Οι μεγάλες λιανεμπορικές επιχειρήσεις εδώ και περίπου 15 ημέρες έριξαν στον στίβο του ανταγωνισμού ιδιαίτερα δελεαστικές προσφορές, με μειώσεις τιμών μέχρι και 50%, βομβαρδίζοντας, μάλιστα, με τα μηνύματά τους χιλιάδες καταναλωτές μέσω των κινητών τους, σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσουν από νωρίς ένα μεγαλύτερο κομμάτι από την ισχνή φέτος πίτα της χριστουγεννιάτικης αγοράς.
Ο Εμπορικός Σύλλογος Αθήνας, που εκπροσωπεί τους μικρούς και μεσαίους εμπόρους της πρωτεύουσας, σε μια απέλπιδα κίνηση να προλάβει τα χειρότερα, απευθύνει έκκληση στα μέλη του να μειώσουν από την ερχόμενη εβδομάδα τις τιμές στα προϊόντα τους κατά 20%, προκειμένου να αμυνθούν στην επίθεση που υφίστανται από τους μεγάλους του κλάδου.
Οι έμποροι αυτοκινήτων βιώνουν μια κρίση, της οποίας το μέγεθος ούτε το διανοούνταν πριν από λίγους μήνες, και “τυλίγουν με κορδελίτσες” κάποια μικρά αυτοκίνητα και τα προσφέρουν στους καλούς πελάτες τους, κατά το παλιό και δοκιμασμένο “στις τρεις πίτσες, η μία δώρο!”. Μόνο που στην περίπτωσή μας οι πίτσες ως… αυτοκίνητα δεν είναι τρία αλλά δύο! ‘Αλλοι, πάλι, προσφέρουν δωρεάν έναν τόνο βενζίνης, ενώ οι προσφορές έξτρα εξοπλισμού σε πολλές περιπτώσεις είναι πραγματικά εντυπωσιακές.
‘Ομως, ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος. Η ελληνική αγορά πληρώνει πλέον το κόστος της μεγέθυνσής της όλα τα προηγούμενα χρόνια, μια μεγέθυνση που, επειδή βασίστηκε σε δανεικά, κόστιζε πολύ ακριβά. Και άρχισε να πληρώνει τις συνέπειες, πριν καν η διεθνής οικονομική κρίση αγγίξει την πραγματική οικονομία.
Κι όποιος αντέξει!
Σχεδόν όλοι οι παράγοντες της αγοράς συμφωνούν ότι προς το παρόν η μείωση των πωλήσεων οφείλεται σε ψυχολογικούς λόγους, δηλαδή στην “κρισιολαγνεία” των τηλεοπτικών καναλιών, στην αδυναμία της κυβέρνησης να πείσει καταναλωτές και επιχειρηματίες ότι είναι σε θέση να κουμαντάρει τις εξελίξεις, στο φάσμα της ανεργίας που στοιχειώνει τον ύπνο πολλών χιλιάδων μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων, οδηγώντας τους στη δραστική περιστολή των δαπανών τους, όπως και επιχειρηματιών που απέχουν πλέον από κάθε επένδυση.
Κρίνοντας τις κινήσεις του Εμπορικού Συλλόγου Αθήνας, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι οι τιμές δεν πέφτουν με “φετφάδες” κι εκκλήσεις, ούτε οι εμπορικές επιχειρήσεις είναι ένα ομοιογενές σύνολο, ώστε να μπορούν οι πάντες να κάνουν εκπτώσεις της τάξης του 20% ή οποιουδήποτε άλλου ποσοστού. Οι παράγοντες που καθορίζουν τις τιμές είναι ο ανταγωνισμός, η εξυγίανση των δικτύων διακίνησης, τα “κεσάτια” και η στάση του καταναλωτή. Από εκεί και πέρα, είναι υπόθεση της κάθε επιχείρησης ξεχωριστά με ποιους τρόπους θα προσαρμόσει τις τιμές της σε ανταγωνιστικά επίπεδα. Κι όποιος αντέξει! Διότι σε αυτή τη μάχη είναι σίγουρο ότι πολλοί δεν θα αντέξουν, ενώ άλλοι θα επιχειρήσουν να επιβιώσουν οι ίδιοι, “σκοτώνοντας” την απασχόληση που προσφέρουν, δηλαδή απολύοντας υπαλλήλους, ένα ενδεχόμενο που οι πάντες το απεύχονται, αλλά δεν βλέπουμε να κάνουν κάτι συγκεκριμένο για να το αποτρέψουν.
Ο Εμπορικός Σύλλογος, επίσης, ζητά από την κυβέρνηση να αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο, ώστε οι χειμερινές εκπτώσεις να αρχίσουν νωρίτερα φέτος, από τις 15 Ιανουαρίου. Από την άλλη, ο ΣΕΛΠΕ θέτει και πάλι θέμα απελευθέρωσης των προσφορών. Μάλλον ήγγικεν η ώρα για νέες παρεμβάσεις στο θεσμικό πλαίσιο που διέπει το λιανεμπόριο… Η αργία της Κυριακής, μεταξύ άλλων, ξαναβγαίνει «στο σφυρί», ενώ ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ έθεσε ακροθιγώς προ ημερών και το θέμα των εργασιακών σχέσεων, ζητώντας την περαιτέρω «ελαστικοποίησή» τους. «Γιατί», διερωτάται, «να μην συμφωνήσουμε να δουλεύουν οι εργαζόμενοι μιας επιχείρησης μια ημέρα λιγότερο την εβδομάδα, ώστε να μη μειωθούν οι θέσεις απασχόλησης;».
Μαύρα μαντάτα
Στο μεταξύ, ο συνδυασμός των επιπτώσεων της μείωσης του τζίρου στο σύνολο του λιανεμπορίου, της αύξησης του κόστους χρηματοδότησης και του κλεισίματος της “στρόφιγγας” των τραπεζικών δανείων περνά σπειροειδώς στην πραγματική οικονομία. «Οι εμπορικές επιχειρήσεις», λένε οι εκπρόσωποι των εμπόρων, «ελπίζουν στη βελτίωση της καταναλωτικής ψυχολογίας το επόμενο τρίμηνο και στο ζέσταμα της αγοράς τις μέρες των Χριστουγέννων και των εκπτώσεων. Γι’ αυτό δεν προχωρούν σε απολύσεις προσωπικού. Αν διαψευστούν οι ελπίδες, μετά τον Φεβρουάριο η ανεργία θα πάρει πρωτοφανείς διαστάσεις».
Οι καθυστερήσεις στις πληρωμές ξεπερνούν ήδη το δίμηνο, ενώ μεγάλη μείωση καταγράφεται στις προπαραγγελίες που δέχονται οι παραγωγικές μονάδες για την ερχόμενη σεζόν, υπογραμμίζεται από το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθήνας. Επομένως, αφενός δημιουργούνται ανάγκες σε κεφάλαια κίνησης αφετέρου ελλοχεύει ο μεγάλος κίνδυνος της απώλειας θέσεων εργασίας.
Σύμφωνα με στοιχεία των φορέων των εμπορικών επιχειρήσεων:
- Πτώση 25% σημειώνεται στις πωλήσεις νέων ΙΧ αυτοκινήτων και στις νέες παραγγελίες για βιοτεχνικά είδη (ένδυση, υπόδηση, είδη νοικοκυριού κλπ).
- Ο τζίρος του λιανικού εμπορίου συρρικνώθηκε κατά 20% στην Αθήνα, ενώ στην επαρχία η πτώση φθάνει και το 30% (βοηθούσης και της τεράστιας μείωσης των τιμών των αγροτικών προϊόντων).
- Στα καταστήματα ηλεκτρονικών ειδών οι πωλήσεις μειώθηκαν γύρω στο 30% ή και περισσότερο.
Στα σούπερ μάρκετ οι καταναλωτές στρέφονται όλο και περισσότερα στα -φθηνότερα- προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Παράγοντες του κλάδου μιλούν για επιδείνωση το 2009. Σύμφωνα με υπολογισμούς παραγόντων μεγάλων αλυσίδων, το τελευταίο δίμηνο οι πωλήσεις ειδών σούπερ μάρκετ (τρόφιμα, είδη νοικοκυριού) μειώθηκαν 10%-15%, σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα.
Μεγαλύτερη πίεση φαίνεται ότι αντιμετωπίζουν οι μικρές και μεσαίες αλυσίδες, ενώ τα συνοικιακά καταστήματα τροφίμων δείχνουν να χάνουν το παιχνίδι, καθώς το 8μηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου (πριν, δηλαδή, εκδηλωθεί η χρηματοπιστωτική κρίση) η πτώση του τζίρου τους σε σταθερές τιμές άγγιζε το 5%. Η στροφή των καταναλωτών στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας (private label) δεν είναι βέβαια πρόσφατο φαινόμενο. Τα τελευταία χρόνια η αγορά τους μεγεθύνεται συνεχώς, αλλά το “τίναγμά” της στους τελευταίους μήνες δείχνει ότι τα μερίδιά τους θα συνεχίσουν να διευρύνονται. Οι ισχυροί «παίκτες» του κλάδου, που διαθέτουν χιλιάδες κωδικούς φθηνών μη επώνυμων προϊόντων, ποντάρουν σε αυτή την κατηγορία για να πετύχουν την αναζωπύρωση της κατανάλωσης μέσα στη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνει η κρίση.
‘Ερευνα ΕΒΕΑ: Στο ναδίρ το ψυχολογικό κλίμα
Χαρακτηριστικά του κλίματος που επικρατεί στην αγορά και της μέγιστης δυσπιστίας, με την οποία οι επιχειρηματίες αντιμετωπίζουν τις κινήσεις της κυβέρνησης, αλλά κυρίως τις τράπεζες, είναι τα ευρήματα έρευνας που δημοσιοποίησε το ΕΒΕΑ για τις επιπτώσεις της κρίσης στις επιχειρήσεις του Λεκανοπεδίου. Η έρευνα διενεργήθηκε μεταξύ 14ης και 19ης Νοεμβρίου, και τα βασικά συμπεράσματά της συνοψίζονται στα εξής:
- Δύο στις τρεις επιχειρήσεις έχουν επηρεαστεί από την κρίση, ενώ μόνο το 7,6% των ερωτηθέντων υποστήριξαν ότι δεν τις έχει αγγίξει καθόλου.
- Κατά το 58% οι επιχειρηματίες αντιμετωπίζουν ήδη προβλήματα ρευστότητας, ενώ κατά το 55% βλέπουν τις πωλήσεις τους να μειώνονται.
- Περίπου σ’ ένα 85% καταγράφουν μείωση στη ζήτηση των προϊόντων και αγαθών που διαθέτουν, ενώ σ’ ένα 53% η μείωση χαρακτηρίζεται μεγάλη ή σημαντική.
- Οι 4 στους 10 σκέπτονται να μειώσουν το προσωπικό τους (απολύσεις) για να αντιμετωπίσουν την κρίση.
- Κατά το 47,5% κρίνουν αρνητικά τα μέτρα της κυβέρνησης για τη στήριξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος και θετικά κατά το 43%.
- Το πρόγραμμα των 28 δισ. ευρώ δεν αρκεί να αντιμετωπίσει την έλλειψη ρευστότητας για το 57,3% των ερωτηθέντων.
- Η στάση των τραπεζών έναντι των μέτρων κρίνεται αρνητικά από τους 8 στους 10 επιχειρηματίες. Μάλιστα, κατά το 80,5% πιστεύουν ότι τα 28 δισ. ευρώ δεν θα διοχετευθούν στην πραγματική οικονομία, αλλά θα τα επωφεληθούν μόνο οι τράπεζες.
- Κατά το 92% επικρίνουν τις τράπεζες που έσπευσαν να ανακοινώσουν αναπροσαρμογές στους όρους δανεισμού, ενώ κατά το 88,5% πιστεύουν ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα για όσες απ’ αυτές δεν συμμορφωθούν.
Ενδιαφέρον έχουν και οι απαντήσεις στο ερώτημα για τη διάρκεια της κρίσης. Το 56,7% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι η κρίση θα διαρκέσει ως το 2010 ή το 2011, αλλά γύρω στο 15% ότι η διάρκειά της θα ξεπεράσει τα 4 ή 5 χρόνια. Οι πλέον αισιόδοξοι, περίπου 24,2%, ευελπιστούν ότι μέσα σε έναν χρόνο θα ισορροπήσουν τα πράγματα.
