Η αντίδραση των περισσότερων στελεχών του κλάδου στην ερώτηση “τι προσδοκάτε από το 2006;” ήταν… παύση διαρκείας. Η αμηχανία τους στην προσπάθειά τους να εκφρασθούν θετικά, απερίγραπτη. Γνωρίζοντας τις αντίξοες συνθήκες στις οποίες λειτουργεί και αναπτύσσεται το οργανωμένο λιανεμπόριο την τελευταία διετία, αλλά και τα πρόσφατα στοιχεία για την πορεία του κλάδου το 2005, τελικά εκφράστηκαν με μεγάλη απαισιοδοξία για τους μήνες που έπονται.
Όπως ανέφεραν χαρακτηριστικά, “ο κλάδος έχει πιάσει "πάτο", οπότε κάτι χειρότερο -υπό φυσιολογικές πάντα συνθήκες- δεν έχει να περιμένει. Το 2006 θα παρουσιάσει μια σταθερότητα σε συνολικά μεγέθη, ενώ από εταιρεία σε εταιρεία θα υπάρξουν διαφοροποιήσεις, από τις οποίες θα διαφανεί και το ποιοι είναι πραγματικά σε θέση να αντεπεξέλθουν των δυσκολιών της αγοράς”.
Η αρνητική δημοσιότητα
Κατά κοινή ομολογία το 2005 -και κυρίως το α' εξάμηνό του- ήταν "εξαιρετικά κακό". Η οργανική ανάπτυξη της αγοράς ήταν ουσιαστικά μηδενική και σε ορισμένες περιπτώσεις και αρνητική. Αν κάτι έδωσε την ψευδαίσθηση της ανάπτυξης, αυτό ήταν τα νέα καταστήματα, όπου και εδώ υπήρξε μια ιδιαιτερότητα. Κυρίαρχο ρόλο στις επεκτάσεις έπαιξαν φέτος οι δύο αλυσίδες discount, Dia και Lidl, που, όπως εκτιμάται, δημιούργησαν περισσότερες από 50 μονάδες, όταν άλλες μεγάλες παραδοσιακές αλυσίδες ήταν εξαιρετικά συγκρατημένες στα επεκτατικά τους σχέδια.
Σημαντική συμμετοχή στους χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης είχε όμως φέτος και η αρνητική δημοσιότητα του οργανωμένου λιανεμπορίου, που καλλιεργήθηκε με μεγάλη ομολογουμένως επιτυχία από τις ελεγκτικές αρχές, αλλά και τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, τα οποία ξεπέρασαν τον εαυτό τους, κάνοντας την "τρίχα-τριχιά". Ο τρόπος με τον οποίο προσέγγισαν ζητήματα όπως η ποιότητα και οι τιμές των αγαθών, καθώς και την υπόθεση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, προκάλεσε αρνητική ψυχολογία στους καταναλωτές και εν γένει στην αγορά, η οποία αποτυπώθηκε στους τζίρους των αλυσίδων. Εκπρόσωποι του κλάδου στέκονται ιδιαίτερα στο ζήτημα αυτό, τονίζοντας την πολύ δύσκολη θέση στην οποία θα βρεθεί το λιανεμπόριο αν η αρνητική δημοσιότητα συνεχιστεί και το 2006, όπως δυστυχώς αναμένεται.
Η έλευση της Plus
Όμως το 2006 οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ πρόκειται να αντιμετωπίσουν μια ακόμη δύσκολη εξέλιξη: την έλευση της Plus. Όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι τους πρώτους μήνες του νέου έτους η Plus θα θέσει σε λειτουργία τις πρώτες εμπορικές μονάδες, που εκτιμάται ότι θα είναι περί τις 10. Η διείσδυσή της αναμένεται να αρχίσει από τη Θεσσαλονίκη όπου είναι η έδρα της και να συνεχιστεί τόσο στα βόρεια όσο και προς τα νότια.
Δύο είναι τα ερωτήματα που τίθενται ως προς την ανάπτυξή της. Πόσο σκληρή θα είναι η τιμολογιακή πολιτική που θα ακολουθήσει και από ποιες εταιρείες θα αποσπάσει μερίδια; Από τις Dia και Lidl, τις οποίες θα ανταγωνιστεί ευθέως, ή και από το υπόλοιπο λιανεμπόριο; Όπως και να έχει, η επέκτασή της στην εγχώρια αγορά, μόνο προβλήματα θα προκαλέσει στο υπόλοιπο λιανεμπόριο, με σοβαρότερο αυτό της συμπίεσης της κερδοφορίας του κλάδου. Όταν μάλιστα όλοι γνωρίζουν ότι οι δείκτες των κερδών για τις περισσότερες εταιρείες είναι διαμορφωμένοι στα χαμηλότερα δυνατά επίπεδα, είναι να διερωτάται κανείς αν υπάρχουν πραγματικά περιθώρια μεγαλύτερης συμπίεσης, χωρίς ορισμένες αλυσίδες να “καταγράψουν” ζημιές.
Οι ανατιμήσεις και οι εξαγορές
Στο μεταξύ, κάθε εξέλιξη στην αγορά του λιανεμπορίου δεν μπορεί παρά να επιδρά και στις τιμές των αγαθών. Η πορεία τους κατά το 2006 εκτιμάται ότι δεν θα είναι έντονα ανοδική. Ανατιμήσεις θα υπάρξουν μεν -αυτό είναι το πλέον σίγουρο- αλλά σε ποσοστιαία βάση εκτιμάται ότι θα κινούνται κοντά στα όρια του πληθωρισμού. Εξάλλου, οι καταναλωτές είναι σε θέση να πληρώσουν ακριβότερα τα αγαθά, όταν το κύμα της ακρίβιας έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο και όταν από κάθε πλευρά -με εξαίρεση βέβαια από τους διαμορφωτές των τιμών- διατυπώνονται διαμαρτυρίες για τις υπέρογκες ανατιμήσεις που πέρασαν στην κατανάλωση τα τελευταία τρία χρόνια;
Τι θα γίνει όμως το 2006 με το ζήτημα των εξαγορών; Στελέχη της αγοράς εκτιμούν πως πλέον δεν υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για εντυπωσιακές κινήσεις, παρά μόνο εφόσον κάποιοι εκ των ισχυρών, αυτοί δηλαδή που βρίσκονται στην πρώτη δεκάδα του κλάδου, αποφασίσουν να κινηθούν ανάλογα. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο φαντάζει, όμως, μάλλον απίθανο και υπό αυτή την έννοια στο πεδίο των εξαγορών δεν αναμένονται παρά μόνο εξελίξεις περιορισμένου ενδιαφέροντος, που δεν θα προκαλέσουν ανατροπές. Ανακατατάξεις, όμως, στις επιχειρήσεις της οργανωμένης λιανικής θα μπορούσαν να υπάρξουν εφόσον η είσοδος νέων διεθνών ανταγωνιστών συνδυαστεί με εξαγορές -πχ τι τεύξεται η επιούσα της εισόδου της Aldi; Κάποιοι κουνούν με σημασία το κεφάλι τους…
Οι ετήσιες συμφωνίες
Ένα ακόμη ζήτημα, το οποίο ενδεχομένως θα απασχολήσει τον κλάδο, είναι η επαναδιαπραγμάτευση των ετήσιων συμφωνιών που συνάπτουν τα σούπερ μάρκετ με τους προμηθευτές τους. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, οι δύο πλευρές θα κάτσουν και πάλι στο τραπέζι στις αρχές του 2006, χωρίς όμως ιδιαίτερες απαιτήσεις ή επιδιώξεις. Η αίσθηση των στελεχών του λιανεμπορίου είναι ότι "οι συμφωνίες σε γενικές γραμμές δεν θα αλλάξουν. Οι παροχές και οι εκπτώσεις έχουν πλέον φθάσει στα όριά τους και υπό αυτή την έννοια ανατροπές δεν αναμένονται". Πάντως, οι αλυσίδες θα έχουν την προσοχή τους τεταμένη και, εφόσον διαπιστώσουν ότι κάποιος από τον ανταγωνισμό επιχειρεί να θέσει νέους όρους στις ετήσιες συμφωνίες, θα είναι πανέτοιμες να παρέμβουν, είτε για να “παγώσουν” ένα τέτοιο ενδεχόμενο είτε για να διεκδικήσουν ανάλογες παροχές.
Τα σχέδια των ισχυρών "σε τίτλους"
- Καρφούρ-Μαρινόπουλος: Έχει πάντα "τα ραντάρ ανοικτά" για νέες εξαγορές. Η στρατηγική της προβλέπει ανάπτυξη προς κάθε κατεύθυνση, με νέες μονάδες, οργανική αύξηση τζίρου και εξαγορές.
- Άλφα-Βήτα Βασιλόπουλος:
Σχεδιάζει περισσότερα καταστήματα στη Βόρειο Ελλάδα, ενισχύει την παρουσία της στην Αττική, όντας εισηγμένη στοχεύει σε περαιτέρω βελτίωση των αποτελεσμάτων της, ενώ ολοκληρώνει την πλήρη εξυγίανση του cash & carry.- Αφοί Βερόπουλοι:
Συνεχίζει με εντατικούς ρυθμούς την επέκτασή της στα Βαλκάνια, βελτιώνει τους οικονομικούς της δείκτες με περικοπές δαπανών. Θεωρείται πολύ πιθανό να προβεί σε εξαγορά εντός του 2006.- Μετρό:
Συνεχίζει και το 2006 τα πλάνα ανάπτυξης σε δύο άξονες (χονδρική και λιανική), ενώ παράλληλα προετοιμάζει τις νέες κεντρικές αποθήκες της.- Σκλαβενίτης:
Για μία ακόμη φορά θα κληθεί να απαντήσει στο ίδιο κρίσιμο ερώτημα: Μήπως συμφέρει η ανάπτυξη και εκτός συνόρων Αττικής;- Ατλάκτικ:
Συνεχίζει την πορεία της με νέες μονάδες στη λιανική και δεν εγκαταλείπει τα πεδία της χονδρικής και του franchise.- Dia:
Παραμένει σταθερή στη στρατηγική της ταχύτατης επέκτασης με νέα καταστήματα. Με το franchise "πάει" παντού. Παράλληλα αναμορφώνει τους χώρους πωλήσεων αυξάνοντας τον τζίρο της. Και το 2006 αναμένει διψήφιους αριθμούς ανάπτυξης.- Lidl:
Θα παραμείνει το αίνιγμα του κλάδου. Πόσα τζιράρει, πόσα κερδίζει, τι σχέδια επεξεργάζεται; Όπως και να έχει πάντως, ο ανταγωνισμός κρίνει ότι κινείται σωστά και αποτελεσματικά.- Makro:
Έχει εισέλθει σε περίοδο μεγάλων επενδύσεων. Στόχος της τα 12 καταστήματα, από 7 που ήδη διαθέτει και φυσικά η αύξηση των μεριδίων της στην εγχώρια αγορά.- Plus:
To 2006 βγαίνει στον "πόλεμο" της απόσπασης μεριδίων. Έχει ήδη προετοιμάσει τις πρώτες κινήσεις της που προβλέπουν την άμεση λειτουργία των 10 πρώτων καταστημάτων της.