H ραγδαία μείωση της αξίας των ελληνικών εξαγωγών, που ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2008 και συνεχίστηκε όλο το 2009, το πρώτο τρίμηνο του 2010 ανακόπηκε, έστω οριακά. Η πρώτη ενθαρρυντική είδηση για το φρενάρισμα -τουλάχιστον- της καθοδικής πορείας, ήρθε τον Ιανουάριο, όταν οι εξαγωγές απέκτησαν θετικό πρόσημο – έστω χαμηλότερο της ποσοστιαίας μονάδας, 0,9%.
Όμως, ο Φεβρουάριος ήταν πολύ κακός μήνας για τις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις, με επιδόσεις που θύμιζαν έντονα την περίοδο της μεγάλης πτώσης. Οι εξαγωγές μειώθηκαν 14% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2009, αλλά αμέσως μετά ήρθε ο Μάρτιος και με μία λίαν ενθαρρυντική επίδοση «ισοφάρισε» τη «χασούρα» του Φεβρουαρίου, γεμίζοντας ελπίδες τους επιχειρηματίες του κλάδου ότι τα χειρότερα, ίσως, πέρασαν.
|
Πίνακας 1: Το εμπόριο της Ελλάδας – Εξαγωγές (εκατ. ευρώ)
|
| |
Ιανουάριος – Δεκέμβριος |
|
2009 |
2008 |
μεταβολή |
| ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ |
3.588,8 |
3.656,5 |
-1,9% |
| Τρόφιμα και ζώα ζωντανά |
2.716,1 |
2.742,0 |
-0,9% |
| Ποτά και καπνός |
589,5 |
579,9 |
1,7% |
| Λάδια και λίπη |
283,2 |
334,6 |
-15,4% |
| ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ |
711,9 |
775,7 |
-8,2% |
| ΚΑΥΣΙΜΑ |
1.362,5 |
1.903,3 |
-28,4% |
| ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ |
8.455,5 |
10.647,2 |
-20,6% |
| ΑΛΛΑ |
274,2 |
457,1 |
-40,0% |
| Συνολικές εξαγωγές |
14.392,9 |
17.439,8 |
-17,5% |
|
Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ από το ΚΕΕΜ
|
|
Πίνακας 1: Το εμπόριο της Ελλάδας – Εξαγωγές (εκατ. ευρώ)
|
| |
Ιανουάριος- Μάρτιος |
| |
2010 |
2009 |
μεταβολή |
| ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ |
833,6 |
858,9 |
-2,9% |
| Τρόφιμα και ζώα ζωντανά |
651,9 |
638,6 |
2,1% |
| Ποτά και καπνός |
118,5 |
136,6 |
-13,3% |
| Λάδια και λίπη |
63,2 |
83,7 |
-24,5% |
| ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ |
230,3 |
158,6 |
45,2% |
| ΚΑΥΣΙΜΑ |
249,6 |
291,4 |
-14,3% |
| ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ |
2.008,6 |
2.001,1 |
0,4% |
| ΑΛΛΑ |
93,9 |
69,3 |
35,5% |
| Συνολικές εξαγωγές |
3.416,00 |
3.379,30 |
1,1% |
|
Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ από το ΚΕΕΜ
|
Τον τρίτο μήνα του 2010, λοιπόν, οι ελληνικές εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 16,4%, ποσοστό που κρίνεται εντυπωσιακό, αν ληφθεί υπόψη η δεινή θέση στην οποία έχει περιέλθει η ελληνική οικονομία. Το αποτέλεσμα της θετικής αυτής εξέλιξης είναι η οριακή αύξηση των εξαγωγών κατά 1,1% το τρίμηνο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2010 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2009, η αξία των οποίων διαμορφώθηκε σε 3,416 δισ. ευρώ από 3,379 δισ. το αντίστοιχο περυσινό χρονικό διάστημα.
|
Πίνακας 2: Το εμπόριο της Ελλάδας – Εισαγωγές (εκατ. ευρώ)
|
|
Ιανουάριος-Δεκέμβριος |
|
2009 |
2008 |
μεταβολή |
| ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ |
5.850,6 |
6.359,7 |
-8,0% |
| Τρόφιμα και ζώα ζωντανά |
4.815,2 |
5.291,2 |
-9,0% |
| Ποτά και καπνός |
826,6 |
768,9 |
7,5% |
| Λάδια και λίπη |
208,8 |
299,6 |
-30,3% |
| ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ |
1.014,7 |
1.668,8 |
-39,2% |
| ΚΑΥΣΙΜΑ |
7.191,5 |
12.119,1 |
-40,7% |
| ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ |
33.990,8 |
40.706,2 |
-16,5% |
| ΑΛΛΑ |
40,0 |
111,7 |
-64,2% |
| Συνολικές εισαγωγές |
48.087,6 |
60.965,5 |
-21,1% |
|
Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ από το ΚΕΕΜ
|
|
Πίνακας 2: Το εμπόριο της Ελλάδας – Εισαγωγές (εκατ. ευρώ)
|
| |
Ιανουάριος-Μάρτιος |
| |
2010 |
2009 |
μεταβολή |
| ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ |
1.333,1 |
1.406,3 |
-5,2% |
| Τρόφιμα και ζώα ζωντανά |
1.125,6 |
1.167,0 |
-3,5% |
| Ποτά και καπνός |
167,1 |
187,8 |
-11,0% |
| Λάδια και λίπη |
40,4 |
51,5 |
-21,6% |
| ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ |
272,7 |
237,2 |
15,0% |
| ΚΑΥΣΙΜΑ |
532,3 |
1.848,7 |
-71,2% |
| ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ |
8.370,0 |
8.629,0 |
-3,0% |
| ΑΛΛΑ |
7,0 |
16,8 |
-58,3% |
| Συνολικές εισαγωγές |
10.515,1 |
12.138,0 |
-13,4% |
|
Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ από το ΚΕΕΜ
|
Πάντως, οι φορείς των εξαγωγέων αποφεύγουν να θριαμβολογήσουν, καθώς όλα ακόμη κρέμονται σε μία κλωστή, ενώ μένει πολύς δρόμος ακόμη για να πατήσουν οι εξαγωγές σε στέρεα βάση και, πολύ περισσότερο, να καλύψουν το έδαφος που έχασαν στον ενάμιση χρόνο της «κατηφόρας». Άλλωστε, η αξία των εξαγωγών του α’ τριμήνου του 2010 βρίσκεται ακόμη σε επίπεδα χαμηλότερα από το 2006, ενώ υπολείπεται σχεδόν κατά 1 δισ. ευρώ για να «πιάσει» την αξία της καλύτερης χρονιάς, δηλαδή του 2007 (4,3 δισ. ευρώ το α’ τρίμηνο). Η διαφορά κάθε άλλο παρά μικρή είναι, αφού αντιστοιχεί σε περισσότερο από το 1/4 του συνόλου των φετινών εξαγωγών.
«Δεδομένου ότι τα στοιχεία αφορούν μόνο στους πρώτους μήνες του 2010, είναι ίσως πολύ νωρίς να συμπεράνουμε με βεβαιότητα ότι η αναστροφή αυτή θα συνεχιστεί τους επόμενους μήνες», σημείωνε ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων (ΠΣΕ), μόλις γνωστοποιήθηκαν τα στοιχεία του τριμήνου από την ΕΛΣΤΑΤ. Κι ήρθε ο Απρίλιος για να επιβεβαιώσει την αστάθεια του πεδίου πάνω στο οποίο κινούνται οι εξαγωγές. Βέβαια, η αύξηση συνεχίστηκε και αυτόν το μήνα, αλλά το ποσοστό ήταν πολύ μικρότερο σε σύγκριση με τον Μάρτιο, αφού έφτασε μόλις το 4,7%.
Πέφτουν οι εισαγωγές, λόγω λιτότητας
Με τις εισαγωγές τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά. Η καθοδική πορεία τους συνεχίστηκε και τους πρώτους μήνες του 2010, ακολουθώντας πιστά τη συρρίκνωση της αγοραστικής κίνησης στην εγχώρια αγορά. Το τετράμηνο Ιανουαρίου-Απριλίου υποχώρησαν κατά 13,4% και η αξία τους διαμορφώθηκε σε 13.589 εκατ. ευρώ, έναντι 16.088 εκατ. στο αντίστοιχο τετράμηνο του 2009. Η πτώση είναι της τάξης του 15,5% και μεταφράζεται σε 2,5 δισ. ευρώ.
Το αξιοσημείωτο είναι ότι η συνεχιζόμενη σημαντική πτώση των εισαγωγών έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό του εμπορικού ελλείμματος σε 1.660 εκατ. ευρώ από 2.193 εκατ. στο α’ τρίμηνο του 2009 (μείωση 24,3%). Επίσης, η πτώση των εισαγωγών «φρενάρει» και τον ρυθμό μείωσης του ΑΕΠ. Αν υποθέσουμε ότι οι εισαγωγές διατηρούνταν στα ίδια επίπεδα με πέρυσι, η πτώση του ΑΕΠ το πρώτο τρίμηνο θα ξεπερνούσε το 5%, αντί του 2,5% που υπολογίζεται σήμερα.
Σταθερές οι εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων
Με βάση τα στοιχεία του τριμήνου Ιανουαρίου-Μαρτίου, που δίνονται από το Κέντρο Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών του ΠΣΕ με πιο αναλυτικό τρόπο, οι σημαντικότερες αυξήσεις παρατηρήθηκαν στις χαμηλές σε αξία εξαγωγές των κατηγοριών «πρώτες ύλες» και «είδη μη ταξινομημένα κατά κατηγορίες», κατά 45,2% και 35,5% αντίστοιχα. Οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων μειώθηκαν κατά 2,9%, ενώ οι εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων, που αποτελούν το 59% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών, παρέμειναν σχεδόν σταθερές, με οριακή αύξηση της αξίας τους μόλις κατά 0,4%.
Σε ό,τι αφορά τα αγροτικά προϊόντα, καταγράφηκε μικρή αύξηση 2,1% στις εξαγωγές της υποκατηγορίας «τρόφιμα και ζώα ζώντα». Όμως, παρότι η υποκατηγορία αυτή καλύπτει το 78% των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων και το 19% των ελληνικών εξαγωγών, η αύξηση δεν αντιστάθμισε την πτώση των δύο άλλων υποκατηγοριών, «ποτά και καπνός» κατά 13,3% και «λάδια και λίπη ζωικής ή φυτικής προέλευσης» κατά 24,5%, αλλά πάντως συγκράτησε σε χαμηλό επίπεδο την πτώση (2,9%).
Οι εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων παρέμειναν σχεδόν σταθερές, ενώ η μόνη υποκατηγορία που κατέγραψε σημαντική αύξηση ήταν τα χημικά προϊόντα (18%).
«Αντιστέκονται» τα εισαγόμενα τρόφιμα
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι εξελίξεις στο μέτωπο των εισαγωγών, οι οποίες το πρώτο τρίμηνο του έτους μειώθηκαν κατά 13,4% ή πάνω από 1,6 δισ. ευρώ σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2009.
Οι εισαγωγές αγροτικών προϊόντων μειώθηκαν κατά 5,2% ή 78 εκατ. ευρώ. Η μείωση έπληξε και τις τρεις υποκατηγορίες προϊόντων, με τα τρόφιμα να δείχνουν τη μεγαλύτερη «αντίσταση», καθώς το ποσοστό πτώσης ήταν μόνο 3,5%. Στα ποτά και τον καπνό το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 11% και στα λάδια και λίπη 21,6%.
Οι εισαγωγές βιομηχανικών προϊόντων, που το τρίμηνο αυτό αποτελούσαν σχεδόν το 80% του συνόλου των εισαγωγών, μειώθηκαν κατά 3%, με μόνη υποκατηγορία όπου καταγράφηκε αύξηση (2,9%) τα χημικά προϊόντα. Έντονα μειωμένες (71,2%) ήταν οι εισαγωγές καυσίμων (σε απόλυτους αριθμούς 1,3 δισ. ευρώ), ενώ στις πρώτες ύλες σημειώθηκε αύξηση 15%.
Η γεωγραφία των ελληνικών εξαγωγών
Κατά γεωγραφικές περιοχές, ανοδική ήταν η πορεία των εξαγωγών γενικότερα προς τις χώρες του ΟΟΣΑ (4,8%) και ειδικότερα προς τους εταίρους μας στην ΕΕ: Προς την ΕΕ-15 3%, την ΕΕ-25 4,4%, την ΕΕ-27 2%. Αυξημένες, επίσης, ήταν οι εξαγωγές προς τις χώρες της νέας διεύρυνσης κατά 9,5%, τις υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ κατά 46,2%, την πρώην ΕΣΣΔ κατά 11,8% και τη ΝΑ Ασία κατά 63,1%. Προς όλες τις υπόλοιπες περιοχές του κόσμου οι εξαγωγές ήταν μειωμένες: Β. Αμερική 24,6%, Βαλκάνια 5,4%, Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική 6,6%, Χώρες Αφρικής 35,5% και Λατινική Αμερική 29,5%.
Σχετικά με τους μεγάλους πελάτες της Ελλάδας, αξίζει να αναφερθούν η αύξηση των εξαγωγών προς τη Γερμανία κατά 9,3%, τη Βρετανία κατά 27,5% και τη Γαλλία κατά 12,9%, αλλά και τη μείωση προς την Ιταλία κατά 11,6%. Επίσης, αυξημένες ήταν οι εξαγωγές προς την Τουρκία κατά 51,2% και την Κύπρο κατά 3,1%, αλλά μειωμένες κατά 31,1% προς τις ΗΠΑ, κατά 15,8% προς τη Ρουμανία και κατά 6,3% προς τη Βουλγαρία.
Ο ΠΣΕ, αναφερόμενος στις συναλλαγματικές εξελίξεις, επισημαίνει ότι παρά την υποχώρηση του ευρώ έναντι του δολαρίου, η οριακή αύξηση των εξαγωγών δεν προέρχεται αποκλειστικά από χώρες όπου το δολάριο είναι βασικό νόμισμα συναλλαγών. Οι εξαγωγές ήταν αυξημένες προς την ΕΕ και τις λεγόμενες υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ (Ισλανδία, Νορβηγία, Ελβετία και Τουρκία), καθώς επίσης προς τις χώρες της νέας διεύρυνσης και την πρώην ΕΣΣΔ. Αντίθετα, προς τις υπόλοιπες περιοχές του κόσμου, όπου στις περισσότερες βασικό νόμισμα είναι το δολάριο, οι εξαγωγές μειώθηκαν: Βόρεια Αμερική, Βαλκάνια, Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική, Χώρες Αφρικής, Λατινική Αμερική…
Ως προς τη σύνθεσή τους κατά κατηγορίες προϊόντων, παρατηρείται σημαντική διαφοροποίηση στα αγροτικά προϊόντα. Αν οι εξαγωγές υπολογιστούν σε ευρώ προκύπτει μείωση 2,9%, ενώ σε δολάρια καταγράφεται αύξηση 3,1%.
Το εμπορικό ισοζύγιο της κρίσης
«Όπισθεν ολοταχώς» έκαναν πέρυσι οι ελληνικές εξαγωγές και μ’ ένα τεράστιο άλμα στο χρόνο βρέθηκαν μια ολόκληρη πενταετία πίσω. Όπως επισημαίνει ο ΠΣΕ, η αξία τους υποχώρησε σε επίπεδα προ του 2005. Οι αριθμοί αποτυπώνουν με παραστατικό τρόπο το παραγωγικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα, αλλά κυρίως το τεράστιο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων: Το 2009 η αξία των εξαγωγών μειώθηκε κατά 17,5% σε σχέση με το 2008, από τα 17,44 στα 14,4 δισ. ευρώ – σε απόλυτους αριθμούς η μείωση ξεπέρασε τα 3 δισ. ευρώ. Το 2005 οι εξαγωγές είχαν φτάσει τα 14,73 δισ. ευρώ, δηλαδή ήταν υψηλότερες κατά 340 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2009.
Τη μεγαλύτερη αντίσταση επέδειξαν οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων, που μειώθηκαν κατά 1,9%, με τα ποτά και τον καπνό να καταγράφουν μικρή αύξηση της τάξης του 1,7%. Οι εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων μειώθηκαν πάνω από 20%.
Πέρυσι, όπως είχε συμβεί το 2004 και το 2008, οι ελληνικές εξαγωγές δεν κατάφεραν να καλύψουν ούτε το 30% του συνόλου των εισαγωγών. Το πρώτο τρίμηνο του 2010 ξεπέρασαν το όριο αυτό, αλλά αυτό δεν οφείλεται τόσο στην οριακή αύξησή τους κατά 1,1%, αλλά στη συνεχιζόμενη κάθετη πτώση των εισαγωγών κατά 13,4%.
Ακολουθώντας παράλληλη πορεία με την εγχώρια κατανάλωση, που βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, οι εισαγωγές το 2009 μειώθηκαν κατά 21,1%, ποσοστό που μεταφράζεται σε απώλειες της τάξης των 12,9 δισ. ευρώ (από 61 σε 48,1 δισ. ευρώ). Ειδικότερα, οι εισαγωγές των αγροτικών προϊόντων μειώθηκαν κατά 8% (ή κατά μισό δισ. ευρώ), των βιομηχανικών προϊόντων κατά 16,5% (μείωση 6,7 δισ. ευρώ), των πρώτων υλών κατά 39,2% (μείωση άνω των 600 εκατ. ευρώ) και των καυσίμων κατά 40,7% (μείωση άνω των 4,9 δισ. ευρώ).
