Μήνας: Απρίλιος 2008

Στις τεράστιες φάρμες της περιφέρειας Γιουνάν στη νοτιοδυτική Κίνα οι εργαζόμενοι σε ειδικές μονάδες πληρώνονται 25 δολάρια τον μήνα για να συλλέγουν τριαντάφυλλα από απέραντα θερμοκήπια, να τα καθαρίσουν από τα αγκάθια και τα φύλλα τους με τα χέρια και να τα τυλίγουν σε χαρτί ή πλαστικό, έτοιμα προς εξαγωγή. Τα τριαντάφυλλα χωρίς αγκάθια και πολλά φύλλα είναι ελαφρότερα και, συσκευασμένα, καταλαμβάνουν μικρότερο όγκο μειώνοντας το κόστος της αερομεταφοράς.

Πρόσφατα, ξεκίνησαν οι οργανωμένες εξαγωγές στις ΗΠΑ και μερικά από τα λουλούδια κατέληξαν στο Λος ‘Αντζελες, σε συσκευασίες δώρων μαζί με μπουκάλια κρασιού, ενώ κάποια άλλα θα ταξιδέψουν μέχρι την Ολλανδία για να πωληθούν σε δημοπρασία. Στη χώρα της τουλίπας, παρά την… εθνική περηφάνια για τα ανθοκομικά εγχώρια προϊόντα, τίποτε δεν περιορίζει τη ζήτηση φθηνών κινεζικών λουλουδιών. Το ίδιο, άλλωστε, συμβαίνει σε όλον τον κόσμο, γιατί όχι και στην Ελλάδα.

Η κίτρινη εισβολή

Αν πριν από μερικά χρόνια κάποιος έλεγε ότι «θα έρθει η ώρα που οι ‘Ελληνες θα βάζουν στο πιάτο τους ντολμαδάκια φτιαγμένα σε κάποια μακρινή επαρχία της Κίνας, ή ότι τα φιστίκια Αιγίνης θα έρχονται αεροπορικώς από το… Πεκίνο», το λιγότερο, θα τον έπαιρναν για τερατολόγο. Αλλά στην πραγματικότητα σήμερα αυτό ακριβώς συμβαίνει. Στα σπίτια πλέον των περισσότερων Ελλήνων λειτουργούν ηλεκτρικές συσκευές, παιχνίδια, ρούχα και έπιπλα «made in China». Πολύ περισσότερο, η κινεζική εισβολή δεν σταμάτησε εδώ. Μέσα στο 2007 οι συμπατριώτες μας έφαγαν 7,5 τόνους κινέζικα ντολμαδάκια και μαγείρεψαν χιλιάδες τόνους όσπρια από την χώρα του «κόκκινου δράκου».

Μεγάλη ώθηση στις εισαγωγές τέτοιων προϊόντων έδωσε η λειτουργία -από τις 9 Απριλίου του 2006- απευθείας εμπορικής ναυτιλιακής γραμμής μεταξύ Ελλάδας και Κίνας, αλλά και το επιχειρηματικό δαιμόνιο των Κινέζων, που προσαρμόζουν την παραγωγή τους στις ανάγκες και στις συνήθειες ενός εκάστου λαού, με στόχο να αυξήσουν το εμπορικό τους πλεόνασμα. ‘Ετσι, σύμφωνα με τα στοιχεία των ελληνικών τελωνείων, ένα εκατομμύριο τόνοι τροφίμων έφτασαν στη χώρα μας από την Κίνα μόνο μέσα στο 2007, όταν το αντίστοιχο μέγεθος το 2005 ήταν έως 40% μικρότερο.

Απίστευτο και όμως αληθινό: Το πιο δημοφιλές κινέζικο προϊόν που καταναλώνεται στη χώρα μας είναι τα φιστίκια… Αιγίνης! Μόνο μέσα σε έναν μήνα, τον Ιανουάριο του 2007, είχαν φτάσει στη χώρα μας 112.954 κιλά φιστίκια, σύμφωνα με τα στοιχεία της Νομαρχίας Πειραιά. Επίσης, τον Απρίλιο του 2007 εισήχθησαν από την Κίνα 20.000 κιλά κατεψυγμένο κουνουπίδι και 22.500 κιλά σκόρδα, ενώ στο δίμηνο Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου της περασμένης χρονιάς εισήχθησαν 40.000 κιλά κατεψυγμένες μπάμιες! Τον Δεκέμβριο εισήχθησαν 33.000 κιλά ρίγανη, 8.680 κιλά σκόρδο και άλλα 28.000 κιλά διάφορα μπαχαρικά.

Το μοναδικό τρόφιμο που δεν εισάγεται πλέον, αν και στο παρελθόν γίνονταν εισαγωγές του, είναι το… ρύζι, κι αυτό διότι οι Κινέζοι παραγωγοί καλλιεργούν μεταλλαγμένο ρύζι, η εισαγωγή του οποίου απαγορεύεται στην ΕΕ.
«Τα τελευταία χρόνια οι εισαγωγές προϊόντων από την Κίνα προς το λιμάνι του Πειραιά έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά», επισημαίνει ο νομάρχης Πειραιά, κ. Γιάννης Μίχας. «‘Ερχονται προϊόντα κάθε είδους. Για παράδειγμα, μόνο τον Ιανουάριο του 2007 εισήχθηκαν στην Ελλάδα από το λιμάνι του Πειραιά 198.000 κιλά κινέζικα φασόλια. Συνολικά, πέρυσι έφτασαν στη χώρα μας από τη Κίνα 2.765 τόνοι φασόλια». ‘Ομως, όπως λέει ο κ. νομάρχης, ο οποίος είναι αρμόδιος για τους έλεγχους των τροφίμων στο λιμάνι του Πειραιά, «οι έλεγχοι λίγες φορές εντόπισαν ακατάλληλα τρόφιμα από τη μακρινή αυτή χώρα».

Εμπορικό έλλειμμα 1,69 δισ. ευρώ

Οι εισαγωγές κινεζικών προϊόντων στην Ελλάδα ήταν και -όπως δείχνουν όλα τα στοιχεία- παραμένουν υπερδιπλάσιες των ελληνικών εξαγωγών. Την περίοδο 2000-2006 έφτασαν τα 1,82 δισ. ευρώ, με το 80% των εισαγόμενων προϊόντων να αφορά σε μεταποιημένα προϊόντα.

Αν και τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση των ελληνικών εξαγωγών προς την Κίνα -περίπου 124 εκατ. ευρώ το 2006, έναντι μόλις 33 εκατ. ευρώ το 2000-, εντούτοις το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας μας με την Κίνα όχι μόνο παρέμεινε ελλειμματικό, αλλά το έλλειμμα εμφανίζεται διευρυμένο κατά 1,69 δισ. ευρώ, έναντι 724 εκατ. ευρώ το 2000. Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε και το 2007, οπότε, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου στο εννεάμηνο του 2007 ήταν αυξημένο κατά 12,8% (26,41 δισ. ευρώ), έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2006.

Η συνολική αξία των εισαγωγών κινεζικών προϊόντων κατά το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου του 2007 ανήλθε στο ποσό των 41,36 δισ. ευρώ, έναντι 37,86 δισ. ευρώ το εννεάμηνο του 2006, παρουσιάζοντας αύξηση 9,2%. Αντίστοιχα, η συνολική αξία των εξαγωγών μας προς την Κίνα το εννεάμηνο πέρυσι ανήλθε στο ποσό των 12,667 δισ. ευρώ, αυξημένη κατά 2,7% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2006.

Σημειώνουμε ότι μέσα στο διάστημα 2000-2006 η Κίνα «σκαρφάλωσε» στην 6η θέση μεταξύ των χωρών που πραγματοποιούν τις περισσότερες εξαγωγές προς την Ελλάδα από την 10η θέση που κατείχε στην αρχή της περιόδου. Τα βασικότερα προϊόντα «made in China» που εισάγονται στην ελληνική αγορά αφορούν σε παιχνίδια, είδη ένδυσης και υπόδησης, έπιπλα, είδη ταξιδιού, ηλεκτρικές συσκευές, φωτιστικά, ηλεκτρολογικό εξοπλισμό και εργαλεία. Για την ώρα, οι εισαγόμενες ποσότητες κινεζικών τροφίμων στην Ελλάδα είναι ακόμη σχετικά περιορισμένες, αλλά τα τελευταία χρόνια εμφανίζουν σταθερά αύξουσα δυναμική. Η «χώρα του κόκκινου δράκου» αναλαμβάνει πια και τη διατροφή μας.

Το κινεζικό «χτυπά» την ΕΕ

Φυσικά, τα κινεζικά προϊόντα δεν έχουν στόχο μόνο την αγορά της Ελλάδας στην ΕΕ. Η Κίνα, ενώ το 2000 ήταν ο τέταρτος σε μέγεθος εμπορικός εταίρος της ΕΕ, ήδη από το 2003 έχει αναρριχηθεί στη δεύτερη θέση, μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat.

Μεταξύ του 2000 και του 2006 το εμπόριο προϊόντων ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ και την Κίνα αυξήθηκε περισσότερο από 150%, ενώ η αξία των ευρωπαϊκών εξαγωγών έφτασε τα 64 δισ. ευρώ το 2006, έναντι 26 δισ. ευρώ το 2000. Αντίθετα, η αξία των εισαγωγών κινεζικών προϊόντων σχεδόν τριπλασιάστηκε και διαμορφώθηκε το 2006 στα 195 δισ. ευρώ, έναντι 75 δισ. ευρώ το 2002. Είναι χαρακτηριστικό είναι ότι το 2006 η Κίνα αντιπροσώπευε το 6% των εξαγωγών της ΕΕ και το 14% των εισαγωγών της.

Μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ, το 2006 η Γερμανία ήταν ο μεγαλύτερος εξαγωγέας προς την Κίνα (27 δισ. ευρώ) και ακολουθούσε η Γαλλία (8 δισ. ευρώ) και η Ιταλία (6 δισ. ευρώ). Η Γερμανία ήταν, επίσης, ο μεγαλύτερος εισαγωγέας κινεζικών προϊόντων (43 δισ. ευρώ), ενώ την ακολουθούσε η Ολλανδία (31 δισ. ευρώ). Σημειώνουμε ότι το 2006 όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ εμφάνισαν εμπορικά ελλείμματα με την Κίνα. Τα μεγαλύτερα διαπιστώθηκαν στην Ολλανδία (-28 δισ. ευρώ) και στη Βρετανία (-24 δισ. ευρώ).

Σημειώνουμε, επίσης, ότι το 2006 περισσότερο από το ήμισυ των ευρωπαϊκών εξαγωγών προς την Κίνα αφορούσε σε προϊόντα μηχανολογικού εξοπλισμού και αυτοκίνητα, ενώ οι βασικές εισαγωγές της ΕΕ από την Κίνα αφορούσαν σε υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα και ψηφιακές φωτογραφικές κάμερες.

Η ασφάλεια είναι υπόθεση και των εισαγωγέων

‘Εως και το 50% των επικίνδυνων ηλεκτρικών συσκευών ή άλλων προϊόντων που εντοπίζονται στις αγορές της ΕΕ είναι κινεζικής προέλευσης. Σύμφωνα με τον δείκτη Rapex της ΕΕ, το 85% των παιχνιδιών που αποσύρθηκαν το 2007, είτε γιατί δεν πληρούσαν τις προδιαγραφές που θέτει η ‘Ενωση είτε γιατί κρίθηκαν επικίνδυνα για την ασφάλεια των παιδιών, ήταν από την Κίνα. «Το να ρίχνουμε, όμως, όλη την ευθύνη στους Κινέζους είναι άδικο», λέει παράγοντας του Υπουργείου Ανάπτυξης προσθέτοντας: «Για παράδειγμα, στις ηλεκτρικές συσκευές την ευθύνη την έχει και ο εισαγωγέας, σύμφωνα με τον κανονισμό της ΕΕ… Οι έλεγχοι, δυστυχώς, γίνονται δειγματοληπτικά, συνεπώς η κοινωνική ευθύνη του επιχειρηματία παίζει σημαντικό ρόλο».

Πριν στείλουν τα προϊόντα τους στις Δυτικές αγορές τόσο οι Κινέζοι παραγωγοί όσο και οι εταιρείες που παραγγέλνουν προϊόντα σε κινεζικά εργοστάσια πρέπει να παίρνουν πιστοποιητικό ελέγχου ποιότητας από κάποιο διαπιστευμένο εργαστήριο στην Κίνα. Στην πράξη, λένε άνθρωποι της αγοράς, «τα πιστοποιητικά αυτά πολλές φορές δίνονται χωρίς να έχει προηγηθεί ουσιαστικός έλεγχος. Η κατάσταση είναι κυριολεκτικά δραματική, όταν πρόκειται για χύμα προϊόντα ή για αντίγραφα επώνυμων μαρκών».

«Ο ‘Ελληνας καταναλωτής πρέπει να γνωρίζει ότι για κάθε Κινέζο εξαγωγέα υπάρχει ένας Ευρωπαίος εισαγωγέας, που -κυρίως αυτός- είναι υποχρεωμένος να τηρεί την ευρωπαϊκή νομοθεσία», τονίζει η κυρία Ευαγγελία Κεκελέκη, γενική γραμματέας του Κέντρου Προστασίας Καταναλωτή (ΚΕΠΚΑ). ‘Ομως, τι κι αν επιβάλλεται κάθε εισηγμένο προϊόν να φέρει τα στοιχεία του διακινητή του; Χιλιάδες είδη κυκλοφορούν χωρίς ενδείξεις. Την ίδια ώρα στην ΕΕ συζητείται η επιβολή κυρώσεων στις εταιρείες που λανσάρουν επικίνδυνα προϊόντα -«μόνον έτσι είναι σίγουρο ότι θα τα ελέγχουν πριν τα κυκλοφορήσουν», υποστηρίζουν ορισμένοι. Πολύ περισσότερο, αφού, όπως διαπιστώνεται, μόλις 10 στα 100 προϊόντα, για τα οποία οι προμηθευτές τους ανακοινώνουν την απόσυρσή τους, επιστρέφουν στα χέρια τους.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με το ψήφισμα της 26ης Σεπτεμβρίου 2007 για την ασφάλεια των παιχνιδιών, καλεί τα κράτη-μέλη της ‘Ενωσης να ενισχύσουν την συνεργασία τους με τις αρμόδιες αρχές των τρίτων χωρών και της Κίνας, που συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγάλων εξαγωγέων προς την ΕΕ, και ειδικότερα με την Γενική Υπηρεσία Ποιοτικής Εποπτείας, Ελέγχου και Καραντίνας της Κίνας, παρέχοντάς τους τεχνική βοήθεια, ώστε να εφαρμόζονται οι κανόνες υγείας και ασφάλειας.

Τέλος τα φθηνά απ’ την Κίνα;

Οι δυτικές φίρμες «made China» δεν έχουν πλέον πολλές επιλογές. Κάνουν πίσω, δείχνοντας έτοιμες να πληρώσουν περισσότερα στους Κινέζους παραγωγούς, ώστε να διασφαλίσουν ένα minimum αποδεκτής ποιότητας για τα προϊόντα τους. ‘Ενα μέρος της σχετικής αύξησης του κόστους τους περνά στους καταναλωτές. Η αμερικανική Μattel, που έγινε στόχος επικρίσεων λόγω των ανακλήσεων παιχνιδιών της -ανακλήσεων που πέρυσι της κόστισαν περί τα 30 εκατ. δολάρια- ανακοίνωσε πως το κόστος παραγωγής της το πρώτο εξάμηνο του 2007 αυξήθηκε κατά 8%, σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2006. Εξάλλου, η αύξηση του κόστους των υλικών, λόγω της ανόδου τιμών του πετρελαίου, αλλά και της εργασίας στην Κίνα επηρεάζει πλέον σχεδόν όλους του κλάδους παραγωγής.

Μερικά από τα προβλήματα που εντοπίζονται στην ποιότητα κινεζικών προϊόντων οφείλονται στις φθηνές και κακής ποιότητας πρώτες ύλες, στην έλλειψη στάνταρ παραγωγής, στον πρόχειρο σχεδιασμό των προϊόντων και στις πιέσεις των παραγγελιοδόχων δυτικών εταιρειών να παραλαμβάνουν το συντομότερο και σε μεγάλες ποσότητες. Στις ΗΠΑ πρόσφατα ανακλήθηκαν μεγάλες ποσότητες ακατάλληλων τροφίμων κινεζικής προέλευσης -ανάλογα περιστατικά σημειώνονται καθημερινά στην Ευρώπη.

Το αρνητικό κλίμα που δημιουργείται διεθνώς για την ποιότητα των κινεζικών προϊόντων θορύβησε την κινεζική κυβέρνηση, η οποία φοβάται την απώλεια του κινεζικού πλεονεκτήματος, ενός εμπορικού πλεονάσματος της τάξης των 250 δισ. δολαρίων -δηλαδή, όσο περίπου το ΑΕΠ της Ελλάδας. ‘Ετσι, σχεδιάζει επενδύσεις 1,1 δισ. δολαρίων έως το 2010 για τη δημιουργία, μεταξύ των άλλων, στρατιάς ελεγκτών που θα αναλάβει το «κρησάρισμα» της κινεζικής παραγωγής προϊόντων που προορίζονται για τις διεθνείς αγορές, ώστε να διασφαλιστεί η ελάχιστη απαιτούμενη ποιότητά τους.

Πρόσφατα επίσημα στοιχεία για τις πωλήσεις κρέατος στη χώρα μας δεν υπάρχουν, σύμφωνα όμως με εκτιμήσεις, η κατανάλωση του προϊόντος τα τελευταία 40 χρόνια στην ελληνική αγορά έχει τριπλασιαστεί. Στο διάγραμμα 3 καταγράφεται η μέση κατανάλωση κρέατος ανά είδος την περίοδο 1983-2002 σε ποσοστά. Τα μερίδια αυτά αντιστοιχούν στις εξής ποσότητες: 262.760 τόνοι χοιρινού κρέατος, 216.639 τόνοι βόειου κρέατος, 184.724 τόνοι πουλερικών, 143.454 τόνοι αιγοπρόβειου κρέατος, 60.992 τόνοι παραπροϊόντων κρέατος και 7.974 τόνοι προϊόντων λοιπών κρεάτων.

‘Οπως εκτιμάται, επίσης, στις αγορές κρέατος διατίθεται περίπου το 25% των δαπανών του μέσου ελληνικού νοικοκυριού για τρόφιμα, ενώ 8 στους 10 καταναλωτές αγοράζουν κρέας τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα. Η ημερήσια κατανάλωσή του στη χώρα μας υπολογίζεται ότι ανέρχεται περίπου στα 100 γρμ, ποσότητα που θεωρείται ρεκόρ.

Ακραίοι στην καταναλωτική συμπεριφορά τους, οι ‘Ελληνες μπορεί να αντιδρούν άμεσα στα κρούσματα των εκάστοτε διατροφικών σκανδάλων -πολλά από τα οποία αφορούν στο κρέας- αλλά σύντομα επανακάμπτουν δριμύτεροι στην κατανάλωση του «ένοχου» προϊόντος. Χοιρινό, μοσχάρι και πουλερικά είναι τα τρία είδη του κρέατος με τις υψηλότερες πωλήσεις όλον τον χρόνο, ενώ το αρνί και το κατσίκι παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ζήτηση κατά τις περιόδους των μεγάλων γιορτών, κυρίως του Πάσχα.

Παρά την αύξηση των πωλήσεων των σούπερ μάρκετ στη συγκεκριμένη κατηγορία τα τελευταία χρόνια, οι ‘Ελληνες εξακολουθούν να διατηρούν ιδιαίτερες σχέσεις εμπιστοσύνης με το κρεοπωλείο της γειτονιάς. Ταυτόχρονα, δεν είναι λίγοι οι καταναλωτές που παραγγέλνουν κρέας «από το χωριό», με την πεποίθηση ότι «το ντόπιο είναι ποιοτικά καλύτερο». Αυτό, μάλιστα, διαπιστώνεται ότι συμβαίνει ανεξαρτήτως του κοινωνικού και μορφωτικού επιπέδου ή της ηλικίας των καταναλωτών. Η εν λόγω τάση έρχεται σε αντίθεση με τα ισχύοντα στην υπόλοιπη Ευρώπη, όπου προτιμώνται τα προϊόντα που παράγονται και τυποποιούνται σε μεγάλες μονάδες παραγωγής.

Το σούπερ μάρκετ αυξάνει τα μερίδιά του

Το ανεξάρτητο ειδικευμένο κρεοπωλείο εξακολουθεί να κατέχει την πρωτοκαθεδρία στις πωλήσεις του κρέατος. Ωστόσο, το μερίδιό του υποχωρεί σταδιακά με την πάροδο του χρόνου. Παράγοντες της αγοράς το προσδιορίζουν σήμερα γύρω στο 65%, ενώ το υπόλοιπο 35% το μοιράζονται οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Πριν από μια πενταετία, η αντίστοιχη σχέση μεριδίων εκτιμάται ότι ήταν 75%/25%. Πάντως, η αναλογία αυτή σε μεγάλο βαθμό διαφοροποιείται από περιοχή σε περιοχή. Ειδικότερα, τα μερίδια των σούπερ μάρκετ είναι σαφώς πιο ενισχυμένα στα μεγάλα αστικά κέντρα, κυρίως στην Αττική, πράγμα ευνόητο, αν ληφθεί υπόψη ότι σε ένα περιβάλλον αποξένωσης των ανθρώπων ο καταναλωτής έχει περισσότερους λόγους να εμπιστεύεται το επώνυμο τυποποιημένο προϊόν κρέατος του σούπερ μάρκετ απ’ ότι το προϊόν του άγνωστου, στις περισσότερες περιπτώσεις, κρεοπώλη.

Προς το παρόν, τα καθιερωμένα ανεξάρτητα και «ποιοτικά» κρεοπωλεία, που πληρούν υψηλά κριτήρια εξυπηρέτησης, ποιότητας και καθαριότητας, δεν φαίνεται να έχουν υποστεί μείωση μεριδίου αγοράς, εν αντιθέσει προς τα μικρά κρεοπωλεία, που δεν προσφέρουν ανάλογες υπηρεσίες.

Σε “σκαφάκι” ή στον πάγκο;

Το μερίδιο που έχουν τα «σκαφάκια» στις πωλήσεις νωπού κρέατος στα σούπερ μάρκετ διαφοροποιείται έντονα ανάλογα με τη στρατηγική της εκάστοτε αλυσίδας (άλλες επενδύουν κυρίως στη συσκευασία του κρέατος κι άλλες στον κλασικό πάγκο κοπής, χάριν του χτισίματος σχέσεων εμπιστοσύνης με τον πελάτη κατά το πρότυπο του παραδοσιακού κρεοπωλείου) και κυμαίνεται μεταξύ του 10% και του 60% επί του συνόλου της διάθεσης νωπού κρέατος από τα σούπερ μάρκετ.

Το “σκαφάκι” προσφέρει ορισμένα πρακτικά πλεονεκτήματα για τον καταναλωτή (ευκολία και ταχύτητα επιλογής) παρέχοντας, ίσως, περισσότερες εγγυήσεις για την υγιεινή του προϊόντος, ωστόσο επιβαρύνει το τελικό κόστος του.

Η αγορά της κρεοφαγίας

Η κατανάλωση του μοσχαρίσιου κρέατος στην Ελλάδα δεν σταμάτησε να αυξάνεται ούτε μετά την τελευταία κρίση της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας. Μάλιστα, σύμφωνα με στοιχεία του Sopexa, από το 2001 και μετά η κατανάλωση επανήλθε στα προ της κρίσης επίπεδα. Ο ‘Ελληνας δείχνει ιδιαίτερη προτίμηση στο μοσχαρίσιο κρέας, αναγνωρίζοντας και με το παραπάνω τη διατροφική του αξία, ωστόσο η κατανάλωσή του έπεται εκείνης του χοιρινού. Οι περισσότεροι, όπως διαπιστώνεται, καταναλώνουν μοσχαρίσιο κρέας εκτός σπιτιού, καθώς το μαγείρεμά του θεωρείται μάλλον δύσκολο.

Το πρώτο εξάμηνο του 2007, σύμφωνα με στοιχεία του Sopexa, η κατανάλωση μοσχαρίσιου κρέατος στη χώρα μας άγγιξε τους 83.990 τόνους. Η ζήτησή του τα επόμενα χρόνια προβλέπεται ότι θα σταθεροποιηθεί, καθώς ήδη αγγίζει το υψηλότερο όριό της.
Επί του συνόλου των εισαγωγών μοσχαρίσιου κρέατος στην Ελλάδα, οι οποίες καλύπτουν περίπου το 67% της εγχώριας ζήτησης, οι εισαγωγές γαλλικού μοσχαρίσιου κρέατος κατέχουν μερίδιο 62,82%. Η γαλλικές εισαγωγές μοσχαρίσιου κρέατος καλύπτουν περίπου το 42,1% της εγχώριας ζήτησης, σε συνθήκες όπου η εγχώρια παραγωγή καλύπτει μόλις το 1/3 (33%) της ετήσιας ζήτησης. Από το υπόλοιπο 24,9% περίπου το 20,4% καλύπτεται από άλλες χώρες της ΕΕ.

Τα τελευταία χρόνια, σε ορισμένες αλυσίδες διατίθενται και άλλα είδη κρέατος, όπως κρέας από κυνήγι ή από εκτρεφόμενα είδη που δεν καταναλώνονται ευρέως (πχ στρουθοκάμηλος). Τα μερίδια αγοράς τους είναι, βεβαίως, πολύ μικρά, αλλά η ζήτησή τους, που αποδίδεται στις διατροφικές μόδες, είναι ανοδική, ιδιαίτερα σε εορταστικές περιόδους.

Μια πρωτοεμφανιζόμενη υποκατηγορία στην αγορά του προϊόντος είναι το κρέας που προέρχεται από κοπάδια τα οποία έχουν εκτραφεί με βιολογικές τροφές. Το μερίδιό της είναι επίσης μικρό, ενώ οι τιμές της σημαντικά υψηλότερες του κρέατος ζώων «συμβατικής» εκτροφής, ωστόσο σε ορισμένες αλυσίδες οι πωλήσεις της ενισχύονται με ρυθμούς της τάξης του 30%-35%.

Σε ανάπτυξη βρίσκονται και οι πωλήσεις των έτοιμων και ημιέτοιμων κατεψυγμένων γευμάτων που περιλαμβάνουν κρέας (προϊόντων, δηλαδή, που είτε χρειάζονται απλώς ψήσιμο είτε την προσθήκη κάποιων υλικών, όπως λαδιού ή σάλτσας), στο πλαίσιο των γενικότερων τάσεων ενίσχυσης της αγοράς των γευμάτων που προσφέρουν εύκολες και γρήγορες λύσεις προετοιμασίας τους στους καταναλωτές.

Το κατεψυγμένο κρέας αποτελεί ξεχωριστή κατηγορία -και μάλιστα «από τις πιο παρεξηγημένες στην ελληνική αγορά»-, επισημαίνουν στελέχη του κλάδου κρέατος. Το μερίδιό της είναι μικρό. Αν και συγκεκριμένα στοιχεία δεν υπάρχουν, το ποσοστιαίο μέγεθός του στο σύνολο της αγοράς του προϊόντος εκτιμάται ότι είναι μονοψήφιο, δεδομένου ότι οι ‘Ελληνες καταναλωτές δεν εμπιστεύονται το κατεψυγμένο κρέας, σε μεγάλο πλέον βαθμό λόγω προκατάληψης σε σχέση με την ποιότητά του.

“‘Ο,τι πληρώνεις αγοράζεις”
Η τιμή του κρέατος αξιολογείται ως δεύτερη ή τρίτη παράμετρος στο «δέντρο» της απόφασης για την αγορά κρέατος. Ο ‘Ελληνας καταναλωτής δεν κάνει εκπτώσεις στην ποιότητα του κρέατος που καταναλώνει χάριν της τιμής. Γι’ αυτό οι προμηθευτές και οι λιανέμποροι είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στο είδος των προωθητικών ενεργειών στα προϊόντα της κατηγορίας. Οι καταναλωτές είναι δύσπιστοι στις προσφορές τιμής στο κρέας, καθώς θεωρούν ότι η τιμή του συνδέεται άμεσα με την ποιότητά του. ‘Ετσι, επιλέγονται άλλες τακτικές προώθησης, όπως συμμετοχή στα φυλλάδια των αλυσίδων, προσφορές δώρων κλπ.

 ‘Αγχη γιγαντισμού στην παγκόσμια αγορά κρέατος

Οι τιμές του κρέατος παγκοσμίως έχουν αυξητική τάση, κι αυτό δεν συνδέεται μόνο με την αύξηση της κατανάλωσής του στις χώρες του «τρίτου κόσμου», λόγω ανόδου του βιοτικού τους επιπέδου. Η φρενήρης αναζήτηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας, που οδήγησε στη ραγδαία αύξηση της παραγωγής των βιοκαυσίμων, είχε αποτέλεσμα τη σημαντική ανατίμηση των δημητριακών, άρα και των ζωοτροφών. Κατ’ επέκταση, αυξάνονται σταδιακά οι τιμές του κρέατος, πράγμα, ωστόσο, το οποίο δεν είναι ακόμα αισθητό στην εγχώρια αγορά.

Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ για την παγκόσμια ζήτηση του προϊόντος, ενώ το 1961 είχαν διατεθεί σε όλον τον κόσμο περίπου 71 εκατ. τόνοι κρέατος, πέρυσι η παγκόσμια παραγωγή του έφτασε τα 284 εκατ. τόνους. Μάλιστα, την τελευταία εικοσαετία η ζήτησή του στις αναπτυσσόμενες χώρες διπλασιάστηκε, ενώ γενικότερα, όπως υπολογίζεται, η παγκόσμια κατανάλωση κρέατος ως το 2050 θα διπλασιαστεί! Αυτό θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, αν ληφθεί υπόψη ότι το 30% της παγκόσμιας έκτασης, που δεν καλύπτεται από πάγους, συνδέεται με την εκτροφή ζώων για την παραγωγή κρέατος, η οποία ευθύνεται για το ένα πέμπτο των αερίων του θερμοκηπίου! Σημειώνεται ότι το 70% της παγκόσμιας παραγωγής κρέατος αφορά σε χοιρινό κρέας και πουλερικά κι ότι το ήμισυ της χοιροπαραγωγής και τα ? της παραγωγής πουλερικών είναι βιομηχανοποιημένα.

Ζωική παραγωγή και κατανάλωση κρέατος στην Ελλάδα

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (2005) του FAO (Διεθνής Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας), η εγχώρια ζωική παραγωγή κατανέμεται ως εξής: 

• Πρόβειο κρέας: 81.000 εκατ. τόνοι. 
• Πουλερικά: 133.740 εκατ. τόνοι. 
• Χοιρινό: 132.405 εκατ. τόνοι. 
• Βοδινό κρέας: 56.000 εκατ. τόνοι. 
• Αβγά: 105.000 εκατ. τόνοι.

Στην Ελλάδα εκτρέφεται το 6% των προβάτων όλης της Ευρώπης, το 30% των αιγών και μόλις το 0,4% των βοοειδών και το 0,5% των χοίρων. Είναι προφανής, λοιπόν, η σημασία της αιγοπροβατοτροφίας για την ελληνική οικονομία. Χαρακτηριστικά, στην ΕΕ η χώρα μας κατατάσσεται στην πέμπτη θέση στην εκτροφή προβάτων και στην πρώτη στην εκτροφή αιγών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του FAO, η μέση ετήσια κατανάλωση ανά άτομο στη χώρα μας είναι για το βόειο κρέας περίπου 19 κιλά, για το αιγοπρόβειο κρέας περίπου 13 κιλά, για το χοιρινό κρέας περίπου 30 κιλά, για το κρέας των πουλερικών περίπου 20 κιλά και για το νωπό αγελαδινό γάλα περίπου 40 κιλά.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος 371 του περιοδικού “σελφ σέρβις” (εκδόσεις Comcenter).