2004-2005 : ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ Η ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ

Σε πείσμα των καιρών -στην προκειμένη περίπτωση, των στατιστικών μετρήσεων που εμφανίζουν την κατανάλωση να ακολουθεί πτωτικούς ρυθμούς και το οικογενειακό εισόδημα να έχει πληγεί καίρια-, οι επιχειρήσεις σούπερ μάρκετ συνεχίζουν ακάθεκτες τις επενδύσεις τους για την επέκταση των δικτύων πώλησης.

Την ίδια στιγμή το ενδιαφέρον των ξένων ομίλων για την ελληνική αγορά παραμένει έντονο, με την Plus και την Aldi να βρίσκονται η μεν πρώτη λίγο πριν τα εγκαίνια των πρώτων καταστημάτων της η δε δεύτερη επί θύραις. Στο μεταξύ, "πληροφορίες" περί αναλόγων προθέσεων άλλων πολυεθνικών συγκροτημάτων ρέουν άφθονες.

Απέναντι στα ξένα συμφέροντα και στις μεγάλες ελληνικές οργανωμένες αλυσίδες λιανικής, δραστηριοποιούνται εκτεθειμένες δεκάδες χιλιάδες πολύ μικρές, μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που από κοινού συνεχίζουν να συγκεντρώνουν ένα σημαντικό μέρος τζίρου των λιανικών πωλήσεων. Πρόκειται για περίπου 8.000 φούρνους, 11.000 ψιλικατζίδικα, 17.000 μίνι μάρκετ και μπακάλικα, καθώς και 14.000 περίπτερα.

Σύμφωνα με κορυφαία στελέχη της αγοράς, ο τζίρος που ελέγχεται σήμερα από το οργανωμένο λιανεμπόριο είναι ισοδύναμος με τον τζίρο των εκτός οργανωμένων δικτύων λιανεμπορικών καταστημάτων, ο οποίος εκτιμάται ότι φθάνει σε αξία στα 7,5 δισ. ευρώ! Τα ίδια στελέχη υποστηρίζουν ότι η χώρα μας την επόμενη επταετία πρόκειται να ενισχυθεί πληθυσμιακά έως και 30% (!) λόγω αφενός της εισόδου νέων οικονομικών μεταναστών και αφετέρου της "δεύτερης γενιάς" μεταναστών, που προέρχεται από τις ήδη πολυπληθείς οικογένειες όσων είναι ήδη εγκαταστημένοι στον τόπο μας.

Στο πλαίσιο των προαναφερομένων, οι “μάχες” στη λιανική θα συνεχίσουν με ιδιαίτερη ένταση, σε μακρά διάρκεια και σε πολλά επίπεδα, δεδομένου ότι "ανοικτά μέτωπα" υπάρχουν μεταξύ των ισχυρών, μεταξύ εθνικών και πολυεθνικών εταιρειών, μεταξύ σούπερ μάρκετ και hard discount, μεταξύ όλων των προηγουμένων και των συνοικιακών σημείων πώλησης, είτε πρόκειται για αυτόνομες επιχειρήσεις είτε για ενταγμένες σε ομίλους αγορών.

Οι ισχυροί της αγοράς, έχοντας γνώση όλων αυτών, συνεχίζουν με αμείωτο ρυθμό τις επενδύσεις για την επέκταση των δικτύων τους με νέα καταστήματα. Από τα στοιχεία που συγκέντρωσε το “σελφ σέρβις”, σχετικά με τα κεφάλαια που διατέθηκαν πέρυσι και αυτά που διατίθενται φέτος, προκύπτουν τα εξής για τους επικεφαλής του κλάδου:

Όμιλος Καρφούρ-Μαρινόπουλος

Η Καρφούρ-Μαρινόπουλος πέρυσι προχώρησε σε σημαντικές επενδύσεις για τη δημιουργία τριών νέων υπέρ μάρκετ Carrefour στα Ιωάννινα, το Πασαλιμάνι και τη Θεσσαλονίκη (City Gate), 22 Champion Μαρινόπουλος, καθώς και για την εδραίωση του franchise. Ειδικότερα, το City Gate απαίτησε περί τα 80 εκατ. ευρώ, ενώ το επεκτατικό πλάνο περιέλαβε πέρυσι και την εξαγορά της αλυσίδας Ξυνός ΑΕ, με την οποία ο όμιλος εξασφάλισε 26 νέα σούπερ μάρκετ και τζίρο περί τα 66 εκατ. ευρώ.

Η Καρφούρ-Μαρινόπουλος συνέχισε και φέτος την επέκταση του δικτύου της. Ήδη κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους αύξησε τον αριθμό των καταστημάτων της με 11 νέες εμπορικές μονάδες, ανεβάζοντας το σύνολό τους σε 234, από 223 που ήταν στο τέλος του 2004. Από αυτά τα 16 ήταν υπέρ μάρκετ Carrefour, τα 134 σούπερ μάρκετ Champion Μαρινόπουλος, τα 53 proximity stores 5' Μαρινόπουλος και τα 31 franchise. Επίσης, φέτος η εταιρεία έστρεψε τις επεκτατικές βλέψεις της και εκτός συνόρων -συγκεκριμένα στην Κύπρο, όπου εξαγόρασε το 50,1% της αλυσίδας Chris Cash & Carry Public Ltd, η οποία διαθέτει 3 υπέρ μάρκετ, 3 σούπερ μάρκετ και ετήσιο κύκλο εργασιών περί τα 94 εκατ. ευρώ.

Dia

Αν κάποιος στον κλάδο επιμένει περισσότερο από όλους στην επιθετική επεκτατική πολιτική, αυτός είναι η Dia Hellas, η στρατηγική της οποίας προβλέπει τη δημιουργία ανά έτος περίπου 40 νέων καταστημάτων, με στόχο το δίκτυό της σε τρία χρόνια να αριθμεί 550 εμπορικές μονάδες. Ειδικότερα, το 2004 "έκλεισε" για την εταιρεία με 327 καταστήματα (εκ των οποίων τα 76 franchise). Τα 57 εξ αυτών στήθηκαν το 2004: 30 ιδιόκτητα και 26 franchise (πέρυσι έκλεισε 1 κατάστημα).

Φέτος η Dia Hellas έχει προγραμματίσει τη δημιουργία 48 νέων μονάδων, 22 από τις οποίες θα λειτουργήσουν με συμβάσεις δικαιόχρησης. Ενδιαφέρον έχουν επίσης τα στοιχεία για την ανάπτυξη του δικτύου εκφρασμένα σε τετραγωνικά μέτρα. Σύμφωνα με αυτά, στο τέλος του 2004 η εταιρεία είχε αυξήσει τους καθαρούς χώρους πωλήσεων κατά 14.000 τμ, έκταση η οποία αντιστοιχεί σε αύξηση του συνολικού εμπορικού εμβαδού κατά 16,5%, σε σχέση με το 2003. Φέτος, υπολογίζεται ότι οι καθαροί χώροι πώλησης θα αυξηθούν κατά ακόμη 10.000 τμ ή κατά 10% σε σχέση με το 2004. Στο τέλος του χρόνου εκτιμάται ότι ο εμπορικός χώρος των καταστημάτων της Dia θα είναι περίπου 107.500 τμ, έναντι 98.000 τμ πέρυσι.

Οι ετήσιες επεκτάσεις της εταιρείας απαιτούν σημαντικά κεφάλαια, παρά το γεγονός ότι η διοίκησή της δεν επενδύει στο real estate, επιλέγοντας την ενοικίαση για τη στέγαση των μονάδων της. Έτσι, και πέρυσι οι επενδύσεις της ήταν σημαντικές, αφού σε αξία έφθασαν τα 8,3 εκατ. ευρώ, κυρίως εξαιτίας της ίδρυσης μεγάλου αριθμού καταστημάτων, πράγμα που τη διαφοροποιεί άλλωστε από τους ανταγωνιστές της. Από το προαναφερόμενο ποσό, το δίκτυο πωλήσεων (νέα καταστήματα και αναβαθμίσεις παλαιών) απορρόφησε περίπου τα 6 εκατ. ευρώ. Φέτος εξελίσσονται επενδύσεις ύψους περίπου 12,4 εκατ. ευρώ. Εξ αυτών τα 8,2 εκατ. ευρώ διατίθενται και πάλι στο δίκτυο πωλήσεων (νέες μονάδες, εκσυγχρονισμός παλαιότερων).

Όμιλος Άλφα-Βήτα Βασιλόπουλος

Την ανάπτυξή της στη Βόρειο Ελλάδα και στα αστικά κέντρα που βρίσκονται στον οδικό άξονα Αθηνών-Θεσσαλονίκης, καθώς και σε περιοχές που εκτείνονται σε κοντινές αποστάσεις από αυτόν, προγραμματίζει η Άλφα-Βήτα Βασιλόπουλος στα επόμενα χρόνια, σχεδιάζοντας ταυτόχρονα τη δημιουργία μεγάλου κέντρου logistics στη συμπρωτεύουσα, για την καλύτερη τροφοδοσία του δικτύου της. Το επεκτατικό πλάνο της αλυσίδας για το διάστημα 2005-2008 ορίζει ανακαινίσεις για 5 μονάδες κάθε χρόνο, ανάπτυξη του δικτύου δικαιόχρησης (A-B Shop & Go και Α-Β Food Market) με 10 νέα καταστήματα το δωδεκάμηνο, καθώς και τη δημιουργία 5-8 ιδιόκτητων μονάδων ετησίως (σούπερ μάρκετ και City). Φέτος οι επενδύσεις της εταιρείας σε νέα καταστήματα υλοποιούνται κατά τη διάρκεια του β' εξαμήνου, ενώ μέχρι την έκδοση του τεύχους είχαν λειτουργήσει νέες μονάδες στον Περισσό και στο Χαλάνδρι. Συνολικά φέτος οι επενδύσεις της θα φθάσουν τα 40 εκατ. ευρώ, ενώ το 2006 υπολογίζεται ότι θα ανέλθουν σε 45 εκατ. ευρώ. Το 2004 η Άλφα-Βήτα Βασιλόπουλος ενίσχυσε το δίκτυό της με 2 νέα σούπερ μάρκετ, 2 νέα καταστήματα City και 6 franchise. Η περυσινή χρήση βρήκε τον όμιλο να διαθέτει 100 καταστήματα λιανικής, εκ των οποίων 91 σούπερ μάρκετ και 9 convenience stores, καθώς και 19 franchise, αλλά και 10 cash & carry. Από το σύνολο των καταστημάτων τα 26 λειτουργούν σε ιδιόκτητους χώρους και ακόμη 4 με μικτό καθεστώς, καταλαμβάνοντας συνολικά 150.845 τμ. Το 2004 πραγματοποιήθηκαν επενδύσεις ύψους 32,434 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 18,064 εκατ. ευρώ διατέθηκαν για νέα καταστήματα και τα 5,330 εκατ. ευρώ για ανακαινίσεις.

Όμιλος Βερόπουλος

Έμφαση στην ανάπτυξη δίνει και ο όμιλος Βερόπουλος, ο οποίος όμως ένα μεγάλο μέρος των διαθέσιμων κεφαλαίων τα τοποθετεί εκτός συνόρων. Συνολικά υπολογίζεται ότι οι δρομολογούμενες επενδύσεις πλησιάζουν τα 85 εκατ. ευρώ, ποσό το οποίο θα διατεθεί για τη δημιουργία δύο νέων εμπορικών μονάδων στη Σερβία, (του 3ου και 4ου Super Vero), την ίδρυση του 8ου Super Vero στο Σκόπια και του υπό σχεδιασμό μεγάλου εμπορικού κέντρου -βρίσκεται σε μεγάλο οικόπεδο που απόκτησε πρόσφατα ο όμιλος μετά από επαναληπτικό διαγωνισμό.

Εντός συνόρων οι επενδύσεις του ομίλου αφορούν τη δημιουργία ενός μεγάλου εμπορικού κέντρου στην Πάτρα, τουλάχιστον 3 νέων καταστημάτων και 2 ή 3 επεκτάσεων παλαιών καταστημάτων. Πέρυσι η αλυσίδα δημιούργησε 3 νέα καταστήματα (Αθήνα-Κολιάτσου, Θεσσαλονίκη, Ζάκυνθο), αλλά έκλεισε 3 σούπερ μάρκετ (Αθήνα-Νέος Κόσμος, Πάτρα, Θεσσαλονίκη), καθώς και 1 της Πανεμπορικής (Αθήνα-Περιστέρι). Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τα 33 καταστήματα της εξαγορασθείσας Πανεμπορική, συνεχίζεται το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού τους και, όπως εκτιμάται, θα ολοκληρωθεί το 2006 -φέτος θα αναβαθμιστούν συνολικά 7 ή 8 καταστήματα και το 2006 τα υπόλοιπα 10.

Οι επενδύσεις της αλυσίδας το 2004 (νέα καταστήματα, ανακαινίσεις) ανήλθαν σε 18,187 εκατ. ευρώ. Στο τέλος του έτους το δίκτυό της αριθμούσε 164 καταστήματα, εκ των οποίων 3 ήταν cash & carry. Συνολικά καταλάμβαναν έκταση 116.288 τμ, ενώ τα 25 στεγάζονταν σε ιδιόκτητα ακίνητα.

Σκλαβενίτης

Χωρίς αλλαγές σε ό,τι αφορά την επεκτατική της πολιτική, αλλά και χωρίς εκπλήξεις, κύλησε το 2004 για τη Σκλαβενίτης, η οποία συνεχίζει και φέτος να κινείται με μεγάλη αυτοσυγκράτηση -πάντα εντός των ορίων της Αττικής. Ούτε πέρυσι ούτε φέτος προχώρησε στη δημιουργία νέων καταστημάτων. Στο τέλος του 2004 η Σκλαβενίτης είχε συνολικά 36 καταστήματα, με άθροισμα έκτασης χώρων πωλήσεων περίπου 69.900 τμ.

Όμιλος Μετρό

Τη δημιουργία 3 καταστημάτων, με έδρες στην Πεντέλη (My Market), στην Καστοριά και την Ξάνθη (Cash & Carry), προβλέπει το φετινό πλάνο ανάπτυξης της Μετρό, ενώ δεν αποκλείεται νέο κατάστημα να υπάρξει και στην πόλη των Ιωαννίνων. Οι νέες μονάδες προστίθενται στα 66 καταστήματα που διέθετε η αλυσίδα στο τέλος του 2004, εκ των οποίων τα 39 ήταν σούπερ μάρκετ και τα υπόλοιπα 27 cash & carry, με άθροισμα έκτασης χώρων πωλήσεων 84.349 τμ. Η ίδρυση φέτος των 3 νέων καταστημάτων θα προσθέσει στους χώρους πωλήσεων της αλυσίδας ακόμα 4.829 τμ.

Πέρυσι η Μετρό λειτούργησε 1 σούπερ μάρκετ στους Αγίους Θεοδώρους και 2 cash & carry, στο Άργος και στην Αλεξανδρούπολη. Οι συνολικές επενδύσεις της αλυσίδας το 2004 ανήλθαν σε 15,720 εκατ. ευρώ και κατά το μεγαλύτερο μέρος τους διατέθηκαν στο δίκτυο πωλήσεων. Ειδικότερα, τα 6,2 εκατ. ευρώ επενδύθηκαν για τις αναβαθμίσεις των εμπορικών μονάδων -εξ αυτών το 80% διατέθηκε για την αναμόρφωση των καταστημάτων λιανικής σε My market- και 6,6 εκατ. ευρώ επενδύθηκαν στη δημιουργία νέων σούπερ μάρκετ και cash & carry.

Οι νέες αποθηκευτικές εγκαταστάσεις της Μετρό, οι οποίες θα λειτουργήσουν εντός του 2006, υπολογίζεται ότι θα κοστίσουν συνολικά 20 εκατ. ευρώ (οικόπεδο και εγκαταστάσεις). Το φετινό επενδυτικό πλάνο της προβλέπει επενδύσεις ανάλογες με αυτές του 2004.

Όμιλος Πέντε

Σημαντικές επενδύσεις για την ανάπτυξή της υλοποιεί φέτος και η Πέντε, στοχεύοντας στην ταχύτερη επέκταση του δικτύου πωλήσεων της Γαλαξίας. Το σχετικό πλάνο προβλέπει τη δημιουργία συνολικά 12 νέων εμπορικών μονάδων, δηλαδή 7 σούπερ μάρκετ και 5 cash & carry. Για την επέκταση του δικτύου της η Πέντε θα διαθέσει κεφάλαια συνολικού ύψους περίπου 20 εκατ. ευρώ, έναντι 14 εκατ. ευρώ το 2004. Πέρυσι η Πέντε δημιούργησε 8 νέα σημεία πώλησης, κλείνοντας όμως ταυτόχρονα 3, ενώ, μετά τον σχετικό συμψηφισμό και τον υπολογισμό των 13 καταστημάτων της Αργώ, το δίκτυο του ομίλου στο τέλος του 2004 περιελάμβανε 103 καταστήματα, έναντι 98 το 2003. Εξ αυτών τα 93 ήταν σούπερ μάρκετ (3 περισσότερα από το 2003) και τα υπόλοιπα 10 cash & carry (2 περισσότερα από το 2003).

Όμιλος Ατλάντικ

Διετές επενδυτικό πλάνο ανάπτυξης του δικτύου πωλήσεων υλοποιεί η Ατλάντικ, σχεδιάζοντας τη δημιουργία 8 νέων καταστημάτων, 4 από τα οποία θα είναι σούπερ μάρκετ και 4 cash & carry. Οι περισσότερες νέες μονάδες θα έχουν έδρες στην περιφέρεια, ενώ 5 εξ αυτών θα στεγαστούν σε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις. Με την ολοκλήρωση του επενδυτικού πλάνου της, η Ατλάντικ θα διαθέτει συνολικά 199 καταστήματα, από τα οποία 173 θα απευθύνονται στους απλούς καταναλωτές και τα 26 σε επαγγελματίες. Στο τέλος του 2004 η αλυσίδα έλεγχε 191 εμπορικές μονάδες -ειδικότερα 169 σούπερ μάρκετ και 22 cash & carry.

Το δίκτυο της Ατλάντικ περιλαμβάνει και μονάδες franchise, που αριθμούν τις 350 -οι 53 από αυτές δημιουργήθηκαν το 2004. Επί του συνόλου των καταστημάτων δικαιόχρησης τα 98 ακολουθούν πλήρως τα πρότυπα της Άριστα και τα υπόλοιπα φέρουν ταμπέλες με την επωνυμία “Άριστα ειδικής συνεργασίας”.

Τους τελευταίους μήνες η αλυσίδα επένδυσε σημαντικά κεφάλαια για τη δημιουργία νέων κέντρων διανομής. Ειδικότερα, πέρυσι μετέφερε τις κεντρικές αποθήκες της από τα Καλύβια στο Κορωπί και πλέον εξυπηρετεί το δίκτυό της με συνολικά τέσσερα κέντρα διανομής (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Αίγιο, Καστέλα Ευβοίας).

ΤΟ ΠΛΑΝΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ALDI ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

“Μάλλον οι επικεφαλής των ελληνικών αλυσίδων έχουν άγνοια του κινδύνου-Aldi. Όταν διαπιστώσουν τι συμβαίνει θα είναι πλέον αργά…!", λένε σιβυλλικά καλά πληροφορημένες πηγές της αγοράς. Το “σελφ σέρβις” παρουσιάζει κατ' αποκλειστικότητα τις τελευταίες πληροφορίες για το πλάνο ανάπτυξης της Aldi στη χώρα μας, σύμφωνα με το οποίο μέχρι το τέλος του έτους περατώνεται η στελέχωση της Aldi Ελλάδος (έδρα Θεσσαλονίκη), ενώ από το 2007 αρχίζει να υλοποιείται ένα σχέδιο δημιουργίας τουλάχιστον 200 καταστημάτων.

Αθόρυβα και διακριτικά οργανώνεται η διείσδυση στην Ελλάδα της μεγαλύτερης σε διεθνές επίπεδο αλυσίδας hard discount, της Aldi, η οποία από το επόμενο έτος θα αρχίσει να κάνει αισθητή την παρουσία της στην εγχώρια αγορά, στο επίπεδο της υλοποίησης των απαραίτητων υποδομών που θα στηρίξουν την ανάπτυξη του δικτύου της. Στο πλαίσιο αυτό, ήδη βρίσκονται στη Γερμανία και την Αυστρία 40 Area Manager, οι οποίοι θα εκπαιδευτούν 12 μήνες και θα επιστρέψουν στην Ελλάδα, με κύριο καθήκον τους την εποπτεία 5 έως 7 καταστημάτων Aldi ο καθένας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο μέσος όρος ηλικίας των 40 αυτών στελεχών είναι περίπου τα 28-30 χρόνια.

Επίσης, έχουν προσληφθεί ή επίκειται η ολοκλήρωση της διαδικασίας πρόσληψης 5 διευθυντών Ανάπτυξης Δικτύου, 5 διευθυντών Προμηθειών-Αγορών, 3 Logistics Managers, ενώ λίγο αργότερα θα προσληφθούν στελέχη με αρμοδιότητες IT Specialists. Αυτό το ανώτερου επιπέδου στελεχικό δυναμικό θα εκπαιδευτεί επίσης στο εξωτερικό, αλλά για χρονικό διάστημα συντομότερο, ώστε να είναι έτοιμο να αναλάβει καθήκοντα εντός του πρώτου εξαμήνου του 2006. Παράλληλα, μέχρι τα Χριστούγεννα θα επιλεγεί και ο γενικός διευθυντής της εν Ελλάδι Aldi, ο οποίος, όπως εκτιμάται, θα προβεί σε επίσημες ανακοινώσεις για τη δραστηριοποίηση της εταιρείας.

Μέχρι στιγμής η Aldi έχει επιλέξει να στελεχώσει την ελληνική θυγατρική της με στελέχη, τα οποία δεν προέρχονται από ανταγωνίστριές της εταιρείες του κλάδου (τη Lidl και την επερχόμενη Plus) και φαίνεται ότι θα μείνει πιστή σε αυτήν της την επιλογή τουλάχιστον ως το τέλος του έτους. Η Aldi θεωρείται διεθνώς "η μητέρα των hard discount καταστημάτων", από τους κόλπους της οποίας ξεπήδησε το στελεχικό δυναμικό που εν συνεχεία στελέχωσε τους ανταγωνιστικούς της ομίλους Lidl και Plus.

200 καταστήματα σε όλη τη χώρα

Η εξάπλωση των καταστημάτων της αλυσίδας θα αρχίσει το 2007, με στόχο τη δημιουργία ενός δικτύου τουλάχιστον 200 σημείων πώλησης, με διασπορά σε όλη τη χώρα. Το αποθηκευτικό της κέντρο πιθανολογείται ότι θα ανεγερθεί στη Θεσσαλονίκη.

Όπως τονίστηκε στο “σελφ σέρβις”, η Aldi αποτελεί έναν όμιλο-υπόδειγμα χρηστής αξιοποίησης των κεφαλαίων του. Στο πλαίσιο αυτό, συμπεραίνεται, σε ό,τι αφορά κυρίως το κρίσιμο ζήτημα της ανεύρεσης κατάλληλων ακινήτων, ότι η επιχείρηση θα καταβάλει μία λογική υπεραξία, χωρίς να παρασύρεται από το έντονα ανοδικό κύμα των ανατιμήσεων, που χαρακτηρίζει τελευταία την εγχώρια αγορά του real estate.

"Κοσμογονία" στην αγορά

Καλά ενημερωμένες πηγές εκφράζουν την έκπληξή τους για το γεγονός ότι "μέχρι στιγμής οι εγχώριοι λιανέμποροι δεν φαίνεται να έχουν αντιληφθεί την “κοσμογονία” που θα φέρει η έλευση της Aldi στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με τη δραστηριοποίηση της Lidl και την επικείμενη δραστηριοποίηση της Plus". Όπως υπογραμμίζουν, “μάλλον οι επικεφαλής των ελληνικών δικτύων σούπερ μάρκετ έχουν άγνοια του κινδύνου ή θέλουν να πιστεύουν ότι τελικά δεν πρόκειται να εγκατασταθεί η Aldi στην Ελλάδα. Όταν διαπιστώσουν τι συμβαίνει θα είναι πλέον αργά τουλάχιστον για τις τρεις ή τις τέσσερις μεγάλες εγχώριες αλυσίδες!… Η γκάμα των own label προϊόντων της, η ποικιλία και οι προσφορές που πραγματοποιεί δεν μπορούν εύκολα να αντιμετωπιστούν, ενώ η χρηματοδοτική ισχύ της εταιρείας είναι ασύλληπτη για τα δεδομένα της χώρας. Μόνο ο γίγαντας της Carrefour στην Ελλάδα μπορεί να την ανταγωνιστεί σε αυτό το επίπεδο”, λένε σιβυλλικά.

ΑΠΕΔΩΣΕ ΤΟ CONCEPT ΤΩΝ MY MARKET

Σημαντική αύξηση στη μέση αξία αγορών ανά πελάτη, καθώς και στον συνολικό αριθμό πελατών πέτυχε η Μετρό, με την εφαρμογή της νέας επικοινωνιακής πολιτικής της, βάσει της οποίας τα καταστήματα λιανικής της εταιρείας μετονομάστηκαν σε My Market.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της αλυσίδας, οι σχετικές επενδύσεις της εταιρείας στην επικοινωνιακή υποστήριξη του νέου της εγχειρήματος απέδωσε καρπούς, εξασφαλίζοντάς της ανάπτυξη σε μια δύσκολη περίοδο για τον κλάδο. Ειδικότερα, στο πρώτο εννεάμηνο του 2005, η Μετρό αύξησε τον αριθμό των πελατών της πάνω από 5% έναντι του αντίστοιχου περυσινού διαστήματος, ενώ η τάση αυτή συνεχίζεται, φθάνοντας το τελευταίο διάστημα σε ποσοστά της τάξης του 7%. Στο ίδιο διάστημα αυξήθηκε και η αξία στο μέσο καλάθι των πελατών της στα φρέσκα προϊόντα (αλλοιώσιμα, ζυγιζόμενα, τυποποιημένα γαλακτοκομικά, αλλαντικά) σε ποσοστό πάνω από 6%. Συγκεκριμένα, οι πωλήσεις των φρέσκων προϊόντων αυξήθηκαν περισσότερο από 10%, ενώ η συμμετοχή τους στις συνολικές πωλήσεις της αλυσίδας διαμορφώθηκε κοντά στο 45%.

Όπως επισημαίνεται από στελέχη της Μετρό, “o βασικός επιχειρηματικός στόχος μας ήταν η βελτίωση της ανταγωνιστικής θέσης της εταιρείας, μέσα από την ανανέωση και επέκταση της αλυσίδας σούπερ μάρκετ, με την απόκτηση του ξεχωριστού διακριτικού τίτλου My market, διαφοροποιημένου από το Μετρό Cash & Carry, ώστε να είναι σαφής ο διαχωρισμός των δραστηριοτήτων μας”. Σε αυτή την κατεύθυνση η εταιρεία φέτος πενταπλασίασε τον διαφημιστικό προϋπολογισμό της, με αποτέλεσμα το επαναλανσάρισμα του δικτύου λιανικής, μέσω της εμφάνισης της νέας επωνυμίας και της συνολικής ανακαίνισης όλων των καταστημάτων της, να στεφθεί από επιτυχία.

Σύμφωνα με την εταιρεία, το λανσάρισμα του My Market οδήγησε στην καλύτερη προσέγγιση των αναγκών των καταναλωτών. “Βασισμένοι στις αρχές του νέου concept, εστιάσαμε στα τμήματα των φρέσκων προϊόντων, προσφέροντας ποιότητα στις “φρέσκιες” αγορές, διατηρώντας αυστηρές, ποιοτικές διαδικασίες για την επιλογή, μεταφορά και συντήρηση των προϊόντων”, επισήμανε χαρακτηριστικά παράγοντας της εταιρείας.

Σημειώνεται ότι η αλυσίδα, προκειμένου να εκτιμήσει τον βαθμό υλοποίησης του νέου concept στα καταστήματά της, πραγματοποίησε έρευνες Mystery Shopping, οι οποίες οδήγησαν σε θετικά αποτελέσματα. Παράλληλα διενεργεί μετρήσεις για την αναγνωρισιμότητα της επωνυμίας My Market.

Ποιοτική πρόταση στον κλάδο των σούπερ μάρκετ

Εξάλλου, με στόχο τη διασφάλιση της ποιότητας των προσφερόμενων προϊόντων αλλά και τη διαφάνεια και ειλικρίνεια στη συναλλαγή με τον πελάτη, τα My market υλοποίησαν μία προωθητική ενέργεια που εξασφαλίζει τη γρήγορη ανακύκλωση των προϊόντων τους αλλά και τη σωστή ενημέρωση των τιμών τους στα ράφια. Με τον τρόπο αυτό οι πελάτες της αλυσίδας δεν βρίσκουν κανένα ληγμένο προϊόν στα ράφια, όπως επίσης είναι σίγουροι ότι όποια τιμή βλέπουν στο ράφι, την ίδια ακριβώς χρεώνονται και στο ταμείο.

Και επειδή “ουδείς αλάνθαστος”, αν παρά ταύτα βρεθεί έστω και ένα ληγμένο προϊόν εντός του καταστήματος, τα My market το αντικαθιστούν με δύο ίδια δωρεάν. Επιπλέον, αν από λάθος βρεθεί κάποιο προϊόν να έχει στο ράφι μικρότερη τιμή από την τιμή στο ταμείο, τα My market πληρώνουν τη διαφορά στο δεκαπλάσιο.

Με την εν λόγω ενέργεια, τα My market επιθυμούν να βρεθούν ένα βήμα πιο κοντά στην υπόσχεσή τους, δηλαδή να αποτελούν την πλέον ποιοτική, ελληνική πρόταση στον χώρο των σούπερ μάρκετ.

ΥΠΟΘΕΣΗ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ

Ως προτεραιότητα η έρευνα για την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων χαρακτηρίζει λίγο ως πολύ όλο το φάσμα της βιομηχανίας ειδών ευρείας κατανάλωσης, κυρίως δε της βιομηχανίας παραγωγής προϊόντων ατομικής και οικιακής φροντίδας και καθαριότητας. Δεδομένου ότι οι δαπάνες για την αγορά τους είναι σαφώς πιο ελαστικές από τις δαπάνες για την κάλυψη των αναγκών διατροφής, οι επιχειρήσεις επιδιώκουν την πρωτοπορία στην κάλυψη των νέων καταναλωτικών αναγκών, με καινοτόμα προϊόντα ικανά να "ανοίγουν" τις αγορές και να τους προσφέρουν διακριτή διαφοροποίηση. Η τελευταία αποτελεί το μεγαλύτερο, ίσως, όπλο της επώνυμης βιομηχανίας κατά των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας και των discounters.

Πώς ορίζεται η καινοτομία και πότε ένα προϊόν θεωρείται καινοτόμο; “Ως καινοτόμο προϊόν”, εξηγεί ο κ. Μανόλης Βρόντης, national account manager της Sara Lee Hellas, “αντιλαμβανόμαστε οποιοδήποτε προϊόν προσφέρει προστιθέμενη αξία στον καταναλωτή, σε σχέση με τα ήδη υπάρχοντα προϊόντα. Στην πράξη αυτό αφορά είτε τη δημιουργία ενός νέου κωδικού είτε τη βελτίωση και επέκταση ενός υπάρχοντος προϊόντος (product extension). Συνήθως, όμως, το νέο προϊόν είναι αυτό που προσφέρει την καινοτομία στον καταναλωτή, καθώς το επαναλανσάρισμα σε λίγες μόνο περιπτώσεις προσφέρει προστιθέμενη αξία στον καταναλωτή". Η καινοτομία συμβάλλει σημαντικά στην αύξηση των οικονομικών μεγεθών της Sara Lee, καθώς, όπως εκτιμάται, το 70% της ανάπτυξής της προέρχεται από τις πωλήσεις καινοτόμων προϊόντων.

Η καινοτομία εδράζεται στη σύγκλιση διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων και θεωριών μάνατζμεντ. “Δεν πρόκειται για ένα νέο ζήτημα”, επισημαίνει η κ. Μιρέλα Λεβέτ, marketing manager της Pfizer Consumer Healthcare Greece & Cyprus, “πολλές επιχειρήσεις παγκοσμίως καινοτομούν με πολύ μεγάλη επιτυχία, όπως λχ η 3Μ, η Virgin ή η Apple. Ο λόγος, όμως, που η καινοτομία γίνεται επιτακτική ανάγκη για μια επιχείρηση είναι γιατί ενώνει το εταιρικό ανθρώπινο δυναμικό και τους καταναλωτές, με νέους τρόπους. Χωρίς αυτήν μία επιχείρηση παύει να έχει σκοπό, ακριβώς γιατί μέσω της καινοτομίας ανανεώνεται η σχέση της με τους καταναλωτές. Αυτή αναδεικνύει τους νέους τρόπους αντίληψης και κάλυψης των αναγκών τους”.

Η καινοτομία ως "στάση ζωής"

Η καινοτομία ξεφεύγει πλέον από την αίθουσα συνεδριάσεων της ομάδας μάρκετινγκ ή του ερευνητικού εργαστηρίου μιας εταιρείας, διαπνέοντας ως αρχή ολόκληρη την εταιρική φιλοσοφία. “Για την P&G”, εξηγεί η κα Δέσποινα Πάσσαρη, διευθύντρια Εξωτερικών Σχέσεων της εταιρείας, “η καινοτομία δεν αφορά μόνο τις εφαρμογές νέων γνώσεων και τεχνολογιών σε προϊόντα και υπηρεσίες. Αποτελεί στάση ζωής, η οποία δηλώνει ότι όσο καλύτερα καταλαβαίνουμε τον καταναλωτή τόσο αποτελεσματικότερα ικανοποιούμε τις ανάγκες του με προϊόντα και υπηρεσίες που βελτιώνουν την καθημερινή ζωή του. Η δυνατότητά μας να καινοτομούμε συνδέεται άρρηκτα με την ικανότητά μας να εντοπίζουμε και να εφαρμόζουμε νέες ιδέες σε όλο το φάσμα της επιχειρηματικής μας δράσης. Ως εκ τούτου θεωρούμε ότι η υπόθεση της καινοτομίας δεν αποτελεί αποκλειστική ευθύνη του τμήματος Έρευνας και Ανάπτυξης, αλλά είναι συλλογική ευθύνη όλων των τμημάτων της εταιρείας”.

"Η καινοτομία αποτελεί φιλοσοφία της 3Μ", λέει η κ. Κυριακή Χανιώτου, marketing supervisor Καταναλωτικών Προϊόντων της 3Μ Hellas Limited, "καθώς και το κλειδί της ανάπτυξής της, που την οδηγεί στο λανσάρισμα άνω των 500 προϊόντων ετησίως. Η εταιρεία βασίζει την επιτυχία της στην καινοτομία, γι' αυτό και ο στόχος της είναι το 30% των πωλήσεών της κάθε χρόνο να προέρχεται από νέα, καινοτόμα προϊόντα, που εισήχθησαν στην αγορά τα τελευταία 3-4 χρόνια".

Η υπόθεση "καινοτομία" σηματοδοτεί το σύγχρονο ρεύμα της επιχειρηματικής δράσης, που χαρακτηρίζει όλο το φάσμα των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, αλλάζοντας τα μέχρι τώρα δεδομένα, με ένα και μοναδικό στόχο: τον καταναλωτή. “Η καινοτομία”, επισημαίνει η κα Νιόβη Παπαζώτου, marketing director Home & Personal Care της Unilever Hellas AEBE, “πρέπει να διατρέχει όλες τις πτυχές της επιχειρηματικής δομής μιας εταιρείας σε επίπεδο τόσο διαδικασιών όσο και αποτελεσμάτων. Πιστεύουμε ότι τα καινοτόμα προϊόντα είναι καρπός καινοτόμων διαδικασιών που αφορούν μοντέλα παραγωγής, εμπορικής πολιτικής, διανομής κλπ. Για μία εταιρεία, όπως η Unilever, η οποία μπαίνει με τα προϊόντα της καθημερινά σε περισσότερα από 150 εκατομμύρια σπίτια σε όλο τον κόσμο, το περιεχόμενο της καινοτομίας ορίζεται από το πώς μπορούμε να επιτυγχάνουμε πραγματικά οφέλη για τον καταναλωτή. Για να κερδίσουμε το στοίχημα, επενδύουμε στη γνώση και στην έγκαιρη πρόβλεψη των αναγκών της αγοράς και της κοινωνίας. Γνώμονας για την ανάπτυξη και την επίτευξη καινοτομιών σε όλους τους τομείς, είναι η συμβολή μας στην ανάπτυξη της ζωτικότητας των καταναλωτών, δηλαδή στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους”.

Επενδύσεις χωρίς φειδώ

Πίσω από την εμφάνιση ενός καινοτόμου προϊόντος κρύβεται πάντα ένας "χορός εκατομμυρίων", καθώς οι μεγάλες επιχειρήσεις στον ετήσιο προϋπολογισμό τους διαθέτουν σημαντικά κονδύλια για το σκοπό αυτό. “Στην P&G”, τονίζει η κ. Πάσσαρη, “επενδύουμε σχεδόν 2 δισ. δολάρια τον χρόνο σε έρευνα και ανάπτυξη, πολλαπλασιάζοντας την ισχύ του εσωτερικού μας οπλοστασίου καινοτόμων ιδεών και προγραμμάτων, με τη βοήθεια ενός παγκόσμιου δικτύου συνεργατών, οι οποίοι μας εξασφαλίζουν πρόσβαση σε χιλιάδες ιδέες και τεχνολογίες κάθε χρόνο. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι στην καρδιά της καινοτομίας βρίσκονται τα επώνυμα προϊόντα και έχουμε πλήθος στοιχείων που αποδεικνύουν την άρρηκτη αυτή σχέση. Προϊόντα όπως τα Tide, Pampers, Always και Pantene δημιουργήθηκαν και εδραιώθηκαν μέσα από μία συνεχή ροή ουσιαστικής και συχνά επαναστατικής καινοτομίας, η οποία στρατεύθηκε στην υπηρεσία των αναγκών του καταναλωτή και, τελικά, βελτίωσε την καθημερινή ζωή του. Χωρίς τα επώνυμα προϊόντα, το κίνητρο για καινοτομίες φθίνει και μαζί με αυτό χάνεται και η ικανότητά μας να βελτιώνουμε τη ζωή των ανθρώπων”.

Από την πλευρά του, ο όμιλος Unilever δαπανά διεθνώς 1 δισ. ευρώ ετησίως, έχοντας τέσσερα εξειδικευμένα ερευνητικά κέντρα, που ασχολούνται με την έρευνα στην τεχνολογία και την ασφάλεια των προϊόντων Unilever, όπως επισημαίνει η κ. Παπαζώτου. "Επιστήμονες όλων των ειδικοτήτων, χάρη στη βαθιά γνώση και τη φαντασία τους, αναλύουν καίρια τις μεταβολές των καταναλωτικών μοντέλων και συμπεριφορών και διαβλέπουν τις μελλοντικές προσδοκίες του καταναλωτή από τα προϊόντα μας".

Η προστασία της καινοτομίας

Στην ιδιαίτερα ανταγωνιστική αρένα του σούπερ μάρκετ, όταν κάνει την εμφάνισή του ένα καινοτόμο προϊόν διατρέχει πάντα τον κίνδυνο της αντιγραφής του είτε από τους παραδοσιακούς ανταγωνιστές είτε από το ίδιο το λιανεμπόριο. Πώς προστατεύονται και σε τι βαθμό τα καινοτόμα προϊόντα; Ισχύει ό,τι και στην φαρμακοβιομηχανία, όπου αυστηροί διεθνείς κανόνες προστατεύουν ένα νέο φάρμακο από την αντιγραφή;

"Η προστασία του καινοτόμου προϊόντος από την αντιγραφή του δεν κατοχυρώνεται με ένα ολοκληρωμένο πλέγμα προστασίας, όπως ισχύει στη βιομηχανία φαρμάκων". εξηγεί ο κ. Βρόντης (Sara Lee Hellas), προσθέτοντας: "Η εθνική νομοθεσία προσφέρει προστασία μέσα σε στενά νομικά όρια, με αποτέλεσμα ο έντονος ανταγωνισμός από τους παραδοσιακούς βιομηχανικούς ανταγωνιστές, αλλά και το λιανεμπόριο που παράγει προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, καθώς και οι ταχείες εξελίξεις της τεχνολογίας, να καθιστούν την αντιγραφή ενός καινοτόμου προϊόντος περισσότερο εφικτή. Η ασπίδα προστασίας του προϊόντος για τη βιομηχανία συνίσταται στο τρίπτυχο: σύλληψη της ιδέας και της παραγωγής ενός προϊόντος τόσο καινοτόμου, ώστε να μην μπορεί να αντιγραφεί, σε μια ανταγωνιστική τιμή και παρουσία στο ράφι, στο συντομότερο δυνατόν διάστημα”.

Κλειδί για την προστασία των καινοτόμων προϊόντων αναδεικνύεται η τεχνολογία. "Δεν σταματούμε να ερευνούμε τεχνολογίες, η εφαρμογή των οποίων θα καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη την αντιγραφή τους", εξηγεί η κα Πάσσαρη (P&G). "Την ίδια στιγμή η εταιρεία πραγματοποιεί ιδιωτικές έρευνες, με στόχο τον εντοπισμό και την πάταξη των παράνομων ενεργειών στον τομέα αυτό, ενώ ιδιαίτερο βάρος δίνουμε στις αγορές εκείνες όπου το σχετικό πρόβλημα είναι πιο συχνό.

"Ανάλογα με την τεχνολογία που υποστηρίζει την παραγωγή ενός νέου ή την εξέλιξη ενός υπάρχοντος προϊόντος, η κατοχύρωση της καινοτομίας γίνεται μέσα από διαδικασίες πατενταρίσματος, όπου αυτό είναι εφικτό", συμπληρώνει η κα Παπαζώτου (Unilever), προσθέτοντας: "Ο ανταγωνισμός, φυσικά, είναι πολύ μεγάλος και οι καινοτομίες πολλές φορές "διαρκούν" λίγο, καθώς βρίσκουν πάντοτε "μιμητές" -προς όφελος, βέβαια, του καταναλωτή και της ποιότητας ζωής του. Το ζητούμενο, πάντως, του να μην παράγεις απλώς καινοτομία, αλλά να την αξιοποιείς σωστά, φτιάχνοντας αγαπημένα προϊόντα που συμβάλλουν στην πιστότητα του καταναλωτή, παραμένει. Διότι αυτό ακριβώς προσφέρει τη μεγαλύτερη κατοχύρωση της καινοτομίας. Ο καταναλωτής που είναι ευχαριστημένος απολύτως από ένα προϊόν, δεν σκέφτεται ποτέ να το αλλάξει”.

Όπλο εναντίον του "φθηνού"

Η ενδυνάμωση της νομοθεσίας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, σχετικά με την προστασία της καινοτομίας, συνεχίζει να απασχολεί τη βιομηχανία. Πολύ περισσότερο δε, εφόσον η δράση των "αντιγραφέων" ενίοτε υπερβαίνει κάθε όριο. Όπως μας αποκάλυψε στέλεχος μεγάλης προμηθεύτριας επιχείρησης, υπήρξε η περίπτωση κάποιας αλυσίδας λιανεμπορίου, η οποία παρήγαγε και εμπορευόταν ένα προϊόν πανομοιότυπο με της εταιρείας του. Φυσικά, η υπόθεση έχει πάρει τον δρόμο της δικαιοσύνης -η επιβολή προστίμου και αποζημίωσης θεωρείται σίγουρη-, αλλά μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης ο αντιγραφέας θα έχει αποκομίσει σημαντικό -έστω εφήμερο- κέρδος και, πιθανόν, υψηλότερο της αποζημίωσης που θα του επιδικαστεί. Πέρα αυτού, όμως, οι παραγωγοί προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας τείνουν να γίνονται "οι σκληροί ανταγωνιστές" των καινοτομιών, με όπλο τη χαμηλή τιμή των προϊόντων τους.

“Η διαφοροποίηση που προσφέρει η καινοτομία αποτελεί το μεγαλύτερο, ίσως, ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των μεγάλων βιομηχανικών εταιρειών στον "πόλεμο των τιμών" που δέχονται από τα PL και τα προϊόντα των hard discounters", εξηγεί η κ. Χανιώτου (3Μ), προσθέτοντας: "Δεν είναι τυχαίο ότι, παρά την ανάπτυξη που έχουν τα τελευταία χρόνια τα προαναφερόμενα προϊόντα, οι καταναλωτές εξακολουθούν να στηρίζουν τα επώνυμα, όσον αφορά τα εργαλεία καθαρισμού, διατηρώντας τα στην κορυφή των προτιμήσεών τους ως "ηγέτες ποιότητας"…”.

Ο ανταγωνισμός είναι έντονος, καθώς η διαφορά τελικής τιμής μεταξύ επώνυμων και πάντα μέσω των επιλογών του ίδιου του καταναλωτή ανάμεσα στα καινοτόμα προϊόντα, που του προσφέρουν ευκολίες και λύσεις πιο προσωπικές, με αντίτιμο υψηλότερο αυτού που αναλογεί στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, και στα ίδια τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, χαμηλότερης μεν τιμής, με έκπτωση όμως στην ποιότητά τους”.

"Καινοτομία, περισσότερη καινοτομία!"

Η προϊοντική καινοτομία που διευκολύνει την καθημερινή ζωή των καταναλωτών, η ασφάλεια του προϊόντος και η εμπέδωση του αισθήματος εμπιστοσύνης των καταναλωτών είναι τα όπλα των μεγάλων επιχειρήσεων έναντι των "χαμηλής τιμής ανταγωνιστών" τους. Ωστόσο, σε μια οικονομική συγκυρία συρρίκνωσης του εισοδήματος του μέσου νοικοκυριού η "χαμηλή τιμή" μπορεί να αποδειχτεί σκληρός αντίπαλος. “Σήμερα, περισσότερο από ποτέ”, υποστηρίζει η κα Πάσσαρη (P&G), “ο καταναλωτής ζητά προϊόντα που μπορεί να εμπιστεύεται. Στις ιδιαίτερα ανταγωνιστικές συνθήκες της αγοράς, που όλοι βιώνουμε, επιβεβαιώνεται ότι η εμπιστοσύνη κερδίζεται καθημερινά μέσω της συνεχούς προσπάθειας για την ικανοποίηση των αναγκών του καταναλωτή, μέσω της αυστηρότητας στην τήρηση των προδιαγραφών ασφάλειας των προϊόντων και, τελικά, μέσω της διαρκούς βελτίωσης της παρεχομένης ποιότητας και αξίας των προϊόντων, που μόνο οι επώνυμες μάρκες εγγυώνται. Μόνον αυτές εισάγουν την καινοτομία, η οποία με τη σειρά της κερδίζει την εμπιστοσύνη του καταναλωτή”.

"Όταν το σύνηθες εύρημα στις έρευνες σχετικά με το τι ζητάει ο καταναλωτής είναι η ασφάλεια, η αξιοπιστία και η ποιότητα, είναι προφανές ότι η συνεπής επένδυση σε έρευνα και ανάπτυξη αποτελούν μονόδρομο για τη μακρόχρονη ανάπτυξη μιας επιχείρησης με καταναλωτικά προϊόντα", συμφωνεί η κ. Παπαζώτου (Unilever) και προσθέτει: "Σε μια εποχή απαξίωσης και ισοπέδωσης αξιών, όπως η ασφάλεια και η ποιότητα, εξαιτίας του κατακλυσμού των ανώνυμων προϊόντων, τα οποία δεν εμπίπτουν πολλές φορές σε διαδικασίες ελέγχου και πιστοποίησης, ο δικός μας στόχος είναι να απαντούμε με καινοτόμες και όσο το δυνατόν προσωποποιημένες προτάσεις προϊόντων, με ισόρροπη σχέση τιμής-ποιότητας, διασφαλίζοντας τον καταναλωτή από κάθε άποψη. Το ανταγωνιστικό μας πλεονέκτημα έναντι των ανωνύμων προϊόντων είναι πάνω απ’ όλα καινοτομία, περισσότερη καινοτομία!”.

ΕΤΟΙΜΑ-ΗΜΙΕΤΟΙΜΑ ΦΑΓΗΤΑ : ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΣΤΗ ΜΑΓΕΙΡΙΚΗ ΤΕΧΝΗ

Σημαντική ανάπτυξη παρουσιάζουν τα τελευταία χρόνια οι περισσότερες κατηγορίες έτοιμων και ημιέτοιμων γευμάτων, η οποία, όπως εκτιμάται, θα συνεχιστεί και στο μέλλον. Την πορεία της υπαγόρευσαν μια σειρά παραγόντων, όπως το ταχύρρυθμον της σύγχρονης ζωής, η απουσία της νοικοκυράς για πολλές ώρες από το σπίτι, η αναζήτηση λύσεων που να απλοποιούν το μαγείρεμα -είναι χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία χρόνια αυξάνεται και η διείσδυση των φούρνων μικροκυμάτων στην ελληνική αγορά. Και στην κατηγορία αυτή τα PL απειλούν τα επώνυμα προϊόντα, καθώς τα μερίδιά τους σε πολλές περιπτώσεις ακολουθούν τους leaders.

Η πλέον αναπτυσσόμενη κατηγορία των έτοιμων και ημιέτοιμων γευμάτων είναι εκείνη της πίτσας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι υπόλοιπες κατηγορίες υστερούν σημαντικά σε ρυθμό ανάπτυξης. Κυρίως η αύξηση πωλήσεων πίτσας, όπως εκτιμάται, υποκρύπτει τον “πόλεμο” μεταξύ σούπερ μάρκετ και καναλιών διανομής έμμεσα ανταγωνιστικών προς αυτά, όπως τα φαστ φουντ (πιτσαρίες, delivery κλπ).

Η οικονομική στενότητα των ελληνικών νοικοκυριών "εξαναγκάζει" τις περισσότερες οικογένειες στην περικοπή εξόδων που θεωρούνται "περιττά", όπως πχ το φαγητό κατά παραγγελία στο σπίτι. Επειδή, όμως, οι ρυθμοί της καθημερινής ζωής παραμένουν ίδιοι -συχνάκις δε χειροτερεύουν σε σύγκριση με παλαιότερες εποχές- ο καταναλωτής αναζητά στο σούπερ μάρκετ λύσεις για οικονομικό και γρήγορο φαγητό. “Τα έτοιμα και ημιέτοιμα γεύματα είναι το μέλλον”, σημειώνει χαρακτηριστικά στέλεχος μεγάλης εταιρείας, υποδηλώνοντας την τεράστια δυναμική της συγκεκριμένης κατηγορίας.

Στο πλαίσιο αυτό, πολλές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χώρο έχουν κινητοποιηθεί προς την κατεύθυνση της παραγωγής νέων προϊόντων, ενώ στο άμεσο μέλλον αναμένονται να εισέλθουν και άλλες εταιρείες στην εγχώρια αγορά. Το σίγουρο είναι ότι η κατηγορία θα σχετιστεί περαιτέρω με την καινοτομία -τα πρώτα μηνύματα μιλούν για εμπλουτισμό των υφιστάμενων σειρών με νέα προϊόντα, επενδύσεις σε νέες συσκευασίες και δαπάνες για εντονότερη διαφημιστική προβολή. Εκτιμάται, εν τούτοις, ότι ορισμένες από τις υποκατηγορίες των έτοιμων και ημιέτοιμων γευμάτων, οι πωλήσεις των οποίων είναι πτωτικές ή σταθερές, θα συρρικνωθούν περαιτέρω.

Καταναλωτικό προφίλ υπό διαμόρφωση

Σύμφωνα με στοιχεία εταιρειών του κλάδου, βασισμένα σε καταναλωτικές έρευνες, σταδιακά αλλάζει το προφίλ του καταναλωτή σε ό,τι αφορά τα προϊόντα διατροφής που επιλέγει. Οι αλλαγές υπαγορεύονται από τους νέους ρυθμούς εργασίας (περισσότερος χρόνος στη δουλειά, λιγότερος στο σπίτι), από τους πολλαπλούς ρόλους στους οποίους καλούνται να ανταποκριθούν κυρίως οι σύγχρονες νοικοκυρές (περισσότερο άγχος, ανάγκη για ευκολία και ταχύτητα), καθώς και από την ανάγκη για ασφάλεια και υγιεινή των τροφίμων. Έτσι, εκτιμάται ότι έχουν διαμορφωθεί τρεις βασικές τάσεις που καθορίζουν τις πωλήσεις:

  • Ο παράγοντας "υγεία": Ο καταναλωτής αναζητά προϊόντα, την προέλευση των οποίων γνωρίζει και εμπιστεύεται, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στις πρώτες ύλες και στην ποιότητα των τροφίμων.
  • Ο παράγοντας “απλοποίηση” των διαδικασιών μαγειρέματος: Τη μεγαλύτερη αποδοχή εμφανίζουν τα προϊόντα που προσφέρουν λύση στις ανάγκες για γρήγορο και εύκολο μαγείρεμα στο σπίτι, που προσφέρουν εξοικονόμηση χρόνου.
  • Ο παράγοντας "τιμή" ή αλλιώς ο “έξυπνος αγοραστής”: Η εν λόγω τάση θεωρείται η μετεξέλιξη της τάσης value for money. Ολοένα και περισσότεροι καταναλωτές θέλουν να αγοράζουν "έξυπνα", δηλαδή να αφιερώνουν σε κάθε κατηγορία τροφίμων ό,τι θεωρούν ότι τους αντιστοιχεί. Η τάση αυτή δεν προϋποθέτει ότι ο καταναλωτής είναι χαμηλότερης εισοδηματικής τάξης (ενίοτε συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο), αλλά ότι σε κάθε τρόφιμο δίνει το χρηματικό ποσό που θεωρεί ότι αναλογεί σε αυτό. Ο παράγοντας "τιμή" θεωρείται ότι επηρεάζει περισσότερο τα “δευτερεύοντα” τρόφιμα (πχ μπισκότα, σοκολάτες, πατατάκια) και λιγότερο τα τρόφιμα πρώτης ανάγκης (πχ τυρί, γάλα κλπ). Στη συγκεκριμένη καταναλωτική τάση αποδίδεται και η επιτυχία των hard discounters, καθώς θεωρείται ότι απευθύνονται σε καταναλωτές που ξέρουν να κάνουν έξυπνη διαχείριση των χρημάτων τους.

PL επέλαση στο …γεύμα μας

Και στην κατηγορία αυτή τα PL απειλούν τα επώνυμα προϊόντα, καθώς τα μερίδια των πρώτων και υψηλά είναι και παρουσιάζουν σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης -κυμαίνονται κατά μέσο όρο από 10%-20%. Η αύξηση οφείλεται σε παράγοντες που σχετίζονται με την οικονομική συγκυρία είτε με τη σημασία που δίνουν οι αλυσίδες σε συγκεκριμένα προϊόντα. Συχνά δε στο ψυγείο του σούπερ μάρκετ τα PL εμφανίζονται ως η μόνη εναλλακτική λύση δίπλα στα επώνυμα. Η θέση των πρώτων εξαρτάται από την εμπορική πολιτική της εκάστοτε αλυσίδας, ως συνήθης πάντως τακτική επιλέγεται η τοποθέτησή τους σε περίοπτη θέση και πάντα δίπλα στον leader της κατηγορίας, ώστε να είναι εφικτή η άμεση σύγκριση των τιμών τους. Θέμα εμπορικής πολιτικής είναι, φυσικά, και ο χώρος που καταλαμβάνει το PL.

Απάντηση της βιομηχανίας είναι η εντατικοποίηση της διαφημιστικής υποστήριξης των επώνυμων προϊόντων και η αύξηση των κονδυλίων για ενέργειες trade marketing εντός των καταστημάτων. Παράλληλα δίνεται βαρύτητα στην παραγωγή προϊόντων με περισσότερα χαρακτηριστικά ποιότητας, τα οποία, αν και πωλούνται ακριβότερα, κερδίζουν τους καταναλωτές (χαρακτηριστικό παράδειγμα η επιτυχία ημιέτοιμων προϊόντων ζύμης).

PL μερίδια ανά κατηγορία

  • Τα PL καταγράφουν υψηλά μερίδια στην κατηγορία των “κλασικών” ζυμών, τα οποία εκτιμάται ότι διαμορφώνονται σε 20% (σε πολλές αλυσίδες τα PL είναι ο 2ος σε πωλήσεις κωδικός). Οι ρυθμοί αύξησής τους αγγίζουν ποσοστά της τάξης του 35%-40% ετησίως -οι ρυθμοί δεν είναι ενδεικτικοί, καθώς σε ορισμένες αλυσίδες η τοποθέτησή τους γίνεται αυτή την περίοδο. Εκτός, πάντως, από την "τιμή" και την αποδεκτή ποιότητά τους, στην αύξησή τους συνετέλεσε και η διακοπή των προσφορών (2+1 και 1+1 οι συνηθέστερες), από την πλευρά των επώνυμων, με αποτέλεσμα η διαφορά τιμής επώνυμου και PL να είναι σημαντική. Στην επιλογή τους συνδράμει και το γεγονός ότι τα “κλασικά” προϊόντα θεωρούνται -λίγο ως πολύ- ίδια μεταξύ τους, ακόμη και μεταξύ PL και επώνυμων.

  • Στην κατηγορία της πίτσας η παρουσία των PL είναι ισχυρή, η ανάπτυξή τους ραγδαία και το μερίδιό τους υψηλό, διαμορφούμενο σε περίπου 15%-20% (ανάλογα με την αλυσίδα), καθώς το λιανεμπόριο έχει δώσει έμφαση στον συγκεκριμένο τομέα προσφέροντας ποιοτικά προϊόντα. Τα PL είναι ο 2ος σε πωλήσεις κωδικός της κατηγορίας -ενισχύονται με ρυθμούς που αγγίζουν σε πολλές περιπτώσεις το 40% (στοιχεία προμηθευτριών εταιρειών και αλυσίδων). Τέλος, είναι πιο οικονομικά από τα επώνυμα κατά 15%-20%.

  • Τα PL στην κατηγορία των “κλασικών” προτηγανισμένων προϊόντων καταγράφουν σημαντικό μερίδιο, το οποίο διαμορφώνεται σε 30%-35% και είναι ο 2ος κατά σειρά πιο ταχυκίνητος κωδικός. Αντίθετα, στα specialties το μερίδιό τους είναι σχεδόν ελάχιστο (περίπου 0,5%), καθώς μόνο η Carrefour εισήλθε με έναν κωδικό PL σε μια προσπάθεια να εκμεταλλευτεί τους σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξής της.

  • Στην κατηγορία του πουρέ η παρουσία των PL είναι σημαντική και εκτιμάται ότι κατέχουν μερίδιο ύψους 15% σε όγκο (στοιχεία εταιρειών 8μήνου 2005), ενώ η διαφορά τιμής από τα επώνυμα διαμορφώνεται έως και σε 50%. Υψηλό μερίδιο εκτιμάται ότι κατέχουν και τα hard discount καταστήματα, το οποίο τοποθετείται -σύμφωνα με εκτιμήσεις και όχι επίσημα στοιχεία- σε 7%.

  • Στην κατηγορία των ημιέτοιμων λαχανικών τα PL είναι ανύπαρκτα.

ΣΤΟ ΓΑΛΑ…ΒΟΥΤΟΥΝ ΤΑ ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ

Στη μάχη για μερίδια στο φρέσκο γάλα ρίχνονται η μία μετά την άλλη οι αλυσίδες λιανικής, εκμεταλλευόμενες για λογαριασμό τους την "αναμπουμπούλα" που επικρατεί στη γαλακτοβιομηχανία, με τους διαξιφισμούς των ισχυρών και τις νέες στρατηγικές κινήσεις, που αποβλέπουν στη ριζική αλλαγή του χάρτη στον κλάδο του γάλακτος.

Ήδη η πρώτη δυναμική κίνηση έγινε από την Dia, η οποία ανακοίνωσε προσφάτως τη συμμαχία της με την Αγνό για την παραγωγή των δύο πρώτων “ιδιωτικών” κωδικών φρέσκου γάλακτος. Έτσι, η Dia λανσάρει στα ράφια της το δικό της γάλα κόντρα στις βιομηχανικές επωνυμίες και μάλιστα με τιμή 0,88 ευρώ το λίτρο, όταν οι επωνυμίες της βιομηχανίας πωλούνται στη λιανική αρκετά πάνω από το 1 ευρώ το λίτρο.

Η επόμενη κίνηση στο φρέσκο γάλα θα γίνει, πιθανώς, από την Αφοί Βερόπουλοι, η οποία ήδη έχει μπει στην κατηγορία, στο πλαίσιο της συμφωνίας της με την Αγνό να διαθέτει φρέσκο γάλα με την επωνυμία Αγνό στα καταστήματα της αλυσίδας στην Αθήνα, στην τιμή των 0,89 (0,98) ευρώ το λίτρο. Η τιμή αυτή είναι εξαιρετικά ανταγωνιστική, αφού διαφέρει μόλις κατά (11 λεπτά) 1 λεπτό από το PL της Dia, ενώ πρόκειται για προϊόν βιομηχανικής επωνυμίας. Η σχετική συμφωνία ανανεώθηκε πρόσφατα για έναν ακόμη χρόνο -λήγει στα τέλη του 2006. Οι δύο πλευρές ανανέωσαν τη συμφωνία τους, εφόσον διαπίστωσαν άνοδο των πωλήσεων του γάλακτος Αγνό στην Αθήνα περίπου κατά 25%. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Αφοί Βερόπουλοι σχεδιάζει και δεύτερη κίνηση στο φρέσκο γάλα, με την έκδοση ιδιωτικών κωδικών. Πρόθεσή της είναι να αλλάξει τους συσχετισμούς των πωλήσεων στο ράφι του φρέσκου γάλακτος, σε βάρος των βιομηχανικών επωνυμιών.

Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η Άλφα-Βήτα Βασιλόπουλος. Σύμφωνα με δήλωση του γενικού διευθυντή της, κ. Κ. Μαχαίρα, η αγορά του φρέσκου γάλακτος δεν αφήνει αδιάφορη την αλυσίδα σε καμία περίπτωση. Ωστόσο, όπως διευκρινίσθηκε, το σχετικό project θα υλοποιηθεί από κοινού με μεγάλο "παίκτη" της αγοράς, ώστε η Άλφα-Βήτα να διασφαλίσει τα ποιοτικά standards που επιδιώκει προς όφελος των πελατών της.

Στην αγορά του γάλακτος ιδιωτικής ετικέτας εισήλθε πρόσφατα και η Lidl, η οποία έκλεισε σχετική συμφωνία με γνωστή γαλακτοβιομηχανία. Αρχικά η αλυσίδα διακινεί το προϊόν της από 50 καταστήματά της στην κεντρική Ελλάδα, ενώ δεν αποκλείεται στο άμεσο μέλλον να επεκτείνει τη διανομή του και σε άλλες εμπορικές μονάδες.

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΧΩΡΙΣ ΓΑΛΟΠΟΥΛΑ ;

Άφαντη από το χριστουγεννιάτικο τραπέζι θα είναι φέτος η γαλοπούλα, λόγω προσβολής της -επικοινωνιακής ή και πραγματικής- από τον ιό της γρίπης των πουλερικών. Η νέα διατροφική κρίση, που έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, αναμένεται να επηρεάσει την αγορά των Χριστουγέννων, αφού το κυρίως πιάτο του γιορτινού τραπεζιού προβλέπει "κούρκο".

Φέτος, λοιπόν, το μενού αλλάζει και τη θέση της γαλοπούλας είναι πολύ πιθανό να πάρουν άλλα εδέσματα, όπως μοσχαράκι κοκκινιστό, γουρουνάκι στην κατσαρόλα, κατσικάκι στον φούρνο ή ό,τι άλλο αποφασίσουν οι καταναλωτές. Στο άκουσμα της είδησης -έστω και λανθασμένης, όπως τελικά αποδείχθηκε- ότι ο ιός πέρασε και τα ελληνικά σύνορα, οι καταναλωτές κράτησαν αποστάσεις ασφαλείας από τα ψυγεία των σούπερ μάρκετ με τα πουλερικά, ρίχνοντας τη ζήτηση από 40% έως και 80%!.

Την ίδια στιγμή τα στελέχη των αλυσίδων “πάγωσαν” τις διαπραγματεύσεις για την προμήθεια γαλοπούλας, οι οποίες επρόκειτο να αρχίσουν περί τα μέσα με τέλη Οκτωβρίου. Πολύ απλά διότι, μετά τα όσα προηγήθηκαν, δεν ήταν δυνατόν να εκτιμήσουν μια σειρά από παράγοντες, όπως το πώς θα εξελιχθεί η ζήτηση των πουλερικών -άρα και της γαλοπούλας-, την έκταση που θα λάβει η διατροφική κρίση έως τα Χριστούγεννα, τον βαθμό διασφάλισης της ποιότητας στα τελικά προϊόντα, καθώς και την εξέλιξη των τιμών.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, αν κάποιος την περίοδο αυτή υπογράψει συμβόλαια για την προμήθεια μεγάλων ποσοτήτων γαλοπούλας και η κρίση ενταθεί, το σίγουρο είναι ότι είτε θα πετάξει όλες τις παρτίδες του νωπού προϊόντος είτε θα επιχειρήσει να τις διαθέσει σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές. Με άλλα λόγια θα ζημιωθεί οικονομικά.

Κάτι ανάλογο αναμένεται να συμβεί και με τις κατεψυγμένες γαλοπούλες, η διάρκεια ζωής των οποίων ξεπερνά τους 15 μήνες. Σε αυτή την περίπτωση θα τις κρατήσει σε βαθιά κατάψυξη μέχρι τα Χριστούγεννα του 2006, ώστε τότε να τις διαθέσει και πάλι σε χαμηλές τιμές, λόγω περυσινής ημερομηνίας παραγωγής. Και σε αυτή την περίπτωση, όμως, η χασούρα θα είναι μεγάλη.

Τι λέει το "ένστικτο" της αγοράς

Η πρώτη αίσθηση της αγοράς για την περίοδο των Χριστουγέννων φέτος είναι ότι τα τμήματα του κρεοπωλείου και των κατεψυγμένων-τυποποιημένων κρεάτων θα επιφυλάξουν πολλές εκπλήξεις στις επιχειρήσεις, αφού τα στελέχη τους δεν μπορούν να εκτιμήσουν με σχετική ασφάλεια τις προθέσεις των καταναλωτών σε ό,τι αφορά τη γαλοπούλα και το κρέας. Πάντως, φέρεται ως πλέον σίγουρο ότι οι προθήκες των ψυγείων με τα πουλερικά θα είναι περίπου άδειες, ενώ αναμένεται αύξηση της κατανάλωσης στο σύνολο της κατηγορίας κρέατος, που θα ποικίλει από προϊόν σε προϊόν.

Σε ό,τι αφορά τα υπόλοιπα αγαθά, το οργανωμένο λιανεμπόριο παρουσιάζεται συγκρατημένα αισιόδοξο, δεδομένου ότι η γενικότερη κρίση που χαρακτηρίζει την αγορά και οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης των πωλήσεων, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για αισιόδοξες σκέψεις. Πάντως, οι αλυσίδες και οι προμηθευτές τους θα καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε να κερδίσουν την προσοχή των καταναλωτών, αλλά και "κάτι παραπάνω" με νέες ευρηματικές προωθητικές ενέργειες, δώρα και άλλες εκπλήξεις.

Και φέτος μεγάλη αναμένεται να είναι η ζήτηση σε προϊόντα κατά παράδοση χριστουγεννιάτικα, όπως τα γλυκίσματα, τα κρασιά και τα ποτά, οι ξηροί καρποί κά.

Σύμφωνα με στοιχεία του "σελφ σέρβις", που προέρχονται από την ανάλυση στατιστικών δεδομένων του 2004 γνωστών αλυσίδων, στο διάστημα 15 με 31 Δεκεμβρίου, στο κόστος των συνολικών αγορών στις οποίες προβαίνουν οι καταναλωτές από το οργανωμένο λιανεμπόριο, το κρέας συμμετέχει με ποσοστό 12,5%, τα αναψυκτικά και νερά με 4%, τα κρασιά και οι μπίρες με 2,5% και τα γλυκίσματα με 5%, τα ποτά με 4% και τα τυριά με 8%.

Οι τιμές και οι έλεγχοι

Στο μεταξύ, η περίοδος των Χριστουγέννων θα αποτελέσει μια ακόμη φάση έντονου ανταγωνισμού μεταξύ των ισχυρών. Η προσπάθεια όλων για ένα "δυνατό κλείσιμο" του έτους, για έναν Δεκέμβριο ο οποίος θα τονώσει τον κύκλο εργασιών μιας ολόκληρης χρήσης με χαμηλή ανάπτυξη, δεν θα επιτρέψει μεγάλα περιθώρια ανατιμήσεων. Οι όποιες αυξήσεις παρατηρηθούν στην αγορά θα οφείλονται στις ανατιμήσεις της βιομηχανίας, οι οποίες, βέβαια, θα έχουν περάσει στο διάστημα Σεπτεμβρίου-Νοεμβρίου, δηλαδή στην αρχή της νέας σεζόν.

Γνωστοί παράγοντες των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ, αναφερόμενοι στην προετοιμασία της οργανωμένης λιανικής για τις γιορτές των Χριστουγέννων, επισήμαναν στο "σελφ σέρβις" ότι φέτος ένας από τους “πονοκεφάλους” των στελεχών των αλυσίδων θα είναι οι έλεγχοι του Υπουργείου Ανάπτυξης και, κυρίως, το ενδεχόμενο της δημοσιοποίησης προστίμων με "ονοματεπώνυμο"… Όπως τονίζουν, "αν το εν λόγω υπουργείο προβεί σε ανακοινώσεις κατά τη διάρκεια των εορτών, δίνοντας παράλληλα στη δημοσιότητα τίτλους εταιρειών, το κλίμα θα χαλάσει σε μια κρίσιμη για τον κλάδο περίοδο". Προσθέτουν δε ότι, όταν οι ελεγκτές επισκέπτονται μεγάλες αλυσίδες λιανικής, των οποίων τα δίκτυα αριθμούν ένα σημαντικό αριθμό καταστημάτων ανά την Ελλάδα, απασχολούν χιλιάδες εργαζόμενους, διακινούν δεκάδες χιλιάδες κωδικούς και συναλλάσσονται με εκατομμύρια καταναλωτές, "είναι επόμενο να διαπιστώνουν και ορισμένες δυσλειτουργίες, τις οποίες η αγορά αναγνωρίζει και παραδέχεται, ωστόσο αυτό που δεν δέχεται είναι η δυσφήμισή της!".