H oικονομική ύφεση, κυρίως μετά την εφαρμογή των προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής από την άνοιξη του 2010, δοκίμασε και δοκιμάζει σκληρά τα brands και τα σχέδια των ιδιοκτητών τους, που προσβλέπουν στην ανανέωση της ελκτικής δύναμης των προϊόντων τους, προκειμένου να ωθούνται μακράν των παγίδων απαξίωσης, οι οποίες πολλαπλασιάζονται μέσα στο τέλμα της κρίσης. Η σχετική δραστηριότητα των βιομηχανικών παραγωγών αποδεικνύεται εξαιρετικά απαιτητική από άποψη ορθής στάθμισης των ευκαιριών και των κινδύνων και γι΄ αυτό είναι ιδιαίτερα κοπιώδης και αυξημένου ρίσκου.

Είναι κοινός τόπος, άλλωστε, ότι η απόσπαση του καταναλωτικού ενδιαφέροντος σε εποχές απίσχνασης των εισοδημάτων και περικοπών στα ψώνια των νοικοκυριών –και δη στα όρια των απολύτως αναγκαίων για το ένα τρίτο εξ αυτών, σύμφωνα με έρευνες–, είναι υπόθεση ενίοτε τόσο αμφίβολου αποτελέσματος, ώστε προσιδιάζει μάλλον στα τυχερά παιχνίδια. Υπ’ αυτή την έννοια το στοίχημα για πολλούς από τους βιομηχανικούς «παίκτες» στην αγορά των FMCG προϊόντων, και ιδίως για εκείνους που εκβιάζονται απ’ τις συνθήκες να ρισκάρουν για λογαριασμό των μαρκών τους «τα ρέστα τους» στο τραπέζι του ανταγωνισμού καινοτομιών, είναι στοίχημα ζωής ή θανάτου. Γι’ αυτό η απαιτούμενη απ’ αυτούς σωφροσύνη κι οι αναγκαίοι χρηματικοί πόροι για τα εγχειρήματά τους σε εποχές κρίσης ρευστότητας συχνά αναλογούν ευθέως σ’ έννοιες όπως «υπεράνθρωπες προσπάθειες του ανθρώπινου δυναμικού» και «αιματηρή οικονομία πόρων»…

Τα προαναφερόμενα είναι φανερό ότι «φωτογραφίζουν» μάλλον τις ελληνικές βιομηχανικές επιχειρήσεις. Αυτές, μη έχοντας υποστήριξη εξ αλλοδαπής, δεν έχουν ούτε τον χρόνο ν’ αναβάλλουν τις επενδύσεις στην ανανέωση των μαρκών τους –αφού η (θεμιτή σε άλλες συνθήκες) επενδυτική βραδυπορία ενίοτε αποδεικνύεται γι’ αυτές υψηλότερου ρίσκου από την εσπευσμένη πραγμάτωση των επενδύσεων– ούτε, φυσικά, έχουν την πολυτέλεια των πολυεθνικής βάσης εταιρειών να σχεδιάζουν το μέλλον των μαρκών τους σε χρονικό ορίζοντα μεγάλου βάθους και πειραματιζόμενες με καινοτόμες ιδέες εναλλακτικά στις διαφορετικές εθνικές αγορές.

Όχι τυχαία στα δύσκολα χρόνια της ύφεσης οι ελληνικές βιομηχανίες συναγωνίζονται τις πολυεθνικές ή τις ξεπερνούν στην εμφάνιση ευάριθμων καινοτομιών, υποστασιοποιημένων σε νέες σειρές προϊόντων, ανανεωμένες συσκευασίες, ευρηματικές διαφημίσεις κι έξυπνες μορφές επικοινωνίας κλπ. Ίσως με αυτά δίνουμε ένα ερέθισμα για την εκπόνηση στο μέλλον συγκριτικών επιστημονικών μελετών, αναφορικά με τα σχετικά αντανακλαστικά των πολυεθνικών και των εθνικών brands και παραγωγών υπό τις εξελισσόμενες στην αγορά μας συνθήκες χρόνιας ύφεσης, κρίσης ρευστότητας και επιτάχυνσης της συγκεντροποίησης των επιχειρήσεων…

Είναι εμπειρικά επιβεβαιωμένο πως καίτοι η οικονομική και πολιτική αβεβαιότητα σακατεύουν χρόνια τώρα τη δυνατότητα επιχειρηματικού προγραμματισμού, δηλαδή τη μήτρα κάθε επιχειρηματικής πρωτοβουλίας, οι ελληνικές βιομηχανίες κυρίως ως οι πλέον εκτεθειμένες στις δυσχέρειες περιβάλλοντος αποδεικνύονται μολαταύτα αξιοθαύμαστα αποτελεσματικές στα ρίσκα που αναλαμβάνουν –στα τυφλά, θέλοντας και μη– στον ανταγωνισμό της καινοτομικής δραστηριότητας των μαρκών. Πρόκειται για μια ουσιώδη διαφορά τους από τις πολυεθνικές επιχειρήσεις άλλης τάξης από την ετεροβαρώς εμπράγματη απόστασή τους στα χρηματοοικονομικά που, εξακολουθώντας να μεγαλώνει, πλήττει βαθύτερα την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων. Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αυτής της διαφοράς αναφέρονται στην απόκτηση από τις ελληνικές βιομηχανίες ειδικού πλεονεκτήματος (είθε αντισταθμιστικού) σε ό,τι αφορά την αποκόμιση «μπαρουτοκαπνισμένης» εμπειρίας, σφαιρικής και καθετοποιημένης ως προς τις διαδικασίες, στο Μάρκετινγκ και την Έρευνα κι Ανάπτυξη.

Τούτο ως ιδίωμα είναι γνωστό ότι έχει εκλείψει εδώ και πολλά χρόνια στις περισσότερες θυγατρικές των πολυεθνικών εταιρειών, που δραστηριοποιούνται σε περιφερειακές αγορές όπως η ελληνική. Μάλιστα, οι σχετικές δομές τους, φτωχές πλέον σε προσωπικό και πρωτοβουλίες συγκριτικά προς τα ισχύοντα δυο δεκαετίες πριν, απλώς διεκπεραιώνουν προσχεδιασμένα από τις μητρικές τους προγράμματα μάρκετινγκ, προσανατολισμένα τώρα πια μονότονα στο promotion. Έτσι, δεν είναι καθόλου παράξενο ότι κάμποσα ελληνικά brands, ιδίως με τις νέες και καινοτόμες προϊοντικές σειρές τους, διατηρούν επίζηλες θέσεις στην κατάταξη των προϊόντων βάσει της δυναμικής του τζίρου τους στα σούπερ μάρκετ, συμπλέοντας με δημοφιλή brands διεθνών επιχειρήσεων, οι οποίες δεν φείδονται επενδυτικών πόρων στη διαφήμιση και το promotion για την υποστήριξη των μεριδίων και των πωλήσεών τους, ή και προσπερνώντας τα!

Στο πλαίσιο του αφιερώματός μας, αρμόδια λιανεμπορικά στελέχη μας μίλησαν για μερικά από τα brands διαφορετικών προϊοντικών κατηγοριών, ελληνικά και διεθνή, που πρωτεύουν στη δυναμική πωλήσεων στα δίκτυά τους την τελευταία οδυνηρή εξαετία, επιδεικνύοντας αξιοσημείωτη αντοχή στην οικονομική κρίση. Ο αναγνώστης, έχοντας στη σκέψη του τα προαναφερόμενα και παρακολουθώντας τις αποτιμήσεις των στελεχών των σούπερ μάρκετ σχετικά με τα προσόντα αντοχής των εν λόγω brands, ας βγάλει τα δικά του συμπεράσματα…

Κατηγορία προϊόντων Brands Αιτιολογία υψηλού ρυθμού ανάπτυξης στα σ/μ Δ. Μασούτης
Περιποίηση μαλλιών – Syoss – Πολιτική αύξησης όγκου πωλήσεων και μεριδίου μάρκας
– Elvive – Έντονη διαφήμιση-promotion για την αύξηση του μεριδίου της μάρκας
Οδοντόκρεμες – Sensodyne – Καινοτομία που οδηγεί στην αύξηση της κατηγορίας
– ΑΙΜ White Now – Καινοτομία που οδηγεί στην αύξηση της κατηγορίας
Βαφές μαλλιών Pallete Καινοτομία που οδηγεί σε αύξηση της κατηγορίας
Ξυριστικά Gillette Flexball Καινοτομία που οδηγεί σε αύξηση της κατηγορίας
Αφρόλουτρα La Petit Marseillais Πολιτική αύξησης όγκου πωλήσεων και μεριδίου μάρκας
Αποσμητικά Nivea Black – White Καινοτομία, επιτυχημένη διαφημιστική επικοινωνία
Οδοντόβουρτσες Oral B (ηλεκτρική οδοντόβουρτσα) Καινοτομία που οδηγεί σε αύξηση πωλήσεων/δημιουργία νέας υποκατηγορίας
Περιποίηση προσώπου Κρέμα μακιγιάζ Β.Β Garnier Καινοτομία που αυξάνει τις πωλήσεις και το μερίδιο της μάρκας
Περιποίησης σώματος Νivea In Shower Καινοτομία που αυξάνει τις πωλήσεις και το μερίδιο της μάρκας
Απορρυπαντικά πλυντηρίου Skip Ένταση promotion για την αύξηση όγκου πωλήσεων/ μεριδίου μάρκας
Μαλακτικά συμπυκνωμένα Lenor Καινοτομία που οδηγεί σε αύξηση πωλήσεων/ δημιουργία νέας υποκατηγορίας
Απορρυπαντικά πιάτων Fairy Έντονη διαφημιστική καμπάνια για την αύξηση όγκου πωλήσεων /μεριδίου μάρκας
Απορρυπ. πλυντηρίου πιάτων Finish Quantum Καινοτομία που οδηγεί την κατηγορία σε αύξηση πωλήσεων / διεύρυνση
Αποσμητικά WC Duck Καινοτομία που οδηγεί την κατηγορία σε αύξηση πωλήσεων / διεύρυνση
Μωρομάντιλα Baby Care Πολιτική που οδηγεί την κατηγορία σε αύξηση πωλήσεων/ μεριδίου της μάρκας
Πηγή: Δ. Μασούτης ΑΕ


Τι λένε τα στοιχεία των αλυσίδων για τα δυναμικά brands

Metro
Σύμφωνα με τις ενδεικτικές επισημάνσεις του κ. Μιχάλη Αργυρόπουλου, διευθυντή Αγορών Τροφίμων εκτός ειδών ψυγείου της Metro, στην κατηγορία της μπίρας εντυπωσιακή είναι η πορεία της Fix. Το 2015 το μερίδιό της πλησίασε το 15% στο σύνολο της αγοράς του οργανωμένου λιανεμπορίου, όταν το 2011, όταν έγινε το λανσάρισμά της, διαμορφώθηκε στο 7%. Τούτο αποδίδεται στην έντονη διαφήμιση και τις προωθήσεις του ούτως ή άλλως βαρύτιμου ονόματος Fix από άποψη αποτυπώσεων του μάρκετινγκ στην συλλογική μνήμη των Ελλήνων καταναλωτών. Για παρεμφερείς λόγους, άλλωστε, η μπίρα Άλφα είχε ακόμα δυναμικότερη εξέλιξη: από μερίδιο 5% το 2011 έφτασε πέρυσι το17%. Και οι δύο ιστορικές επωνυμίες φαίνεται ότι «έκοψαν» μερίδια αγοράς από την Amstel και κυρίως από τις premium μπίρες Heineken, Kaiser και Carlsberg.

Στην κατηγορία του καφέ εξακολουθούν να ταράζουν τα νερά οι κάψουλες καφέ με τις ειδικές μηχανές τους, καθώς έκαναν τη σπέσιαλ γεύση του καφέ της σερβιριζόμενης αγοράς οικιακή υπόθεση, την περίοδο ακριβώς που η κρίση επέβαλε την περικοπή των εξόδων για διασκέδαση. Η εν λόγω υποκατηγορία εμφανίστηκε μόλις το 2012. Όμως η συμμετοχή της σήμερα σε αξία στο σύνολο της γενικής κατηγορίας του καφέ, δεδομένης και της υψηλής προστιθέμενης αξίας του προϊόντος (κάψουλες και μηχανή καφέ), έχει φτάσει ήδη το 10%, με προεξάρχοντα brands τα Dolce Gusto της Nestle και Tassimo της Jacobs.

Στην κατηγορία των δημητριακών, όπου ξεχωρίζουν για τη δυναμική τους τα Quakers με μερίδιο 14% το 2015 από 5,9% το 2011, ώθηση στις πωλήσεις δίνουν -πέραν των κλασικών δημητριακών και, φυσικά, των γενναίων προωθητικών προγραμμάτων εκ μέρους και των προμηθευτών και των αλυσίδων- τα super foods σκευάσματα, οι μπουκιές από νιφάδες βρώμης, τα δημητριακά με σοκολάτα λευκή ή μαύρη κλπ. Σε ό,τι αφορά την επέκταση της υποκατάστασης της ζάχαρης στην παραγωγή προϊόντων από το φυσικό γλυκαντικό στέβια, φαίνεται ότι προσδίδει ξεχωριστή δυναμική στις πωλήσεις αναψυκτικών, σοκολάτας ακόμα και καραμέλας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι καραμέλες Zero της εταιρείας Λάβδας. Ενώ το συνολικό μερίδιό τους προ της καινοτόμου χρήσης της στέβιας ήταν 16%, το 2015 έφτασε το 24% (βοηθούσης, πάντως, της τοποθέτησής τους σε όλα τα κανάλια διανομής). Στο ίδιο πλαίσιο, ξεχωρίζουν για τη αναπτυξιακή δυναμική τους η σοκολάτα Ίον με στέβια και οι σχετικοί κωδικοί των αναψυκτικών Λουξ και Green Cola (το μερίδιο της Green Cola το 2015 ανήλθε στο 4,6%, όταν το 2011 δεν υπήρχε καν, ενώ της Λουξ κυμαίνεται στο 7%, όταν το 2011 ήταν 3,6%). Μάλιστα, η καινοτομία της στέβια στα αναψυκτικά θεωρείται ότι ανέκοψε την πτωτική πορεία των συνολικών πωλήσεών τους.

Στην κατηγορία του έτοιμου τσαγιού οι κωδικοί Arizona της Private Brands, με τα εντυπωσιακά pet και γυάλινα μπουκάλια, γνωρίζουν σημαντική ανάπτυξη κυρίως στα μικρά σημεία διανομής, αφού το μερίδιό τους έχει φτάσει ήδη το 7,5% στην κατηγορία από 1,5% προ της εισαγωγής των καινοτόμων συσκευασιών τους. Επίσης η υποκατηγορία του βαλσάμικου ξυδιού εμφανίζει αξιοσημείωτη ανάπτυξη, που οφείλεται στην προβολή του απ’ όλες τις τηλεοπτικές εκπομπές μαγειρικής. Έτσι, στη θέση του ενός κωδικού, άλλοτε, ιταλικού μπαλσάμικου ξυδιού ο καταναλωτής σήμερα βρίσκει στο ράφι πληθώρα διαφορετικών κωδικών του (μπαλσάμικο λευκό, με ρόδι, με πορτοκάλι κοκ), οι πωλήσεις των οποίων διπλασίασαν το μερίδιο της υποκατηγορίας στην κατηγορία «ξύδι», από 15% το 2011 στο 30% το 2015. Το σημαντικό είναι ότι η υψηλότερη τιμή του βαλσάμικου αύξησε συνολικά την αξία της γενικής κατηγορίας.

«Τον πελάτη τον προσελκύει η διαφοροποίηση των brands, όπως και των αλυσίδων, μέσω της ποικιλίας brands και κωδικών που προσφέρουν. Ποιος ήξερε λχ προ διετίας το αλάτι Ιμαλάϊων; Κι όμως, σήμερα υπάρχει σε όλα τα σπίτια!», διαπίστωσε ο κ. Αργυρόπουλος. Επίσης, επισήμανε την ιδιαίτερη συμβολή στην ενίσχυση της δυναμικής των brands της συστηματικής πληροφόρησης/επικοινωνίας, σχετικά με καινοτομίες τους που αναφέρονται στην υγιεινή διάσταση των προϊόντων και δη με την εμπλοκή επιστημονικών φορέων και ειδημόνων. Αντίστοιχη επίδραση ασκεί και η διαφημιστική επικοινωνία που «ντύνει» τα brands με συγκινησιακά για το κοινό μηνύματα.

ΑΒ Βασιλόπουλος
Όπως μας ενημέρωσε εκ μέρους της ΑΒ Βασιλόπουλος ο κ. Μιχάλης Σταθακόπουλος, procurement support services director της αλυσίδας, ορισμένα από τα brands που ξεχώρισαν τα τελευταία χρόνια για τους ρυθμούς ανάπτυξης των πωλήσεών τους στα καταστήματά της, οι οποίοι κυμαίνονται πάνω από τον εταιρικό μέσο όρο, είναι τα Always, Lenor, Mmmilk, Εν Ελλάδι, Δωδώνη, Μπάρμπα Στάθης, Skip, Παπαδοπούλου, Fairy, Καραμολέγκος, Soupline, Λουμίδης,ION, Άλτις και Barilla. Επισημαίνουμε απλώς ότι τα επτά από τα δεκαπέντε αυτά brands ανήκουν σ› Έλληνες παραγωγούς. Επίσης, από το σύνολο των δεκαπέντε μαρκών, όπως σημειώνει ο κ. Σταθακόπουλος, οι έξι ανήλθαν στην κατάταξη των κωδικών ιδιαίτερης δυναμικής πωλήσεων, σε μεγάλο βαθμό λόγω των καινοτομιών τους.

Πρόκειται για τα brand Εν Ελλάδι, Μπάρμπα Στάθης, Παπαδοπούλου, Καραμολέγκος, ION και Barilla. Τα πέντε από αυτά είναι, αν προσέξατε, ελληνικά… Πάντως, ο κ. Σταθακόπουλος σε κάθε περίπτωση τονίζει ότι οι βασικότεροι παράγοντες για τους οποίους ξεχώρισαν στο σύνολό τους τα εν λόγω brands «εκτός του ότι ακολούθησαν την αυξητική τάση της ΑΒ Βασιλόπουλος, ήταν ότι είχαν στην πλειονότητα των περιπτώσεων πολύ καλή συνεργασία με την εταιρεία και συμμετοχή στα δομημένα πλάνα της και τις στοχευμένες ενέργειες μάρκετινγκ, συμβάλλοντας έτσι και στην αύξηση των κατηγοριών στις οποίες συμμετέχουν». Σχολιάζοντας ειδικότερα την περίπτωση του brand Δωδώνη, υποσημείωσε ως βασικό λόγο γενικά της ανάπτυξής της την επέκταση της διανομής της στα καταστήματα της ΑΒ Βασιλόπουλος.

Δ. Μασούτης
Όπως τόνισε εκ μέρους της Δ. Μασούτης ο κ. Χάρης Μανιώτης, εμπορικός υπεύθυνος αγορών του Τμήματος Παντοπωλείου της εταιρείας στα τρόφιμα, ξεχωρίζουν για τη δυναμική των πωλήσεών τους ιδίως τα brands που είναι φορείς καινοτομιών. Από τις ενδεικτικές αναφορές του καταγράψαμε τα ακόλουθα: Η οικογένεια δημητριακών Fitness εμφανίζει έντονη ανάπτυξη και σε τεμάχια και σε αξία στα καταστήματα της αλυσίδας, η οποία οφείλεται στην εφαρμογή έντονων προωθητικών προγραμμάτων και τηλεοπτικής διαφημιστικής προβολής. Αντίστοιχα, ενδιαφέρουσα εμπορική κινητικότητα έχουν οι μπάρες δημητριακών Νature Valley.

Με ανανεωμένη δυναμική ανάπτυξης εξελίσσεται και η κατηγορία της φουντουκόπαστας, λόγω αλλαγής των συσκευασιών της Μερέντα, αλλά και της προσθήκης στο ράφι της του σχετικού κωδικού της ION, που εκτιμάται πως διευρύνει το κοινό της κατηγορίας. Η κατηγορία του ψωμιού τοστ εμφανίζει αξιοσημείωτη ανάπτυξη σε ό,τι αφορά τους καινοτόμους κωδικούς τόσο της Καραμολέγκος όσο και της Elbisco, εξαιτίας της έντονης αφενός διαφημιστικής προβολής των καινοτομιών τους και αφετέρου της in store προωθητικής πολιτικής τους. Μάλιστα, η premium ποιότητά τους προσθέτει αξία συνολικά στην κατηγορία τους. Αντίστοιχη δυναμική πωλήσεων έχουν όλες οι παραδοσιακές πίτες για σουβλάκι, όχι μόνο της Καραμολέγκος αλλά και τοπικών παραγωγών στα καταστήματα Μασούτης, ενώ η έντονη προωθητική δραστηριότητα αυξάνει τις πωλήσεις των φρυγανιών Elite.

Στην υποκατηγορία του ελληνικού καφέ ιδιαίτερη δυναμική εμφανίζουν στη βορειοελλαδική αλυσίδα τα προϊόντα της οικογένειας Ουζούνογλου, επειδή η τηλεοπτική διαφήμιση τα κάνει ευρύτερα γνωστά, ενώ στην κατηγορία των κρουασάν οι διαφημιζόμενοι κωδικοί της Chipita έχουν έντονη ζήτηση. Επίσης, για την ανάπτυξη των πωλήσεών του ξεχωρίζει και το Soft Kings της Elbisco. Τη διαφορά, όμως, στο ράφι της κατηγορίας την έκανε η τοποθέτηση του κρουασάν Panini της τοπικής εταιρείας Βούλγαρης, που είναι δημοφιλές στους πελάτες της αλυσίδας εξαιτίας του μεγάλου μεγέθους του, της πλούσιας γέμισής του και του εντονότατου προωθητικού του πλάνου. Αξιοσημείωτη είναι και η δυναμική πωλήσεων της μαγιονέζας Hellman’s, λόγω του πληθωρικού προωθητικού της πλάνου, που περιλαμβάνει διαγωνισμούς και ειδικές ενέργειες, όπως οι «ημέρες ψησίματος».

Συνοπτικά ο κ. Μανιώτης επισήμανε, επίσης, τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης στη Δ. Μασούτης των ζυμαρικών Eurimac, των κωδικών Schar χωρίς γλουτένη, της σειράς Easy Bake των Μύλων Αγίου Γεωργίου, της ρυζογκοφρέτας Welly και της σοκολάτας Dark της ION. Τέλος, ο κ. Σταύρος Μακουλίδης, υπεύθυνος της ευρείας κατηγορίας των Cosmetics της αλυσίδας, μας απέστειλε τον εύγλωττο πίνακα που παρουσιάζουμε, αναφορικά με τα υψηλής δυναμικής πωλήσεων brands της σχετικής κατηγορίας στα Μασούτης, με κωδικοποιημένη την αιτιολογία της ανάπτυξής τους.