Τα τελευταία χρόνια η κατά κεφαλή ετήσια κατανάλωση μπίρας στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από στασιμότητα, παραμένοντας στα 35 λίτρα. Από άποψη επιπέδου κατανάλωσης η Ελλάδα βρίσκεται στην 21η θέση μεταξύ των χωρών της Ευρώπης, ενώ από άποψη παραγωγής στην 20η θέση.
Σήμερα, πάντως, οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της ζυθοποιίας έχουν φτάσει τις 35 από 13 το 2009. Η συνεισφορά του κλάδου στα φορολογικά έσοδα κατά τη διάρκεια της κρίσης έφτασε συνολικά τα 1,9 δισ. ευρώ. Μόνο τα έσοδα από τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στη μπίρα για το 2016 ανήλθαν στα 160 εκατ. ευρώ.
Η προστιθέμενη αξία του κλάδου στην εγχώρια αλυσίδα παραγωγής και διακίνησης για το 2015 ανήλθε στα 494 εκατ. ευρώ, ενώ σημαντική ήταν και η συμβολή του στις εξαγωγές, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 89%, φτάνοντας το 2015 τα 432.000 εκατόλιτρα. Επισημαίνουμε ότι το 90% της μπίρας που καταναλώνεται στην Ελλάδα παράγεται σε εργοστάσια λειτουργούντα στη χώρα μας (περίπου 3.820.000 εκατόλιτρα το 2015). Οι επιχειρήσεις του κλάδου συμβάλλουν στην απασχόληση με 2.000 άμεσες θέσεις εργασίας.
ΣΤΟ 40% ΕΠΙ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΤΟ ΑΜΕΣΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΒΑΡΟΣ!
«Η σημαντικότερη εξέλιξη στην αγορά της μπίρας τη χρονιά που πέρασε ήταν ασφαλώς η αύξηση του συντελεστή του ΕΦΚ», τονίζει ο κ. Νίκος Μιχαλόπουλος, Marketing Director της Ολυμπιακής Ζυθοποιίας, εξηγώντας: «Το δεύτερο εξάμηνο του 2016 η αγορά του προϊόντος κινήθηκε πτωτικά, καθώς η κατανάλωση επηρεάστηκε σημαντικά από την αύξηση του ΕΦΚ, αλλά και τη συνολική αύξηση της άμεσης και της έμμεσης φορολογίας, που έχει μειώσει δραματικά το διαθέσιμο εισόδημα των Ελλήνων καταναλωτών. Ιδιαίτερα ελπιδοφόρα για την ανάπτυξη της αγοράς ήταν η αύξηση του τουρισμού στη χώρα μας. Ωστόσο, η αριθμητική αύξηση της έλευσης τουριστών δεν συνοδεύτηκε από τόνωση της κατανάλωσης και αύξηση των εσόδων».
Την ίδια εικόνα δίνουν τα τελευταία στοιχεία για το πρώτο πεντάμηνο του 2017: Η κατηγορία της μπίρας ήταν πτωτική σε όγκο κατά 2,2% και ανοδική σε αξία κατά 6,5% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Πτώση σημείωσαν και οι μπίρες ιδιωτικής ετικέτας κατά 29% σε όγκο και κατά 9% σε αξία, βάσει των στοιχείων που παρέθεσε η κ. Βάσω Μωραϊτέλη, Client Service Εxecutive της IRI.
Η εικόνα της πτώσης των πωλήσεων σε όγκο και, ταυτόχρονα, της σημαντικής αύξησής τους σε αξία είναι κάμποσο αντιφατική. Όπως εξηγεί ο κ. Παναγιώτης Γεωργίου, Αγοραστής Αλκοολούχων Ποτών της Metro, το φαινόμενο οφείλεται στην αύξηση του ΕΦΚ από την 1η Ιουνίου του 2016, με αποτέλεσμα η μέση τιμή ανά λίτρο μπίρας να ακριβύνει κατά 10%-12% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2016. «Ο ΕΦΚ αντιστοιχεί σχεδόν στο 23% της τελικής τιμής ραφιού για την μπίρα –με μικρές διακυμάνσεις μεταξύ των κωδικών. Σε συνδυασμό με τον ΦΠΑ, που ανέρχεται στο 24%, το κράτος αντλεί άμεσο φόρο επί της τιμής του προϊόντος ένα 40%», εξηγεί η κ. Ρούσσου, αποδίδοντας, πάντως, την πτώση της κατανάλωσης και στις αρνητικές για τη ζήτηση του προϊόντος καιρικές συνθήκες.
«Είναι γεγονός ότι τόσο η οικονομική κρίση όσο και η αύξηση του ΕΦΚ έχουν επηρεάσει την αγορά. Παρά τις όποιες δυσκολίες το 2016 έκλεισε τελικά με θετικό πρόσημο για την Αθηναϊκή Ζυθοποιία, με αύξηση όγκου πωλήσεων 3%. Το 2017 ξεκίνησε με πιο αργό ρυθμό απ’ όσο αναμέναμε, ενώ οι επιπτώσεις του υψηλότερου ΕΦΚ, που ήδη άρχισαν να γίνονται εμφανείς το δεύτερο εξάμηνο του 2016, εξακολούθησαν να υφίστανται φέτος. Παράλληλα, η βαρυχειμωνιά μέχρι τα μέσα του πρώτου εξαμήνου του έτους είχε εξίσου αρνητικές επιπτώσεις στην κατανάλωση», διαπιστώνει από την πλευρά του ο κ. Κώστας Βαλκάνας, διευθυντής πωλήσεων της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας.
ΜΙΑ ΝΕΑ «ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΜΠΙΡΑΣ»
Ο καταναλωτής τα τελευταία χρόνια, όντας περισσότερο εκπαιδευμένος, αναζητεί την καλύτερη δυνατή σχέση ποιότητας/ποσότητας/τιμής, θέλει ξεκάθαρες προσφορές και είναι πιο ευαίσθητος στις μειώσεις τιμών, αφού έτσι αντιλαμβάνεται καλύτερα το όφελος.
Στα χρόνια της κρίσης διαπιστώνεται έντονη τάση μετακίνησης του τζίρου του προϊόντος προς το λιανεμπόριο. Αυτό, σύμφωνα με τον κ. Γεωργίου, οφείλεται στον περιορισμό των δαπανών των νοικοκυριών λόγω της οικονομικής ύφεσης, όπως και στην αύξηση των προσφορών (tailor made ενέργειες) στη λιανική, στο πλαίσιο του μεριδιακού ανταγωνισμού και των ζυθοποιών και των αλυσίδων σούπερ μάρκετ. Πάντως, και τα υπόλοιπα κανάλια διανομής (ho.re.ca.) εξακολουθούν να είναι ισχυρά και παραμένουν σημαντικά για τον κλάδο «ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες», παρατηρεί ο κ. Γεωργίου.
Η στροφή των καταναλωτών σε έναν πιο υγιεινό και ισορροπημένο τρόπο ζωής ως παγκόσμια τάση εκφράζεται με ξεκάθαρο τρόπο και στην Ελλάδα, σε ό,τι αφορά την αγορά του προϊόντος, επισημαίνει ο κ. Μιχαλόπουλος, ενώ ο κ. Βαλκάνας κάνει λόγο για μια νέα κουλτούρα μπίρας, «η οποία συνδέεται με τις πολλαπλάσιες επιλογές, που είναι σήμερα διαθέσιμες στην ελληνική αγορά. Παρότι η «κλασική» lager παραμένει ακόμα η αγαπημένη μπίρα των Ελλήνων, αναζητούν όλο και περισσότερο τις διαφορετικές γεύσεις, όπως τις Weiss, Bock και Pilsner, και επιλογές με λιγότερο ή χωρίς αλκοόλ».
Τη σχετική τάση επιβεβαιώνει ο κ. Γεωργίου, τονίζοντας ότι «οι καταναλωτές επιζητούν προϊόντα με λιγότερες θερμίδες, συντηρητικά και αλκοόλ. Γι’ αυτό οι ζυθοποιίες τα τελευταία χρόνια έχουν λανσάρει μπίρες χωρίς αλκοόλ, light μπίρες, μπίρες με πρόσμιξη φυσικών χυμών φρούτων (radlers), όπως και μηλίτες. Σημαντική, επίσης, αύξηση πωλήσεων βλέπουμε και στα προϊόντα της μικροζυθοποιίας –κυρίως στις ελληνικές και λιγότερο στις εισαγόμενες μάρκες–, μιας και μια μικρή μερίδα καταναλωτών φαίνεται πως επιζητά τις ιδιαίτερες και ποιοτικές γεύσεις. Όλες οι προαναφερόμενες κατηγορίες μπίρας το πρώτο πεντάμηνο του 2017 εμφάνισαν ανάπτυξη 50%. Αν συνεχίσουν να αναπτύσσονται με τον ίδιο ρυθμό, σε δυο-τρία χρόνια θα καταλαμβάνουν το 8%-10% της ετήσιας κατανάλωσης του προϊόντος. Στα My market έχουμε αναγνωρίσει την ευκαιρία και οι εν λόγω κατηγορίες αποτελούν προτεραιότητά μας την τελευταία διετία, οπότε αυξήσαμε σημαντικά την ποικιλία τους στα ράφια μας».
«Με μεγάλη χαρά βλέπουμε την ανάπτυξη των μικροζυθοποιείων στη χώρα μας», λέει ο κ. Μιχαλόπουλος, σημειώνοντας τη σημαντική παρουσία τους τόσο στην ηπειρωτική όσο και τη νησιωτική Ελλάδα και περιγράφοντας τη συμβολή τους ως ουσιαστική όχι μόνο για την τόνωση της τοπικής απασχόλησης και παραγωγής, αλλά και την ανάπτυξη της κουλτούρας της μπίρας παντού στη χώρα.
ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ ΤΩΝ ΖΥΘΟΠΟΙΩΝ
Η ανάπτυξη της εγχώριας μικροζυθοποιίας έφερε μια ακόμη σημαντική εξέλιξη στον κλάδο το 2016, τη διεύρυνση της Ελληνικής Ένωσης Ζυθοποιών, την οποία μέχρι πρότινος συναποτελούσαν μόνον η Αθηναϊκή και η Ολυμπιακή Ζυθοποιία. Στους δυο «μεγάλους», λοιπόν, της αγοράς προστέθηκαν επτά ακόμη επιχειρήσεις του κλάδου, οι ΒΑΠ Π. Κούγιος ΑΒΕΕ, Έλιξη Ελληνική Ζυθοποιία, Ζυθοποιία Πλάστιγγα, Ζυθοποιία Σαντορίνης AEBE, Ζυθοποιία Χίου, Κρητική Ζυθοποιία ΑΕ, Μικροζυθοποιία Κυκλάδων στην Τήνο, Μικροζυθοποιία Septem OE, Μικροζυθοποιία Σερρών και Β. Ελλάδος EE και Πειραϊκή Μικροζυθοποιία ΑΕ.
Ισχυρή κόντρα και διαφοροποίηση μεταξύ των μικροζυθοποιών είχε υπάρξει τον Μάιο του 2016 σχετικά με την επιβολή του ΕΦΚ, όταν εκδόθηκαν δύο χωριστές ανακοινώσεις, η μια υπέρ και η άλλη κατά της ρύθμισης. Πολλά από τα μέλη του Συνδέσμου Μικρών Ανεξάρτητων Ζυθοποιών Ελλάδος διαφοροποιήθηκαν τότε από την επίσημη ανακοίνωση του συνδέσμου τους, που χαιρέτιζε την απόφαση της κυβέρνησης, και πλαισιώνουν σήμερα την Ελληνική Ένωση Ζυθοποιών.
ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΖΥΘΟΠΟΙΩΝ
Τον Δεκέμβριο του 2016 η Ελληνική Ένωση Ζυθοποιών κατέθεσε πέντε προτάσεις, οι οποίες, σύμφωνα με τον πρόεδρό της, κ. Αλέξανδρο Καραφυλλίδη, «μπορούν να υλοποιηθούν εύκολα, άμεσα και χωρίς κάποιο κόστος για το ελληνικό κράτος, προσφέροντας σημαντικά οφέλη, που τόσο έχει ανάγκη η χώρα μας». Ειδικότερα οι προτάσεις αυτές έχουν ως εξής:
- Δημιουργία ευέλικτου πλαισίου για τη χρήση των πρώτων υλών –π.χ. χρήση φρούτων στην παραγωγή μπίρας. Κάτι τέτοιο θα συμβάλλει στην απορρόφηση της παραγωγής ελληνικών φρούτων, αλλά και στην ανάπτυξη προϊόντων ελληνικής ταυτότητας, τα οποία μπορεί να προσφέρουν σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και μερίδιο στις εξαγωγές.
- Απελευθέρωση των δυνατοτήτων παραγωγής και εμφιάλωσης από τα ζυθοποιεία ποτών προερχόμενων από ζύμωση, όπως π.χ. ο μηλίτης, πράγμα που θα επιτρέπει την παραγωγή στη χώρα μας προϊόντων, τα οποία σήμερα εισάγονται σε ποσοστό 100%.
- Συμμετοχή των ζυθοποιείων σε επενδυτικά σχέδια του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, πράγμα που θα έδινε σημαντική ώθηση στις επιχειρήσεις του κλάδου, ο οποίος εξαιρείται μέχρι σήμερα από τους επιλεγόμενους κλάδους για την υπαγωγή των επιχειρήσεών τους σε ανάλογα προγράμματα.
- Παροχή κινήτρων σε αγρότες και ζυθοποιίες για την παραγωγή αγροτικών προϊόντων σχετικών με την παραγωγή της μπίρας και για τη δημιουργία βυνοποιείων και μονάδων επεξεργασίας λυκίσκου.
- Μείωση του ΕΦΚ στη μπίρα έως το επίπεδο του ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Καθώς φαίνεται, τουλάχιστον στα δυο πρώτα αιτήματα, υπάρχει θετική εξέλιξη. Το περίφημο Βασιλικό Διάταγμα του 1922 (!), που απαγορεύει την χρήση φρούτων στην παραγωγή παρεμφερών προς την μπίρα προϊόντων, γίνεται παρελθόν…
«Πριν λίγες μέρες λανσάραμε το πρώτο ελληνικό σήμα μηλίτη, τον «Μηλοκλέφτη», ο οποίος σύντομα θα παράγεται στην Πάτρα, μετά την επικείμενη άρση της απαγόρευσης παραγωγής από τις ζυθοποιίες και ποτών, που είναι προϊόντα ζύμωσης υλών εκτός κριθαριού», σημειώνει ο κ. Βαλκάνας. Προς το παρόν ο «Μηλοκλέφτης» παράγεται στη Σλοβενία.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι η αγορά μηλίτη παρουσιάζει ιδιαίτερα αυξητικές τάσεις κατά την τελευταία διετία. Το μερίδιο αγοράς του σήμερα στο σύνολο της αγοράς μπίρας-μηλίτη ανέρχεται σε 5%, ενώ το 2015 ήταν μόλις 1,5%.
|
2015 |
2016 |
Πρώτο 5μηνο 2016 |
Πρώτο 5μηνο 2017 |
Διαφορά |
Μπίρα συνολικά |
59.831,9 |
52.360,8 |
18.542,4 |
18.138,8 |
-2,2% |
Ιδιωτική ετικέτα |
4.504,9 |
3.226,9 |
1.166 |
827,3 |
-29,0% |
Πηγή IRI |
|
|
|
|
|
|
2015 |
2016 |
Πρώτο 5μηνο 2016 |
Πρώτο 5μηνο 2017 |
Διαφορά |
Μπίρα συνολικά |
110.791,4 |
107.684,4 |
34.152,5 |
36.375,3 |
6,5% |
Ιδιωτική ετικέτα |
6.022 |
5.121 |
1.602,2 |
1.458,8 |
-9,0% |
Πηγή: IRI |
ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΠΩΛΗΣΕΩΝ
«Παρά τις προφανείς δυσκολίες που εκπορεύονται από το γενικότερο οικονομικό κλίμα στη χώρα, τα μέχρι στιγμής στοιχεία μας δείχνουν ότι το δεύτερο εξάμηνο του 2017 θα υπάρξει βελτίωση. Είμαστε, λοιπόν, αισιόδοξοι ότι η χρονιά θα κλείσει θετικά για τον κλάδο», υποστηρίζει ο κ. Μιχαλόπουλος.
Την αισιοδοξία του για τις επιδόσεις της καλοκαιρινής αγοράς, που αποτελεί της βάση του τζίρου της κατηγορίας στην Ελλάδα, εκφράζει και ο κ. Βαλκάνας. «Ως θετικό στοιχείο προσμετράται και η προβλεπόμενη άνοδος της τουριστικής κίνησης στη χώρα μας τους επόμενους μήνες, που αναμένεται να συμβάλλει στη συγκράτηση της κρύας αγοράς της μπίρας», υποστηρίζει.
Τον καταλυτικό ρόλο της ανάπτυξης του τουρισμού επισημαίνει και ο κ. Γεωργίου, με την πεποίθηση ότι, εφόσον επαληθευθούν οι θετικές προβλέψεις, ο κλάδος θα κλείσει φέτος οριακά θετικά σε αξία.
Προωθήσεις και επικοινωνία
Η πιο εντυπωσιακή διαφημιστική εκστρατεία αναφέρεται στη νέα Heineken Light, που έχει κατακλύσει ευφάνταστα τους σταθμούς του Μετρό με σημεία για selfie, με καθίσματα που μετατρέπονται σε παγκάκια, όπου ο περαστικός μπορεί να διαβάσει σκέψεις για το καλοκαίρι και για αποδράσεις εντός κι εκτός της πόλης, με μεγάλα αυτοκόλλητα σε διαδρόμους και κυλιόμενες σκάλες. Το κεντρικό σύνθημα είναι «Με λιγότερο αλκοόλ, λιγότερες θερμίδες και όλη τη γεύση», για «περισσότερες συναντήσεις στο κέντρο», «περισσότερους προορισμούς» κ.ά.
Άλλες επιχειρήσεις του κλάδου απευθύνονται επικοινωνιακά σε πιο εξειδικευμένο ακροατήριο. Στις αρχές του καλοκαιριού η Β. Σ. Καρούλιας, προωθώντας την μπίρα Paulaner, την οποία εισάγει, διοργάνωσε το The Paulaner Experience σε γνωστό μπαρ-εστιατόριο της Αθήνας, εισάγοντας πελάτες και δημοσιογράφους στην ατμόσφαιρα του Oktoberfest, της ιστορικής Βαυαρικής γιορτής της μπίρας. Οι παρευρισκόμενοι δοκίμασαν τις Paulaner Hefe-Weissbier Naturtrüb, Paulaner Original Münchner Hell(Lager), Paulaner Salvator, Paulaner Märzen, Paulaner Dunkel Weissbier και Paulaner Alcohol Free, συνδυασμένες με γεύσεις της βαυαρικής κουζίνας, ενώ έγινε λεπτομερής ενημέρωση για την ιστορία και την παράδοση της συγκεκριμένης ζυθοποιίας.
Στους φοιτητές ελληνικών πανεπιστημίων από διαφορετικές ειδικότητες απευθύνθηκε η Ολυμπιακή Ζυθοποιία, συμμετέχοντας στις Βusiness Days που διοργανώθηκαν για πέμπτη χρονιά από το Πανόραμα Επιχειρηματικότητας. Οι φοιτητές ξεναγήθηκαν στις εγκαταστάσεις της και ενημερώθηκαν από στελέχη της για τη διαδικασία παραγωγής των προϊόντων, τον τρόπο λειτουργίας της εταιρείας, το προφίλ και τη στρατηγική της.
Όπως σημειώνει ο κ. Κ. Βαλκάνας, σκοπός της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας είναι «να παραμείνει η μπίρα μία προσιτή απόλαυση για τον Έλληνα καταναλωτή. Γι’ αυτό, το μεγαλύτερο μέρος των προωθητικών μας ενεργειών εστιάζεται σε συσκευασίες-δώρο ή σε περισσότερο προϊόν στην συσκευασία».
«Δουλεύουμε με μια πολυκάναλη μέθοδο προσέγγισης του καταναλωτικού κοινού», επισημαίνει ο κ. Ν. Μιχαλόπουλος (Ολυμπιακή Ζυθοποιία), εξηγώντας: «Αφενός έχουμε στοχευμένα προωθητικά πακέτα σε όλα τα προϊόντα μας στη «ζεστή αγορά», αποβλέποντας να προσεγγίσουμε τον Έλληνα καταναλωτή που είναι πια αρκετά cost sensitive, αλλά και on/near pack δώρα. Αφετέρου στοχεύουμε πολύ και την «κρύα αγορά», χτίζοντας τόσο τις νέες τάσεις και προτείνοντας τις περιστάσεις για την κατανάλωση του προϊόντος (π.χ. τις after work συναντήσεις) όσο και στη σύνδεση του brand με ορισμένες περιοχές ή σημεία κατανάλωσης (π.χ. οι παραλίες για την Corona). Επίσης, προσαρμοζόμαστε σε αγαπητές συνήθειες του κοινού και κυκλοφορούμε με νέες συσκευασίες, όπως τα party packs, επιδιώκοντας να βρεθούμε δίπλα του με γευστικές δοκιμές. Τέλος, όλα τα brand μας διενεργούν σε όλη τη διάρκεια του έτους tailor made ενέργειες».
Η εταιρεία σε ό,τι αφορά τη μπίρα Corona, την οποία εισάγει, συμμετέχει στη νέα παγκόσμια καμπάνια του brand «This Is Living», που ξεκίνησε στις 12 Ιουνίου, τονίζοντας πως είναι η αγαπημένη μπίρα των surfers, μέσω της διοργάνωσης Sunset Parties σε beach bars. Όσο για τη FIX Hellas, προωθείται αξιοποιώντας το τρίπτυχο «παράδοση, ελληνικότητα, καλοκαίρι», μέσω της νέας τηλεοπτικής καμπάνιας με τον τίτλο «Μία χώρα, μία μπύρα!-Μέρος 2ο».
Όπως σημειώνει ο κ. Π. Γεωργίου (Metro) εκ μέρους της οργανωμένης λιανικής, «επενδύουμε σημαντικά στην κατηγορία. Σχεδόν ανά 15νθήμερο κάνουμε αρκετές προσφορές σε πολλούς κωδικούς μπίρας. Ο καταναλωτής πλέον έχει εκπαιδευτεί στις προσφορές και γι’ αυτό τα τελευταία χρόνια βλέπουμε brands να κερδίζουν ή να χάνουν μερίδια λόγω των προωθητικών ενεργειών. Ενδεικτικά, τα national promotion αποδίδουν άνω του 50% του τζίρου των σούπερ μάρκετ στην κατηγορία». Όπως εξηγεί, οι tailor made ενέργειες προσφέρουν επιπλέον πωλήσεις, αλλά η αποτελεσματικότητα μεγιστοποιείται μέσω της τηλεοπτικής διαφήμισης. Συνολικά national και tailor made ενέργειες στη «ζεστή αγορά» αποφέρουν το 70%-75% των συνολικών πωλήσεων. Και προσθέτει ότι «αναφορικά με το είδος της προσφοράς, πιο αποτελεσματικές δείχνουν να είναι οι προσφορές τιμής παρά της extra ποσότητας».