Η αντιπολίτευση την κατηγορεί ότι για την επίτευξη αυτού του αποτελέσματος χρησιμοποίησε λογιστικά κόλπα και έκτακτα κονδύλια της ΕΕ, ενώ δεν συμπεριλήφθηκαν οι προϋπολογισμοί των ασφαλιστικών ταμείων, των ΟΤΑ και οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του δημοσίου. Όπως επισημαίνεται, ο πλεονασματικός προϋπολογισμός στηρίζεται στο πάγωμα των επιστροφών φόρου και στη μείωση των δαπανών του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, ενώ υπολογίζεται από την αρχή του 2013 τα νέα ληξιπρόθεσμα στην Υγεία έφτασαν τα 800 εκατομμύρια ευρώ.
Σε μια ενδιαφέρουσα παρέμβασή του για το θέμα ο οικονομολόγος Κώστας Βεργόπουλος υπογραμμίζει ότι «όσο η κυβέρνηση βγάζει πλεόνασμα, τόσο η οικονομία βυθίζεται στην ύφεση και σε ακόμη μεγαλύτερη ανεργία» (εφημερίδα Εποχή, 1η Σεπτ.). Τα πρόσθετα μέτρα που επιβάλλονται για να προκύψει πλεόνασμα, επισημαίνει ο κ. Βεργόπουλος, προκαλούν βαθύτερη ύφεση και υψηλότερη ανεργία, αλλά και μειωμένη ικανότητα της οικονομίας να παράγει πρόσθετο εισόδημα και συνεπώς να εξυπηρετεί τα χρέη της. Επομένως, η ύπαρξη του χρηματοδοτικού κενού είναι συνέπεια της επίτευξης πλεονάσματος.
Χωρίς ωραιοποιήσεις
Εκτός, όμως, από τις δηλώσεις εντυπωσιασμού υπάρχει και η πραγματική οικονομία. Και σε αυτό το επίπεδο ωραιοποιήσεις δεν χωράνε. Η κυβέρνηση σχεδόν πανηγύρισε που στο δεύτερο τρίμηνο του έτους η ύφεση «περιορίστηκε» στο -4,6% από -6,4% που ήταν το αντίστοιχο τρίμηνο του 2012. Την ίδια στιγμή η Ευρωζώνη για πρώτη φορά μετά από επτά τρίμηνα κατάφερε να αυξήσει το ΑΕΠ κατά 0,3%. «Πρωταθλητής» της τριμηνιαίας ανάπτυξης αναδείχθηκε η Πορτογαλία με αύξηση 1,1%, ενώ στην Ιταλία και την Ισπανία η μείωση περιορίστηκε στο -0,1% και στο -0,2%, ενώ η Κύπρος ακολούθησε την Ελλάδα, αλλά με πολύ μικρότερο ποσοστό (-1,4%).
Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, τα «κόκκινα δάνεια» στο τέλος του Μαρτίου ανέρχονταν στο 27,8% του συνόλου, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 63,5 δισ. ευρώ. Στα τέλη Ιουνίου εκτιμάται ότι αναρριχήθηκαν στο 30%, ενώ υπολογίζεται ότι ως το τέλος του 2013 θα ξεπεράσουν τα 70 δισ. ευρώ. Σε καθυστέρηση βρίσκεται το 42,4% των καταναλωτικών δανείων, το 22,9% των στεγαστικών και το 27,5% των επιχειρηματικών δανείων. Η εξέλιξη αυτή προκαλεί αναταράξεις στην κοινωνία, καθώς η κυβέρνηση σύρεται προς την ικανοποίηση της μνημονιακής δέσμευσης για –έστω σταδιακή– απελευθέρωση των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας.
Στα τέλη Ιουλίου οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο ξεπέρασαν τα 60 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 4,1 δισ. ευρώ από τις αρχές του χρόνου. Τα ληξιπρόθεσμα από πρόστιμα του ΚΒΣ ανέρχονται σε 22 δισ. ευρώ, από μη απόδοση ΦΠΑ σε 13,5 δισ., από μη καταβολή φόρου εισοδήματος σε 10,7 δισ. και από πρόστιμα έμμεσων φόρων σε 2,6 δισ. ευρώ.
Οι ελληνικές εξαγωγές, εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, μειώθηκαν το πρώτο εξάμηνο κατά 2,5% και έφτασαν τα 8,3 δισ. ευρώ, που είναι η χειρότερη επίδοση της τελευταίας τριετίας. Παρομοίως, μείωση 3% σημείωσαν και οι εισαγωγές (χωρίς τα πετρελαιοειδή), που μειώθηκαν κατά 3% από τις χώρες της ΕΕ και κατά 13,4% από τις τρίτες χώρες. Ο πληθωρισμός τον Ιούλιο μειώθηκε οριακά κατά 0,7%, αλλά σημειώθηκε αύξηση 0,8% στα είδη διατροφής, 2,6% στα ποτά και τον καπνό, 0,1% στην ένδυση και υπόδηση και 6,7% στη στέγαση. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις εντοπίζονται στις πατάτες 34,5%, στο πετρέλαιο θέρμανσης 25,1%, στο ηλεκτρικό ρεύμα 12,3%, στα φρούτα 6,1%, στα λαχανικά 4,6% κλπ.
Τα στελέχη της κυβέρνησης δεν διστάζουν να υποστηρίζουν ότι «τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ανάσχεση των αυξητικών ρυθμών της ανεργίας», τη στιγμή που σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το ποσοστό της ανεργίας τον Μάιο εκτοξεύθηκε στο 27,6% και ο αριθμός των ανέργων έφτασε τα 1,4 εκατ. άτομα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι άνεργοι και οι οικονομικά μη ενεργοί πολίτες είναι πλέον ένα εκατομμύριο περισσότεροι από τους απασχολούμενους.
Εξάλλου, σύμφωνα με έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, θα χρειαστούν πάνω από 20 χρόνια για να δημιουργηθούν ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας και να μειωθεί η ανεργία κάτω από το 10%. Στην έκθεση αναφέρεται ότι από το 2009 οι μισθωτοί έχουν χάσει περίπου το ¼ της αγοραστικής δύναμης του εισοδήματός τους, ενώ εκτιμάται ότι το 2014 η απώλεια θα φτάσει το 50%. Επίσης, επισημαίνεται ότι οι αποδοχές των μισθωτών και των αυτοαπασχολουμένων μειώθηκαν την τελευταία τριετία κατά 41 δισ. ευρώ, η εγχώρια ζήτηση έχει επιστρέψει στα επίπεδα του 1999 και το απόθεμα παγίου κεφαλαίου της χώρας την τριετία 2011-2013 μειώθηκε για πρώτη φορά από το τέλος του Εμφυλίου.
Τραγική η κατάσταση στη λιανική
Το πρώτο εξάμηνο του 2013 συσσώρευσε και νέα προβλήματα στις λιανεμπορικές επιχειρήσεις, οι οποίες βρίσκονται πλέον σε τραγική κατάσταση, Ο όγκος των λιανικών πωλήσεων κατέγραψε και νέα πτώση, της τάξης του 10,5%, και ήδη κινείται σε επίπεδα χαμηλότερα κατά 33% σε σχέση με το 2005. Τα καταστήματα τροφίμων κατέχουν τα πρωτεία με πτώση 11,3% (οι πωλήσεις τους έχουν μειωθεί κατά 25% σε σχέση με το 2005) και ακολουθούν τα λοιπά καταστήματα με -9,9% (σωρευτική μείωση 41% από το 2005) και τα καύσιμα με -9,3% (σωρευτική μείωση 46% σε όγκο).
Όλοι οι κλάδοι έκλεισαν το εξάμηνο με αρνητικό πρόσημο. Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στα καταστήματα φαρμακευτικών και καλλυντικών προϊόντων (-14,5%) και ακολουθούν τα σούπερ μάρκετ με -11,6%, τα βιβλιοχαρτοπωλεία με -9,2%, η ένδυση και υπόδηση με -6,9%, τα πολυκαταστήματα με -6,3% κλπ. Απογοητευτικά ήταν και τα αποτελέσματα των θερινών εκπτώσεων.
Σύμφωνα με έρευνα της ΕΣΕΕ, στα μεγάλα αστικά κέντρα ο τζίρος των καταστημάτων μειώθηκε κατά 15%-20%, ενώ στην υπόλοιπη ηπειρωτική χώρα η μείωση έφτασε το 25%-35% και στις παραμεθόριες περιοχές το 40%-60%. Μικρή μείωση 5%-10% παρατηρήθηκε στις νησιωτικές περιοχές, ενώ στους δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς ο τζίρος κυμάνθηκε στα περσινά επίπεδα.
Σύμφωνα με τους λογαριασμούς νοικοκυριών της ΕΛΣΤΑΤ, το πρώτο τρίμηνο του 2013 το συνολικό ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα μειώθηκε κατά 1,9 δισ. ευρώ ή ποσοστό 6,2%, συγκριτικά με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2008 η μείωση φθάνει το 18% ή τα 6,4 δισ. ευρώ. Από τα ίδια στοιχεία προκύπτει ότι:
- Το εισόδημα της εξαρτημένης εργασίας μειώθηκε κατά 1,6 δισ. ευρώ (-11,1%) σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2012 και κατά 5,7 δισ. ευρώ από το 2008 (-30,7%).
- Οι κοινωνικές παροχές μειώθηκαν κατά 1,7 δισ. ευρώ (-11,7%) από το πρώτο τρίμηνο του 2012 και κατά 2,3 δισ. ευρώ (-11,7%) από το 2008.
- Η τελική καταναλωτική δαπάνη μειώθηκε αντίστοιχα κατά 3,2 δισ. ευρώ (-8,9%) και 8,1 δισ. ευρώ (-20%).
