Η παρουσίαση των ενοποιημένων αποβλέπει στη συνολική δυναμικότητα του ομίλου. Εν πολλοίς, όταν υπάρχουν όμιλοι χωρίς μετοχική σχέση μεταξύ των εταιρειών που τον αποτελούν αλλά υπάρχει λειτουργική, εμπορική και στρατηγική ενότητα, η εικόνα των ενοποιημένων στοιχείων δεν είναι ούτε ακριβής ούτε διαφωτιστική, είναι πλασματική. Αυτό συμβαίνει πχ με τις εταιρείες Καρφούρ Μαρινόπουλος ΑΕ και Dia Hellas, που ανήκουν και οι δύο στο γαλλικό όμιλο Carrefour, αλλά δεν διαθέτουν στη χώρα μας καμιά μετοχική σχέση και επομένως έχουν κοινότητα συμφερόντων και επιρροής, χωρίς να συντάσσουν ενοποιημένο ισολογισμό.
Να υπενθυμίσουμε, επίσης, ότι η εταιρεία Lidl, η οποία συγκαταλέγεται στις δέκα πρώτες εταιρείες, λειτουργεί με μορφή Ομόρρυθμης Εταιρείας και δεν δημοσιεύει ισολογισμό, επομένως δεν συμπεριλαμβάνεται στις αναλύσεις. Αυτό και μόνο ανατρέπει τα δεδομένα και η παρουσίαση οποιονδήποτε στοιχείων έχει συμβατικό χαρακτήρα, συγκριτικό με τους άλλους ομίλους και εταιρείες καθώς και με τη διαχρονική εξέλιξη της συγκέντρωσης.
Παρά τις επιφυλάξεις που υπάρχουν, συχνά στον τύπο γίνεται αναφορά στους ενοποιημένους ισολογισμούς. Πρόκειται για μια τεχνική που αναφέρεται κύρια στις εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρείες. Αυτό γίνεται διότι σ’ αυτές τις περιπτώσεις ο μέτοχος ή ο επενδυτής αποβλέπει στη συνολική αξία της μετοχής του, στη συνολική οικονομική δυναμικότητα της εταιρείας ενός ομίλου που εκφράζεται με τον ενοποιημένο ισολογισμό και όχι με τη μεμονωμένη εταιρεία. Αυτού του είδους η παρουσίαση ξεφεύγει από τα όρια της κλαδικής ανάλυσης, στην οποία εστιάζει και αποβλέπει το ΠΑΝΟΡΑΜΑ.
Για δεύτερη χρονιά, λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω παρατηρήσεις, θα επιχειρήσουμε μια παρουσίαση των δέκα πρώτων ομίλων-αλυσίδων σούπερ μάρκετ στη χώρα μας με βάση τους Ενοποιημένους Ισολογισμούς ή τους Ισολογισμούς των εταιρειών αν δεν συντάσσουν ενοποιημένους, εστιάζοντας την προσοχή μας στα μεγέθη και τους δείκτες του Λογαριασμού Αποτελεσμάτων. Όπως φαίνεται και στο σχετικό Υπόμνημα, μόνο οι πέντε από τις δέκα δημοσιεύουν ενοποιημένο ισολογισμό.
Οι Πωλήσεις
Το 2005, οι πωλήσεις των δέκα ομίλων παρουσίασαν αύξηση κατά 4,36% σε σχέση με το 2004, έναντι 4,07% του μέσου δείκτη των 82 εταιρειών του ΠΑΝΟΡΑΜΑΤΟΣ και 4,4% των μητρικών εταιρειών. Οι δέκα όμιλοι, το 2004 αντιπροσωπεύουν το 80,86% περίπου των πωλήσεων των 82 εταιρειών, ενώ το 2005 το 81,08%, με μικρή οριακή μεταβολή. (Να υπενθυμίσουμε ότι στον ενοποιημένο ισολογισμό του ομίλου Βερόπουλου περιλαμβάνονται και οι πωλήσεις από τις εταιρείες στη FYROM και τη Σερβία, με τη διευκρίνηση ότι αν αφαιρεθούν οι πωλήσεις αυτές ο δείκτης θα είναι ελαφρά, αλλά όχι σημαντικά διαφοροποιημένος. Το ίδιο θα συμβεί και στους άλλους δείκτες).
Η μεταβολή αυτή, ελάχιστη σε ποσοστό συμμετοχής στο σύνολο, αντιστοιχεί σε 288,4 εκατ. ευρώ, ποσό όχι ευκαταφρόνητο. Η συγκέντρωση είναι προφανής. Να ληφθεί υπόψη ότι τρεις από τους ομίλους δραστηριοποιούνται και στον τομέα του franchise, που σημαίνει ότι έμμεσα ελέγχουν ακόμα μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς, που τείνει να αυξηθεί.
Η μεταβολή των πωλήσεων προέρχεται από μεταβολή σε όγκο, από ίδρυση νέων καταστημάτων, καθώς και από πωλήσεις στις εταιρείες και καταστήματα που λειτουργούν με franchise, στο μέτρο που τμήμα των αγορών τους τις πραγματοποιούν από τις αποθήκες των μητρικών δικαιοπαρόχων εταιρειών.
Τις μεγαλύτερες μεταβολές είχαν οι εταιρείες του ομίλου Carrefour, Καρφούρ Μαρινόπουλος, Dia. Από τις υπόλοιπες, ακολουθεί η Μετρό και η Πέντε. Για πρώτη χρονιά στις αναλύσεις του ΠΑΝΟΡΑΜΑΤΟΣ συμπεριλάβαμε και την εταιρεία Μάκρο ΚΑΣ & ΚΑΡΥ, όπως και άλλα cash & carry, δεδομένου ότι τα είδη που διακινεί στην πλειονότητα είναι ανταγωνιστικά των σούπερ μάρκετ.
Τα Μικτά Κέρδη – Περιθώριο Μ/Κ
Αυξήθηκαν κατά 5,16%, μεταβολή η οποία είναι μικρότερη της μέσης μεταβολής των 82 εταιρειών (5,34%), αλλά ωστόσο μεγαλύτερη της μεταβολής των πωλήσεων. Η μεταβολή του μικτού κέρδους οφείλεται κύρια στην μεταβολή του περιθωρίου μικτού κέρδους σε ποσοστό επί των πωλήσεων κατά 0,17% έναντι 0,26% του μέσου όρου των 82 εταιρειών.
Ανακεφαλαιώνοντας: Τόσο οι πωλήσεις όσο και το ποσοστό του περιθωρίου μικτού κέρδους μεταβλήθηκαν σε μικρότερα επίπεδα από ότι ο κλάδος. Και αυτό υποδηλώνει ότι και σε επίπεδο ομίλων, οι μικρομεσαίες εταιρείες είχαν καλύτερες επιδόσεις. Το μέγεθος και ο όγκος των πωλήσεων δεν ευνόησαν τους μεγάλους ομίλους ούτε στη μάζα του μικτού κέρδους. Κι αυτό οφείλεται στην πτώση τιμών που επιβάλλει ο έντονος ανταγωνισμός.
Ωστόσο, τα μεγέθη των μεγάλων είναι πελώρια και η απόσταση από τις μικρομεσαίες εταιρείες μη αναστρέψιμη. Αντίθετα, μετά την επέκταση των discounters με την έναρξη εργασιών της Lidl και την πιθανή είσοδο της Aldi, η συγκέντρωση θα ενταθεί. Τα τελευταία δύο χρόνια δεν έχουν γίνει σημαντικές κινήσεις εξαγορών και συγχωνεύσεων, δεδομένου ότι δεν έχουν μείνει και πολλές εξαγοράσιμες εταιρείες. Ωστόσο, η διαδικασία για περαιτέρω συγκέντρωση στον κλάδο, δεν έχει τελειώσει. Δεν αποκλείεται να βρεθούμε προ εκπλήξεων, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν ακόμα μεγάλες αντιστάσεις. Ο δε θόρυβος δηλώσεων αντιδηλώσεων, διαψεύσεων για κινήσεις, συζητήσεις και διαπραγματεύσεις για εξαγορές, δεν αποτελεί φήμη ούτε διαδόσεις άνευ περιεχομένου. Γι αυτό και οι εξελίξεις θα λάβουν την μορφή εκρήξεων πολλών μεγατόνων (…εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ στην περίπτωσή του κλάδου).
Πριν μερικά χρόνια, μια τράπεζα στα πλαίσια έρευνάς της, μου είχε θέσει το ερώτημα: «Καλά γιατί τόσο ενδιαφέρον των πολυεθνικών ομίλων για την αγορά της χώρας μας, η οποία παρά την ανάπτυξή της έχει μικρό μέγεθος και τα όρια είναι δεδομένα». Την απάντηση την ήξερε αλλά ήθελε και την άλλη άποψη. «Γιατί οι πολυεθνικοί κολοσσοί δεν αφήνουν τίποτα στη τύχη, του απάντησα. Και θα έρθει η ώρα που η χώρα μας θα γίνει το όχημα για εξάπλωση και σε άλλες βαλκανικές χώρες και μη».
Φαίνεται δε ότι ήλθε η ώρα που οι πολυεθνικές εταιρείες θα υλοποιήσουν ένα τμήμα των σχεδίων που έχουν από χρόνια εξυφάνει. Η Carrefour ανακοίνωσε την πρόθεσή της να εισβάλει στην αγορά της Βουλγαρίας, με όχημα την Καρφούρ της Ελλάδας. Οι αγορές της Κεντρικής Ασίας και της Μέσης Ανατολής είναι ανοιχτές. Θέμα χρόνου είναι.
Εξ άλλου, αυτό δεν θα είναι πρωτοτυπία στο χώρο των σούπερ μάρκετ. Το έργο έχει ξαναπαιχτεί με τη βιομηχανία (…ποια βιομηχανία σήμερα;), την υψηλή τεχνολογία, τις υπηρεσίες και τον τουρισμό.