αναζήτηση του νέου, που θα διασφαλίσει το μέλλον της επιχείρησης και θα τη θωρακίσει έναντι του ανταγωνισμού.

Δώρα-επιβράβευση
Στο τέλος του συνεδρίου πραγματοποιήθηκε κλήρωση μεταξύ των παρευρισκομένων και 2 τυχεροί κέρδισαν τα αντίστοιχα δώρα που είχε παραχωρήσει η εταιρεία Praktiker: 1 πακέτο υπηρεσιών Garden Expert και 1 πακέτο υπηρεσιών Interior Expert. Επίσης, στον κ. Βασίλη Μπεγκλή, ο οποίος έλαβε τη μεγαλύτερη βαθμολογία στην αξιολόγηση των ομιλητών μέσω της εφαρμογής Conferience, δόθηκε η ευκαιρία παρακολούθησης ειδικού εκπαιδευτικού σεμιναρίου της Response.


Key points

Λανσάρισμα ενός νέου brand, του L’OR. Δημιουργική προσέγγιση της παροχής ατομικών και ομαδικών κινήτρων για την επίτευξη φιλόδοξων στόχων. Εντυπωσιακά αποτελέσματα μέσω του σωστού σχεδιασμού και της καλλιέργειας ενθουσιασμού στις ομάδες, με πρωτότυπες μεθόδους (πχ διαγωνισμός L’ORΑLLYE).

    Γιώργος Μαγγίνας,
    National Sales Manager, Retail Field Greece & Cyprus,
    Jacobs Douwe Egberts

Εκπαίδευση προσωπικού πρατηρίων καυσίμων με βασικό στόχο την ικανοποίηση των πελατών. Προϋπόθεση επιτυχίας: συμφωνία στον κοινό στόχο (φιλική εξυπηρέτηση σε περιποιημένους σταθμούς πώλησης καυσίμων, με χαμόγελο), υποστήριξη με τα απαραίτητα εργαλεία, μέτρηση αποτελεσματικότητας, επιβράβευση/κίνητρα. Πρόγραμμα επιβράβευσης για το προσωπικό των πρατηρίων, τους λιανέμπορους και τους territory managers.

    Κίρκη Καλαντζή,
    Commercial Manager,
    CORAL

Αναδιοργάνωση της ομάδας πωλητών στα νησιά, με στόχο την αναστροφή της πτωτικής πορείας της κατηγορίας των αλκοολούχων: πτώση 50% σε όγκο την 8ετία. Summer plan project: Αξιοποίηση της τουριστικής ανάπτυξης. Τo 2018: 5 μόνιμοι πωλητές, επισκέψεις σε 15 τουριστικά νησιά, 1.755 τελικά σημεία. Ανάπτυξη 132% σε 3 χρόνια.

    Άρης Ζούμπος,
    Sales Director,
    ΑΜΒΥΞ

Ριζική αλλαγή της εταιρείας και της προϊοντικής πρότασης. Επένδυση άνω των 4 δισ. ευρώ στην καινοτομία. Πρόκληση: να λειτουργήσει ως start-up, να αναλάβει ένα μεγάλο ρίσκο. Αρχές: ομαδικότητα, προσήλωση στον στόχο, πελατοκεντρικότητα. Αλλαγή εμπορικού μοντέλου: πέρα από το παραδοσιακό κανάλι, ανάπτυξη δικτύου καταστημάτων, δημιουργία ομάδας B2C, E-commerce, indirect retail, customer care). Στόχος: να είμαστε όπου είναι ο καταναλωτής.

    Νίκος Φλίγκος, Γενικός Διευθυντής Πωλήσεων & Διανομών, Παπαστράτος ΑΒΕΣ – Εταιρεία της Philip Morris International

Αναδιοργάνωση του προγράμματος ανταμοιβής/κινήτρων προς τους franchisees. Δημιουργία φίλτρου πωλήσεων, που λαμβάνει υπόψη διαφορετικούς παράγοντες (μέγεθος καταστήματος, περιοχή λειτουργίας, δημογραφικά χαρακτηριστικά, εισόδημα, ανταγωνισμός κ.λπ.) και οδηγεί σε ένα ισορροπημένο και δικαιότερο σύστημα επιβράβευσης των πωλήσεων, αλλά και στην καταγραφή των σημείων που χρήζουν βελτίωσης.

    Ανδρέας Σαζακλής,
    Διευθυντής Καταστημάτων
    WIND

Διασφάλιση της υψηλής ποιότητας των προϊόντων, των χώρων εξυπηρέτησης και των παρεχόμενων υπηρεσιών. Λειτουργία 3 κέντρων συντήρησης εξοπλισμού, σε 24ωρη βάση, με πανελλαδική κάλυψη, εκπαίδευση προσωπικού σε 3 εξειδικευμένα κέντρα (και e-campus) και τμήμα εξυπηρέτησης franchisees, τμήμα αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, τμήμα επιθεώρησης και υποστήριξης δικτύου.

    Φάνης Ματιάτος,
    Προϊστάμενος Τμήματος Επιθεώρησης Δικτύου,
    Coffee Island

Δημιουργία το 2014 από την εταιρεία του ρόλου του product genius. Στελέχη που έχουν πάθος με το brand εκπαιδεύονται ώστε να γνωρίζουν όλα τα στοιχεία των αυτοκινήτων BMW και καθοδηγούν τους πελάτες στην επιλογή τους, αφού έχουν διερευνήσει το προφίλ τους. Στόχος τους είναι το up-selling και το cross-selling.

    Παναγιώτης Αγάς, BMW Product Genius, BMW ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗΣ

Η προετοιμασία πριν από τη συνάντηση με έναν πελάτη, είναι το κλειδί για την επίτευξη μιας συμφέρουσας συμφωνίας, μέσα από πραγματικό παράδειγμα. Σε μια παρουσίαση μόνο για 5’ έχουμε την προσοχή του ακροατή, ενώ αυτό που συγκρατεί είναι η τελευταία μας φράση. Άρα, έχει μεγάλη σημασία να αξιοποιήσουμε νέα, πρωτότυπα μέσα, ώστε να κρατήσουμε αμείωτη την προσοχή του και να προτάξουμε τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της πρότασής μας.

    Γιώργος Παστίδης,
    Head of Sales Enablement Programs,
    Ericsson Group

Σχεδιασμός προγράμματος ανάπτυξης-εμψύχωσης πωλητών πρώτης γραμμής, σύμφωνα με τις πραγματικές τους ανάγκες. Ακολουθήθηκαν βασικές αρχές του management: στόχος, πλάνο, υλοποίηση, απολογισμός. Οι υπεύθυνοι μίλησαν με τους ανθρώπους στον χώρο εργασίας τους, κατέγραψαν τι λειτουργεί, βελτίωσαν ό,τι δεν λειτουργούσε σωστά. Αποτέλεσμα: διψήφια αύξηση σε όλα σχεδόν τα τμήματα.

  • Κώστας Κωνσταντίνου, Deputy Director,
  • Χριστίνα Πουλάκου & Χριστίνα Ξαφάκη,
    Training Supervisors, COSMOTE

Εκπαίδευση δικτύων πωλήσεων: καταστήματα ΓΕΡΜΑΝΟΣ & COSMOTE, Door2Door (4.500 άτομα). Δημιουργία συμβούλων τεχνολογίας και επικοινωνιακών λύσεων. Μέθοδοι εκπαίδευσης: Face 2 Face, e-learning, on the job. Εκπαίδευση σε δύο εκπαιδευτικά κέντρα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη), σε 40 πόλεις και σε 440 καταστήματα. Case study: Advanced Program Tech Experts, για τη δημιουργία εξειδικευμένων συμβούλων που μπορούν να απαντήσουν σε όλες τις απορίες των πελατών.

    Ανθή Μπαλτά,
    Προϊσταμένη Τμήματος Σχεδιασμού & Υλοποίησης Εκπαίδευσης Δικτύου Πωλήσεων,
    COSMOTE

Αναπροσαρμογή του δικτύου διανομής στο πλαίσιο επαναλανσαρίσματος της ΕΨΑ σε φιάλη PET. Ομαλή μετάβαση και λειτουργία σε όλα τα εμπλεκόμενα δίκτυα, με διαχωρισμό της εστίασης και της προσέγγισης ανά κανάλι διανομής. Αναδιάταξη της οργάνωσης πωλήσεων (νέες προτεραιότητες, νέα KPI’s). Ανάπτυξη στις πωλήσεις (έως +25% & +30% στην κατηγορία ενδιαφέροντος) και στα μερίδια (έως +2,5pp).

    Σπύρος Καλαβρός,
    Sales Director,
    ΕΨΑ

Αλλαγές στις αγοραστικές συνήθειες – μετασχηματισμός της εταιρείας (ψηφιοποίηση, απλοποίηση διαδικασιών κλπ) και ενδυνάμωση των πωλητών (εργαλεία, αποδοχή των αλλαγών). Αύξηση το 2017 κατά 17% στις γενικές ασφάλειες, +28% αύξηση των ψηφιακών πελατών σε 2 χρόνια, ρεκόρ 5ετίας στην παραγωγή υγείας.

    Νίκος Σακελλαρίου,
    Sales & Customer Service Director, Executive Committee Member,
    ΑΧΑ GREECE

Τοποθέτηση διαδραστικών οθονών στα καταστήματα για μοναδική εξυπηρέτηση. Ανάδειξη της γκάμας προϊόντων, υποστήριξη προωθητικών ενεργειών, επιλογή από τον καταναλωτή των προϊόντων που του ταιριάζουν. Απελευθέρωση χρόνου για τους πωλητές, επιβράβευση των πελατών μέσω παιχνιδιού (play & win). Αύξηση επισκεψιμότητας καταστημάτων (20% vs 2016), αύξηση πωλήσεων.

    Χριστόφορος Μποζατζίδης,
    Retail Sales, Marketing & Development Director,
    WIND

Η επιτυχία των προωθητικών ενεργειών προϋποθέτει τη δυνατότητα επεξεργασίας της πληθώρας των διαθέσιμων στοιχείων, αλλά και η διάχυση των συμπερασμάτων στα αντίστοιχα τμήματα της επιχείρησης. Το D.I.S.S. είναι σύστημα ανάλυσης δεδομένων και εύρεσης λύσεων (Data: από διαφορετικά κανάλια, Insights: από εξειδικευμένο software, Strategy: βελτίωση της στόχευσης, έλεγχο διαδικασιών, εκπαίδευση και κίνητρα, και Sales: εφαρμογή που ανατροφοδοτείται από όλους με δεδομένα). Στα FMCG, πέραν της αύξησης των πωλήσεων, επιτυγχάνεται παράλληλα μείωση των OOS και του κόστους λειτουργίας.

    Πέτρος Ιμιρζιάδης,
    Business Development Head / Partner,
    Sales Promotion Center

Υιοθέτηση της ψηφιακής εποχής (AI, robotics, chatbots, live chat, συγχρονισμός πλατφορμών, FB chatbots κλπ) με παράλληλη διατήρηση του παραδοσιακού, έντυπου μέσου. Αξιοποίηση των στοιχείων πελατών από την αρχή της λειτουργίας έως σήμερα. Καθημερινή παρακολούθηση του customer satisfaction (M.O. 85%). +338% αύξηση των επισκεπτών που επιστρέφουν στην πλατφόρμα vs 2016.

    Παντελής Κονταξάκης,
    Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος,
    Χρυσή Ευκαιρία

Ανάπτυξη μέσω καινοτομίας και διαφοροποίησης, σε μια εποχή μείωσης των πωλήσεων και στα τρόφιμα, αλλά και σημαντικών αλλαγών στο λιανεμπόριο. Επένδυση στη μελέτη των διατροφικών και αγοραστικών αλλαγών. Πρόταση για προϊόντα προστιθέμενης αξίας (Brown Family, Agrino Bistrot κλπ) και μετατροπή από αγορά προγραμματισμένη σε αυθόρμητη. Δύο πυλώνες ενεργειών: R&D και διαφοροποίηση επικοινωνίας. +30% αποτελεσματικότητα στις προωθήσεις και αύξηση μεριδίου από τα νέα προϊόντα.

    Βασίλειος Μπεγκλής,
    Sales Director,
    Agrino

Λανσάρισμα βιολογικών βρεφικών προϊόντων διατροφής: Επαναπροσδιορισμός του προφίλ καταναλωτή, χρήση τεχνολογίας, νέα κανάλια διανομής (επιλογή του σούπερ μάρκετ, παρά το ότι πρόκειται για φαρμακευτική εταιρεία). Ενδυνάμωση της ομάδας πωλήσεων, ενημέρωση για το προϊόν, αξιοποίηση ψηφιακών καναλιών και εφαρμογών. Εντυπωσιακή ανταπόκριση σε μια πρόταση κατά 35% ακριβότερη των συμβατικών αντίστοιχων προϊόντων.

    Έλενα Ζέρβα,
    Senior Brand Manager,
    CANA LABORATORIES

Διαχείριση 2 δισ. συναλλαγών το 2017. Αναγκαία η μετάβαση στην paperless εποχή. Προσαρμογή στην ελληνική πραγματικότητα της τεχνογνωσίας της μητρικής εταιρείας. Εκπαίδευση πελατών και προσωπικού. Αποτέλεσμα: 78% των συναλλαγών ολοκληρώνονται ψηφιακά, αυξήθηκε το customer satisfaction και το NPS.

    Ιωάννα Γιαννοπούλου,
    Key Account Manager,
    EDENRED

Μια νέα σειρά προϊόντων συμπληρωματικής φαρμακευτικής φροντίδας κατοικιδίων, με έμπνευση από το καταγεγραμμένο πάθος για τη φύση και για τα κατοικίδια. Όραμα να γίνει το Intuizoon παγκόσμιο brand, με επένδυση στο R&D, αξιοποίηση της ελληνικής φύσης και ανάδειξη της μοναδικότητας των ελληνικών προϊόντων. Υποστήριξη συνεργατών (κτηνιάτρων) με την Intuizoon Academy, σεμινάρια, συμβουλές και των κατόχων κατοικιδίων. Εξωστρέφεια: Παρουσία σε όλα τα επίσημα σχετικά γεγονότα και εκθέσεις.

    Πάνος Αλεβίζος,
    DVM Sales Manager,
    AENORASIS

Υποστήριξη των τμημάτων πωλήσεων και των sales managers, με παροχή αναλυτικών στοιχείων και προβλέψεων τη στιγμή που τα χρειάζονται. Παρουσίαση πραγματικής περίπτωσης ανάγκης προσδιορισμού της σωστής τιμής και της σωστής προωθητικής ενέργειας, σε συγκεκριμένη κατηγορία, για προσαρμογή σε νέες συνθήκες αγοράς (μείωση μεριδίου, άνοδος φόρου). Αξιοποίηση του εργαλείου analytics IRI Price & Promo για δημιουργία διαφορετικών σεναρίων. Αποτέλεσμα της υλοποίησης του σεναρίου που επέλεξε η εταιρεία: +9% αύξηση όγκου πωλήσεων, +1,8pp αύξηση μεριδίου.

    Δήμητρα Κατσίπη,
    Διευθύντρια Πωλήσεων,
    IRI

Δημιουργία σειράς συσκευασμένου φρέσκου χοιρινού κρέατος, με στόχο την ανάπτυξη της αγοράς και στο σούπερ μάρκετ (αγορά χοιρινού στην Ελλάδα=610 εκατ. ευρώ, συμμετοχή σούπερ μάρκετ μόνο 20%). Επένδυση στην καινοτομία και παρουσίαση, σε μια αγορά unbranded, ενός brand, του Εν Ελλάδι, που απευθύνεται σε όσους αναζητούν την ποιότητα και είναι ανοιχτοί στην καινοτομία. Διαφημιστική προβολή για πρώτη φορά του ελληνικού χοιρινού. Μετά από 8 μήνες: +140% πωλήσεις χοιρινού Εν Ελλάδι. Νέα αγορά – στόχος το ψητοπωλείο.

    Βαλάντης Απέργης,
    Sales Director,
    CRETA FARM

Η πραγματική περίπτωση διερεύνησης νέας αγοράς, του Μαρόκου. Δυσκολίες και τρόποι αντιμετώπισης. Επιμονή στον στόχο, μελέτη των τοπικών επιχειρηματιών συνηθειών, προβολή των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων του προϊόντος (ελληνικό μάρμαρο). Αποτέλεσμα: 680 χιλ. ευρώ τζίρος, 30% μερίδιο αγοράς, 24 ενεργοί πελάτες σε 5 πόλεις. Στόχος: 1 εκατ. ευρώ.

    Κωνσταντίνος Πρωτονοτάριος,
    Eng., Area Sales Manager,
    ΙΚΤΙΝΟΣ ΕΛΛΑΣ

Ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων από μια παραδοσιακή, οικογενειακή επιχείρηση, που έχει εξελίξει και την εξαγωγική της δραστηριότητα (σε 35 χώρες). Διπλασιασμός μεριδίου από το 2014 (10,2%) έως το 2018 (20%). Επένδυση 6,8 εκατ. ευρώ σε νέες γραμμές παραγωγής στην Κοζάνη. Είσοδος σε νέα αγορά με τα Pitatakia, μετά από ποιοτική και ποσοτική έρευνα. Στόχος πωλήσεων: 1 εκατ. ευρώ τον 1ο χρόνο, επίτευξη πωλήσεων 900.000 το πρώτο 4μηνο. Συμβολή στην ανάπτυξη συνολικά της κατηγορίας.

    Παναγιώτης Αδαμαντιάδης,
    Retail Sales Director,
    ALFA ΑΘ. Κουκουτάρης

Επένδυση στην ποιότητα του ύπνου, με καινοτόμα και φυσικά προϊόντα. Λειτουργία ισχυρών ομάδων πωλήσεων. Ολιστική προσέγγιση της ξενοδοχειακής αγοράς, από την προμήθεια στρωμάτων έως τον σχεδιασμό της ταυτότητας των επιχειρήσεων (branding), την παροχή νέων υπηρεσιών, όπως το leasing ιματισμού, την πρωτοβουλία COCOMAT fan travelers, επισκέπτονται ξενοδοχεία με προϊόντα COCOMAT και υποστηρίζουν ενέργειες της εταιρείας κλπ.

    Γιώργος Νικολαΐδης,
    Sales & Marketing Director,
    COCOMAT

Ανάπτυξη της εταιρείας από το 2010 και μετά, με τη δημιουργία ομάδας πωλήσεων αρχικά με δύο άτομα που επρόκειτο να απολυθούν! Στόχος ήταν να αλλάξει η κουλτούρα της εταιρείας και να μπει ο πελάτης ως Νο1 προτεραιότητα. Η επικοινωνία με τους πιθανούς πελάτες έγινε στο πλαίσιο ταξιδιών, αλλά και με cold calls. Δημιουργήθηκαν σχέσεις εμπιστοσύνης και οι πελάτες δέχθηκαν να προπληρώνουν την πρώτη παραγγελίαζ. Από 19 πελάτες στο εξωτερικό σήμερα η εταιρεία έχει 145.

    Λάμπρος Μπίσαλας,
    Chief Commercial Officer,
    Sunlight

Είσοδος σε νέα κατηγορία προϊόντων (προϊόντα ζύμης που διατηρούνται στη συντήρηση και όχι στην κατάψυξη). Διερεύνηση των προϋποθέσεων ώστε να ενισχύει η συγκεκριμένη κίνηση την εικόνα της εταιρείας, να της δίνει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, να δημιουργεί αξία στον καταναλωτή. Αποτέλεσμα: ανάπτυξη της γκάμας προϊόντων της εταιρείας, ανάπτυξη της κατηγορίας, ανάπτυξη πωλήσεων σε ξένες αγορές.

    Σωτήρης Βλάχος,
    Sales Director,
    Ευβοϊκή Ζύμη

Αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογικών λύσεων για παροχή υπηρεσιών ασφάλειας σε επιχειρήσεις (χρήση IoT και beacons για εφαρμογές σε πραγματικό χρόνο). Εφαρμογή προγράμματος μάρκετινγκ που περιλαμβάνει πρωτοβουλίες στο internet, αλλά και επιθετική διαφήμιση. Ξεκάθαρη τιμολογιακή πολιτική (συνδρομητικό μοντέλο), με σταθερό το βασικό πακέτο και επιπλέον πληρωμή ανάλογα με τον αριθμό των φυλάκων κλπ. Δυνατότητα free test. Δημιουργία οικοσυστήματος συνεργατών (σύνδεση με δικές τους εφαρμογές, που μπορούν να διαθέσουν απευθείας στους πελάτες τους).

    Κώστας Παλιοσπύρος,
    International Sales Manager,
    TERRACOM

Λειτουργία πολυκαναλικού δικτύου: φυσικά καταστήματα, κανάλι Β2Β και e-shop. Στόχος η άριστη, προσωποποιημένη εξυπηρέτηση. Όχι στο κυνήγι των τιμών και των προσφορών, ναι στον εμπλουτισμό της προϊόντικής προσφοράς με υπηρεσίες (εξατομικευμένες λύσεις κλιματισμού, θέρμανσης, ενέργειας, προτάσεις ανακαίνισης και διακόσμησης εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, προσφορές των αντίστοιχων προϊόντων, παροχή πληροφοριών και συμβουλών από εξειδικευμένους συνεργάτες). Οι ίδιες υπηρεσίες ισχύουν και στο B2B. Στρατηγικός στόχος επόμενης τριετίας: να γίνει η εταιρεία ο No1 solution provider στην ανακαίνιση εσωτερικών και εξωτερικών χώρων.

    Ιωάννης Μποζοβίτης,
    Sales & HR Director,
    Praktiker Hellas

Δεν μας φταίει η 4η βιομηχανική επανάσταση…

Ο προβληματισμός δεν είναι αδικαιολόγητος. Η ιστορία έχει καταγράψει ήδη από την πρώτη βιομηχανική επανάσταση πως ο βαθμός βελτίωσης της ζωής της πλειονότητας των ανθρώπων απείχε πολύ από ό,τι υπόσχονταν οι υπέρμαχοι των σύγχρονών τους ανακαλύψεων, αλλά και όσων τις ενσωμάτωναν στα πλάνα ανάπτυξης των χωρών τους ή των επιχειρήσεών τους. Παρόλο που οι επιστημονικές ανακαλύψεις είχαν πολλαπλά οφέλη σε κρίσιμους τομείς, όπως της υγείας, της επικοινωνίας, της παιδείας και των τεχνών, η ασυνείδητη εκμετάλλευσή τους υποβάθμισε το φυσικό μας περιβάλλον, εισήγαγε απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, ως αναπόσπαστο στοιχείο της αυτοματοποίησης της παραγωγής, ενώ μεγέθυνε υπέρμετρα την ισχύ των μέσων που μπορούν να στραφούν κατά της ανθρωπότητας.

Στην εποχή μας, αρκετές κυβερνήσεις και επιχειρήσεις αναφέρονται συχνά στο ενδεχόμενο μείωσης των θέσεων εργασίας με τη χρήση ρομποτικών εφαρμογών και γενικότερα ψηφιακών λύσεων, που αποτελούν σημαντικό πεδίο επενδυτικής δραστηριοποίησης. Στις σχετικές συζητήσεις εκφράζεται βέβαια και ο προβληματισμός σχετικά με τη μείωση της καταναλωτικής δύναμης του πληθυσμού κάθε χώρας η οποία, στο όνομα της ανάπτυξης, θα μειώσει σημαντικά τον αριθμό των εργαζομένων, παραχωρώντας τη θέση τους σε έξυπνες μηχανές και αυτοματισμούς. Και τότε, ποιος θα αγοράζει τα προϊόντα που θα παράγουν και θα πωλούν οι έξυπνες μηχανές;

Τον Ιανουάριο του 2016, στο Νταβός, στην 46η διοργάνωση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, είχε γίνει η πρόβλεψη πως με την 4η βιομηχανική επανάσταση μόνο έως το 2020 θα έχουν χαθεί 7,1 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, ενώ θα έχουν δημιουργηθεί περίπου 2 εκατομμύρια νέες, σε τομείς όπως της πληροφορικής και των μαθηματικών. ΄Αρα, το ισοζύγιο είναι αρνητικό για τους εργαζόμενους. Στη αντίστοιχη διοργάνωση του 2017, η Saadia Zahidi, Head of Education, Gender and Work του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, στην εισηγητική της ομιλία τόνισε πως η αυτοματοποίηση της εργασίας προβλέπεται να αντικαταστήσει στο μέλλον την ανθρώπινη εργασία σε ποσοστό 47%, ενώ οι πιο συντηρητικές προβλέψεις κατεβάζουν αυτό το ποσοστό στο 9%.

Ο υπολογισμός, λοιπόν, των αλλαγών που θα επιφέρει η 4η βιομηχανική επανάσταση στον τομέα της απασχόλησης δεν είναι καθόλου εύκολος. Είναι εύκολο, όμως, λαμβάνοντας υπόψη τα πραγματικά γεγονότα, να αποσυνδέσουμε τις εξελίξεις της τεχνολογίας από τον τρόπο εκμετάλλευσής της και την 4η βιομηχανική επανάσταση από τις στρατηγικές μείωσης των θέσεων εργασίας. Για παράδειγμα, στο οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων, διεθνώς, οι μαζικές απολύσεις χαρακτηρίζουν τις στρατηγικές αποφάσεις αρκετών επιχειρήσεων τα τελευταία χρόνια, στον βωμό της μείωσης του κόστους (βλ. σχετικές αποφάσεις των Sainsbury’s, Tesco, Walmart κ.ά. από τις αρχές του 2017 έως σήμερα). Και είναι βέβαιο πως οι χιλιάδες απολύσεις που έγιναν σε αυτό το πλαίσιο δεν ήταν επακόλουθο της επένδυσης σε νέες μορφές εξυπηρέτησης πελατών, σε καταστήματα χωρίς υπαλλήλους, σε αυτοματοποίηση των διανομών κλπ.

Άρα, όπως και στις προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις, το δίλημμα δεν είναι αν θα υποστηρίξουμε την αξιοποίηση στην καθημερινή μας ζωή ή την παραγωγή των επιτευγμάτων της επιστήμης και της τεχνολογίας, αλλά το πώς. Άλλωστε, όπως έχει αποδειχθεί, τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει την εξέλιξη, που συνδέεται άμεσα με την έμφυτη περιέργεια και τη δημιουργικότητα του ανθρώπου. Παρεμπιπτόντως, η περιέργεια είναι χαρακτηριστικό που προσπαθούν να εμφυσήσουν οι επιστήμονες στα ρομπότ, ενώ για τη δημιουργικότητα οι περισσότεροι δηλώνουν πως αποτελεί το στοιχείο που πάντα θα μας διαφοροποιεί από τους… τεχνητά νοήμονες συνεργάτες μας!

ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ: Έντονη κινητικότητα σε όλα τα πεδία

H αποχώρηση της ΦΑΓΕ και της FrieslandCampina από την αγορά του φρέσκου γάλατος, η είσοδος των αυτόματων πωλητών σε αυτήν και, ταυτόχρονα, η επέκτασή τους και σε άλλες κατηγορίες γαλακτοκομικών, η δυναμική επιστροφή της ΜΕΒΓΑΛ και η πρόσφατη είσοδος της Γιώτης στη συγκεκριμένη αγορά προμηνύουν μια θερμή περίοδο σε ένα κλάδο, που παρά τα προβλήματά του καινοτομεί και αναπτύσσεται, προσελκύοντας το επενδυτικό ενδιαφέρον.

Όπως σημειώνουν παράγοντες της αγοράς, ο κλάδος διάγει περίοδο έντονων ανακατατάξεων, καθώς άλλοτε ισχυροί «παίκτες» του έχουν ήδη αποσυρθεί κι άλλοι μικρότεροι ή νέοι μπαίνουν δυναμικά στο παιχνίδι. Μάλιστα πολλές επιχειρήσεις του κλάδου, αναγνωρίζοντας ευκαιρίες κυρίως εξαγωγικές, επεκτείνονται σε προϊόντα όπως το γιαούρτι, τα τυροκομικά και το παγωτό, επειδή τους προσφέρουν μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους και δημιουργούν προοπτικές ανάπτυξης εντός κι εκτός Ελλάδος, ενόσω το γάλα –ο άλλοτε «βασιλιάς» της κατηγορίας– έχει χάσει πια το σκήπτρο της μοναδικότητας. Το γεγονός ότι το πρώτο τετράμηνο του 2018, σύμφωνα με στοιχεία της Nielsen, η αύξηση της κατανάλωσης γιαουρτιού σε όγκο και αξία έφτασε το 6%, του παγωτού το 33,5% σε αξία και 36,8% σε όγκο, των επιδόρπιων γιαουρτιού το 12% σε αξία και 13,9% σε όγκο και του συσκευασμένου τυριού το 3,8% σε αξία και 3,9% σε όγκο αιτιολογεί τις νέες προτεραιότητες των επιχειρήσεων του κλάδου.

Τα vegan και τα free γαλακτοκομικά
Την ίδια στιγμή, η αυξανόμενη ζήτηση προϊόντων απαλλαγμένων από λακτόζη και προϊόντων φυτικής προέλευσης, κυρίως στις αγορές του εξωτερικού, έχει ανοίξει την όρεξη των ελληνικών γαλακτοβιομηχανιών να επεκταθούν σχετικά, λανσάροντας τέτοια προϊόντα, που ήδη βρίσκουν και στη χώρα μας το κοινό τους. Στην ουσία η γαλακτοβιομηχανία διεκδικεί να «απλώσει το πόδι της» στη νέα αυτή αγορά, προπάντων εφόσον αναφερόμαστε σε προϊόντα φυτικής προέλευσης, διεκδικώντας να «μοιραστεί» τον τζίρο της με επιχειρήσεις όμορων προϊοντικών κατηγοριών. Με άλλα λόγια, η εν λόγω αγορά αποτελεί νέα τομή, δηλαδή πεδίο κοινής ανταγωνιστικής δραστηριότητας, μεταξύ επιχειρήσεων διαφορετικής παραγωγικής ειδίκευσης, όπως συνέβη παλιότερα με την είσοδο της γαλακτοβιομηχανίας στην αγορά των φρέσκων χυμών, ένα πεδίο ως τότε προνομιακό για την βιομηχανία των αναψυκτικών.

Τα vegan γαλακτοκομικά, λοιπόν, αποκτούν σιγά-σιγά τη θέση τους στα ψυγεία των σούπερ μάρκετ, αν και ακόμα το μερίδιό τους στο καλάθι των νοικοκυριών είναι πολύ μικρή. Πρόκειται για ροφήματα από αμύγδαλο, καρύδι, φιστίκι αλλά και για φυτικά τυροκομικά, ενώ προχωρούν οι έρευνες για την παραγωγή και διάθεση φυτικών προϊόντων γιαούρτης. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το 2017 ο ρυθμός αύξησης της συγκεκριμένης κατηγορίας προϊόντων ξεπέρασε σε όγκο και αξία το 70%. Ήδη στην αγορά της έχει τοποθετηθεί η γαλακτοβιομηχανία Όλυμπος με τρία ροφήματα, η εταιρεία Alpro με ροφήματα, επιδόρπια και κρέμα, όπως άλλωστε και η Coca Cola 3E με έξι είδη ροφημάτων –τα AdeZ–, ενώ η ΜΕΒΓΑΛ σκοπεύει να παρουσιάσει το επόμενο διάστημα ανάλογα προϊόντα, με ενδιαφέρον κυρίως για τις αγορές του εξωτερικού. Παράλληλα, έδαφος κερδίζουν και τα γαλακτοκομικά χωρίς λακτόζη ή γλουτένη, μια αγορά στην οποία έχουν επενδύσει πολλές εταιρείες –ανάμεσά τους οι Όλυμπος, Δέλτα, Αrla, Ροδόπη και Κρι Κρι– στο γάλα, το γιαούρτι, τα τυροκομικά και το παγωτό.

«Επίθεση» με νέα προϊόντα
Οι πιέσεις που δέχθηκε ο κλάδος τα τελευταία χρόνια, λόγω της οικονομικής κρίσης και των προσπαθειών να αντιμετωπίσουν ορισμένες από τις επιχειρήσεις του τα οικονομικά τους προβλήματα, ώθησε τις γαλακτοβιομηχανίες στην αναζήτηση της τύχης τους στις διεθνείς αγορές και το λανσάρισμα καινοτόμων προϊόντων σε περισσότερες κατηγορίες γαλακτοκομικών, προκειμένου να διατηρήσουν τα μεγέθη τους. Αρκετές από αυτές έχουν προχωρήσει το τελευταίο διάστημα στην τοποθέτηση νέων προϊόντων στην αγορά. Η συνεταιριστική ΕΒΟΛ λάνσαρε το νέο γάλα υψηλής παστερίωσης 18 ημερών (πλήρες, ελαφρύ και γάλα με κακάο), με το οποίο επιχειρεί να επεκταθεί σε νησιωτικές περιοχές της χώρας, όπου μέχρι πρόσφατα δεν είχε παρουσία –μάλιστα, για την παραγωγή του υλοποίησε επένδυση 1 εκατ. ευρώ.

Σε διεύρυνση του χαρτοφυλακίου των προϊόντων της προχώρησε και η Όλυμπος, παρουσιάζοντας τη νέα κατηγορία προϊόντων φρέσκου γάλακτος, επιδορπίου στραγγιστής γιαούρτης και soft βουτύρου, εμπλουτισμένα με βιταμίνη D, αλλά και προϊόντων φυτικής προέλευσης από αμύγδαλο, καρύδι και φιστίκι. Σε γαλακτοκομικά ενισχυμένα με βιταμίνη D προχώρησε και η ΜΕΒΓΑΛ. Επίσης η ΔΕΛΤΑ (όμιλος Vivartia) προχώρησε στο επαναλανσάρισμα των συσκευασιών της στο γάλα, ενώ στις αρχές του Ιουλίου ανακοίνωσε το λανσάρισμα του νέου της Διπλοστραγγιστού γιαουρτιού, με το οποίο στοχεύει στην κατάκτηση της 1ης θέσης στην κατηγορία (κατέχει τη 2η, με ηγέτη τη ΦΑΓΕ). Σημειώνεται ότι η προτεραιότητα του ομίλου, μετά την υπογραφή της συμφωνίας αναδιάρθρωσης των δανείων του με τις πιστώτριες τράπεζες, είναι η περαιτέρω βελτίωση της λειτουργικής κερδοφορίας του, η διατήρηση της κυρίαρχης θέσης του στην αγορά και η έμφασή του στην καινοτομία και τις εξαγωγικές δραστηριότητες.

Όσο για την Δωδώνη, παρά τους μνηστήρες που κατά διαστήματα εμφανίζονται ή ακούγεται ότι εμφανίζονται επιδιώκοντας να την αποκτήσουν, συνεχίζει την πορεία της με πρωταγωνιστικό ρόλο κυρίως στην αγορά των τυροκομικών, έχοντας παρουσία με μεγάλη γκάμα προϊόντων στο γάλα και το γιαούρτι.


Νέες επεκτάσεις, καινούργια επενδυτικά ενδιαφέροντα
Η «επίθεση» των γαλακτοβιομηχανιών με νέα προϊόντα αποβλέπει ασφαλώς στην ενίσχυση της θέσης τους στον κλαδικό ανταγωνισμό. Η αναδιοργάνωση της ΜΕΒΓΑΛ και η δυναμική επιστροφή της σηματοδοτεί αλλαγές όχι μόνο στην αγορά της Βόρειας Ελλάδας, ενώ η επέκταση της ΘΕΣγάλα με τους αυτόματους πωλητές σε άλλες κατηγορίες γαλακτοκομικών, της θεσσαλικής Όλυμπος σε νέα προϊόντα φυτικής προέλευσης και της ΕΒΟΛ με το γάλα υψηλής παστερίωσης και στη νησιωτική Ελλάδα σφραγίζουν τις εξελίξεις, αυξάνοντας την επενδυτική κινητικότητα στον κλάδο όχι μόνο εκ των έσω του. Τούτο το αποδεικνύει, άλλωστε, η πρωτοβουλία της Γιώτης να αποκτήσει την εταιρεία παραγωγής και εμπορίας γαλακτοκομικών προϊόντων Στάμου, αλλά και –κατά πληροφορίες– το ενδιαφέρον της για τα Παγωτά Δωδώνη. Η βιομηχανία Στάμου, σημειώνουμε, διαθέτει και δικά της γαλακτοπωλεία σε διάφορα σημεία της Αττικής.

Επίσης, θα ήταν παράλειψη να μην επισημάνουμε την έντονη φημολογία περί επαναδραστηριοποίησης στον κλάδο του κ. Δημήτρη Δασκαλόπουλου, μέσω της DECA. Αν και ανεπιβεβαίωτη η σχετική φημολογία, στο κέντρο της εγγράφεται η Δωδώνη, «εφόσον η εταιρεία πουληθεί…». Μάλιστα, ανάμεσα στους ενδιαφερόμενους για την απόκτηση της ηπειρώτικης γαλακτοβιομηχανίας αναφέρονται η FrieslandCampina και η Optima. Η διοίκηση της τελευταίας έχει δηλώσει, άλλωστε, ότι στρατηγική πρόθεσή της είναι η διεύρυνση των δραστηριοτήτων της μέσω νέων εξαγορών, σε συνεργασία με την Granarolo, ενώ δεν κρύβει το ενδιαφέρον της και για τη ΔΕΛΤΑ, εφόσον η MIG αποφάσιζε να πουλήσει –αν και η MIG διαψεύδει κατηγορηματικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Τέλος, η ΜΕΒΓΑΛ διατηρεί πάντα το δικαίωμα πρώτης προτίμησης για την αγορά του ποσοστού της, το οποίο κατέχει η ΔΕΛΤΑ, εφόσον αυτό πωληθεί.

Νέες επενδύσεις
Η ΜΕΒΓΑΛ, μετά τις δυσκολίες των τελευταίων χρόνων, επενδύει δυναμικά στην παραγωγή γιαουρτιού με νέες τεχνολογίες –ήδη στα τέλη του περασμένου Μαΐου λανσάρισε ένα νέο στραγγιστό γιαούρτι. Η εταιρεία έχει ενισχύσει, επίσης, τη γκάμα των παιδικών προϊόντων της, ενώ δείχνει ενδιαφέρον για την κατηγορία των φυτικών γαλακτοκομικών. Δεδομένου ότι το 45% του συνολικού της τζίρου προέρχεται από την αγορά του γιαουρτιού, η αντιπρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλός της, κ. Μαίρη Χατζάκου, δηλώνει ότι ο εταιρικός στόχος είναι να επιτευχθεί την επόμενη τριετία ο τριπλασιασμός του μεριδίου της στο προϊόν από τη διανομή του στην εγχώρια αγορά, στην οποία σήμερα ανέρχεται στο 2,8%. Στην κατεύθυνση αυτή πραγματοποίησε επενδύσεις ύψους 5,3 εκατ. ευρώ, που αφορούν στην εγκατάσταση νέας γραμμής παραγωγής με separator γιαούρτης, στην αγορά μηχανής συσκευασίας γιαούρτης ultra clean (υψηλής υγιεινής) και σε νέο χώρο συσκευασίας γιαούρτης με προδιαγραφές clean area ISO 8. Σχετικά με το επενδυτικό πρόγραμμά της την τριετία 2019-2021 η κ. Χατζάκου εξήγησε ότι οι επενδύσεις διενεργούνται βάσει των αναγκών που προκύπτουν, εκτιμώντας, πάντως, ότι θα υπερβούν τα 5 εκατ. ευρώ.

Νέες επενδύσεις ύψους 10 εκατ. ευρώ σχεδιάζει για το διάστημα 2019-2021 και η γαλακτοβιομηχανία Κρι Κρι, η οποία έχει δυναμική παρουσία και στην αγορά του παγωτού. Στο επενδυτικό της πρόγραμμα προβλέπεται η δημιουργία μονάδας βιοαερίου, η οποία θα επεξεργάζεται τα υγρά απόβλητα της εταιρείας και η ιδιαίτερη μέριμνα για την έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων, με έμφαση στην ικανοποίηση του διεθνούς καταναλωτή. Σε αυτήν την κατεύθυνση, άλλωστε, η εταιρεία δημιούργησε την σειρά προϊόντων super spoon (προϊόντα γιαούρτης υψηλής περιεκτικότητας πρωτεΐνης με φρούτα, μεγάλης διατροφικής αξίας).

Η αγορά σε αριθμούς
Ενώ οι επιχειρήσεις σχεδιάζουν τα επόμενα βήματά τους σε μια αγορά που πάντα έκρυβε εκπλήξεις, μικρή μείωση της τάξης του 0,9% εμφάνισαν οι πώλησης γάλακτος το πρώτο τετράμηνο του έτους, συνεχίζοντας την καθοδική πορεία που ακολούθησε τα τελευταία χρόνια η αγορά του προϊόντος. Η μείωση της κατανάλωσης συνεχίζεται, πράγματι, όπως επιβεβαιώνουν τα στοιχεία της Nielsen: Ο όγκος των πωλήσεων γάλακτος διαμορφώθηκε το πρώτο τετράμηνο του έτους στα 84.609,8 χιλ. κιλά από 85.335,5 χιλ. κιλά το αντίστοιχο διάστημα του 2017. Ωστόσο, θετικό ήταν το πρόσημο των πωλήσεων σε αξία, καθώς διαμορφώθηκαν στα 104,28 εκατ. ευρώ από 101,78 εκατ. ευρώ, μια αύξηση της τάξης του 2,5%.

Εντυπωσιακή είναι η πτώση των πωλήσεων γάλακτος στα σούπερ μάρκετ της χώρας την τελευταία πενταετία. Ειδικότερα την περίοδο 2013-2017, σύμφωνα με την IRI, το οργανωμένο λιανεμπόριο έχασε το 27% της κατανάλωσης γάλακτος, με τις απώλειες να υπολογίζονται περίπου στα 85 εκατ. ευρώ. Αντίθετα, ισχυρή παραμένει η θέση των εναλλακτικών καναλιών διανομής και πώλησης γάλακτος, δηλαδή της μικρής λιανικής και των αυτόματων πωλητών. Ειδικότερα η μικρή λιανική κατέχει μερίδιο της τάξης του 13%, που αναλογεί σε τζίρο 45,5 εκατ. ευρώ, και οι αυτόματοι πωλητές, που κερδίζουν συνεχώς έδαφος, κατέχουν μερίδιο 7% που αναλογεί σε πωλήσεις 23,4 εκατ. ευρώ (στοιχεία 2017). Το μερίδιο των σούπερ μάρκετ διαμορφώθηκε πέρυσι στο 67% επί του συνόλου των εγχώριων πωλήσεων γάλακτος ή σε 232 εκατ. ευρώ επί συνόλου 345,2 εκατ. ευρώ. Σημειώνουμε ότι οι ηλεκτρονικές πωλήσεις γάλατος αναλογούν στο 2,3% της αγοράς ή σε τζίρο 7,8 εκατ. ευρώ.

Σημειώνουμε επίσης ότι σήμερα οι δύο στους δέκα καταναλωτές δηλώνουν την πρόθεσή τους να δαπανήσουν περισσότερα χρήματα για την αγορά γάλακτος από αυτόματους πωλητές, ενώ κατά το 17% δηλώνουν πως σκοπεύουν να κάνουν online τις σχετικές προμήθειες. Στις άλλες κατηγορίες γαλακτοκομικών (εκτός από το βούτυρο), σύμφωνα με την Νielsen, το πρώτο τετράμηνο του έτους, σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2017, διαπιστώθηκε στα σούπερ μάρκετ αύξηση των πωλήσεων σε όγκο του παγωτού στα 10.051,1 χιλ. κιλά από 7.346,7 χιλ. κιλά, στα επιδόρπια στα 1.086 χιλ. κιλά από 953,5 χιλ. κιλά και στο γιαούρτι στα 17.076,5 χιλ. κιλά από 16.093,2 χιλ. κιλά.

Άγης Καραγεωργίου, 3Άλφα: Πάντα αντάξιοι της εμπιστοσύνης του καταναλωτή

Στην έναρξη της συνομιλίας μας, απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με το επενδυτικό σχέδιο της εταιρείας του, ο συνομιλητής μας δήλωσε, «συνεχίζουμε να κάνουμε αυτό που ξέρουμε να κάνουμε καλύτερα», εξηγώντας: «Επενδύουμε στην έρευνα, την ανάπτυξη και τον εμπλουτισμό του προϊοντικού μας χαρτοφυλακίου, εκσυγχρονίζοντας ταυτόχρονα τον μηχανολογικό μας εξοπλισμό για την ενίσχυση της παραγωγικής μας δυναμικότητας, μέσω ενός επενδυτικού προγράμματος 2 εκατ. ευρώ, που είναι ήδη σε εξέλιξη για την φετινή και την επόμενη χρονιά. Παράλληλα, διευρύνουμε την δραστηριότητά μας στο εξωτερικό, όπως πολλές ελληνικές επιχειρήσεις».

Επιχειρηματικό σχέδιο τριών αξόνων

    σελφ σέρβις:
    Πώς εκτιμάτε ότι θα διαμορφωθούν φέτος ο κύκλος εργασιών και το καθαρό αποτέλεσμα της εταιρείας;

Άγης Καραγεωργίου: Με βάση τα μέχρι τώρα αποτελέσματα πιστεύουμε ότι ο κύκλος εργασιών θα κινηθεί στα επίπεδα του 2017, με μια μικρή άνοδο. Πέρυσι ο κύκλος εργασιών μας ανήλθε στα 25,775 εκατ. ευρώ. Σκοπός μας πάντα είναι η σταθερή πορεία και παρουσία της 3Άλφα-Αφοί Κ. Καραγεωργίου ΑΕΒΕ στην ελληνική και τη διεθνή αγορά παρά τις αντίξοες συνθήκες, που διαμορφώνουν εξωγενείς παράγοντες και το υφεσιακό περιβάλλον της Ελλάδας. Ο μόνος τρόπος να τον πετύχουμε, είναι μέσω ενός σταθερού επιχειρηματικού σχεδίου με τρεις βασικούς άξονες: Τον εξορθολογισμό των δαπανών μας, τη μείωση της χρηματοοικονομικής έκθεσής μας και τις επενδύσεις μας σε εγκαταστάσεις και εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας.

    Τι στοιχεία σας διαφοροποιούν έναντι του ανταγωνισμού σας;

Ά. Κ.: Η προσήλωσή μας στην έρευνα και τους αυστηρούς ελέγχους ποιότητας με την εφαρμογή τεχνολογιών αιχμής, η συνεχής εξέλιξη του προϊοντικού μας χαρτοφυλακίου, το μεράκι κι η αγάπη μας γι’ αυτό που αποτελεί τον πυρήνα της 3Άλφα. Επιλέγουμε, επεξεργαζόμαστε και συσκευάζουμε τα καλύτερα όσπρια και ρύζια σε άριστη αρμονία με το περιβάλλον, τον αγρότη και κυρίως τον καταναλωτή. Η 3Άλφα δεν διαπραγματεύεται την ποιότητα των προϊόντων της. Όλα αυτά μας διαφοροποιούν στον ανταγωνισμό και αποτυπώνονται στην σχέση εμπιστοσύνης, που έχουμε χτίσει με τον Έλληνα καταναλωτή τα τελευταία 50 χρόνια. Μισό αιώνα μεγαλώνουμε μαζί του, τα προϊόντα μας βρίσκονται στο καθημερινά στο τραπέζι του σε κάθε φάση της ζωής του.

Διεύρυνση εξαγωγικών δραστηριοτήτων

    Πόσο εξωστρεφής είναι η εταιρεία σας;

Ά. Κ.: Είμαστε ευτυχείς που καταφέρνουμε τα προϊόντα της 3Άλφα να ταξιδεύουν καθημερινά σε 25 χώρες σε όλο τον κόσμο, αλλά δεν μας εφησυχάζει. Η στρατηγική μας απόφαση, πριν την οικονομική κρίση αλλά και τώρα, είναι η συνεχής διεύρυνση της δραστηριότητάς μας σε νέες αγορές και η αύξηση της παρουσίας μας στις ήδη υπάρχουσες του εξωτερικού. Σημαντικός σύμμαχός μας σε αυτό είναι και η παγκόσμια καταναλωτική τάση υπέρ της μεσογειακής διατροφής, της οποίας, άλλωστε, πρεσβευτής και βασικό συστατικό είναι τα όσπρια.

Η ισχυρή τάση υπέρ της μεσογειακής διατροφής

    Πόσο και πώς επηρέασε η κρίση τη ζήτηση προϊόντων σας;

Ά. Κ.: Κανείς δεν αρνείται ότι η οικονομική κρίση έχει επιπτώσεις σε όλα τα επίπεδα της οικονομίας, άρα και στον δικό μας κλάδο. Εντούτοις συνέπεσε με την αλλαγή των διατροφικών συνηθειών και την μεταστροφή που διαπιστώνεται τα τελευταία χρόνια προς τη διεθνώς προβεβλημένη μεσογειακή διατροφή ως πλέον κατάλληλη –όπως πράγματι είναι– για την ευζωία, την ισορροπία της σωματικής υγείας και συνεπώς της ψυχολογικής υγείας. Η τάση αυτή βάζει ξανά τα όσπρια στο καθημερινό διαιτολόγιο της οικογένειας, υποστηρίζει το σωστό συνδυασμό τροφών και το πλήρως ισορροπημένο γεύμα, τοποθετώντας στο ίδιο πιάτο την πρωτεΐνη με τον υδατάνθρακα. Για παράδειγμα, ένα πιάτο γεμάτο ενέργεια, που αντικαθιστά το κρέας ή το ψάρι, δίνοντας στον καταναλωτή τα αντίστοιχα διατροφικά εφόδια, είναι το φακόρυζο. Αυτή η συγκυρία συντελεί ώστε τα όσπρια και τα ρύζια να έχουν σταθερή πορεία στο ράφι και σταθερή θέση στο «καλάθι της νοικοκυράς».

Παράλληλα με την κατανάλωση, θέση έχει ασφαλώς και η παραγωγή και μάλιστα Ελλήνων παραγωγών, καθώς τη συγκεκριμένη περίοδο πολλοί νέοι άνθρωποι έχουν στραφεί ξανά στην γεωργία, αναζητώντας διέξοδο από την κρίση. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι αυτοί οι νέοι άνθρωποι έχουν στις αποσκευές τους προσόντα ακαδημαϊκής γνώσης, πράγμα που τους ωθεί να διερευνούν νέες καλλιεργητικές μεθόδους, με επακόλουθο τη βελτίωση του εγχώριου προϊόντος αλλά και την αύξηση της παραγωγής.


«Ομάδα Παραγωγών 3Άλφα»

    Υποστηρίζετε τη συμβολαιακή καλλιέργεια;

Ά. Κ.: Η 3Άλφα είναι από τις πρώτες εταιρείες που «μπήκαν» στην συμβολαιακή καλλιέργεια. Πριν δέκα περίπου χρόνια δημιουργήσαμε την «Ομάδα Παραγωγών 3Άλφα», η οποία αποτελείται σήμερα από 330 Έλληνες παραγωγούς, που μοιράζονται το όραμά μας να ενισχυθεί η αγροτική παραγωγή και ν’ αποκτήσει η χώρα μας αυτάρκεια προϊόντων και ανταγωνιστικότητα στις διεθνείς αγορές. Οι παραγωγοί που συμμετέχουν στην «Ομάδα Παραγωγών 3Άλφα», εφαρμόζουν πιστοποιημένες διαδικασίες, σύμφωνα με το Σύστημα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης στην γεωργική παραγωγή ρυζιών και οσπρίων (AGRO 2-1, AGRO 2-2), για το οποίο έχει λάβει, άλλωστε, τις αντίστοιχες πιστοποιήσεις από ανεξάρτητους φορείς, όπως η Hellenic Lloyd’s και η QMSCert. Το σύστημα αυτό είναι βασισμένο σε ορθές γεωργικές πρακτικές, που σέβονται το περιβάλλον, προστατεύουν την υγεία του παραγωγού-καλλιεργητή και συνδράμουν στο σκοπό μας να προσφέρουμε ένα τελικό προϊόν ακόμα πιο υγιεινό και ασφαλές για τον καταναλωτή.

Καινοτόμο DNA

    Πώς επενδύετε στη καινοτομία;

Ά. Κ.: Η 3Άλφα δημιουργήθηκε στη βάση μίας καινοτόμου ιδέας! Πριν από 50 χρόνια φέραμε στην ελληνική αγορά την εξής καινοτομία, που σήμερα θεωρούμε δεδομένη: Πρωτοπορήσαμε στον κλάδο μας, όταν η 3Άλφα επεξεργάστηκε, συσκεύασε και τοποθέτησε στο ράφι της τότε λιανικής ένα απλό λαϊκό προϊόν, όπως το ρύζι και τα όσπρια.

Ως ηγέτιδα εταιρεία στον κλάδο των ρυζιών και οσπρίων η 3Άλφα δε θα μπορούσε παρά να πρωτοπορεί και σε θέματα έρευνας κι ανάπτυξης (R&D). Από το 2012 εξελίσσεται, στο πλαίσιό μας, το ερευνητικό πρόγραμμα Γεωγραφικό Αποτύπωμα «γε.α» σε αποκλειστική συνεργασία με το Εργαστήριο Χημείας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στόχος του «γε.α» είναι η δημιουργία μιας τεκμηριωμένης επιστημονικής μεθόδου, που θα πιστοποιεί την προέλευση των οσπρίων. Με αυτή τη μέθοδο καινοτομούμε ως εταιρεία, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην διασφάλιση της αυθεντικότητας των οσπρίων, ενώ έτσι προστατεύεται η εμπορική τους αξία προς όφελος του αγρότη, του εμπόρου και του τελικού καταναλωτή. Στο ίδιο πλαίσιο, μένοντας προσηλωμένοι στο καινοτόμο DNA μας, επενδύουμε συνεχώς σε σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό και εφαρμόζουμε αυστηρές μεθόδους ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας.

    Ποιος τομέας «κρύβει» περισσότερες ευκαιρίες, η οργανωμένη λιανική ή οι πωλήσεις προς τους επαγγελματίες της εστίασης;

Ά. Κ.: Είναι το ίδιο σημαντικοί για εμάς και οι δύο τομείς δραστηριότητας κι έχουν και οι δύο προκλήσεις. Άλλος σημαντικός τομέας για την 3Άλφα, όπως προανέφερα, είναι ο εξαγωγικός και στο πλαίσιό του, εντείνουμε τα τελευταία χρόνια τη δράση μας, καθώς οι ευκαιρίες που προσφέρει είναι αρκετές.

Για όλους εμάς στην 3Άλφα, τους 120 εργαζόμενους που περνάμε καθημερινά το κατώφλι του εργοστασίου μας στου Ρουφ, ένα και μόνο ένα είναι το μέλημά μας: Να είμαστε πάντα αντάξιοι της εμπιστοσύνης των συνεργατών μας και των καταναλωτών, είτε προμηθεύονται τα προϊόντα μας από τα κανάλια της λιανικής είτε από το food service είτε τα βρίσκουν σε σημεία πώλησης του εξωτερικού.

Έξοδος καθαρής λιτότητας

Oι αλλαγές που εισάγει ο πολυνόμος εντάσσονται στο πλαίσιο του υπάρχοντος φορολογικού συστήματος, που οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές του (22%, 29%, 37% και 45%), οι προσανατολισμοί του, η πολυπλοκότητα και η αστάθειά του το καθιστούν, τουλάχιστον μέχρι σήμερα και κατά γενική ομολογία, αναποτελεσματικό ως προς την παροχή κινήτρων στην εργασία και τη μείωση των οικονομικών ανισοτήτων, αλλά και την ενίσχυση των επενδύσεων και της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Όπως επισημαίνεται στην τελευταία έρευνα του ΙΟΒΕ και της Διανέοσις, στην Ελλάδα ισχύει το «ημι-διπλό σύστημα φορολογίας», τα βασικά χαρακτηριστικά του οποίου σχετίζονται με τους διαφορετικούς ονομαστικούς συντελεστές για διαφορετικές πηγές εισοδήματος και τη φορολόγηση των εισοδημάτων από μεν το κεφάλαιο με χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή από δε τα μισθωτά και συνταξιουχικά εισοδήματα με υψηλότερους.

Οι συνέπειες για νοικοκυριά, φυσικά και νομικά πρόσωπα
Με τις αλλαγές που εισάγονται (θα εφαρμοστούν το 2020) όλα τα εισοδήματα από μισθούς και συντάξεις μέχρι 21.500 ευρώ θα επιβαρυνθούν έως 470 ευρώ ετησίως –για τα υψηλότερα εισοδήματα θα υπάρξει, πάντως, ελάφρυνση φόρου. Όπως εκτιμάται, η μείωση του αφορολόγητου θα κοστίσει περίπου 2 δισ. ευρώ. Φυσικά, πρόκειται για λεφτά που θα λείψουν από την αγορά. Κατά συνέπεια ο στόχος της βελτίωσης της θέσης των νοικοκυριών και της ανάκαμψης της ζήτησης μετατίθεται στο μέλλον, αν όχι στις ελληνικές καλένδες. Εξάλλου, το μέτρο της έκπτωσης κατά 50% των εργοδοτικών εισφορών δεν θα έχει σημαντική επίδραση στα ποσοστά της ανεργίας και τη μορφή των εργασιακών σχέσεων, δεδομένων των προϋποθέσεων που πρέπει να πληρούν οι επιχειρήσεις-εργοδότες και κυρίως της διεύρυνσης/επέκτασης των μορφών ελαστικής απασχόλησης. Επίσης, είναι κοινή παραδοχή πως στο υπάρχον φορολογικό σύστημα των νομικών προσώπων η μεταβολή των συντελεστών είναι συχνή. Μετά το 2000 οι συντελεστές από 40% έφτασαν στο 20% (2011-2012), ενώ το 2016 ανέβηκαν στο 29%. Οι συχνές αλλαγές καθιστούν αβέβαιο το φορολογικό περιβάλλον, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κερδοφορία των επιχειρήσεων και τον επενδυτικό προγραμματισμό τους. Αν και ο πολυνόμος τους παρέχει κίνητρα –κυρίως μέσω εκπτώσεων–, αυτά απαιτούν πολλές προϋποθέσεις, προκύπτουν ως αποτέλεσμα πολλών παραμέτρων και τελικά δεν εξασφαλίζουν μείωση ή σταθερότητα των συντελεστών φορολόγησης.

Αναμόρφωση ή «μία από τα ίδια»;
Τα μέτρα του πολυνόμου κινούνται στην ίδια κατεύθυνση με όλες τις μνημονιακές φορολογικές παρεμβάσεις, με πρωτεύοντα στόχο την αύξηση των φορολογικών εσόδων. Σε σχέση με τις άλλες χώρες της ΕΕ-28, η Ελλάδα το 2004 και 2006 εμφάνισε μεγάλη υστέρηση φορολογικών εσόδων της τάξης των 6,4 ποσοστιαίων μονάδων. Βέβαια, η αύξηση των φορολογικών συντελεστών τα τελευταία χρόνια επιτάχυνε τη σύγκλιση των εσόδων, τα οποία πλησιάζουν πλέον το 40% του ΑΕΠ, όπως στην ΕΕ-28. Όμως, η διανεμητική λειτουργία του φορολογικού συστήματος ούτε πέτυχε ούτε θα πετύχει με τις τελευταίες παρεμβάσεις. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία του 2015, η ανισότητα εισοδήματος στην Ελλάδα είναι μεγαλύτερη της ΕΕ-28, ενώ η συμβολή της φορολογίας στη μείωση της ανισότητας είναι χαμηλότερη της ΕΕ (3,6% έναντι 4,1%). Σημαντική επίδραση στην αναδιανομή κατέχουν οι παροχές που συνδέονται με το εισόδημα (3,3 μονάδες στην ΕΕ έναντι 1,7 στην Ελλάδα), κάτι που δεν εξασφαλίζει ο πολυνόμος ικανοποιητικά, αφού οι παροχές είναι πολύ περιορισμένες (π.χ. έκπτωση φόρου). Περισσότερες είναι οι παροχές που δεν συνδέονται με το εισόδημα, αλλά είναι δευτερεύουσας σημασίας και αφορούν σε μικρό αριθμό φορολογούμενων (π..χ. τους φορολογούμενους Έλληνες εργαζόμενους στο εξωτερικό). Η δομή του ελληνικού συστήματος (φόροι εισοδήματος και εισφορές) και η αδυναμία του στην αναδιανομή ανεβάζει τον κίνδυνο φτώχειας των νοικοκυριών κατά 7,7 μονάδες έναντι 5 στην ΕΕ. Η απουσία από τον πολυνόμο φορολογικών ελαφρύνσεων για ανέργους και επιδομάτων για αυτοαπασχολούμενους και μισθωτούς επαυξάνουν τον κίνδυνο φτώχειας. Ενδεικτικά, η προσπάθεια ενός φυσικού προσώπου να ανακάμψει από την πτώχευση ή τα χρέη του προς το Δημόσιο αντί να ενισχύεται από τον πολυνόμο, αποδυναμώνεται με την υποχρέωση καταβολής εγγύησης.

Στο φορολογικό σκέλος του πολυνόμου η πρόβλεψη μέτρων αποτροπής ή καταπολέμησης της φοροδιαφυγής φανερώνει σημαντικές ελλείψεις. Η τάση φοροδιαφυγής επιτείνεται μάλλον από τους υψηλούς συντελεστές, την πολυπλοκότητα των φορολογικών ρυθμίσεων, την ασάφεια των νόμων, την αδυναμία ή έλλειψη θέλησης της κεντρικής διοίκησης να την πατάξει αποτελεσματικά, αλλά και την αίσθηση του φορολογούμενου ότι, εξαιτίας των χαμηλών έως ανύπαρκτων παροχών κοινωνικής αναπαραγωγής, δικαιούται να φοροδιαφεύγει. Η αυστηροποίηση της νομοθεσίας για το ΦΠΑ, που προβλέπεται στον πολυνόμο, σαφώς δεν αρκεί. Εντέλει η έλλειψη απλότητας και σταθερότητας του φορολογικού συστήματος δεν φαίνεται ακόμα μια φορά να αξιολογήθηκε ως παράγοντας αποτυχίας των προηγούμενων προσπαθειών φορολογικής μεταρρύθμισης… Θα ήταν χρήσιμο τα εγχειρήματα αναμόρφωσης του φορολογικού συστήματος να επικεντρώνονται μάλλον στην προοδευτική μείωση των συντελεστών, κυρίως για τα φυσικά πρόσωπα, και στην άμβλυνση των αντιθέσεων των εισοδηματικών κατηγοριών. Δυστυχώς τα υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα σε πολλές χώρες της ΕΕ και κυρίως στην Ελλάδα οδήγησαν σε αντίστροφες λογικές, λογικές υπερφορολόγησης, άρα μακροχρόνιας λιτότητας –στην Ελλάδα ως το 2060;! Οι παρεμβάσεις του τελευταίου μνημονιακού πολυνόμου είναι ενταγμένες σε αυτή τη λογική, για αυτό θα είναι αναποτελεσματικές.

Κύριες παρεμβάσεις του τελευταίου μνημονιακού πολυνόμου

  • Παροχή κινήτρων για την απασχόληση, με την πρόβλεψη οι εργοδοτικές εισφορές για τη δημιουργία νέων θέσεων εξαρτημένης εργασίας πλήρους απασχόλησης να εκπίπτουν κατά 50% από τα ακαθάριστα έσοδα των φυσικών και νομικών προσώπων που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, εφόσον αυξάνουν τον αριθμό των απασχολουμένων και τη μισθολογική τους δαπάνη ως προς το προηγούμενο έτος.
  • Υπαγωγή όσων κάνουν πρώτη φορά έναρξη εργασιών στο καθεστώς απαλλαγής από τον ΦΠΑ, που ισχύει για επιχειρήσεις τζίρου έως 10.000 ευρώ για ένα ή δύο έτη. Όσοι αποκτούν εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα πρώτη φορά, δικαιούνται μείωση προκαταβολής φόρου 50%.
  • Υποχρέωση των φυσικών ή νομικών προσώπων που πρόκειται να ασκήσουν επιχειρηματική δραστηριότητα, αλλά την τελευταία πενταετία είτε πτώχευσαν είτε είχαν ληξιπρόθεσμη οφειλή στο Δημόσιο άνω των 100.000 ευρώ, να καταβάλλουν εγγύηση στο Δημόσιο ανάλογη των οφειλών τους.
  • Διεύρυνση κινήτρων με τη μορφή αυξημένων συντελεστών απόσβεσης για επιχειρήσεις που πραγματοποιούν επενδύσεις, σχετικές με την εξοικονόμηση νερού ή την ενεργειακή αναβάθμισή τους.
  • Αυστηροποίηση νομοθεσίας για το ΦΠΑ αναφορικά με τη δυνατότητα των συγγενικών ή συνδεδεμένων επιχειρήσεων να υποτιμολογούν τις μεταξύ τους συναλλαγές.
  • Απαλλαγή από την εισφορά αλληλεγγύης του τεκμαρτού εισοδήματος, που προκύπτει από τη δωρεάν παραχώρηση της χρήσης ακινήτων έως 200τμ σε γονείς, τέκνα ή το Δημόσιο.
  • Διεύρυνση του πόθεν έσχες για τη δαπάνη για ασφαλιστικά επενδυτικά συμβόλαια.
  • Χαλάρωση του καθεστώτος υπαγωγής στους ελληνικούς φορολογικούς συντελεστές των Ελλήνων εργαζομένων στο εξωτερικό.
  • Νομοθέτηση έκπτωσης φόρου, που οδηγεί σε αφορολόγητο όριο 1.900-2.100 ευρώ, σε περιστασιακά απασχολούμενους, αν δεν είναι επιτηδευματίες, το εισόδημά τους δεν ξεπερνάει τις 6.000 ευρώ και το τεκμαρτό τους εισόδημα δεν υπερβαίνει τα 9.500 ευρώ.
  • Μείωση του αφορολόγητου ποσού εισοδήματος από 1ης Ιανουαρίου 2020 (ίσως και νωρίτερα) στα 5.686 ή έως τα 6.250 ευρώ ανάλογα με τον αριθμό των τέκνων των φορολογούμενων.
  • Με ξεχωριστή νομοτεχνική παρέμβαση στο άρθρο 114 προβλέπεται η αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών, με επιβάρυνση σε 21 φόρους και τέλη ακινήτων περιλαμβανομένου του ΕΝΦΙΑ, με σκοπό να καλυφθεί ως το 2020 η απόσταση μεταξύ αντικειμενικών και εμπορικών αξιών.

Ελληνικό «Ελντοράντο» η ΠΓΔΜ

Πιο φθηνά τρόφιμα, πιο ελκυστικές τιμές σε πολλές υπηρεσίες (αν και κάποιες από αυτές είναι αμφιβόλου ποιότητας), καύσιμα σε πολύ καλύτερες τιμές κ.ά. είναι ορισμένα μόνο από τα πλεονεκτήματα της ΠΓΔΜ, που έλκουν τους Έλληνες καταναλωτές. Το διασυνοριακό «πάρε-δώσε» των βορειοελλαδιτών καταναλωτών με τις αγορές της ΠΓΔΜ αποτιμάται κάθε χρόνο ότι «στερεί» περί τα 800 εκατ. ευρώ από τις εγχώριες εμπορικές επιχειρήσεις προϊόντων και υπηρεσιών. Η προοπτική μίας πιο «στενής» σχέσης μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ, στο πλαίσιο της ΕΕ (οψέποτε ανοίξει τους κόλπους της στους γείτονες), πιθανότατα θα μετατρέψει τα Σκόπια σε «νέα Βουλγαρία», με την έννοια της αθρόας εγκατάστασης τα τελευταία χρόνια στην κοινοτική Βουλγαρία πολλών χιλιάδων ελληνικών επιχειρήσεων και επαγγελματιών, προκειμένου να αποφεύγουν την υπερφορολόγηση της Ελλάδας.

Τα πλεονεκτήματα της ΠΓΔΜ
Οι οικονομικές σχέσεις της ΠΓΔΜ και της Ελλάδας ήδη από το 2003 διέπονται από την Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης μεταξύ της ΕΕ και της ΠΓΔΜ. Η γειτονική χώρα διατηρεί ένα εξαιρετικά ελκυστικό «πακέτο» φορολογικών και άλλων προνομίων, ακριβώς για να αποτελεί προορισμό των ξένων άμεσων επενδύσεων. Όπως σημειώνεται στον Επιχειρηματικό Οδηγό για το 2018 του Γραφείου Συνδέσμου της Ελλάδας στην ΠΓΔΜ, από το 2008 ισχύει ενιαίος φορολογικός συντελεστής φυσικών προσώπων, κερδών επιχειρήσεων και μερισμάτων 10%, ενώ ο φορολογικός συντελεστής για τα αδιανέμητα κέρδη και τα επανεπενδυόμενα είναι 0%! Ο ΦΠΑ υπολογίζεται και αποδίδεται σε όλες τις φάσεις παραγωγής και εμπορίου, σε ολόκληρο τον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, με την επιφύλαξη νομικών εξαιρέσεων. Έχει καθορισθεί σε 18% γενικώς, αλλά εφαρμόζεται προτιμησιακό ποσοστό 5% στην αγορά των ακόλουθων αγαθών: Τρόφιμα, μηχανήματα και λογισμικό για την αυτόματη επεξεργασία δεδομένων και οι μονάδες τους (ηλεκτρονικοί υπολογιστές), ζωοτροφές και ζώντα ζώα, φάρμακα, φαρμακευτικές και ιατρικές συσκευές, σπόροι και φυτευτικό υλικό, μεταφορές προσώπων, λιπάσματα, αγροτικά μηχανήματα κ.ά.

Ο φορολογούμενος που έχει καταβάλει φόρο σε ξένη χώρα, για κέρδος που πραγματοποιήθηκε από εργασία του στο εξωτερικό, απολαμβάνει δικαιώματος μειωμένης φορολογίας στην ΠΓΔΜ, εφόσον υπάρχει μεταξύ των δύο αυτών χωρών συμφωνία αποφυγής διπλής φορολογίας (τέτοια συμφωνία με την Ελλάδα δεν υπάρχει). Όπως σημειώνεται στον Επιχειρηματικό Οδηγό του Γραφείου Συνδέσμου της Ελλάδας, το επενδυτικό περιβάλλον της γείτονος χώρας περιλαμβάνει τα ακόλουθα θετικά χαρακτηριστικά: Ταχεία εγγραφή των εταιρειών στο εμπορικό μητρώο της χώρας (απαιτούμενος χρόνος η μία ημέρα), χαμηλό κόστος εργατικού δυναμικού, σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία του δηναρίου ως προς το ευρώ, σταθερό φορολογικό σύστημα, ευνοϊκή γεωγραφική θέση –με επικείμενη την ολοκλήρωση των έργων στο τμήμα του Πανευρωπαϊκού Διαδρόμου 10, που βρίσκεται εντός ΠΓΔΜ (Tabanovce – Γευγελή)–, κατάταξη της χώρας στην 10η θέση επί συνόλου 190 χωρών, σύμφωνα με την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας «Doing Business 2017», παρεχόμενα προνόμια εντός των Τεχνολογικών και Βιομηχανικών Αναπτυξιακών Ζωνών και βέβαια φορολογικά κίνητρα.

Αναπτυξιακές Ζώνες
Παράλληλα, στην ΠΓΔΜ λειτουργούν ή είναι υπό ίδρυση οι ακόλουθες Τεχνολογικές και Βιομηχανικές Αναπτυξιακές Ζώνες: Skopje 1 (στην περιοχή του Bunardziκ), Skopje 2 (σε περιοχή βορείως των Σκοπίων), Skopje 3 (10 χλμ. εκτός Σκοπίων), Tetovo, Stip, Prilep, Radovis, Berovo, Delcevo, Rankovce, Vinice, Γευγελή, Struga, Strumica και Kicevo. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Τεχνολογικών και Βιομηχανικών Αναπτυξιακών Ζωνών της ΠΓΔΜ, τα προσφερόμενα κίνητρα στους επενδυτές εντός των ζωνών αυτών είναι 0% ΦΠΑ, 0% Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης, 0% εταιρικός φόρος για 10 έτη και 0% φόρος εισοδήματος για 10 έτη. Τώρα, εάν σε κάποια χρόνια από τώρα, εφόσον ΠΓΔΜ γίνει πλήρες μέλος της ΕΕ, εξακολουθήσει να προσφέρει τις εν λόγω Τεχνολογικές και Βιομηχανικές Αναπτυξιακές Ζώνες, προς το παρόν είναι άγνωστο. Το μόνο σίγουρο είναι πως όσο η Ελλάδα δεν μπορεί να την ανταγωνιστεί στα πλεονεκτήματά της, τόσο η ΠΓΔΜ όσο και η Βουλγαρία θα προσελκύουν κεφάλαια και επιχειρήσεις από την ελληνική οικονομία.

Διμερές Εμπόριο
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της ΠΓΔΜ, η Ελλάδα ήταν το 2017 ο τρίτος σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της, μετά τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, με μερίδιο 6,1% (από 5,7% το 2016) επί του συνόλου των εμπορικών συναλλαγών της. Η δε αξία του διμερούς όγκου εμπορίου πέρυσι ανήλθε σε 726,1 εκατ. ευρώ έναντι 597,5 εκατ. ευρώ το 2016. Ειδικότερα, η Ελλάδα κατατάσσεται στην τρίτη θέση μεταξύ των προμηθευτών της ΠΓΔΜ, έχοντας καλύψει το 8% των εισαγωγών της το 2017 (από 7,4% το 2016), και στην πέμπτη θέση μεταξύ των χωρών προορισμού των εξαγωγών της ΠΓΔΜ (με ποσοστό 3,6% επί του συνόλου των εξαγωγών έναντι 3,4% το 2016). Οι ελληνικές εισαγωγές από την ΠΓΔΜ αφορούν, κυρίως, ακατέργαστα καπνά, προϊόντα σιδήρου και χάλυβα και ενδυματα. Όπως επισημαίνεται στον Επιχειρηματικό Οδηγό του Γραφείου Συνδέσμου της Ελλάδας, το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών ενδυμάτων αφορά προϊόντα παθητικής τελειοποίησης κλωστοϋφαντουργικών επιχειρήσεων ελληνικών συμφερόντων στην ΠΓΔΜ, τα οποία εξάγονται στην Ελλάδα, για να τελειοποιηθούν και να επανεξαχθούν εν συνεχεία στη διεθνή αγορά.

Επενδύσεις
Η χώρα μας είναι μεταξύ των πέντε κορυφαίων επενδυτών στα Σκόπια. Οι ελληνικές επενδύσεις, κυρίως στους τομείς των πετρελαιοειδών και καυσίμων, των τραπεζών και του λιανεμπορίου, υπερβαίνουν το 1 δισ. ευρώ. Οι ελληνικές μπίζνες στη γειτονική χώρα έχουν δημιουργήσει πάνω από 25.000 θέσεις εργασίας. Οκτώ επιχειρήσεις ελληνικών ή μεικτών συμφερόντων περιλαμβάνονται στον κατάλογο των 200 μεγαλύτερων επιχειρήσεων της ΠΓΔΜ. Στην τρίτη θέση από άποψη κύκλου εργασιών κατατάσσεται η «ΟΚΤΑ» (του ομίλου ΕΛΠΕ), ο μεγαλύτερος προμηθευτής καυσίμων στην ΠΓΔΜ. Στην 22η θέση βρίσκεται η «USJE-TITAN» (του ομίλου ΤΙΤΑΝ) και στην 24η η «Vero» (Βερόπουλος). Στις διακόσιες μεγαλύτερες επιχειρήσεις της ΠΓΔΜ περιλαμβάνονται επίσης οι «Pivara Skopje» (Coca Cola HBC), η «Dojran Steel» (του ομίλου Σιδενόρ), η «Zito Luks» (Elbisco), η «Mermeren Kombinat» (Παυλίδης Μάρμαρα – Γρανίτες) κά. Περίπου 500.000 τουρίστες και 2.000 φοιτητές από τα Σκόπια περνάνε κάθε χρόνο τα σύνορα προς την Ελλάδα, ενώ ένα μεγάλο τμήμα του τζίρου στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης (σχεδόν 30%) αφορά στο εμπόριο της ΠΓΔΜ.

Οι επενδυτικές επιδόσεις της Ελλάδας στα Σκόπια είναι, βέβαια, τα τελευταία χρόνια πολύ πιο υποτονικές συγκριτικά με το παρελθόν. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα κατετάγη στην 8η θέση το 2017 μεταξύ των χωρών προέλευσης των άμεσων ξένων επενδύσεων με προορισμό την ΠΓΔΜ (συνολικό ποσό 5,54 εκατ. ευρώ) από την 103η το 2016, οπότε είχε καταγραφεί αποεπένδυση ύψους 15,69 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα στοιχεία ροών της Κεντρικής Τράπεζας της ΠΓΔΜ. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι, σε επίπεδο σωρευτικών άμεσων ξένων επενδύσεων στην ΠΓΔΜ το χρονικό διάστημα 1997-2016 η Ελλάδα κατέλαβε την 3η θέση (με 463,4 εκατ. ευρώ), μετά την Αυστρία (567,5 εκατ. ευρώ) και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Στο φόρτε του το κυνήγι του…αλλοδαπού τζίρου

Oι αλυσίδες σούπερ μάρκετ
έχουν εντάξει στον στρατηγικό σχεδιασμό τους επενδύσεις στην οργάνωση νέων καταστημάτων στις περιοχές αυξημένου τουριστικού ενδιαφέροντος, θεωρώντας ότι η εξασφάλιση των πιο εμπορικών σημείων στα νησιά ή άλλες τουριστικές περιοχές της χώρας θα τονώσει το τζίρο τους.

Σύμφωνα με την IRI, ιδιαίτερα τα νησιά κρύβουν ευκαιρίες ανάπτυξης για τις αλυσίδες λιανικής, λόγω της θεαματικής τόνωσης που παρουσιάζει η τουριστική αγορά. Μάλιστα, όπως σημειώνεται, στο πεντάμηνο μεταξύ του Μαΐου και του Σεπτεμβρίου ο παραγόμενος τζίρος είναι υψηλής αξίας, πράγμα λογικό, αν σκεφθεί κανείς λ.χ. ότι τη χώρα μας φέτος αναμένεται να την επισκεφθούν περί τους 33 εκατ. τουρίστες, δηλαδή κατά 10% περισσότεροι από πέρυσι. Όπως αναφέρει η κ. Ελένη Γιαννακούδη, Senior Manager New Business της IRI, τα νησιά που εμφάνισαν μέχρι το Μάιο φέτος τη μεγαλύτερη ανάπτυξη, ήταν η Ρόδος, η Λέσβος, η Χίος και η Κέρκυρα. Ειδικότερα η ανάπτυξη στη Χίο και τη Λέσβο αποδίδεται σε έναν πρόσθετο παράγοντα, το προσφυγικό.

Το προσφυγικό και η ΕΥΣ
Μπορεί συνολικά το θέμα των προσφύγων, με την ένταση που δημιουργεί, να θολώνει την τουριστική εικόνα της χώρας μας στη διεθνή αγορά, αλλά στα δύο αυτά νησιά έχει και θετικές συνέπειες. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι οι χιλιάδες πρόσφυγες που φιλοξενούνται στις σχετικές δομές, οι οποίοι στην πλειονότητά τους ανήκουν στη μεσαία ή και την ανώτερη τάξη των κοινωνιών προέλευσής του, δαπανούν μέρος του αποθέματός τους για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών τους σε τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης. Ωφελημένα από τους μετανάστες είναι βέβαια και τα τοπικά κέντρα μαζικής εστίασης. Στην τόνωση των πωλήσεων της οργανωμένης λιανικής συμβάλλουν επίσης όσοι εργάζονται στις ΜΚΟ, που είναι εγκατεστημένοι στα δύο αυτά νησιά, προκειμένου να συνδράμουν τις δομές φιλοξενίας των προσφύγων, όπως, άλλωστε, και τα μέλη των στρατιωτικών αποστολών τρίτων χωρών, που βρίσκονται στη χώρα μας για τον ίδιο λόγο. Φυσικά, οι πρόσφυγες, τα μέλη των ΜΚΟ και των στρατιωτικών αποστολών συντηρούν ενισχύοντας τις δύο νησιωτικές αγορές στη διάρκεια όλου του χρόνου…

Ένα ακόμη στοιχείο που διαφοροποιεί τη φετινή θερινή περίοδο από τις προηγούμενες, όπως τονίζει η κ. Γιαννακούδη, είναι η επαναλειτουργία υπό την ΕΥΣ των καταστημάτων που ανήκαν άλλοτε στη Μαρινόπουλος και εδρεύουν σε τουριστικές περιοχές. Η σχετική εξέλιξη πέραν του ότι αυξάνει τοπικά τον κλαδικό τζίρο, ωθεί στη μετατόπιση πωλήσεων μεταξύ των διαφορετικών επωνυμιών δικτύων. Ειδικά σε περιοχές όπου τα καταστήματα της ΕΥΣ-πρώην Μαρινόπουλος έχουν «μονοεδρική» ισχύ, όπως χαρακτηριστικά λέγεται στη γλώσσα της αγοράς, η επαναλειτουργία τους έχει αλλάξει άρδην την κατανομή των πωλήσεων στον τοπικό ανταγωνισμό.

Ο καταναλωτής των νησιών εμφανίζει διαφορετικό προφίλ από εκείνο του καταναλωτή των αστικών κέντρων, αφενός γιατί δεν είναι μόνο ο Έλληνας κάτοικος ή επισκέπτης και αφετέρου γιατί έχει διαφορετικές ανάγκες από τον μόνιμο κάτοικο. Είναι γενικά διαπιστωμένο ότι ο Έλληνας παραθεριστής ψωνίζει με πιο θετική διάθεση από εκείνη που τον χαρακτηρίζει τους άλλους μήνες του έτους. Οι αγοραστικές επιλογές του ξένου καταναλωτή –τουρίστα, πρόσφυγα κ.λπ.– έχουν πολύ μεγάλη γκάμα διαφοροποίησης, οφειλόμενες στις εθνικές συνήθειές του ασφαλώς, αλλά και στο είδος των αναγκών που δημιουργεί το είδος, ο τρόπος παραμονής του στη χώρα κι η διάρκειά της, σε σχέση φυσικά με το εισόδημά του.

Κερδισμένες-χαμένες κατηγορίες
Σύμφωνα με τα στοιχεία της IRI μέχρι τα τέλη του Μαΐου, συγκριτικά με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα ορισμένες κατηγορίες προϊόντων FMCG εμφάνισαν θεαματική αύξηση πωλήσεων ή μείωση, πράγμα που μας λέει χρήσιμα πράγματα για τη ζήτησή τους στην τουριστική ζώνη. Στις κατηγορίες με την υψηλότερη αύξηση της ζήτησης κατατάσσονται ο έτοιμος προς κατανάλωση καφές, τα προϊόντα διαίτης και τα κατεψυγμένα τρόφιμα (γεύματα) με άνοδο 44% η πρώτη κατηγορία και από 37% οι επόμενες δύο. Ακολουθούν σε άνοδο πωλήσεων τα εντομοκτόνα με 31%, τα προϊόντα διαίτης με 20%, τα υποκατάστατα ζάχαρης με 19% και τα παγωτά με 10%. Στον αντίποδα, μείωση της ζήτησής τους εμφάνισαν τα υγρά μαλακτικά κατά 26%, τα κατεψυγμένα λαχανικά κατά 10%, το λευκό γάλα και τα μακαρόνια κατά 9%, το συσκευασμένο ψωμί κατά 8%, τα σαμπουάν κατά 7% και το ψωμί κατά 6%.

Δίνει πωλήσεις το AirBνB
Πυλώνας ανάπτυξης των πωλήσεων λιανικής στις τουριστικές περιοχές είναι και το Airbnb. Οι ενοικιάσεις κατοικιών από ιδιώτες έχουν διευρύνει περαιτέρω την αγορά της επαγγελματικής φιλοξενίας κυρίως στα νησιά, με αποτέλεσμα την αύξηση των υποδομών διαμονής. Όλο και περισσότεροι κάθε χρόνο επιλέγουν για τις διακοπές τους καταλύματα τύπου Airbnb. Πρόκειται για καταναλωτές οι οποίοι, από τη στιγμή που δεν διαμένουν σε ξενοδοχεία, δαπανούν σημαντικά ποσά για αγορές διαφόρων προϊόντων από τα τοπικά σούπερ μάρκετ. Σε κάθε περίπτωση το Airbnb τονώνει και τα έσοδα της μαζικής εστίασης, στηρίζοντας έτσι έμμεσα τη χονδρική. Η εν λόγω τάση στη φιλοξενία ενδυναμώνεται χρόνο με το χρόνο, επηρεάζοντας τις πωλήσεις της αγοράς λιανικής στο σύνολό της.

Το οξύμωρο φαινόμενο των προσφορών στη χονδρική
Οξύμωρο φαινόμενο θεωρείται για τα δεδομένα της τουριστικής περιόδου η «ανάποδη» ροπή φέτος των πωλήσεων της οργανωμένης χονδρικής. Όπως σχολιάζουν παράγοντες της αγοράς, τα έσοδά τους, πράγματι, δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερα… καλοκαιρινή εικόνα. Ειδικότερα τονίζουν ότι, αν και κανείς θα ανέμενε πως τα cash & carry θα «έτρεχαν με τα χίλια», λόγω της μεγέθυνσης του τουριστικού ρεύματος και της ζωντάνιας στην αγορά της μαζικής εστίασης, παραδόξως οι πωλήσεις της οργανωμένης λιανικής είναι που εξελίσσονται με πολύ υψηλούς ρυθμούς. Η μερική ανάσχεση των επιδόσεων των δικτύων οργανωμένης χονδρικής αποδίδεται όχι μόνο στον «πόλεμο» προσφορών και τιμών που μαίνεται μεταξύ των ισχυρών στη λιανική, αλλά και στη δυναμική επανεμφάνιση των παραδοσιακών χονδρεμπόρων. Όσοι εξ αυτών επιβίωσαν από τη μακρά περίοδο της ύφεσης, αντιμετωπίζοντας με επιτυχία τις επιπτώσεις των capital controls, είναι αποφασισμένοι να πάρουν «το αίμα τους πίσω» από τα ισχυρά δίκτυα. Τα στελέχη των cash & carry διαπιστώνουν μια τόνωση του ανταγωνισμού εκ μέρους τους στον τομέα των προσφορών, που έχει συνέπεια τη μετακίνηση μεριδίων τζίρου από την οργανωμένη χονδρική στην παραδοσιακή αγορά των χονδρεμπόρων και συνεπακόλουθο την ανάσχεση της ανάπτυξης των cash & carry.

Το ζητούμενο, όπως σημειώνουν, εντοπίζεται στο ποιος πριμοδοτεί τις παροχές των παραδοσιακών χονδρεμπόρων, δεδομένου ότι είναι μάλλον απίθανο η χρηματοδότησή τους να προέρχεται από τους προμηθευτές, καθώς η ισχυρή διαπραγματευτική θέση των οργανωμένων δικτύων έναντι των παραδοσιακών είναι αδιαφιλονίκητη. Συμπεραίνουν, λοιπόν, ότι το παιχνίδι των προσφορών χρηματοδοτείται με βεβαιότητα από τους ίδιους τους χονδρεμπόρους, με ότι μπορεί αυτό να σημαίνει, λένε, για το οικονομικό status τους, πράγμα που θα φανεί εν ευθέτω χρόνω. Πιθανώς πρόκειται για απλουστευτική εξήγηση, αλλά κι αυτό θα το δείξει ο χρόνος…

DIXAN με νέα σύνθεση και συσκευασία

Παράλληλα, αλλάζουν και τη συσκευασία τους, μειώνοντας τη χρήση πλαστικού, αυξάνοντας την αντοχή τους και μειώνοντας το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα, σε όλα τα στάδια της ζωής του προϊόντος. Με τις παραπάνω αλλαγές εξοικονομείται νερό, ενώ μειώνονται οι εκπομπές CO2 και η χρήση πλαστικού.

Το DIXAN το φετινό καλοκαίρι διαθέτει μέρος των εσόδων του για την ενίσχυση των δράσεων της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης για την προστασία του Κορινθιακού Κόλπου. Έτσι αποδεικνύει έμπρακτα την περιβαλλοντική ευαισθησία της Henkel και τη δέσμευσή της για μείωση του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος.

Diadermine Boosters

Τα νέα Diadermine LIFT+ Boosters αποτελούν τα πρώτα ενισχυτικά κρέμας Boosters με τεχνολογία προϊόντων της επιλεκτικής. Υπάρχει η επιλογή της Diadermine LIFT+ Revitalizing Vitamin C, για extra ενέργεια και νεανική λάμψη και της Diadermine LIFT+ Anti-Wrinkle Hyalyron, με extra αντιρυτιδική δράση ενυδάτωσης με Hyalouron.

Χρειάζεται απλά να προστεθούν 1-2 σταγόνες στην κρέμα επιλογής και να αναμειχθούν με το προϊόν (αναμειγνύονται πάντα με μια κρέμα, ένα σέρουμ ή μια αντιηλιακή κρέμα).

Για εντατική ενυδάτωση προτείνεται η νέα σειρά Diadermine Hydralist, με υαλουρονικό οξύ και μικροάλγη της ερήμου, που περιλαμβάνει την κρέμα ημέρας σε μορφή Gel, DIADERMINE Hydralist Aqua Gel, και τη μάσκα νύχτας, Diadermine Hydralist.

Νέες προτάσεις Ρύζι με λαχανικά Μπάρμπα Στάθης

Στις νέες, γεμάτες χρώμα συσκευασίες ο Μπάρμπα Στάθης συνδύασε λαχανικά τόσο φρέσκα όσο τη στιγμή που κόπηκαν και εκλεκτό ελληνικό ρύζι από τους ορυζώνες της Μακεδονίας, σε 5 διαφορετικούς συνδυασμούς: Ρύζι με καλαμπόκι, Ρύζι με μανιτάρια, αλλά και Κίτρινο ρύζι Mexicana, Ρύζι καστανό με ρεβίθια, Ρύζι κίτρινο με πιπεριές και κουρκουμά.

Έτοιμο σε 15 μόλις λεπτά, το Ρύζι με λαχανικά Μπάρμπα Στάθης αποτελεί μια πρακτική και γευστική επιλογή για ένα υγιεινό πλήρες γεύμα ή ένα εξαιρετικό συνοδευτικό.