Στο ιδιότυπο αυτό καθεστώς, το οποίο πλέον συναντάται μόνο σε τριτοκοσμικές αγορές, οι δύο κλάδοι στηρίζουν τις μεταξύ τους συναλλαγές, αξίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ! Πράγματι, σύμφωνα με τα όσα δηλώνουν στο “σελφ σέρβις” κορυφαίοι κύκλοι της αγοράς, οι περισσότερες των ετήσιων συμφωνιών είναι προφορικές. Οι δύο πλευρές, μετά από σχετικές διαβουλεύσεις, που συνήθως αρχίζουν στο πρώτο τετράμηνο του έτους, καταλήγουν στα κύρια σημεία της εκάστοτε συμφωνίας, ενώ για τα επιμέρους ζητήματα ολοκληρώνουν τη διαπραγμάτευση στη χειρότερη περίπτωση… στο τέλος του 12μήνου, με το κλείσιμο των σχετικών λογαριασμών.
Εφόσον εκφραστεί κοινή θέση, σχετικά με τους βασικούς άξονες της ετήσιας συμφωνίας, η κάθε πλευρά χωριστά συντάσσει το δικό της memo, με συγκεκριμένες αναφορές σε ζητήματα όπως οι παροχές, οι εκπτώσεις, οι επιστροφές, τα πιστωτικά σημειώματα, οι χρόνοι πληρωμών, οι προωθητικές ενέργειες, τα νέα προϊόντα κά. ΄Ομως, παραδόξως, τα memo αυτά ουδέποτε συμφωνούν απόλυτα μεταξύ τους, με αποτέλεσμα στην πλειονότητά τους να μην συνυπογράφονται! ΄Ετσι, οι αγοραστές των σούπερ μάρκετ και τα στελέχη πωλήσεων της βιομηχανίας, που μετέχουν στις επαφές για τις ετήσιες συμφωνίες, καλούνται στο τέλος του έτους να “κλείσουν”, μέσω νέας διαπραγμάτευσης και υπό την πίεση πλέον του χρόνου, τους “ανοικτούς λογαριασμούς” τους…
Βέβαια, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, στις οποίες οι δύο πλευρές δεν καταφέρνουν ούτε και τότε να συμφωνήσουν σε μια κοινά αποδεκτή θέση, οπότε εκ των πραγμάτων υποχρεώνονται να μεταφέρουν την όποια διαφορά τους στην επόμενη εταιρική χρήση, χωρίς όμως και τότε κανείς να μπορεί να τους διαβεβαιώσει ότι ο λογαριασμός τελικά θα κλείσει. Αν μεταξύ των δύο πλευρών δεν επικρατήσει συγκαταβατικότητα, η όποια διαφορά θα συνεχίσει να μεταφέρεται για μεγάλο διάστημα από τη μια χρονιά στην άλλη…!
Πώς και πότε λοιπόν επιλύονται οι διαφορές αυτές; Οι επιλογές που έχουν αγοραστές και πωλητές δεν είναι πολλές. Είναι μόλις δύο: Σύμφωνα με την πρώτη, κάποια στιγμή οδηγούνται κατ’ ανάγκην σε συμψηφισμό των όποιων διαφορών έχουν ανακύψει από τις χρονίζουσες διαπραγματεύσεις, ώστε την επόμενη εταιρική χρήση να αρχίσουν τις νέες επαφές τους από μηδενική βάση, δηλαδή χωρίς να τους χωρίζει η οποιαδήποτε διαφορά.
Η δεύτερη επιλογή θέλει την… τύχη των “δύσκολων λογαριασμών” να την ορίζουν τα ανώτερα στελέχη και των δύο πλευρών, που αναλαμβάνουν ενεργό ρόλο με σκοπό να υπερπηδηθούν εντέλει τα εμπόδια, ώστε να επέλθει κάποιας μορφής συμφωνία. Η παρέμβασή τους είναι επιβεβλημένη, όταν ο λογαριασμός είναι αρκετά “βαρύς” ή οι διαφορές είναι τέτοιου εύρους, ώστε είναι φανερό πως μόνο στελέχη με ειδική εξουσιοδότηση μπορεί να παρέμβουν, επαναπροσδιορίζοντας το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης.
Δια της επιβολής
Ενίοτε, την υποχρεωτική επίλυση των διαφορών στους λογαριασμούς μεταξύ μιας λιανεμπορικής αλυσίδας και ενός προμηθευτή της επιβάλλει “η ίδια η ζωή”, όπως για παράδειγμα το ενδεχόμενο της εξαγοράς μιας εκ των δύο εταιρειών. Τότε, οι εκπρόσωποι των δύο πλευρών σπεύδουν “να τα βρουν κάπου στη μέση”, δηλαδή να συμφωνήσουν σε μια λύση ανάγκης, που εκ των προτέρων γνωρίζουν ότι θα χρειαστεί αμοιβαίες υποχωρήσεις. Σε αυτή την περίπτωση και οι δύο πλευρές αναγνωρίζουν ότι δεν είναι επιθυμητό να κληροδοτήσουν στους επόμενους διαχειριστές οικονομικές ή άλλες εκκρεμότητες. Παρ’ όλα αυτά στην αγορά συναντώνται περιπτώσεις συμφωνιών που κληροδοτούνται “ανοικτές” στους νέους μετόχους, οι οποίοι, βέβαια, είναι σχετικά ενήμεροι και αναλαμβάνουν το προβλεπόμενο ρίσκο.
Ζητήματα των ετήσιων συμφωνιών που παραμένουν “ανοικτά” καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου σχετίζονται τις περισσότερες φορές με την έκδοση φυλλαδίων, με τις προσφορές προϊόντων, με τις προβολές brands και τις προϋποθέσεις υλοποίησής τους, καθώς και με την “υποδοχή” στο ράφι νέων κωδικών. Παράγοντες της αγοράς αναφέρουν ότι οι “ανοικτοί λογαριασμοί” μεταξύ λιανεμπορίου και βιομηχανίας για τέτοιου είδους ζητήματα ουδέποτε οδηγούν σε βίαιους αποκλεισμούς προϊόντων από τα ράφια της οργανωμένης λιανικής.
Οι επιθετικές κινήσεις εκ μέρους του λιανεμπορίου εκδηλώνονται μόνον εφόσον δεν επέρχεται συμφωνία επί των βασικών όρων της σύμβασης, όταν δηλαδή οι δύο πλευρές “δεν τα βρίσκουν” στο βασικό πλαίσιο και τις κεντρικές παραμέτρους της ετήσιας συμφωνίας. Στην πράξη, οι προμηθευτές συνηθίζουν να επιμένουν στη σύναψη γραπτής συμφωνίας με τους μεγάλους πελάτες τους, αν και εκ των προτέρων γνωρίζουν ότι για τα περισσότερα από τα προϊόντα τους οι λογαριασμοί θα ισοσκελιστούν -πάντα προφορικά- στο τέλους του χρόνου. Τα οικονομικά συμφέροντα είναι τέτοιου μεγέθους, που υποχρεώνουν όσους μετέχουν στις διαπραγματεύσεις για τις ετήσιες συμφωνίες να τηρούν τον ιδιότυπο εθιμικό κώδικα των προφορικών δεσμεύσεων, καθώς αποτελεί τη μοναδική διέξοδο συνεργασίας.
Πιέσεις στους μικρούς
Δεν συμβαίνει, όμως, το ίδιο και με τους μικρότερους πελάτες της βιομηχανίας, για τους οποίους τα στελέχη της επιμένουν και σχεδόν πάντα εξασφαλίζουν γραπτές συμφωνίες με όλες τις δεσμεύσεις και από τις δύο πλευρές. Επομένως, όσον αφορά στο λιανεμπόριο, ισχύει μόνο “ο λόγος των μεγάλων”. Σε ό,τι αφορά στους μικρούς και μικρομεσαίους λιανέμπορους, τα κρούσματα με τους ακάλυπτους λογαριασμούς φαίνεται ότι είναι πολλά. Παρά τις γραπτές συμφωνίες, τις υπογραφές και τις καλές προθέσεις όλων, ορισμένοι από τους μικρούς δηλώνουν αδυναμία να εφαρμόσουν τα συμφωνηθέντα. ΄Οχι βέβαια ότι κάτι ανάλογο δεν συναντάται και στους ισχυρούς της λιανεμπορικής αγοράς, όμως εδώ τα κρούσματα είναι περιορισμένα, τουλάχιστον σε αριθμό, διότι σε αξία ούτε λόγος να γίνεται…
Ποιοι υπογράφουν
Πόσοι στους πόσους καταφέρνουν τελικά να καταλήξουν σε ενυπόγραφη ετήσια συμφωνία; Σύμφωνα πάντα με εκτιμήσεις κορυφαίων κύκλων της οργανωμένης λιανικής, ανά “κλιμάκιο” αγοράς η εικόνα έχει ως εξής:
- Στην πρώτη δεκάδα του λιανεμπορίου, ο κύριος όγκος των συμφωνιών -ή στην καλύτερη των περιπτώσεων- η μια στις δύο συμφωνίες, είναι προφορική.
- Στους ομίλους αγορών συνήθως υπογράφονται οι ετήσιες συμφωνίες κατά τη διάρκεια του έτους που “τρέχουν”, όμως στη συνέχεια οι διοικήσεις των ομίλων δεν τις κοινοποιούν αυτούσιες στο σύνολο των μελών τους, προκειμένου να αποφεύγονται τυχόν διαρροές στον ανταγωνισμό. Ωστόσο, τα μέλη των ομίλων ενημερώνονται σχετικά με τους κύριους άξονες αυτών, ώστε να γνωρίζουν για τα συμφωνηθέντα και να μπορούν να αποφασίσουν για την τιμολογιακή και εν γένει εμπορική πολιτική του έτους.
- Στους μικρούς και ανεξάρτητους επιχειρηματίες, η πώληση τυποποιημένων προϊόντων κατά 90% συνοδεύεται και από αντίστοιχες ετήσιες συμφωνίες.
Οι συμφωνίες του 2007
Με μεγάλη καθυστέρηση “τρέχουν” φέτος οι ετήσιες συμφωνίες του λιανεμπορίου με τους προμηθευτές του. Οι δύο πλευρές φέρονται να αντιμετωπίζουν χαλαρά το θέμα, δεδομένου ότι ακόμη δεν έχουν καταλήξει στο πλαίσιο, εντός του οποίου θα κινηθούν φέτος οι ετήσιες συμφωνίες. Ωστόσο, παράγοντες των σούπερ μάρκετ επισημαίνουν ότι στις προθέσεις τους είναι να απαιτήσουν έστω και οριακές αυξήσεις στις παρεχόμενες εκπτώσεις από τη βιομηχανία, ώστε έως έναν βαθμό να συμψηφίσουν τις ανατιμήσεις που αποφάσισαν από τις αρχές του έτους αρκετοί από τους μεγάλους προμηθευτές του κλάδου.
Από την πλευρά της βιομηχανίας δηλώνεται ότι τα περιθώρια για νέες παροχές έχουν προ πολλού εξαντληθεί. Μένει λοιπόν να φανεί σε τι θα συμφωνήσουν και φέτος (προφορικά πάντα) λιανεμπόριο και βιομηχανία και πού θα κλείσουν τελικά οι συμφωνίες στο τέλος του έτους.