Κι όχι τίποτ’ άλλο, αλλά «μετά την είσοδο της Promodes, που εισήγαγε νέα ήθη στον εγχώριο ανταγωνισμό, οι ελληνικές αλυσίδες απέδειξαν ότι αντέχουν στο σκληρό “πρεσάρισμα” των πολυεθνικών αλυσίδων σε όλους τους τομείς: ποιότητα, υγιεινή, τιμές, οργάνωση και περιβάλλον αγορών», τονίζει ο κ. Ν. Βερόπουλος.
Και προσθέτει: «Σήμερα, σε μια αγορά πολύ μικρή για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, δραστηριοποιούνται επιτυχώς όλα τα μοντέλα του σούπερ μάρκετ. Μάλιστα, οι ελληνικές αλυσίδες με τη δράση τους επέβαλαν τα προϊόντα της ελληνικής βιομηχανίας τροφίμων και στο ράφι των πολυεθνικών… Είναι βέβαιο ότι το μέσο ελληνικό σούπερ μάρκετ δεν έχει να ζηλέψει απολύτως τίποτε από το σούπερ μάρκετ οποιασδήποτε ευρωπαϊκής χώρας. Μάλιστα, τα τελευταία μοντέλα καταστημάτων στην Ελλάδα θα έλεγα ότι υπερέχουν έναντι πολλών “κουρασμένων” καταστημάτων πολυεθνικών, σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις».
σελφ σέρβις: Μήπως η έμφαση στις επενδύσεις σε σύγχρονα ελληνικά δίκτυα πωλήσεων, επέδρασε αρνητικά στην εξέλιξη των τιμών; Είναι τυχαία η διαφοροποίηση των τιμών σε αρκετές κατηγορίες προϊόντων, μεταξύ ελληνικών και ευρωπαϊκών σούπερ μάρκετ;
Νίκος Βερόπουλος: Αναπτύσσεται σχετικά μια φιλολογία από διαφορετικά κέντρα συμφερόντων, που στηρίζεται σε μη αντικειμενικές συγκρίσεις. Ασφαλώς υπάρχουν προϊόντα, που ενδεχομένως θα μπορούσε να πωλούνται φτηνότερα στη χώρα, αλλά υπάρχει και μια πλειάδα προϊόντων, που διατίθενται σαφώς φτηνότερα απ’ ότι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Είναι άδικο να εγείρονται απαιτήσεις μείωσης των τιμών για τα πρώτα, με γνώμονα το επίπεδο τιμών των δεύτερων, απλώς και μόνον γιατί συνηθίσαμε στην ιδέα ότι υπάρχουν κι οι φτηνές ελληνικές τιμές. Αλλά είναι παράλογο να «στήνει» κάποιος ένα καλάθι ειδών χαμηλής τιμής, συλλέγοντάς τα επιλεκτικά από διαφορετικές εθνικές αγορές της ΕΕ, με κριτήριο το που πωλούνται φθηνότερα, και να έχει ύστερα την αξίωση αυτό το «μοντέλο καλαθιού» να ισχύει ως κανόνας συγκρίσεων των τιμών με το ελληνικό ράφι.
«Εύκολος» στόχος
σελφ σέρβις: Που αποδίδετε τις σκοπιμότητες μείωσης του κύρους των σούπερ μάρκετ;
Νίκος Βερόπουλος: Τα τελευταία πέντε-έξι χρόνια τα σούπερ μάρκετ πληρώνουν τις σκοπιμότητες της πολιτικής επικοινωνίας, με την έννοια ότι έγιναν ο εύκολος στόχος, προκειμένου να αποσπάται το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης από άλλα προβλήματα και κυρίως από τις αναποτελεσματικότητες των εκάστοτε μέτρων της οικονομικής πολιτικής. Έτσι, φτάσαμε να κατηγορούμαστε ότι, σε σχέση με τη μικρή λιανεμπορική επιχείρηση, υπολειπόμαστε σε ανταγωνιστικότητα – πράγμα επιεικώς γελοίο!
σελφ σέρβις: Ωστόσο, το έλλειμμα εκπροσώπησης των συλλογικών συμφερόντων του κλάδου φαίνεται ότι τον κατέστησε ακόμα πιο «εύκολο στόχο».
Νίκος Βερόπουλος: Το έλλειμμα αυτό δημιουργήθηκε βίαια, στο πλαίσιο των σκοπιμοτήτων της πολιτικής επικοινωνίας και στην προέκταση του πράγματος ζήσαμε την επί μακρώ διαπόμπευση πέντε επωνυμιών του κλάδου. Αυτό, φυσικά, ενισχύθηκε τεχνηέντως από κάποιους κλάδους της βιομηχανίας, που θεώρησαν ότι η ενοχοποίηση των σούπερ μάρκετ έθετε εαυτούς στο απυρόβλητο.
Βέβαια, η κοντόφθαλμη λογική τους γύρισε εις βάρος τους, γιατί δεν είναι δυνατόν να κατηγορείς χωρίς στοιχεία αυτόν που διαθέτει τα προϊόντα σου… Εν πάση περιπτώσει, η σημερινή ηγεσία του αρμόδιου υπουργείου θέλω να πιστεύω ότι βασίζεται στην αντικειμενική αξιολόγηση κι όχι στην επικοινωνιακή διαχείριση – έστω κι αν δεν έλειψαν οι πολιτικές παρεμβάσεις στη δουλειά μας…
Το «πες-πες» της σκοπιμότητας
σελφ σέρβις: Πάντως, οι εκάστοτε κυβερνητικές αποφάσεις για τον κλάδο εξακολουθούν να μην είναι προϊόν επίσημης διαβούλευσης, αλλά -στην καλύτερη περίπτωση- ανεπίσημης «ανταλλαγής απόψεων» με μεμονωμένα στελέχη του…
Νίκος Βερόπουλος: Γι’ αυτό δεν φταίνε οι επιχειρήσεις του κλάδου. Όπως, άλλωστε, δεν φταίνε για τη στρεβλή αντίληψη, που κληροδότησε στην κοινωνία η υστερόβουλη επικοινωνιακή διαχείριση των πραγμάτων από την πολιτεία, ότι γενικώς «οι μεγάλες αλυσίδες δεν είναι όσο πρέπει ανταγωνιστικές». Δεν είναι τυχαίο ότι στο πλαίσιο αυτής της διαστρέβλωσης, που επηρεάζει ακόμα και ενημερωμένους ανθρώπους -οι οποίοι θα ανέμενε κανείς ότι είναι ανεπηρέαστοι από ανοησίες- έχουν περάσει και ιδέες όπως ότι «οι προσφορές συνιστούν παραπλάνηση» ή ότι επειδή «πάντα ο επιχειρηματίας επιχειρεί να παραπλανά, η πολιτεία οφείλει να υπερασπίζεται την κοινωνία απ’ αυτόν» κι άλλα τέτοια τερατώδη…
Το ότι η πολιτεία οφείλει να εγγυάται την ορθή ενημέρωση των πολιτών ούτε συζήτηση, αλλά εδώ μιλούμε για μια υστερία, που αποβαίνει ευθέως κατά των καταναλωτικών συμφερόντων! Είναι δυνατόν ποτέ να συζητιέται δημόσια, ας πούμε η ιδέα, ότι το μίνι μάρκετ της γειτονιάς ανταποκρίνεται καλύτερα στις απαιτήσεις του καταναλωτή για χαμηλότερες τιμές, μεγάλη ποικιλία επιλογών κλπ, από το σούπερ μάρκετ; Κι όμως, φαίνεται ότι είναι δυνατόν, αφού έχουμε μάθει για χρόνια στο «πες-πες» της επικοινωνιακής σκοπιμότητας…
Κάπως έτσι, η ουσία των πραγμάτων, που είναι η κοινή αλήθεια, δηλαδή το ότι σε όλη την επικράτεια -ηπειρωτική, παράκτια και νησιωτική, ορεινή και πεδινή- σε κάθε πόλη, υπάρχουν τουλάχιστον 2-3 ανταγωνιστικά σούπερ μάρκετ, με μεγάλη ποικιλία προϊόντων και τιμές Αθήνας, είναι θέμα εκτός συζήτησης! Ποια θα ήταν η κατάσταση, άραγε, αν δεν υπήρχε αυτή η διασπορά κι ο ανταγωνισμός των σούπερ μάρκετ των μεγάλων αλυσίδων; Η απάντηση είναι κι αυτή εκτός συζήτησης! Εντυπωσιακό;
Διαρκές φληνάφημα
σελφ σέρβις: Συχνά οι επιχειρήσεις του κλάδου κατηγορούνται ότι ο μεταξύ τους ανταγωνισμός έχει ένα «όριο συμφωνημένης ισορροπίας», αναγνωρίσιμο στη διαμόρφωση των τιμών σας.
Νίκος Βερόπουλος: Υπάρχουν διαφορές τιμών(;), διαπιστώνεται «αισχροκέρδεια»! Υπάρχει συνάφεια ή μικρή απόκλιση τιμών(;), διαπιστώνονται «συμπράξεις»! Είναι αστείο: δεν υπάρχει περίπτωση να μην προσαρμόζεται από μια κατηγορία εις βάρος μας, κατάλληλη για κάθε περίσταση! Το μόνο που δεν σκέφτονται όσοι φληναφούν στο όνομα της υπεράσπισης του ελεύθερου ανταγωνισμού είναι ότι τις τιμές τις διαμορφώνει η μεγάλη ένταση του μεταξύ μας ανταγωνισμού!
Κοινωνικά ωφέλιμη η συγκέντρωση
σελφ σέρβις: Η συγκέντρωση του λιανεμπορίου βοηθά μεν στον εκσυγχρονισμό των δομών του, αυξάνοντας την αποτελεσματικότητά του σε όλους τους ποιοτικούς δείκτες, αλλά, μήπως, απορροφώντας τις μικρές επιχειρήσεις, θέτει σε δοκιμασία τις τοπικές κοινωνίες;
Νίκος Βερόπουλος: Το να διαχειρίζεσαι σήμερα τέσσερα-πέντε τοπικά καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος είναι πολύ δύσκολη και σύνθετη υπόθεση, γιατί και οι απαιτήσεις των προδιαγραφών τους έχουν αυξηθεί και το ποσοστό κέρδους που ίσχυε πριν μερικά χρόνια έχει πέσει, λόγω του ανταγωνισμού. Είναι επόμενο ότι σε τέτοιες συνθήκες όποιος έβλεπε χωρίς ισχυρή θέληση το μέλλον του στον κλάδο είτε φρόντισε να πουλήσει την επιχείρησή του στον πρώτο που τη ζήτησε, είτε βγήκε στο περιθώριο.
Πάντως, οι αλυσίδες που εξαγοράσαμε τέτοιες τοπικές επιχειρήσεις, και το προσωπικό τους διατηρήσαμε, φροντίζοντας μάλιστα σε αρκετές περιπτώσεις για την εξέλιξη των στελεχών τους, και τα καταστήματά τους εκσυγχρονίσαμε και τα αξιόλογα προϊόντα της τοπικής προτίμησης εντάξαμε στις συλλογές τους.
Επομένως, όχι μόνο δεν δοκιμάστηκαν οι τοπικές κοινωνίες, αλλά αναβαθμίστηκαν. Μάλιστα, επειδή οι μεγάλες αλυσίδες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στους ελέγχους της πολιτείας, η παρουσία των καταστημάτων τους εγγυάται ισχυρότερα την πιστή εφαρμογή των νόμων, από την οποία η κοινωνία βγαίνει ωφελημένη.
σελφ σέρβις: Το «όλο και μεγαλύτερη συγκέντρωση δυνάμεων σε ακόμα λιγότερων τα χέρια» είναι ο κανόνας του «δικαίου των ολίγων», δεν νομίζετε; Αλήθεια, πώς βλέπετε ότι θα εξελιχθεί στο εξής η πρόοδος της συγκέντρωσης του κλάδου;
Νίκος Βερόπουλος: Σας θυμίζω ότι η ελληνική αγορά απέχει παρασάγγες από τα επίπεδα συγκέντρωσης άλλων ευρωπαϊκών χωρών, δηλώνοντας και τη διαφωνία μου με τη θέση ότι η πράξη οδηγεί πάντα στα αποτελέσματα που υποθέτει η πολιτική θεωρία. Ας μην εμπλέκουμε την πολιτική θεωρία, λοιπόν, με τη συγκέντρωση του κλάδου, τουλάχιστον εφόσον αποδεικνύεται πως ο βαθμός ελάττωσης των αλυσίδων σούπερ μάρκετ στις ώριμες δυτικοευρωπαϊκές αγορές μεγιστοποιεί τον βαθμό ωφέλειας των καταναλωτών, λόγω της έντασης του ανταγωνισμού μεταξύ τους.
Σε ό,τι αφορά την πορεία συγκέντρωσης στον τόπο μας, η κρίση πιστεύω δεν αφήνει περιθώρια για θεαματικές εξελίξεις – εκτός, ίσως, αν κάποιες εταιρείες πτωχεύσουν. Άλλωστε, δεν βλέπω να υπάρχει πολύ χρήμα για συστηματικές εξαγορές ή το κίνητρο για την είσοδο νέων ανταγωνιστών στην εθνική αγορά. Πιστεύω ότι θα υπάρξει μια στασιμότητα στα πράγματα, τουλάχιστον για μια τριετία.
Έωλα τα περί αισχροκέρδειας
σελφ σέρβις: Τι σημαίνει για εσάς η ενσωμάτωση της Dia στην Carrefour-Μαρινόπουλος, η αποχώρηση της Aldi, που ακολούθησε το ατυχές πείραμα της Plus, και η πτώχευση της Ατλάντικ;
Νίκος Βερόπουλος: Προφανώς δείχνουν το πόσο έωλα είναι τα περί «αισχροκέρδειας» που καταλογίζονται στον κλάδο. Λέτε αυτές οι επιχειρήσεις να οδηγήθηκαν σε ναυάγιο, λόγω μεγάλης κερδοφορίας; Δεν χρειάζεται δα εξυπνάδα να φτάσεις σε ορθά συμπεράσματα, αν δεις τους ισολογισμούς των εταιρειών του κλάδου την τελευταία δεκαετία. Άλλο αν κάποιοι έχουν εθιστεί στην τερατολογία κι επιμένουν στη σκανδαλώδη διαστρέβλωση της πραγματικότητας…
Έκαστος στο είδος του
σελφ σέρβις: Σε συνθήκες όπου η απόκλιση των εισοδημάτων στην χώρα, σε σχέση με τις άλλες χώρες της ΕΕ, επιδεινώνεται αντιστρόφως ανάλογα προς τις τιμές, μπορεί το οργανωμένο λιανεμπόριο να επεκταθεί επιχειρηματικά και σε δραστηριότητες παραγωγικές (πχ στον αγροτικό τομέα και στην τυποποίηση), ώστε να ελέγξει τις τιμές υπέρ των πελατών του;
Νίκος Βερόπουλος: Δεν μπορεί οι επιχειρήσεις να λειτουργούν και οριζόντια και κάθετα. Ό,τι ήταν να κάνουμε όλες οι μεγάλες αλυσίδες το έχουμε κάνει (logistics, κεντρικοποιήσεις κλπ), προσπαθώντας με επιτυχία να ρίχνουμε τις τιμές και επενδύοντας σε εγκαταστάσεις, που διασφαλίζουν την ποιότητα των προϊόντων. Εξειδίκευση σημαίνει ότι ούτε ο λιανέμπορος μπορεί να γίνει βιομήχανος ούτε το αντίστροφο.
Όμως, αυτό που είναι η δουλειά μας -και το κάνουμε- είναι ότι πάντα ψάχνουμε για εναλλακτικές, συμφέρουσες πηγές προμηθειών, όσο κι αν αυτό στριμώχνει πολλές φορές τους μόνιμους προμηθευτές μας. Αυτή είναι η αποστολή των αλυσίδων: να εξειδικεύονται στη δουλειά τους, ανταγωνιζόμενες μεταξύ τους σκληρά, σε όλα τα επίπεδα που κρίνεται η ελκυστικότητά τους, ώστε να διασφαλίζουν έναν πλουραλισμό επιλογής προϊόντων στα ράφια τους επ’ ωφελεία του πελάτη – σε αντίθεση, θυμίζω, με το «δικτατορικό ράφι» των discounters…
σελφ σέρβις: Είναι, τάχα, μοιραίο η κρίση να περιορίσει αυτόν τον «πλουραλισμό ραφιού», χάριν της πρόταξης των πιο εμπορικών κωδικών;
Νίκος Βερόπουλος: Το ιδανικό για το μάνατζμεντ μιας αλυσίδας θα ήταν να έχει πρόσβαση σε ένα αντικειμενικό μοντέλο πρόβλεψης κατανάλωσης. Μοντέλα, όμως, τέτοια δεν υπάρχουν ή η αντικειμενικότητά τους αμφισβητείται.
Επομένως, η δημοκρατικότητα του ραφιού μας δεν θα θυσιαστεί στην κρίση, πολύ περισσότερο εφόσον η κρίση, πρώτον, επέβαλε σε πολλά επώνυμα προϊόντα να επαναπροσδιορίσουν την τιμολογιακή τους τοποθέτηση και, δεύτερον, κατέρριψε τον αρνητικό μύθο για τα PL, που πολλοί φρόντιζαν να τον συντηρούν…
Το τελευταίο, μάλιστα, αναπόφευκτα δημιούργησε ανησυχίες στη βιομηχανία, αλλά θέλοντας και μη ήρθε η ώρα κι αυτή να αποδεχτεί ότι, πρώτον, με τα PL ο λιανέμπορος έχει τώρα την ευχέρεια να εναλλάσσει, χωρίς δυσμενείς γι’ αυτόν συνέπειες, τους προμηθευτές του προς όφελος των πελατών του και, δεύτερον, ότι το κύρος της επωνυμίας του λιανέμπορου, αντανακλώμενο στο PL που διαθέτει, εισάγει πλέον και στην Ελλάδα ένα νέο περιοριστικό όρο στο παιχνίδι του ανταγωνισμού της βιομηχανίας.
Θεσμικό copy paste
Νίκος Βερόπουλος: Σε ό,τι αφορά το νομοθετικό πλαίσιο, σχετικά με τη λειτουργία των σούπερ μάρκετ, η γνώμη μου είναι πως το ιδεώδες θα ήταν η εξ ολοκλήρου αντιγραφή της αντίστοιχης νομοθεσίας μιας ανεπτυγμένης ευρωπαϊκής χώρας, που λειτουργεί καλά, προκειμένου να εφαρμοστεί εδώ ως έχει. Η επιλεκτική αντιγραφή και μεταποίηση των νομοθεσιών, στο όνομα της «προσαρμογής» στα ελληνικά δεδομένα, έχει αποδειχθεί ότι οδηγεί σε χαοτική λειτουργία, που αποβαίνει εις βάρος της παραγωγικότητας του λιανεμπορίου.
Αυτό όμως δεν συμβιβάζεται με το ζητούμενο της ανάπτυξης της παραγωγικότητας των καταστημάτων, άρα και της συγκράτησης του λειτουργικού κόστους προς όφελος της μείωσης των τιμών, δηλαδή υπέρ του καταναλωτή.
Επομένως, ένα σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο για τη λειτουργία των καταστημάτων δεν πρέπει να στοχεύει μονομερώς στη διασφάλιση της υγιεινής, αλλά και στην αύξηση της παραγωγικότητας, με την οποία δυστυχώς η πολιτεία μας δεν ασχολείται.