Ανανεωμένο το My Market στον Ωρωπό

Το πλήρως ανακαινισμένο κατάστημα My Market, με χώρους πώλησης σήμερα συνολικού εύρους 1.700 τμ σε ένα επίπεδο, διευρυμένους κατά 600 τμ μετά την ανακατασκευή του, ειδικά τμηματοποιημένους ανά κατηγορία προϊόντων και με άρτια σήμανση, διαθέτει τμήματα επικεντρωμένα στην προσφορά φρέσκων προϊόντων (τμήματα κρεοπωλείου, οπωροπωλείου, τυριών και αλλαντικών), ενώ προσφέρει μεγάλη ποικιλία συσκευασμένων τροφίμων και προϊόντων γενικής χρήσης.

Το My Market Ωρωπού, με υπερσύγχρονο εξοπλισμό και άνετους στεγασμένους χώρους στάθμευσης 84 θέσεων, απασχολεί 50 υπαλλήλους. Τη διεύθυνσή του ασκεί ο κ. Άλκης Αποστολόπουλος.

Το δίκτυο My Market, ο τομέας λιανικής της Μετρό ΑΕΒΕ, αριθμεί σήμερα 42 καταστήματα. Ο τζίρος της Μετρό το 2006 ανήλθε στα 550 εκατ. ευρώ (προ ΦΠΑ), αυξημένος κατά 10% σε σχέση με το 2005.

ΕΛΕΤΑ: Παρουσία σε 50 νομούς

Έτσι, ο αριθμός των καταστημάτων του ομίλου, με διασπορά σε 50 από τους 52 νομούς της χώρας, έφτασε τα 565. Στο μεταξύ, εξελίσσεται με αμείωτο ρυθμό το πρόγραμμα ανακαίνισής τους κατά το πρότυπο της επωνυμίας proton, αφού ήδη έχουν “μετασχηματιστεί” περισσότερα από 130. Εντός του Ιουλίου ολοκληρώθηκε η ανακαίνιση πέντε ακόμα μονάδων. Πρόκειται για τα καταστήματα των εταιρειών Παργιανός Γ. & ΣΙΑ ΟΕ (Κιλκίς), Τροφοδοτική Λύκου ΟΕ (Χαλκίδα), Καραγεώργου Γ. (Καμάρι Κορινθίας), Φίλης Χ. (Σπέτσες) και Καψίμαλης Κ. (Δάφνη-Τρόπαια Αρκαδίας). Σημειώνεται, τέλος, ότι τα προϊόντα PL επωνυμίας proton ήδη φτάνουν συνολικά τους 320 κωδικούς.

Ο Ram Charan στην Αθήνα από την KPMG

Για περισσότερα από 35 χρόνια o Ram Charan είναι σύμβουλος σε εκατοντάδες επιτυχημένους CEOs εταιρειών, βοηθώντας τις ηγετικές τους ομάδες να διαμορφώνουν και να εφαρμόζουν αποτελεσματικά την επιχειρηματική στρατηγική τους. Συγγραφέας του βιβλίου “Execution: The Discipline of Getting Things Done”, έχει δημοσιεύσει δεκάδες άρθρα στο Harvard Business Review, στο Fortune, στο περιοδικό TIME, στο Leader to Leader και στην USA Today.

Στην ημερίδα ο Ram Charan, βασιζόμενος στο best seller βιβλίο του “Profitable Growth is Everyone’s Business: 10 tools you can use Monday morning”, θα αναλύσει το ζήτημα της Κερδοφόρας Ανάπτυξης και θα προσφέρει πρακτικές συμβουλές σχετικά με τον εντοπισμό και την εκμετάλλευση των επιχειρηματικών ευκαιριών που οδηγούν στη διαρκή κερδοφόρα ανάπτυξη.

Σούπερ μάρκετ: Θετικές οι εξελίξεις στις ημέρες πιστώσεων

Αυτή η εξέλιξη, απόλυτα θετική για τον κλάδο, παγιώθηκε -τουλάχιστον μέχρι σήμερα- παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες των προμηθευτών, κυρίως των μεγάλων πολυεθνικών, που στόχευσαν στη μείωση των πιστώσεων (μείωση του χρόνου πληρωμής), παρέχοντας μεγαλύτερες εκπτώσεις. Ταυτόχρονα, τα σούπερ μάρκετ πλαγιοκοπήθηκαν από την οδηγία της ΕΕ και τον νόμο που ψήφισε η ελληνική βουλή για την θεμελίωση του δικαιώματος του προμηθευτή να απαιτεί την καταβολή τόκων, όταν παραβιάζεται ο συμβατικός χρόνος πληρωμής ή παρατείνεται πέραν των 60 ημερών. Το εγχείρημα δεν έφερε αποτέλεσμα. Η αγορά το αντιπαρήλθε!

Η επιδίωξη των προμηθευτών για μείωση των ημερών πίστωσης έχει μόνο προσωρινά ανασταλεί. Οι μεγάλοι πολυεθνικοί κολοσσοί, βιομηχανίες και χονδρέμποροι, με μεγάλη δύναμη και μακροχρόνιες στρατηγικές, εφαρμόζουν χρηματοοικονομικά μοντέλα παγκόσμιας εμβέλειας, διαφοροποιούμενα συγκυριακά κατά περιφέρεια και χώρα. Εντύπωσή μας είναι ότι το θέμα, αργά ή γρήγορα, με άλλη ευκαιρία, ξαναζεσταμένο, θα σερβιριστεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, με στόχο τη σύγκλιση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα, που αντιπροσωπεύουν πολύ κατώτερους των δικών μας μέσους όρους. Να σημειωθεί πως ένα από τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν για την άσκηση πίεσης προς τα σούπερ μάρκετ είναι και οι έρευνες, που πραγματοποιήθηκαν το 2005 σε μεγάλο πλήθος λιανεμπορικών επιχειρήσεων από όλους τους κλάδους, και που έδειξαν πως:

  • Ο μέσος χρόνος εξόφλησης των λογαριασμών ήταν 156 ημέρες. 
  • Ο μέσος χρόνος είσπραξης των λογαριασμών (Πελατών – Χρεωστών) ήταν 132 ημέρες.

Προφανώς, οι έρευνες ήταν προσανατολισμένες στις βιομηχανίες και τους χονδρέμπορους  -ή έγιναν κατά παραγγελία τους- γι’ αυτό και τα αποτελέσματά τους δεν συμπίπτουν με τα αποτελέσματα των εταιρειών σούπερ μάρκετ. Η πραγματικότητα που ισχύει στον κλάδο των σούπερ μάρκετ είναι γνωστή. Το ζήτημα, όμως, των ημερών εξόφλησης των λογαριασμών έχει πολλές παραμέτρους και γι’ αυτόν τον λόγο μια μονομερής ανάλυσή του οδηγεί σε πρόχειρα και μονοδιάστατα αποτελέσματα.

Τα αποθέματα

Οι πιστώσεις προμηθευτών είναι σκόπιμο να εξετάζονται σε συνδυασμό με τα αποθέματα. Τα σούπερ μάρκετ είναι υποχρεωμένα, λόγω του τρόπου λειτουργίας τους, να διατηρούν μεγάλα αποθέματα. Αύξηση των αποθεμάτων σημαίνει έμμεση αύξηση των πιστώσεων, εφόσον διατηρείται ισορροπία πωλήσεων, αποθεμάτων και πιστώσεων.

Τα αποθέματα για το συνολικό δείγμα των 87 επιχειρήσεων το 2006 διαμορφώθηκαν στις 45,4 ημέρες, με αμελητέα μεταβολή -1,5 ημέρες. Το 2005 είχαν αυξηθεί οριακά κατά 0,4 ημέρες.

Σε γενική εκτίμηση, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις διατηρούν μεγαλύτερα αποθέματα και απολαμβάνουν μεγαλύτερων πιστώσεων εκ μέρους των προμηθευτών, οι οποίοι συνεκτιμούν συγκεκριμένους  παράγοντες που χαρακτηρίζουν την κάθε επιχείρηση αλλά και τις αντικειμενικές συνθήκες ανεφοδιασμού τους, καθώς οι μικρομεσαίες αλυσίδες δραστηριοποιούνται κυρίως στην περιφέρεια. Αλλά και οι μικρομεσαίες εταιρείες παρουσιάζουν βελτιώσεις ικανοποιητικές, εκ των οποίων μερικές είναι εντυπωσιακές. Δεν λείπουν και οι ακραίες περιπτώσεις, που παρουσιάζουν μεγάλα ή ανεξήγητα μικρά αποθέματα.

Διαφορική Πίστωση Προμηθευτών (ΔΠΠ)

Την εικόνα της πραγματικής χρηματοδότησης των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ από πλευράς προμηθευτών μάς δίνει η τελική διαφορά: πιστώσεις προμηθευτών – αποθέματα = διαφορική πίστωση προμηθευτών. Από χρηματοδοτικής άποψης, αλλά και πιστωτικής πολιτικής προμηθευτών/λιανεμπόρων, η διαφορική πίστωση σε ημέρες πωλήσεων και το διαφορικό κεφάλαιο που συνεπάγονται οι διαφορικές ημέρες, είναι το μέγεθος που έχει τη πιο βαρύνουσα αξία.

Οι μέσες ημέρες διαφορικών πιστώσεων το 2006 ήταν 59,5 ημέρες, με σχετικά μικρή μεταβολή 1,7 ημερών. Το 2005 η μεταβολή ήταν 1,1 ημέρες. Επομένως, και εδώ ως τελικό αποτέλεσμα παρατηρείται μια τάση σταθεροποίησης. Η διαφορική πίστωση στις περισσότερες των περιπτώσεων τροφοδοτεί τη χρηματοδότηση επενδύσεων ή μειώνει το δανειακό κεφάλαιο κίνησης, μια τακτική που έχει μεν αλλάξει τα τελευταία χρόνια, αλλά που δεν έχει ολοκληρώσει τον κύκλο της.

Τα συνολικά μεγέθη παρουσιάζουν την παρακάτω εικόνα :

  • Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις είναι σε πιο καλή θέση. Έχουν μεγαλύτερη διαφορική πίστωση προμηθευτών και σε ημέρες και σε ποσοστό των πωλήσεων.
  • Υπάρχουν εταιρείες με καλή θέση στην κατάταξη σε σχέση με τις ημέρες πιστώσεων αλλά σε κακή θέση στα αποθέματα και, επομένως, σε χαμηλή θέση στις διαφορικές ημέρες πιστώσεων και ως % των πωλήσεων.
  • Πολλές επιχειρήσεις διατηρούν μεγάλα αποθέματα και άλλες πολύ μικρά. Οι τελευταίες, αν αυτό είναι προϊόν καλής διαχείρισης και δεν υποδηλώνει παθογένειες παντός είδους, μπορούμε να πούμε ότι κινούνται σε αξιοζήλευτα επίπεδα.

Οι εταιρείες με τα μικρότερα αποθέματα σε ημέρες πωλήσεων παρουσιάζουν δείκτες που κυμαίνονται από 21,0 έως 30,9. Οι δείκτες αυτοί είναι πολύ καλοί για τον κλάδο, δεδομένου ότι αναφέρονται όλες σε μικρές επιχειρήσεις. Είναι πολύ πιθανό να μην είναι αυτοί που θα επιθυμούσαμε. Γιατί τα μικρά αποθέματα, αν δεν είναι αποτέλεσμα σωστής διαχείρισης σε σχέση με τις πωλήσεις, δημιουργούν ελλείψεις προϊόντων στα ράφια, επιφέρουν απώλεια πωλήσεων και μειώνουν την πιστότητα των πελατών.

2007_07_26 Διακύμανση Τιμών Λιανικής IRI

Τα στοιχεία προκύπτουν από την παρακολούθηση ενός καλαθιού αγορών, στο οποίο συμμετέχουν 50 προϊόντα από 25 σημαντικές, από πλευράς πωλήσεων, κατηγορίες. Οι τιμές των προϊόντων προέρχονται από τα στοιχεία πωλήσεων αντιπροσωπευτικού δείγματος 323 καταστημάτων, που ανήκουν στο δίκτυο 35 και πλέον λιανεμπορικών αλυσίδων, και μας παραχωρεί η IRI Hellas για αποκλειστική χρήση από το greekretail weekly.

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση των παραπάνω στοιχείων χωρίς την έγγραφη άδεια της IRI ΑΕΕ, της οποίας αποτελούν ιδιοκτησία.

Επιτροπή Ανταγωνισμού: Παίζοντας την «κολοκυθιά»

Έργο της Επιτροπής Ανταγωνισμού (ΕΑ), της ανεξάρτητης αρχής που υπάγεται στην εποπτεία του Υπουργείου Ανάπτυξης, είναι μεταξύ άλλων η παρακολούθηση της αγοράς για τη διασφάλιση της ανόθευτης λειτουργίας του ανταγωνισμού. Το γενικό αυτό πλαίσιο περιλαμβάνει πολλά αντικείμενα παρακολούθησης, όπως αν λειτουργεί ο ανταγωνισμός ως προς τι τιμές, αν διαμορφώνονται εναρμονισμένες πρακτικές, αν μια επιχείρηση λόγω μεγέθους και ακολουθούμενων πρακτικών έχει δεσπόζουσα θέση και χειραγωγεί την αγορά, αν λειτουργούν καρτέλ κλπ.

Ένας παράγων, ίσως από τους σημαντικότερους, που αποτελεί κρίσιμο στοιχείο αναφοράς ως προς την κρίση ότι μια επιχείρηση κατέχει ή όχι δεσπόζουσα θέση σε έναν κλάδο, σχετίζεται με το μέγεθός της ή, απλούστερα, με το μερίδιό της στην αγορά από άποψη όγκου πωλήσεων. Αυτό θεωρείται παγκοσμίως αποφασιστικό στοιχείο για την ενδεχόμενη δημιουργία μονοπωλιακών καταστάσεων, που νοθεύουν τον ελεύθερο ανταγωνισμό και ευνοούν την κερδοσκοπία σε βάρος των καταναλωτών.

Σημαντικός τομέας ευθύνης της ανεξάρτητης ΕΑ είναι να παρακολουθεί και να ελέγχει τα φαινόμενα συγκέντρωσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας, που συνεπάγονται τη χειραγώγηση της αγοράς. Πρακτικά, η συγκέντρωση δημιουργείται με την εξαγορά, τη συγχώνευση ή την απορρόφηση μιας εταιρείας από άλλη ή όταν, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, η συγκέντρωση εκδηλώνεται έμμεσα, με συγκεκαλυμμένους (αφανείς) τρόπους, έτσι ώστε, ενώ τυπικά δεν τίθεται θέμα συγκέντρωσης (πχ άμεσης ή έμμεσης μετοχικής σχέσης), τίθεται όμως στην πράξη (πχ δύο εταιρείες του ιδίου κλάδου, χωρίς μετοχική σχέση μεταξύ τους, έχουν τους ίδιους μετόχους ή κοινή διοίκηση, κοινές υπηρεσίες άσκησης εμπορικής πολιτικής κλπ).

Τα πράγματα στην πράξη δεν είναι τόσο σαφή. Και γίνονται ακόμα πιο περίπλοκα, ανάλογα με την πλευρά από την οποία κρίνονται. Η ΕΑ, επομένως, είναι επιφορτισμένη, κάθε φορά που διαπιστώνεται φαινόμενο συγκέντρωσης, να το διερευνά, να αποφαίνεται και κατά περίπτωση να δίνει την άδεια (όπως στη περίπτωση των εξαγορών και των συγχωνεύσεων) ή να επιβάλλει ποινές όπου διαπιστώνει παραβάσεις. Προκειμένου να επιτελεί το έργο της, είναι -υποτίθεται- θωρακισμένη θεσμικά και διαθέτει τα απαραίτητα μέσα.

Είναι, όμως, έτσι τα πράγματα; Νομικοί δεν είμαστε ούτε επιθυμούμε να παρέμβουμε σε νομικά ζητήματα. Απλώς, εστιάζουμε την προσοχή μας στις εξαγορές και τις συγχωνεύσεις, που για τον κλάδο των σούπερ μάρκετ αποτελούν κρίσιμο και επίκαιρο ζήτημα και που συνεπεία τους πολλοί είναι εκείνοι που υφίστανται όλο το βάρος των γραφειοκρατικών παραλείψεων, των παρερμηνειών και των αγκυλώσεων.

Το θεσμικό πλαίσιο «μπάζει»

Θεσμικό πλαίσιο υπάρχει μεν, αλλά, όπως ισχυρίζονται παράγοντες του κλάδου, είναι ασαφές με αποτέλεσμα να υπάρχει ρευστότητα στην εφαρμογή του. Μερικά ερωτήματα:

1. Ποιο είναι το «κρίσιμο μέγεθος» (μερίδιο αγοράς), ώστε να θεωρείται μια εταιρεία ή όμιλος ότι κατέχει δεσπόζουσα θέση στην αγορά; Η ισχύουσα Οδηγία της ΕΕ θεωρεί κρίσιμο το πλαφόν του 25%. Ωστόσο, σε μια σειρά από χώρες ένας και μόνο όμιλος ξεπερνάει κατά πολύ το όριο αυτό (στη Αγγλία η Tesco, στη Γαλλία η Carrefour, στην Αυστρία η Spar). Στην χώρα μας σε ορισμένους κλάδους της βιομηχανίας και του χονδρεμπορίου υπάρχουν επιχειρήσεις που ξεπερνούν κατά πολύ το πλαφόν του 25% (μπίρα, γιαούρτι, απορρυπαντικά κλπ). Κι όμως η ΕΑ δεν παρεμβαίνει. Αντίθετα, όταν πρόκειται για τον κλάδο των σούπερ μάρκετ ερευνά με σχολαστικότητα κάθε περίπτωση και παρεμβαίνει άμεσα. Για την ώρα, πάντως, κανένας όμιλος του κλάδου δεν έχει ξεπεράσει αυτό το όριο -μόνο η Καρφούρ Μαρινόπουλος βρίσκεται κοντά. Πρόσφατα, μάλιστα, ο διευθύνων σύμβουλός της δήλωσε ότι επιδιώκεται η αυτοδύναμη ανάπτυξη του ομίλου αντί της ανάπτυξης μέσω εξαγορών εξαιτίας των παρεμβάσεων της ΕΑ.

2. Αν με αυτοδύναμη ανάπτυξη ή άλλον έμμεσο τρόπο ένας όμιλος ξεπεράσει το 25% ή το όποιο άλλο «κρίσιμο όριο» (διότι κι αυτό «παίζει», καθόσον δεν είναι σαφές αν το όριο της ΕΕ είναι δεσμευτικό για τη χώρα μας) θα παρέμβει η ΕΑ; Αυτό και μόνο το απλό ερώτημα δίνει το στίγμα της ρευστότητας και της ασάφειας που επικρατεί.

3. Υπάρχουν όμιλοι στη χώρα μας που, ενώ δεν έχουν μετοχική σχέση, ανήκουν στον ίδιο πολυεθνικό όμιλο. Αυτό αποτελεί ή όχι ελέγξιμο παράγοντα συγκέντρωσης, εφόσον μιλούμε εντέλει για κοινό κέντρο αποφάσεων, άσκησης εμπορικής πολιτικής και συμφερόντων;

4. Μερικές από τις μεγαλύτερες αλυσίδες αναπτύσσονται με το σύστημα της δικαιόχρησης (franchise), κατά το οποίο ο δικαιοπάροχος όμιλος δίνει στον δικαιοδόχο την άδεια χρήσης του ονόματός του, όλο το υπόβαθρο του know how, τον εφοδιάζει κατά το μεγαλύτερο μέρος με τα εμπορεύματα που διακινεί, ώστε να απολαμβάνει τις τιμές αγοράς και τις εκπτώσεις του ομίλου, του καθορίζει την εμπορική πολιτική και τις τιμές λιανικής κοκ. Έτσι λειτουργεί διεθνώς το franchise, έτσι ξεκίνησε και στη χώρα μας πριν από μερικά χρόνια. Νόμος που να καλύπτει εξειδικευμένα αυτόν τον νέο θεσμό δεν υπήρχε.

Πέρυσι ψηφίστηκε ένας νόμος που ρυθμίζει το καθεστώς της δικαιόχρησης. Όμως, το νέο θεσμικό πλαίσιο έχει κενά (από αμέλεια, παράβλεψη ή σκοπιμότητα;). Μετά από καταγγελίες-προσφυγές στην ΕΑ δύο καταστηματαρχών, που λειτουργούσαν με καθεστώς franchise δύο μεγάλων ομίλων, η ΕΑ ελέγχει αν η υποχρέωση του δικαιοδόχου να ακολουθεί τις τιμές λιανικής που καθορίζει ο δικαιοπάροχος είναι νόμιμη ή όχι κι αν η συγκεκριμένη πρακτική συνιστά κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης. Η άλλη άποψη, όμως, που ισχύει διεθνώς, είναι ότι στο brand name που παραχωρείται προς χρήση στον δικαιοδόχο περιλαμβάνονται όλα τα εμπορικά χαρακτηριστικά: εμφάνιση, παρουσίαση, δομή της συλλογής εμπορευμάτων, ποιότητα, υγιεινή, πιστότητα πελατών, εμπορική πολιτική και πάνω απ’ όλα το επίπεδο τιμών. Διαφορετικά, τα ισχυρά πλεονεκτήματα του μεγάλου brand name χάνονται. Αναμένουμε, λοιπόν, να δούμε πώς θα ερμηνεύσει τον νόμο η ΕΑ…

5. Προκειμένου να κριθεί το «κρίσιμο μέγεθος» ενός ομίλου, οι πωλήσεις των καταστημάτων που λειτουργούν με franchise πρέπει να συνυπολογισθούν στον όγκο πωλήσεων του ομίλου ή όχι; Και σε ποιο ποσοστό, αφού μεγάλο μέρος των εμπορευμάτων το εφοδιάζονται από τον όμιλο;

Το άτοπο των απαιτήσεων

Η ΕΑ, προκειμένου να επιτελέσει το έργο της, έχει ανάγκη από τα απαραίτητα εργαλεία και την αντίστοιχη οργάνωση. Τα έχει; Αμφιβάλλουμε. Οι ακολουθούμενες πρακτικές δείχνουν ότι είτε δεν διαθέτει την απαραίτητη υποδομή είτε ακολουθεί γραφειοκρατικές μεθόδους, που έχουν ως αποτέλεσμα χρονοβόρες διαδικασίες και την ταλαιπωρία των επιχειρήσεων.

Προκειμένου η ΕΑ να χορηγήσει την άδεια για την εξαγορά, τη συγχώνευση ή την απορρόφηση μιας εταιρείας, χρησιμοποιεί διάφορα στοιχεία αξιολόγησης της αγοράς. Ειδικότερα:
Ο αιτών την έγκριση εξαγοράς ή συγχώνευσης μιας εταιρείας υποβάλλει «δήλωση πρόθεσης», οπότε η ΕΑ τού ζητά να της προσκομίσει διάφορα έγγραφα και να απαντήσει σε μια σειρά ερωτημάτων, που αφορούν σε οικονομικά και λειτουργικά στοιχεία των δύο εταιρειών. Αν και τα περισσότερα από αυτά μπορεί να τα αντλήσει από τις δημοσιευόμενες οικονομικές καταστάσεις, απαιτεί να απαντηθούν από τις εταιρείες με έναν, μάλιστα, απόλυτα συγκεκριμένο περιοριστικό τύπο. Έστω ότι τα ζητά χάριν της συντομίας των διαδικασιών. Μα έτσι κι αλλιώς -υποτίθεται- πρέπει να τα ελέγξει!

Ζητά από την αιτούσα εταιρεία να της γνωστοποιήσει πωλήσεις και μερίδια αγοράς τόσο της ίδιας όσο και της συγχωνευόμενης για κάθε γεωγραφική περιοχή (νομό) όπου διαθέτει καταστήματα. Ζητά τις πωλήσεις και τα μερίδια των μεγάλων ανταγωνιστών της, πανελλαδικά και κατά γεωγραφική περιοχή (νομό)! Πχ αν μια από τις δύο εταιρείες (η αιτούσα ή η συγχωνευόμενη) διαθέτουν έστω και ένα κατάστημα στην Καλαμάτα, η αιτούσα πρέπει να γνωστοποιήσει στην ΕΑ το μερίδιο των δύο εταιρειών, τα μερίδια της Α-Β Βασιλόπουλος, της Ατλάντικ, της Lidl, της Αφοί Μουργή, της Καρφούρ Μαρινόπουλος, της Αφοί Παναγιωτόπουλοι και όποιας άλλης δραστηριοποιείται στον νομό Μεσσηνίας. Δηλαδή, όταν πρόκειται για μια μεγάλη αλυσίδα που έχει καταστήματα σε όλη την Ελλάδα (και υπάρχει τέτοια με καταστήματα σε 30 διαφορετικές πόλεις και νομούς) οφείλει να γνωστοποιήσει τα απαιτούμενα στοιχεία για κάθε νομό!

Αλλά τις ίδιες πληροφορίες πρέπει να τις γνωστοποιήσει και για κάθε άλλη θυγατρική εταιρεία που διαθέτει ο όμιλος! Τα ίδια ερωτηματολόγια αποστέλλονται και στις μεγάλες ανταγωνιστικές αλυσίδες, τοπικά και πανελλαδικά, οι οποίες επίσης οφείλουν να απαντήσουν ακριβώς στα ίδια ερωτήματα! Τέλος, εκ μέρους της ΕΑ διατυπώνονται και ερωτήσεις κρίσης: Πχ, «πόσο κατά τη γνώμη σας θα επηρεασθεί η αγορά και εσείς από την εξαγορά ή τη συγχώνευση;»…

Ερωτούμε:

Οι εταιρείες, συγχωνευόμενες και ανταγωνίστριες, από πού θα αντλήσουν τις απαιτούμενες πληροφορίες; Η ΕΣΥΕ είναι γνωστό ότι δεν διαθέτει επαρκή στοιχεία για τον κλάδο (ο συνυπολογισμός των σούπερ μάρκετ στην κατηγορία «Μεγάλα Καταστήματα Τροφίμων» είναι κάτι περισσότερο από ασαφής). Και πώς να γνωρίζουν τις πωλήσεις καθενός καταστήματος του κάθε χωριστού ανταγωνιστή τους στις διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές της χώρας; Αν στην ΕΑ γνωρίζουν κάποιες αλυσίδες που δημοσιοποιούν καταλεπτώς τις πωλήσεις τους ανά κατάστημα, να μας το πουν, γιατί ενδιαφέρει όλους τους αναγνώστες μας…

Σε επίπεδο εταιρειών, τα μόνα διατιθέμενα αξιόπιστα στοιχεία είναι αυτά της δικής μας ετήσιας έκδοσης Πανόραμα των Ελληνικών Σούπερ Μάρκετ, της Stat Bank και της Hellastat (στο διαδίκτυο). Στις βάσεις δεδομένων των εν λόγω πηγών περιλαμβάνονται μόνο οι αλυσίδες ή τα μεμονωμένα καταστήματα που δημοσιεύουν ισολογισμούς (ΑΕ και ΕΠΕ). Αλλά πέραν αυτών υπάρχει πληθώρα ατομικών επιχειρήσεων, ΟΕ και ΕΕ, με σεβαστά μερίδια αγοράς στις τοπικές κοινωνίες. Θυμίζουμε ότι η Lidl, που κατά ανεπίσημες πληροφορίες έχει ετήσιες πωλήσεις 400-450 εκατ. ευρώ, είναι ΟΕ. Το ίδιο συμβαίνει και με την Plus, οι πωλήσεις της οποίας είναι άγνωστες έστω και κατά προσέγγιση.

Δεν γνωρίζει, τάχα, η ΕΑ ότι η εύρεση «κοινώς αποδεκτών» στοιχείων για τον κλάδο -και δη του επιπέδου ανάλυσης που ζητά- είναι πράγμα ακατόρθωτο; Αλλά δεν θα έπρεπε να τα διαθέτει η ίδια; Δημόσια αρχή είναι, θα έπρεπε να είναι πλήρως συνδεδεμένη με τη ΕΣΥΕ ώστε να αντλεί τα σωστά στοιχεία. Αν μάλιστα δεν μπορούσε να τα αντλεί στη μορφή και με την αξιοπιστία που επιθυμεί, ας πρότεινε στην ΕΣΥΕ και στο αρμόδιο υπουργείο να καταρτίζονται σε αξιοποιήσιμη και εκμεταλλεύσιμη μορφή. Όταν ερωτάται μια αλυσίδα «πόσο κατά τη γνώμη σας θα επηρεασθεί η αγορά κι εσείς από την εξαγορά ή τη συγχώνευση;», με τι κριτήρια αξιολογείται η ειλικρίνεια των απαντήσεων, όταν ο καθένας απαντά και κατά το συμφέρον του;

Το επιδόρπιο του νομοθέτη

Εντέλει, ο τρόπος με τον οποίο οι ερωτώμενες εταιρείες ανιχνεύουν τα στοιχεία και απαντούν θυμίζει το παιχνίδι της κολοκυθιάς: «Πόσες πωλήσεις λες να κάνει στην Αττική η τάδε ή η δείνα αλυσίδα;». «Να μην κάνουν από τόσο!». «Και γιατί να κάνουν τόσο;». «Αμ πόσα λες να κάνουν;». «Να κάνουν τόσο κι άλλο τόοοσο!!»…

Κι επειδή κάθε καλό γεύμα -έστω και με κολοκύθια- πρέπει να συνοδεύεται από επιδόρπιο, ο νομοθέτης φρόντισε και γι’ αυτό: Στο άρθρο 25 του ν. 703/77, όπως τροποποιήθηκε και αντικαταστάθηκε (το ’95 και το ’99), αναφέρεται ότι η απάντηση στα εν λόγω ερωτήματα της ΕΑ είναι υποχρεωτική και μάλιστα εντός 5 ή 10 κατά περίπτωση ημερών κι ότι «αυτοί στους οποίους απευθύνεται το έγγραφο υποχρεούνται σε άμεση, πλήρη και ακριβή παροχή των πληροφοριών που ζητούνται»! επ’ απειλή τσουχτερών προστίμων! Περαστικά μας!

ΑΜΕΑ: Κατά μόνας οι δράσεις κοινωνικής ευαισθησίας

Οι διοικήσεις των εταιρειών σούπερ μάρκετ, και κυρίως οι διευθύνσεις προσωπικού -όταν πρόκειται για εργαζόμενους με ειδικές ανάγκες- και ανάπτυξης -όταν πρόκειται για την υποδοχή στα καταστήματα καταναλωτών με ειδικές ανάγκες- έχουν να παρουσιάσουν μια σειρά από σημαντικές πρωτοβουλίες για την υποστήριξη αυτής της ιδιαίτερης κοινωνικής ομάδας. Ωστόσο, τα στελέχη του κλάδου πολλές φορές βρίσκονται αντιμέτωπα με τρεις ανασταλτικούς παράγοντες:

Ο πρώτος αφορά στον ΣΕΣΜΕ, που μέχρι και σήμερα δεν έχει επιδείξει την δέουσα ευαισθησία για τη συντονισμένη αντιμετώπιση αυτού του κοινωνικού ζητήματος -στα χρόνια που προηγήθηκαν έλαμψε δια της απουσίας του. Ωστόσο, το κενό των συλλογικών πρωτοβουλιών το καλύπτουν οι ίδιες οι αλυσίδες, πολλές από τις οποίες έχουν αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες, η κάθε μια στο δίκτυό της.
Ευσταθεί, πάντως, ο ισχυρισμός ότι το κενό δράσης του ΣΕΣΜΕ το κάλυψε ο Αθήνα 2004, ο οποίος πριν από την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων έθεσε σχετικά συγκεκριμένες προδιαγραφές για τα μεγάλα σούπερ μάρκετ. Το ίδιο και η ΕΕ, η οποία επιβάλλει συγκεκριμένες προδιαγραφές, ώστε τα καταστήματα να είναι φιλικά προς τα άτομα με ειδικές ανάγκες.

Ο δεύτερος ανασταλτικός παράγοντας σχετίζεται με τις προδιαγραφές, βάσει των οποίων έχουν κατασκευαστεί τα παλαιά -μικρά στην πλειονότητά τους- καταστήματα, στα οποία είναι πρακτικά αδύνατον να εξυπηρετηθούν πλήρως τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Οι στενοί διάδρομοι στους χώρους πωλήσεων, η ανυπαρξία τουαλετών και φυσικά η απουσία parking, καθιστούν τις συγκεκριμένες σάλες προβληματικές έως ακατάλληλες για την εξυπηρέτηση τέτοιων ατόμων.

Ο τρίτος ανασταλτικός παράγοντας, τουλάχιστον για εμάς, αποτέλεσε μια δυσάρεστη έκπληξη. Σύμφωνα με παράγοντες του κλάδου, ορισμένοι καταναλωτές δείχνουν έως και ενοχλημένοι όταν εξυπηρετούνται από υπαλλήλους πχ με κάποια νοητική στέρηση, θεωρώντας ότι η παρουσία τους δεν συνάδει με τις επιθυμίες τους να βιώνουν ευχάριστες αγορές…! Η απαράδεκτη έως προσβλητική για το επίπεδο του πολιτισμού μας στάση των λίγων -ευτυχώς- καταναλωτών έχει υποχρεώσει σε ορισμένες περιπτώσεις τους υπευθύνους των αλυσίδων να απασχολούν τα άτομα με ειδικές ανάγκες σε θέσεις, οι οποίες βρίσκονται εκτός των χώρων πώλησης…

Συμπερασματικά, όσον αφορά τόσο στους εργαζόμενους όσο και στους καταναλωτές με ειδικές ανάγκες άρτια οργάνωση για τη διευκόλυνσή τους διαθέτουν τα μεγάλα καταστήματα, τα οποία πλέον κατασκευάζονται βάσει ειδικών προδιαγραφών κατ’ επιταγήν του νόμου.

Σε μάχιμα πόστα
Ποια τύχη έχουν, όμως, οι συγκεκριμένοι συμπολίτες μας όταν αποφασίσουν να διεκδικήσουν θέση εργασίας σε αλυσίδα σούπερ μάρκετ;
Το σημαντικό είναι ότι μια θέση εργασίας που καλύπτεται από εργαζόμενο με ειδικές ανάγκες επιδοτείται για τα τρία πρώτα χρόνια απασχόλησης κατά το ήμισυ των αποδοχών και των εισφορών του εργαζόμενου προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Μάλιστα, το ισχύον πλαίσιο προβλέπει ότι σε περίπτωση απόλυσης η θέση πρέπει να καλυφθεί επίσης από άτομο με ειδικές ανάγκες. Όμως, η εφαρμογή της σχετικής ρύθμισης δεν εφαρμόζεται κατά γράμμα, αφού σπάνια οι ελεγκτές του Υπουργείου Εργασίας ασχολούνται με το θέμα.

Σήμερα, στο οργανωμένο λιανεμπόριο υπάρχουν αλυσίδες που μπορεί να απασχολούν έως και 40 ή και 50 άτομα με ειδικές ανάγκες, τα οποία τοποθετούνται σε θέσεις όπως πίσω από τα ταμεία για να βοηθούν τους καταναλωτές, να γεμίζουν τις σακούλες τους, στις αποθήκες, στα parking για να συγκεντρώνουν τα καρότσια κά.

Η επιλογή των ατόμων που μπορούν να καλύπτουν τις συγκεκριμένες θέσεις εργασίας συνήθως γίνεται από τους υπευθύνους ιδρυμάτων, στα οποία απευθύνονται όσες εταιρείες υποστηρίζουν εμπράκτως τη συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα. Βέβαια, σε αρκετές περιπτώσεις τα ίδια τα ιδρύματα ζητούν τη συμπαράσταση των εταιρειών, προκειμένου να βοηθηθούν κάποια άτομα που κρίνεται ότι μπορούν να επανενταχθούν στο κοινωνικό σύνολο. Και στις δύο, πάντως, περιπτώσεις οι υπεύθυνοι των ιδρυμάτων παρακολουθούν τους εργαζόμενους και δρουν υποβοηθητικά, όπου κρίνεται σκόπιμο.

Όπως σημειώνουν στελέχη της αγοράς, δύο είναι οι βασικότερες κατηγορίες ατόμων με ειδικές ανάγκες που συνήθως καταφέρνουν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις μιας θέσης εργασίας. Πρόκειται για άτομα με νοητική στέρηση και για άτομα που παρουσιάζουν προβλήματα ακοής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κοινωνικά ευαίσθητες επιχειρήσεις του κλάδου αναλαμβάνουν σειρά σχετικών πρωτοβουλιών, μεταξύ των οποίων είναι και η οικονομική υποστήριξη ιδρυμάτων για άτομα με ειδικές ανάγκες, μέσω προγραμμάτων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Μάλιστα, κατά κανόνα διατηρούν χαμηλό το επικοινωνιακό τους προφίλ όσον αφορά στην προβολή αυτών των πρωτοβουλιών τους.

Ο δεκάλογος της εξυπηρέτησης των ΑΜΕΑ

Να ποια είναι τα μέτρα που λαμβάνουν οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ για την εξυπηρέτηση των ατόμων με ειδικές ανάγκες, όταν προσέρχονται στα καταστήματά τους για τις αγορές τους:

  • Κατά την υποδοχή των πελατών, τα καταστήματα έχουν διαμορφώσει στους χώρους parking θέσεις στάθμευσης για τα οχήματα που μεταφέρουν άτομα με ειδικές ανάγκες. Οι θέσεις αυτές συνήθως βρίσκονται σε προνομιακά σημεία, δηλαδή δίπλα σε ασανσέρ ή στις εισόδους των καταστημάτων και φέρουν όλες τις αναγκαίες σημάνσεις, ώστε να μην καταλαμβάνονται από τρίτα οχήματα.
  • Στο σύνολο των εγκαταστάσεων των σούπερ μάρκετ υπάρχουν ράμπες για την εύκολη και ανεμπόδιστη πρόσβαση των ατόμων με ειδικές ανάγκες σε όλους τους χώρους, όπως τμήματα πωλήσεων, τουαλέτες, parking κα.
  • Για την ανεμπόδιστη πρόσβαση των ατόμων με ειδικές ανάγκες στα καταστήματα που εκτείνονται σε δύο ή και περισσότερους ορόφους, υπάρχουν ασανσέρ. Στο μεταξύ, όπου κατά την κατασκευή του καταστήματος δεν κατέστη δυνατή η εγκατάσταση ασανσέρ, κατά δήλωση στελεχών των αλυσίδων, υπάρχει πάντα διαθέσιμος κάποιος υπάλληλος, προκειμένου να εξυπηρετεί τα άτομα με ειδικές ανάγκες.
  • Τα καταστήματα προβλέπεται να έχουν ειδικού τύπου τουαλέτες, προκειμένου να εξασφαλίσουν την άδεια λειτουργίας. Επισημαίνουμε ότι, όταν ο ΕΦΕΤ ελέγχει τις τουαλέτες των σούπερ μάρκετ, ζητά οι μπαταρίες στους νιπτήρες τους να είναι ποδοκίνητες, τη στιγμή που όλοι γνωρίζουν ότι προκειμένου να τις χρησιμοποιεί εύκολα ένας κινητικά ανάπηρος πρέπει να φέρουν φωτοκύτταρο.
  • Ορισμένες αλυσίδες σε κάποια από τα καταστήματά τους (ελάχιστα σε αριθμό) διαθέτουν και ειδικού τύπου καροτσάκια για τη μεταφορά των προϊόντων. Πρόκειται για καροτσάκια μεγαλύτερων διαστάσεων, τα οποία συνδέονται με τα αναπηρικά αμαξίδια, ώστε να σύρονται από αυτά.
  • Για την εξυπηρέτηση αυτών των περιπτώσεων έχουν δημιουργηθεί και ειδικά ταμεία με μεγαλύτερους χώρους υποδοχής.
  • Πολλές από τις κυλιόμενες σκάλες στα μεγάλα καταστήματα (υπέρ μάρκετ) είναι έτσι κατασκευασμένες, ώστε να μπορούν τα αναπηρικά καρότσια να κυλούν σε αυτές και, το σημαντικότερο, οι ρόδες τους να μαγκώνουν στην επιφάνιά τους.
  • Τα άτομα με ειδικές ανάγκες έχουν πάντα προτεραιότητα σε όλα τα σημεία του καταστήματος και κυρίως στις ταμειακές μηχανές, καθώς και στα τμήματα κοπής και συσκευασίας νωπών προϊόντων, όπως αλλαντικών, κρεάτων, τυροκομικών, φρούτων και λαχανικών.
  • Επίσης, για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, εφόσον το ζητούν, υπάρχει πάντα η δυνατότητα της παροχής ειδικής εξυπηρέτησης, όπως πχ η φόρτωση των αγορών στο αυτοκίνητο ή βοήθεια στην επιλογή προϊόντων που βρίσκονται σε ψηλά σημεία των ραφιών.
  • Αρκετά καταστήματα αποστέλλουν τα ψώνια στο σπίτι, ώστε όσα άτομα με ειδικές ανάγκες αδυνατούν να πραγματοποιήσουν τα ίδια τις αγορές τους, να εξυπηρετούνται κατόπιν παραγγελίας, κατά βάσει μέσω internet.

Κινητικά προβλήματα: Λόγος αποκλεισμού από τις αγορές;

Το μεγαλύτερο ζήτημα που αντιμετωπίζουν οι καταναλωτές με κινητικά προβλήματα σχετίζεται κατ’ αρχάς με τη δυνατότητα πρόσβασής τους στην αγορά. Συνήθως, όσο μικρότερο είναι ένα κατάστημα τόσο μεγαλύτερο γίνεται το πρόβλημα της πρόσβασής τους σε αυτό. Δεν είναι απλώς ότι δεν υπάρχει πρόβλεψη για στάθμευση, αλλά δεν υπάρχει ούτε ράμπα για να φτάσουν ως την είσοδό του. «Πολλές φορές αναγκαζόμαστε να σταματάμε έξω από τα μικρά μαγαζιά και να φωνάζουμε “φέρε μου αυτό, φέρε μου εκείνο”». Όπως καταλαβαίνετε, δεν είναι αυτός ο σωστός τρόπος να κάνεις τις αγορές σου», λέει ο κ. Παναγιώτης Δεληγιάννης, γενικός γραμματέας του Πανελλαδικού Συνδέσμου Παραπληγικών και Κινητικά Αναπήρων.

Τα περισσότερα μικρά καταστήματα έχουν από ένα έως τρία σκαλοπάτια στην είσοδό τους. Ακόμα και αν υπάρχει ράμπα, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι έχει τις προδιαγραφές για να κινηθεί με ασφάλεια πάνω της ένα αναπηρικό καροτσάκι. Ο νόμος λέει ότι κλίση της ράμπας πρέπει να είναι μέχρι 6%, αλλά πολύ συχνά η κλίση τους φτάνει μέχρι και 20% ή και 30%. Σε μία ράμπα, στην οποία μπορεί να κινηθεί ένα καρότσι μεταφοράς τροφίμων, για παράδειγμα, δεν σημαίνει ότι μπορεί να κινηθεί ένα αναπηρικό καρότσι. «Όταν βλέπω ράμπα στην οποία ξέρω ότι δεν μπορώ να ανέβω ή να κατέβω, φυσικά την αποφεύγω. Είναι επικίνδυνο να προσπαθήσω χωρίς τη βοήθεια κάποιου», λέει ο κ. Δεληγιάννης.

Ο κ. Αθανάσιος Βίγλας, πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Παραπληγικών, προσθέτει: «Επειδή για εμάς το θέμα της πρόσβασης οπουδήποτε είναι περιοριστικό, έχουμε μάθει πλέον να ενεργούμε βάσει συστάσεων. Αν δεν γνωρίζουμε ότι μπορούμε να πάμε κάπου με ασφάλεια, απλώς, δεν πηγαίνουμε. Από στόμα σε στόμα και ρωτώντας έχουμε κάνει μία άτυπη καταγραφή των καταστημάτων που είναι προσβάσιμα από τους κινητικά αναπήρους. Έχουμε σκεφτεί και την επίσημη καταγραφή ή και κάποιας μορφής πιστοποίηση αυτών των καταστημάτων». Αυτή βέβαια η «λύση» εγκυμονεί πρόσθετες διακρίσεις εις βάρος τους. Αν οι άνθρωποι με κινητικά προβλήματα επιλέγουν χώρους πώλησης με πρωτεύον κριτήριο τη δυνατότητα της πρόσβασής τους σε αυτούς, αυτόματα παραβιάζονται τα καταναλωτικά τους δικαιώματα στην επιλογή προϊόντων και καταστημάτων βάσει των κριτηρίων ποικιλίας, τιμών και ποιότητας.

«Ένα οποιοδήποτε κατάστημα, ακόμα και στην περίπτωση που δεν ήταν δυνατόν να έχει τις κατάλληλες προσβάσεις για άτομα με κινητικά προβλήματα, μπορεί να έχει προβλέψει την ύπαρξη ειδικού χώρου συναλλαγών μέσω παραθύρου», συμπληρώνει ο κ. Νίκος Βουλγαρόπουλος, εκδότης του περιοδικού «Αναπηρία Τώρα».

Το άγχος του πάρκινγκ

Γενικότερα το πρόβλημα της πρόσβασης των καταστημάτων στην πόλη σχετίζεται με το πάρκινγκ. Μόνο που στην περίπτωση των ανθρώπων με κινητικές αναπηρίες είναι σαφώς οξύτερο. Εκτός των υπεραγορών, όπου και εκεί βέβαια υπάρχουν οι εξαιρέσεις, πρόβλεψη θέσεων στάθμευσης οχημάτων ατόμων με κινητικά προβλήματα δεν υπάρχει. Όμως, ακόμα και όπου υπάρχουν τέτοιες θέσεις είναι κατά κανόνα μονίμως κατειλημμένες. Αλλά κι όταν νόμιμα έχουν καταληφθεί από αυτούς για τους οποίους προορίζονται, ποτέ δεν μπορούν να είναι σίγουροι ότι κατά την επιστροφή από τις αγορές τους θα υπάρχει ο δόκιμος χώρος να κινηθούν, ώστε να αποχωρήσουν χωρίς προβλήματα. Θα υπάρχει, άραγε, το αναγκαίο κενό μεταξύ των παρκαρισμένων ΙΧ, ώστε να περάσει ή να στρίψει το καρότσι του παραπληγικού; «Για να μπορέσει να μπει στο αυτοκίνητο το καρότσι, η πόρτα του πρέπει να ανοίξει μέχρι το τέρμα, πράγμα που σημαίνει μια άνεση ανοίγματος τουλάχιστον 1,20 μ από το πλαϊνό ΙΧ. Όταν, λοιπόν, κάποιος “κολλήσει” πλάι στο αυτοκίνητό μου, χωρίς να ξέρει το πρόβλημα που δημιουργεί, είμαι υποχρεωμένος να τον αναζητήσω πίσω στο κατάστημα, να τον καλέσουν από τα μεγάφωνά του κοκ. Αν σου συμβεί μία φορά κάτι τέτοιο σίγουρα δεν θες να σου ξανασυμβεί», εξηγεί ο κ. Δεληγιάννης.

Εργονομία: Άγνωστη έννοια

Η διευθέτηση του χώρου πωλήσεων, τουλάχιστον στις υπεραγορές, πρέπει να επιτρέπει την κυκλοφορία του αναπηρικού καροτσιού, δηλαδή το εύρος των διαδρόμων να διευκολύνει την κίνηση, τους ελιγμούς και τις στροφές του. Όμως, στα περισσότερα καταστήματα το πλάτος των διαδρόμων είναι μικρότερο του 1,20 μ. «Εργονομικές προβλέψεις τις περισσότερες φορές δεν υπάρχουν. Οι διάδρομοι είναι υπερβολικά στενοί. Πολλοί από εμάς κάποιες φορές πέφτουμε, προσπαθώντας να μανουβράρουμε στους διαδρόμους. Μόνο τα καινούργια πολυκαταστήματα τηρούνε τους κανόνες», λέει ο κ. Βίγλας.

Τι γίνεται, όμως, με το ύψος των ραφιών; «Εγώ, για παράδειγμα, μπορώ να φτάσω προϊόντα που βρίσκονται σε ύψος μέχρι 1,5 μ. Στη διαφορετική περίπτωση πρέπει να καλέσω κάποιον να με εξυπηρετήσει. Όλοι μας καταλαβαίνουμε ότι είναι δύσκολο να προσαρμοστεί το ύψος των ραφιών στις δυνατότητές μας, οπότε, εγώ πχ, απλώς θα προτιμήσω ένα κατάστημα με διαθέσιμους υπαλλήλους να με εξυπηρετήσουν», λέει ο κ. Δεληγιάννης. Και ο κ. Βουλγαρόπουλος συμπληρώνει: «Θέλω να έχω πρόσβαση σε όλους τους χώρους ενός καταστήματος. Να μπω, για παράδειγμα, σε ένα βιβλιοπωλείο και να αισθανθώ αναγνώστης. Να μην μου πουν ότι η αίθουσα ανάγνωσης είναι σε ημιόροφο ή ότι τα βιβλία της τάδε κατηγορίας βρίσκονται στο υπόγειο».

Όμως, διατίθενται προϊόντα ειδικά σχεδιασμένα για ανθρώπους με κινητικά προβλήματα; «Δεν θα έλεγα “ναι” σε ό,τι αφορά την ελληνική αγορά. Στο εξωτερικό, όμως, μπορείς να βρεις κάποια, όπως ειδικές συσκευασίες -πχ μπουκάλια- που ανοίγουν εύκολα κά», λέει ο κ. Βίγλας. Ο κ. Βουλγαρόπουλος πιστεύει ότι υπάρχουν τέτοια προϊόντα, «όπως για παράδειγμα έπιπλα που δεν είναι ογκώδη, ώστε αφήνουν τον περισσότερο δυνατό χώρο για μετακίνηση μέσα στο σπίτι…». Η ανάγκη και μόνο, πάντως, είναι αυτή που ασκεί την ικανότητα του ενδιαφερόμενου να κρίνει αν ανταποκρίνονται ή όχι στις ιδιαιτερότητές του -ειδικές σημάνσεις του τύπου «ειδικά κατασκευασμένο για ανθρώπους με κινητικά προβλήματα» δεν υπάρχουν. «Κανείς δεν πρόκειται να σου πει “αυτό το προϊόν είναι για αναπήρους”, αλλά εμείς με μια ματιά μπορούμε να καταλάβουμε την φιλοσοφία της κατασκευής του».

Επιδόματα πείνας

Άλλο σημαντικό πρόβλημα των ανθρώπων με κινητικά προβλήματα σχετίζεται με την καταναλωτική ισχύ τους. «Τα πενιχρά έσοδα ενός κινητικά αναπήρου είναι αυτά που καθορίζουν τα ψώνια του. Βλέπετε, το αναπηρικό επίδομα στις ημέρες μας δεν φτάνει καλά-καλά να ζήσουμε, όχι να “ξοδέψουμε”. Είναι αυτός ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που δυστυχώς καθορίζει τη ζωή των περισσότερων ατόμων με κινητικά προβλήματα. Και μόνον το κόστος μετακίνησης ενός από εμάς είναι τριπλάσιο σε σχέση με των αρτιμελών», εξηγεί ο κ. Βίγλας και προσθέτει: «Επίσης, με την πρώτη έξοδό μας πρέπει να ψωνίσουμε. Πολλοί από εμάς δεν έχουμε την πολυτέλεια μιας δεύτερης ή τρίτης επίσκεψης στα καταστήματα, αφού μπορεί να εξαρτόμαστε από κάποιον συνοδό, ο οποίος δεν είναι πάντα διαθέσιμος ή και μόνιμος».

Στο εξωτερικό μεριμνούν

Μπορεί το ελληνικό λιανεμπόριο να αντιγράψει κάποιες ιδέες από άλλες ανεπτυγμένες αγορές του εξωτερικού, προκειμένου να διευκολύνει τους πελάτες του με κινητικά προβλήματα στη χώρα μας; Σίγουρα ναι, αλλά αυτό δεν είναι δυστυχώς αρκετό, υποστηρίζει ο κ. Δεληγιάννης. Γιατί; «Έχω ζήσει στην Αγγλία για δύο χρόνια. Εκεί ουδέποτε αισθάνθηκα ότι είμαι ανάπηρος. Αλλά εκεί, βλέπετε, γενικότερα ο σχεδιασμός των πόλεων έχει γίνει βάσει του πληθυσμού τους και των προβλέψεων ανάπτυξής του. Όχι όπως στην Αθήνα, που σχεδιάστηκε για να φιλοξενήσει 1 εκατομμύριο ανθρώπους και τελικά μαζεύτηκαν 5 εκατομμύρια… Επομένως, μιλούμε για γενικότερα προβλήματα λειτουργικότητας των χώρων στην πατρίδα μας κι όχι μόνο των κινητικά αναπήρων».
«Στον Καναδά, στο εσωτερικό κάποιου μεγάλου καταστήματος, συνάντησα μεν σκάλες, αλλά για να μπορέσω να τις ανέβω είχαν προβλεφθεί ειδικά καρεκλάκια με μηχανισμούς, που μου επέτρεπαν να επισκέπτομαι όλα τα επίπεδα του καταστήματος. Εξάλλου, σε πολλά καταστήματα στην Γερμανία ή στην Ολλανδία υπάρχουν ειδικά ηλεκτροκίνητα καρότσια για την μεταφορά των καταναλωτών με κινητικά προβλήματα, που μπορούν να τα οδηγούν με άνεση σε όλα τα τμήματα πωλήσεων για τα ψώνια τους. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί ακόμα και όταν το δικό μου καρότσι δεν είναι συμβατό με τους χώρους του καταστήματος, μπορώ να εξυπηρετηθώ με το δικό τους», τονίζει ο κ. Βίγλας.

Τη λύση θα δώσει ο νόμος

Ποιες είναι οι λύσεις που μπορούν να δοθούν; «Τη λύση θα την εγγυηθεί η εφαρμογή του νόμου. Σε ό,τι αφορά τα καινούργια έργα, τίποτα δεν μπορεί να φτιαχτεί κατά παράβαση του νόμου που ορίζει τα απαραίτητα για τη διευκόλυνσή μας. Πέραν αυτού, οι προσπάθειές μας αποβλέπουν στο να υπάρξει μία ημερομηνία υποχρεωτικής εφαρμογής του νόμου στο σύνολο των ακινήτων. Η σχετική μέριμνα πρέπει να ξεκινά από τη διαμόρφωση των πεζοδρομίων και να εκταθεί στα προβλεπόμενα για όλους τους κοινόχρηστους χώρους, στους οποίους εντάσσονται και τα λιανεμπορικά καταστήματα», λέει ο κ. Δεληγιάννης.
«Κατά την προσωπική μου άποψη, μια λύση είναι το franchise καταστημάτων εστιασμένων στην εξυπηρέτηση ανθρώπων όπως εμείς. Κι αυτό διότι κατά μόνας οι Έλληνες δύσκολα σχεδιάζουν τα μαγαζιά τους βάσει προβλέψεων ώστε να εξυπηρετούν και άτομα με κινητικά προβλήματα. Δυστυχώς, τα μικρά καταστήματα λιανικής ουσιαστικά υποβαθμίζονται από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες τους», εκτιμά ο κ. Βουλγαρόπουλος, προσθέτοντας: «Επίσης, είναι πολύ σημαντικό τέτοια καταστήματα να διαφημίζονται στον ειδικό τύπο, να έχουν websites και φυσικά να προσφέρουν τη δυνατότητα πρόσβασης στα προϊόντα τους μέσω του διαδυκτίου. Ο κατάλογος προϊόντων στο Internet θα διευκόλυνε πολύ την κατάσταση».

Το Internet είναι πράγματι ένας αρκετά διαδεδομένος τρόπος αγορών μεταξύ των καταναλωτών με κινητικά προβλήματα. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι η ενδεδειγμένη λύση στα προβλήματά τους, δεδομένου ότι ο σκοπός δεν είναι η καθήλωση του κινητικά ανάπηρου μέσα στο δωμάτιό του -το αντίθετο μάλιστα. Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι τον βοηθάει αμβλύνοντας τα προβλήματα που του δημιουργεί η καθημερινότητα των συναλλαγών. «Εγώ, για παράδειγμα, ούτε συμπαθώ τις ηλεκτρονικές αγορές ούτε πιστεύω ότι καταναλωτές και πωλητές στη χώρα μας είναι έτοιμοι να λειτουργήσουν με αυτές. Όμως, η οργάνωση με καταλόγους προϊόντων προσβάσιμους μέσω Internet είναι απαραίτητη!», λέει με σημασία ο κ. Βουλγαρόπουλος.

Ο μισός πληθυσμός άτομα μειωμένης κινητικότητας

Όταν μιλούμε για άτομα μειωμένης κινητικότητας εννοούμε περίπου το 40% έως 50% του πληθυσμού. Οι κινητικά ανάπηροι άνθρωποι αποτελούν μόλις μια ομάδα αυτού του συνόλου, στο οποίο εντάσσονται πάρα πολλοί υπερήλικες, οι εγκυμονούσες, οι άνθρωποι που υφίστανται πρόσκαιρα τις συνέπειες κάποιων ατυχημάτων και οι μητέρες που σπρώχνουν τα καροτσάκια με παιδιά τους. Όλοι αυτοί αντιμετωπίζουν παρόμοια ή έστω λιγότερης έκτασης προβλήματα με τους συνανθρώπους μας που έχουν μόνιμα προβλήματα αναπηρίας. Ωστόσο, «και με όλα αυτά, μπορείτε να καταλάβετε γιατί είναι πολύ δύσκολο να συναντήσετε ανθρώπους με κινητικά προβλήματα κυρίως μέσα σε μικρά καταστήματα -όχι τόσο στα πολυκαταστήματα. Ουσιαστικά είμαστε αποκλεισμένοι από ένα μεγάλο κομμάτι της αγοράς», λέει ο κ. Π. Δεληγιάννης, γενικός γραμματέας του Πανελλαδικού Συνδέσμου Παραπληγικών και Κινητικά Αναπήρων.

Συνοδευτικά κείμενα:

Σούπερ μάρκετ: Φλερτ με την κουλτούρα

Τα back catalogue προϊόντα, όπως αναφέρονται στη γλώσσα των στελεχών του λιανεμπορίου, συνιστούν μια κατηγορία στην οποία εισήλθαν οι περισσότερες εταιρείες σούπερ μάρκετ πριν από περίπου μια δεκαετία, κυρίως προκειμένου να καλύψουν κάποιες ειδικές ανάγκες των πελατών τους -στην ουσία για να επιτύχουν μεγαλύτερη διείσδυση στα νοικοκυριά.

Όσοι ασχολήθηκαν με το «τμήμα τέχνης» από την αρχή κιόλας αντιλήφθηκαν ότι η αγορά ενός CD ή ενός DVD από το σούπερ μάρκετ ικανοποιεί μια καταναλωτική ανάγκη της στιγμής, αποτελεί μια ευκαιριακή επιλογή. Η αγορά του βιβλίου αποδείχθηκε περισσότερο στοχευμένη αλλά αισθητά περιορισμένη σε σχέση με τις βασικές κατηγορίες αγαθών που διαθέτει το σούπερ μάρκετ. Όπως και να έχει πάντως, οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ στο όνομα της εξυπηρέτησης των πελατών τους αποφάσισαν να παίξουν το «χαρτί» του ανταγωνισμού απέναντι στα ειδικά καταστήματα πώλησης CD και DVD. Πρόκειται για τη φιλοδοξία των ισχυρών της λιανικής να τα βάλουν με όλους και με όλα… Όμως, στην προσπάθειά τους αυτή μπήκαν σε μια κατηγορία προϊόντων που, με εξαίρεση τα υπέρ μάρκετ, στο υπόλοιπο κομμάτι της αγοράς κινείται δύσκολα, σε αντίθεση με τον τομέα του βιβλίου, ο οποίος φαίνεται ότι βρίσκει, έστω και μικρή, ανταπόκριση από τους καταναλωτές.

Έτσι, στα μεγάλα κατά βάση καταστήματά τους οι αλυσίδες, ακολουθώντας τις τάσεις των ξένων αγορών, επένδυσαν σημαντικά στην κατηγορία των CD, των DVD και των βιβλίων. Παράλληλα, καθιέρωσαν και την αγορά των άγραφων CD και DVD, ως συμπληρωματικό τμήμα του χώρου πώλησης ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών συσκευών.

Τα χαρακτηριστικά της αγοράς

Να πώς περιγράφουν το ράφι με τα DVD, τα CD και τα βιβλία τα στελέχη της αγοράς που παρακολουθούν από κοντά τη ζήτηση προϊόντων αυτών, τα οποία δεν συνάδουν απολύτως με το ύφος των σούπερ μάρκετ. Όταν ο κλάδος άρχισε να διαθέτει βιβλία, λένε, φιλοξενούσε στα ράφια του περί τους 150 κωδικούς. Σήμερα, οι τίτλοι στα πολύ μεγάλα καταστήματα μπορεί να φθάνουν ή και να ξεπερνούν τους 10.000! Σε χιλιάδες καταμετρώνται και οι τίτλοι των CD και DVD που διαθέτουν στην κατανάλωση κυρίως τα υπέρ μάρκετ.

Η συμμετοχή των εσόδων από τις πωλήσεις των CD, DVD και των βιβλίων στον ετήσιο τζίρο μιας αλυσίδας ποικίλλει από εταιρεία σε εταιρεία. Ωστόσο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις στελεχών, υπολογίζεται ότι είναι δυνατόν να φθάνει και το 0,5% του κύκλου εργασιών μια αλυσίδας, αν και κατά κύριο λόγο το ποσοστό αυτό κυμαίνεται σε χαμηλότερα επίπεδα, κοντά στο 0,2% ή στο 0,1%. Στην ειδική κατηγορία των άγραφων (κενών) CD και DVD οι πωλήσεις μιας αλυσίδας σε ετήσια βάση δεν ξεπερνούν τις 300 έως 500 χιλ. ευρώ, με τον τζίρο των CD να ακολουθεί πτωτική πορεία και των DVD ανοδική.

Τα ράφια ανά κατάστημα μιας αλυσίδας, η οποία έχει αποφασίσει να μην μπει δυναμικά στα προϊόντα τέχνης, αλλά θέλει να διατηρεί μια διακριτική παρουσία στην εν λόγω αγορά, συνήθως σε μήκος δεν ξεπερνούν τα 4 έως 5 μέτρα. Αντίθετα, αλυσίδες οι οποίες στρατηγικά αναπτύσσονται σε αυτή την κατηγορία, της αφιερώνουν μεγάλους χώρους, δημιουργώντας ράφια που ξεπερνούν σε μήκος τα 40 ή και τα 50 μέτρα.

Το βασικότερο κριτήριο για την επιλογή των μουσικών και κινηματογραφικών κωδικών είναι οι μετρήσεις για τις πωλήσεις τους από τις ίδιες τις εταιρείες που τα παράγουν. Εισιτήριο για την είσοδό τους στις σάλες των αλυσίδων λαμβάνουν μόνο τα εμπορικά CD και DVD. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τα βιβλία, αφού από τα σούπερ μάρκετ οι καταναλωτές μπορούν να προμηθευτούν μόνο τους δημοφιλείς τίτλους. Ωστόσο, στα πολύ μεγάλα καταστήματα είναι πιθανό κανείς να συναντήσει και πιο εξεζητημένους κωδικούς, όπως για παράδειγμα CD κλασικής μουσικής.

Σημασία έχει ότι με τη στροφή που έκαναν οι αλυσίδες προς τα προϊόντα τέχνης κέρδισαν την προσοχή των δισκογραφικών εταιρειών, ορισμένες από τις οποίες επιλέγουν πλέον και τους μεγάλους χώρους των υπέρ μάρκετ για εκδηλώσεις παρουσίασης νέων δισκογραφικών δημιουργιών.
Στον τομέα του βιβλίου το μεγαλύτερο μέρος των πωλήσεων προέρχεται από τους παιδικούς τίτλους, από τα βιβλία μαγειρικής και από λευκώματα για τουριστικούς προορισμούς.

Ανάλογα με την έδρα κάθε καταστήματος, η σύνθεση του κωδικολογίου τους αλλάζει. Έτσι, για παράδειγμα, στα σούπερ μάρκετ που βρίσκονται σε τουριστικές περιοχές τα περισσότερα βιβλία που προσφέρονται απευθύνονται στον ξένο τουρίστα, ενώ τα CD και DVD κατά κανόνα αφορούν στην ελληνική παραδοσιακή και λαϊκή μουσική.

Τα ράφια με τα προϊόντα τέχνης συνήθως γειτνιάζουν με τα τμήματα ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών ειδών, ώστε ο καταναλωτής να παρακινείται σε συνδυασμένες αγορές. Ήδη σε αρκετές περιπτώσεις τα τμήματα με τα CD και DVD μετατρέπονται σε σύγχρονα δισκοπωλεία, με δυνατή μουσική, με τις τηλεοράσεις να παίζουν γνωστές ταινίες ή και video clip, ώστε οι καταναλωτές διενεργώντας τις αγορές τους να έχουν την αίσθηση ότι ταυτόχρονα διασκεδάζουν.

Ως ειδικό κοινό χαρακτηρίζονται οι νοικοκυρές, οι οποίες στρέφονται κυρίως προς τα εμπορικά μυθιστορήματα και τα βιβλία μαγειρικής. Άλλα βασικά target groups, στα οποία απευθύνονται οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ, είναι τα παιδιά, για τα οποία προσφέρεται μεγάλη ποικιλία στην κατηγορία του παιδικού βιβλίου και των παιδικών ταινιών, όπως και γενικότερα οι νεαρής ηλικίας καταναλωτές που βρίσκονται πιο κοντά τόσο στις νέες τεχνολογίες όσο και στον χώρο του κινηματογράφου και της μουσικής.

Πλαγιοκόπημα από παραεμπόριο και Internet

Ο βασικότερος ανταγωνιστής των σούπερ μάρκετ στην κατηγορία των CD δεν είναι τα μεγάλα και καλά οργανωμένα δισκοπωλεία τύπου Metropolis και Virgin Mega Stores, αλλά το παραμεπόριο με τα πλαστά CD, που χρόνο με τον χρόνο διευρύνεται όλο και περισσότερο. Μάλιστα, όπως τονίζεται, έξω από τα μεγάλα καταστήματα πολλές φορές στήνεται μια μικρή αγορά παραεμπορίου με τα CD να διατίθενται σε τιμές εξευτελιστικά χαμηλότερες έναντι των σούπερ μάρκετ.

Δυναμικός ανταγωνιστής για τα σούπερ μάρκετ, όπως εξάλλου και για τα εξειδικευμένα καταστήματα πώλησης CD και DVD, είναι και το Internet, απ’ όπου, πλέον, καθένας έχει τη δυνατότητα να κατεβάσει με εξαιρετικά χαμηλό κόστος όποιο τραγούδι ή CD επιθυμεί. Τα στελέχη-αγοραστές των εν λόγω τμημάτων στα σούπερ μάρκετ ανησυχούν ιδιαιτέρα για τη νέα αυτή τάση, που εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς, σε βάρος εξειδικευμένων και μη καταστημάτων. Πρώτη συνέπειά της είναι η απαξίωση των τιμών, στις οποίες πωλούνται τα εν λόγω προϊόντα. Δεύτερη, είναι η στροφή του κοινού προς τον δικτυακό χώρο και η απομάκρυνσή του από τους φυσικούς χώρους αγορών, που είναι τα καταστήματα.

Εργαλεία καθαρισμού: Όχημα ανάπτυξης η καινοτομία

Η μεγαλύτερη αύξηση πωλήσεων παρατηρήθηκε στις υποκατηγορίες των εργαλείων καθαρισμού πατώματος (σφουγγαρίστρες, σκούπες και κουβάδες). Στις συγκεκριμένες υποκατηγορίες ο συνολικός όγκος των πωλήσεων αυξήθηκε το 2006 κατά 12%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Nielsen (Δεκ. 2006 – Ιαν. 2007).

Μεγάλη ανάπτυξη σημειώθηκε και στην υποκατηγορία της σκούπας, όπου μέχρι πρόσφατα κυριαρχούσαν οι πωλήσεις no name προϊόντων. Με το λανσάρισμα επώνυμων προϊόντων το ενδιαφέρον των καταναλωτών ανανεώθηκε, με αποτέλεσμα την ενίσχυση του τζίρου της υποκατηγορίας πέρυσι κατά 15% σε αξία, σύμφωνα με τα στοιχεία των προμηθευτών, αύξηση που αποδίδεται στην αύξηση της ζήτησης των προϊόντων προστιθέμενης αξίας. Αντίστοιχη ήταν η εικόνα και στην υποκατηγορία του κουβά, η οποία επίσης χαρακτηριζόταν από την έντονη δραστηριοποίηση μικρών ανώνυμων προμηθευτών. Οι μεγάλες εταιρείες μαζί με το λανσάρισμα επώνυμης σκούπας επενδύουν επικοινωνιακά και σε αυτή την υποκατηγορία, της οποίας οι πωλήσεις ενισχύθηκαν κατά 11% σε αξία. Αύξηση εκτιμάται ότι παρουσίασαν και οι πωλήσεις γαντιών μιας χρήσης, η οποία προσδιορίζεται γύρω στο 15%.

Οι βασικές υποκατηγορίες των εργαλείων καθαρισμού είναι οι εξής:

  • Προϊόντα καθαρισμού κουζίνας: Τα σφουγγάρια κουζίνας αποφέρουν το μεγαλύτερο μέρος του συνολικού όγκου πωλήσεων της υποκατηγορίας.
  • Προϊόντα καθαρισμού πατώματος: Ο τζίρος της προέρχεται κυρίως από την αγορά σφουγγαρίστρας.
  • Πανιά γενικού καθαρισμού: Η ξηρή σπογγοπετσέτα είναι το βασικό προϊόν της υποκατηγορίας.
  • Εργαλεία γενικού καθαρισμού: σακούλες απορριμμάτων, γάντια.

Οι καινοτομίες δημιουργούν ενδιαφέρον

Τα προϊόντα της κατηγορίας σημαίνουν για την καταναλώτρια, στην οποία κατά βάση απευθύνονται, απλώς μια αναγκαία αγορά, όχι μια ευχάριστη διαδικασία. Όπως διαπιστώνεται, η καταναλώτρια δεν δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον μπροστά στο ράφι. Η αγορά των συγκεκριμένων προϊόντων αποτελεί μια μάλλον ανιαρή διαδικασία, πράγμα που συνιστά τη βασική πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι προμηθεύτριες εταιρείες στην επικοινωνιακή τους στρατηγική. Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις των πραγματικών καινοτομιών, που προσελκύουν το ενδιαφέρον των αγοραστριών. Το ζητούμενο κάθε νοικοκυράς -μοντέρνας ή παραδοσιακής- είναι το όσο το δυνατόν γρηγορότερο και ευκολότερο καθάρισμα του σπιτιού. Παράλληλα, η οικονομική στενότητα των νοικοκυριών σήμερα, που οδηγεί σε περικοπές δαπανών προϊόντων, τα οποία δεν θεωρούνται πρωταρχικής σημασίας, έχει επηρεάσει καίρια τη συγκεκριμένη κατηγορία, καθώς μια μερίδα καταναλωτών στρέφεται στη λύση των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας και των hard discounters.

Η τάση συγκράτησης των δαπανών του μέσου νοικοκυριού σε πολλές περιπτώσεις έχει επίσης οδηγήσει στην επιμήκυνση του κύκλου ζωής των προϊόντων καθαρισμού (αν προηγουμένως η νοικοκυρά χρησιμοποιούσε τη σφουγγαρίστρα της για τέσσερις μήνες, σήμερα τη χρησιμοποιεί για έξι). Από την άλλη πλευρά, όμως, αυξάνεται το ποσοστό των «έξυπνων» καταναλωτών, δηλαδή εκείνων που επιλέγουν προϊόντα προστιθέμενης αξίας, αποφασίζοντας να διαθέσουν περισσότερα χρήματα, όταν πείθονται για την ποιότητά τους, αντί του να προτιμούν τα οικονομικά προϊόντα αμφιβόλου ποιότητας, που φθείρονται γρήγορα.

Στην κατηγορία των εργαλείων καθαρισμού κυριαρχούν τα brands Vileda, Wettex, Scotch Βrite και Champion. Σε πολλές, μάλιστα, περιπτώσεις η σημασία της μάρκας είναι πολύ ισχυρή (πχ γάντια Champion), ενώ σε άλλες είναι μεν ισχυρή αλλά όχι καθοριστική.

Οι πρόσφατες καινοτομίες

Λόγω της φύσης των εργαλείων καθαρισμού, οι μεγάλοι προμηθευτές τους μεριμνούν να ανανεώνουν συνεχώς το προφίλ των προϊόντων τους, ώστε να διατηρείται αμείωτο το ενδιαφέρον των καταναλωτριών. Στο πλαίσιο αυτό, η εν λόγω κατηγορία χαρακτηρίζεται από το συνεχές λανσάρισμα καινοτόμων προϊόντων.

Η 3Μ, μετά την εισαγωγή της χρωματικής κωδικοποίησης στην κατηγορία των σφουγγαριών, που καθοδηγεί τον καταναλωτή στην επιλογή του κατάλληλου προϊόντος για την κάθε χρήση, εισήγαγε το σπογγοσβηστήρι Super Cleaner που πρακτικά δημιούργησε μία νέα υποκατηγορία. Η χρωματική κωδικοποίηση μεταφέρθηκε και στις σφουγγαρίστρες, υποκατηγορία στην οποία η 3Μ πρώτη παρουσίασε, με την 3D Max, την χρήση του τριγωνικού κάλυκα για τον καθαρισμό των γωνιών.

Η Champion, από την άλλη, τον τελευταίο χρόνο συμπλήρωσε τη σειρά ελαστικών γαντιών Champion με τα αρωματικά γάντια Trendy σε 3 αρώματα (λεμόνι, φράουλα, λεβάντα), ενώ λανσάρισε το σούπερ απορροφητικό Cut&Clean, πανί καθαρισμού σε ρολό που κόβεται στα μέτρα που επιθυμεί ο καταναλωτής, και τη σφουγγαρίστρα Wet-it, φτιαγμένη από εξαιρετικής ποιότητας σπογγοπετσέτα.

Η FHP «άνοιξε», με τη σειρά της, την επώνυμη ζήτηση στις υποκατηγορίες της σκούπας και του κουβά, ενώ προχώρησε ακόμη ένα βήμα, λανσάροντας την ασύρματη και ιδιαίτερα ελαφριά ηλεκτρική σκούπα με κοντάρι Vileda και ανταλλακτικό-δοχείο συλλογής της σκόνης που πετιέται, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για όλα τα πατώματα και τα δύσκολα σημεία των δαπέδων, όπως τις γωνίες. Το νέο προϊόν, που διατίθεται από τα σούπερ μάρκετ, «άνοιξε» μια νέα υποκατηγορία στην αγορά της σκούπας.

Ποικιλία προωθητικών ενεργειών

Οι μεγάλοι επώνυμοι προμηθευτές εργαλείων καθαρισμού, εκτός των προσπαθειών τους για συνεχή καινοτομία και σωστή τοποθέτηση των προϊόντων τους στο ράφι, προχωρούν σε μια σειρά προωθητικών ενεργειών, με στόχο την επιβράβευση των πιστών καταναλωτών. Παράλληλα, δίνουν ιδιαίτερο βάρος στη διαφημιστική υποστήριξη των προϊόντων τους, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις λανσαρίσματος νέων προϊόντων. Επίσης, χρησιμοποιούν μοντέρνα και καλαίσθητα stands στα σημεία πώλησης, λανσάρουν χρήσιμα και έξυπνα promos στα βασικά προϊόντα τους, ενώ πραγματοποιούν καταχωρίσεις στα φυλλάδια των αλυσίδων ή self talkers στα ράφια.

Μεταξύ των ενεργειών που προτιμούνται για την προώθηση των εργαλείων καθαρισμού στα σούπερ μάρκετ περιλαμβάνονται, επίσης, τα on pack δώρα άλλων προϊόντων της ίδιας εταιρείας που προωθεί ένα προϊόν, όπως γενικότερα τα «χρήσιμα δώρα» πάνω στη συσκευασία του προωθούμενου προϊόντος. Στην πολιτική της προώθησης περιλαμβάνεται η επιβράβευση των πιστών καταναλωτών, μέσω των συστημάτων ανταμοιβής των σούπερ μάρκετ (κουπόνια ή κάρτες πιστότητας).

Άλλες συνήθεις μέθοδοι προώθησης για τα προϊόντα της κατηγορίας είναι και η προσφορά, με την αγορά μιας μονάδας προϊόντος, ενός ή δύο μονάδων του ίδιου προϊόντος (1+1 ή 2+1) και διάφορες μορφές εκπτωτικών προσφορών. Μάλιστα, στέλεχος μεγάλης εταιρείας του τομέα επισημαίνει ότι το τελευταίο διάστημα διαπιστώνεται η προτίμηση των καταναλωτριών στις εκπτωτικές προσφορές αντί της προσφοράς επιπλέον δωρεάν προϊόντος. Τέλος, σημειώνεται ότι στις περιπτώσεις των νέων λανσαρισμάτων είναι συνήθης η υποστήριξη των προϊόντων από εκπαιδευμένες προωθήτριες.

Ισχυρή η παρουσία των PL

Τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας έχουν αρκετά ισχυρή παρουσία στον τομέα των εργαλείων καθαρισμού. Μάλιστα σε ορισμένες υποκατηγορίες αυξάνουν το μερίδιό τους με διψήφιο ρυθμό. Κατά μέσο όρο, πάντως, το μερίδιο των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας προσδιορίζεται σε ποσοστό περίπου 13% (σε αξία).

Εκπρόσωποι εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην κατηγορία αναφέρουν το παράδειγμα των ΗΠΑ, όπου τα private label εργαλεία καθαρισμού παρουσιάζουν πτωτική τάση. Όπως επισημαίνουν, στην Ευρώπη σήμερα η άνθηση που διαπιστώνεται στα private label οφείλεται κυρίως στον μεγαλύτερο αριθμό hard-discounters καταστημάτων και λιγότερο στις κλασικές αλυσίδες σούπερ μάρκετ.

Στοιχεία για τα καταστήματα hard discount, στα οποία η χαμηλή τιμή των εργαλείων καθαρισμού στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αντίστοιχη της χαμηλής ποιότητάς τους, δεν υπάρχουν. Πάντως, όπως εκτιμούν παράγοντες της αγοράς, ακόμα κι όταν οι καταναλωτές-πελάτες τους δοκιμάσουν κάποιο προϊόν συνήθως δεν επαναλαμβάνουν την αγορά του, καθώς μένουν δυσαρεστημένοι από την ποιότητα.