Με την επίδοσή του αυτή, ο κλάδος κατέχει την πρώτη θέση σε ό,τι αφορά στην απασχόληση, ακολουθούμενος σε μεγάλη απόσταση από τη βιομηχανία και τη γεωργία, των οποίων τα μερίδια ανέρχονται σε 11,8% και 11,3% αντίστοιχα.
Οι εμπορικές επιχειρήσεις, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΣΥΕ, απέδειξαν ότι ακόμη και στους χαλεπούς καιρούς ξέρουν να ανθίστανται στις πιέσεις και να παράγουν νέες θέσεις εργασίας, όταν άλλοι κλάδοι, όπως η μεταποίηση και η γεωργία, αιμορραγούν και περιορίζουν ολοένα και περισσότερο τα μερίδιά τους στην “πίτα της απασχόλησης” της χώρας.
Το 2008 ήταν μία πολύ κακή χρονιά για το εμπόριο, αφού οι πωλήσεις για πρώτη φορά τις τελευταίες δεκαετίες σημείωσαν πτώση σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. ‘Ομως, αυτόν τον χρόνο της κρίσης και του πανικού, οι θέσεις εργασίας στο εμπόριο αυξήθηκαν περίπου κατά 40.000, αριθμός που αντιστοιχεί στο 60% και πάνω των νέων θέσεων εργασίας στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας.
Διάνα στις εκτιμήσεις τους οι έμποροι
Οι αριθμοί, λοιπόν, φέρνουν το εμπόριο στην πρώτη γραμμή του μετώπου κατά της ανεργίας και της κοινωνικής περιθωριοποίησης. Ταυτόχρονα, όμως, οι επιχειρηματίες του κλάδου φαίνεται ότι από πολύ νωρίς -και σίγουρα πολύ νωρίτερα από τους πολιτικούς αυτής της χώρας- διείδαν την επερχόμενη κρίση και χαμήλωσαν πάρα πολύ τον πήχη των επιχειρηματικών τους φιλοδοξιών για το 2009.
‘Οπως προκύπτει από έρευνα που έγινε από την ΕΣΕΕ σε συνεργασία με την ICAP τον περασμένο Σεπτέμβριο, πριν δηλαδή γίνει αντιληπτό στους πολλούς το μέγεθος της χρηματοπιστωτικής κρίσης, σε ένα πολύ μεγάλο μέρος τους οι έμποροι ανέμεναν μείωση ή στασιμότητα των πωλήσεων το 2009, ενώ σε ένα σημαντικό ποσοστό τους προέβλεπαν και μείωση της απασχόλησης. Συγκεκριμένα, μόνο μία στις τέσσερις μεγάλες εμπορικές επιχειρήσεις (ΑΕ και ΕΠΕ) εκτιμούσε ότι οι πωλήσεις της θα αυξηθούν το 2009 -το αντίστοιχο ποσοστό στις μικρότερες επιχειρήσεις (ΟΕ, ΕΕ και ατομικές) ήταν πολύ χαμηλότερο και δεν ξεπερνούσε το 16%. Αντίθετα, τα 2/3 των μεγάλων επιχειρήσεων και το 83% των μικρών εκτιμούσαν ότι οι πωλήσεις τους το 2009 θα μείνουν στάσιμες ή θα μειωθούν.
Τα στοιχεία αυτά αποκτούν ιδιαίτερη σημασία αν αναλογιστούμε ότι η έρευνα έγινε τον Σεπτέμβριο, όταν δηλαδή το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης εκτιμούσε ότι η ανάπτυξη στην Ελλάδα θα «τρέχει» το 2009 με ποσοστό γύρω στο 3%. Σήμερα, το ποσοστό αυτό προσδιορίζεται -κατά την Κομισιόν- στο 0,2%.
Ανάλογη ή και μεγαλύτερη επιδείνωση θα παρουσίαζαν και οι εκτιμήσεις των εμπόρων, αν η έρευνα γινόταν αυτή την εποχή. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα στις λιανεμπορικές επιχειρήσεις:
- Μία στις τέσσερις μεγάλες εταιρείες του κλάδου αναμένει αύξηση του τζίρου το 2009, ενώ πάνω από το 61% εκτιμά ότι οι πωλήσεις θα μειωθούν ή θα παραμείνουν στάσιμες.
- Οι μικρές λιανεμπορικές επιχειρήσεις σε ποσοστό 14% εκτιμούν ότι οι πωλήσεις τους θα αυξηθούν, ενώ κατά το 83% αναμένουν μείωση ή στασιμότητα.
Ανησυχίες προκαλούν και οι προβλέψεις για την απασχόληση. Στη συντριπτική πλειονότητά τους οι έμποροι, το 72,4% των μεγάλων και το 88,1% των μικρών, εκτιμούν ότι η απασχόληση θα παραμείνει στάσιμη το 2009. Και μόνο η επαλήθευση της εκτίμησής τους σημαίνει οπισθοδρόμηση: Αν αναλογιστεί κανείς ότι ο κλάδος δημιούργησε το 2008 πάνω από 40.000 νέες θέσης απασχόλησης, αντιλαμβάνεται τι σημαίνει για την ελληνική οικονομία η ανακοπή αυτής της διαδικασίας φέτος.
Μόνο κατά το 12,1% οι μεγάλοι επιχειρηματίες και κατά το 3,3% οι μικροί αναμένουν αύξηση της απασχόλησης φέτος, ενώ αντίθετα κατά το 8,5% οι μεγάλοι και κατά το 6,2% οι μικροί εκτιμούν ότι η απασχόληση θα μειωθεί. Οι εκτιμήσεις των λιανεμπορικών επιχειρήσεων για την απασχόληση το 2009 είναι οι εξής:
- Αύξηση αναμένει το 9,8% των μεγάλων και το 2,4% των μικρών.
- Μείωση το 7,3% των μεγάλων και το 4,8% των μικρών.
- Στασιμότητα το 70,7% των μεγάλων και το 90,5% των μικρών.
Δεδομένου ότι η σχετική έρευνα έγινε προ τετραμήνου, κορυφαίοι παράγοντες των φορέων του εμπορικού κόσμου εκτιμούν ότι σήμερα έχουν ενισχυθεί σημαντικά τα ποσοστά που αναφέρονται στη μείωση της απασχόλησης, σε βάρος τόσο της αύξησης όσο και της στασιμότητας.
Πηγή της απασχόλησης η λιανική
Το εμπόριο είναι ο “μέγας εργοδότης” στην Ελλάδα, αλλά το λιανεμπόριο είναι ο υποκλάδος με το μεγαλύτερο ειδικό βάρος στην απασχόληση του τομέα. Πιο συγκεκριμένα, απορροφά το 66,8% της απασχόλησης του τομέα, ενώ το αντίστοιχο μερίδιο του χονδρικού εμπορίου ανέρχεται στο 20,8% και του εμπορίου αυτοκινήτων στο 12,4%.
Τη δεκαπενταετία 1993-2008 η απασχόληση στο εμπόριο αυξήθηκε κατά 245.115 άτομα, μέγεθος που αντιστοιχεί σε ποσοστό αύξησης γύρω στο 42%. Αυτό σημαίνει ότι πολύ περισσότερο από το ? των καθαρών θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν μεταξύ 1993 και 2008 στο σύνολο της οικονομίας οφείλεται στον τομέα του εμπορίου.
- Το λιανικό εμπόριο χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη συμμετοχή των αυτοαπασχολούμενων στο δυναμικό του. Οι 3 στους 10 απασχολούμενους στον κλάδο ανήκουν σε αυτή την κατηγορία -κατά το 11,9% πρόκειται για εργοδότες, 9,6% για «συμβοηθούντα» και μη αμειβόμενα μέλη και 47,9% για μισθωτούς.
- Πάνω από το μισό των απασχολούμενων στον κλάδο, το 52%, είναι γυναίκες.
- Το ποσοστό της μερικής απασχόλησης ανέρχεται στο 5,9%, ενώ το ποσοστό της προσωρινής διαμορφώνεται στο 9,4% των μισθωτών του τομέα.
- Οι νέοι μέχρι 29% αποτελούν λίγο πάνω από το 1/5 (το 21,3%) των απασχολούμενων.
- Σε σχέση με το 2007, η συνολική απασχόληση στο λιανεμπόριο αυξήθηκε το 2008 κατά 27.000 άτομα, κυρίως γυναίκες, καθώς αυτές συμμετέχουν σε ποσοστό 52% στην αύξηση. ‘Ομως, η απασχόληση των νέων μειώθηκε κατά 7.700 άτομα.
Στα θετικά του κλάδου καταγράφεται το γεγονός ότι η αύξηση των απασχολούμενων στο λιανεμπόριο το 2008, σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο, οφείλεται μόνο στη μεταβολή των πλήρως απασχολουμένων, καθώς ο αριθμός των μερικών απασχολουμένων μειώθηκε κατά 370 άτομα.