Μήνας: Αύγουστος 2005

Το 2004 δεν ήταν μια "καλή χρονιά" για τα σούπερ μάρκετ. Για παράδειγμα, οι δέκα επικεφαλής αλυσίδες του κλάδου, αν και πέτυχαν μια αύξηση πωλήσεων 9,82% σε σχέση με το 2003, υψηλότερη κατά 1,67% από τον μέσο όρο του κλάδου, τα καθαρά κέρδη τους παρουσίασαν πτώση κατά 9,36%, έναντι μέσης πτώσης συνολικά για τον κλάδο κατά 12,76%. Οι δείκτες των οικονομικών αποτελεσμάτων του 2004 διαψεύδουν όσους είδαν στη βραχύβια αύξηση των καθαρών κερδών το 2003 την "απογείωση των αποδόσεων του κλάδου"…

Το 2004 τα κυριότερα οικονομικά μεγέθη του κλάδου των σούπερ μάρκετ παρουσίασαν δυσμενή εξέλιξη. Ο κλάδος κινήθηκε εν μέσω γεγονότων και εξελίξεων, τα οποία δεν ευνόησαν τη συνέχιση της αναπτυξιακής πορείας που δειλά είχε φανεί τα δύο τελευταία χρόνια. Τέσσερα είναι τα κύρια σημεία στα οποία μπορούμε να συνοψίσουμε τις εξελίξεις.

Οι πωλήσεις

Για τρίτη συνεχή χρονιά τα τρόφιμα και ποτά παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση σε σχέση με τα μη τρόφιμα. Τα σούπερ μάρκετ, καλύπτοντας το μεγάλο μέρος της κατανάλωσης των τροφίμων, ακολούθησαν τη γενική αυτή εξέλιξη, σημειώνοντας μεταβολή +8,15%. Ωστόσο, οι δέκα μεγαλύτερες εταιρείες σούπερ μάρκετ σημείωσαν μεταβολή +9,82%, μεγαλύτερη κατά 1,67% του μέσου όρου, πράγμα που υπογραμμίζει τη συνεχή αύξηση του μεριδίου των μεγάλων του κλάδου.

Και το 2004, για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά, κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους η μεταβολή των πωλήσεων ήταν μικρότερη από εκείνη του πρώτου εξαμήνου -ένα φαινόμενο που τείνει να πάρει μόνιμο χαρακτήρα.

Τα καθαρά κέρδη

Η σημαντική αύξηση των πωλήσεων δεν συνοδεύτηκε από ανάλογη μεταβολή των καθαρών κερδών, τα οποία παρουσίασαν αρνητική μεταβολή -12,76%. Στη γενική αυτή κατεύθυνση κινήθηκαν τα καθαρά κέρδη και των δέκα μεγαλύτερων εταιρειών του κλάδου, που σημείωσαν αρνητική μεταβολή -9,36%, δηλαδή κατά 3,4% καλύτερη του μέσου όρου. Η διαμόρφωση των κερδών σε αρνητική θέση μεταβολής αποδίδεται στη σύνθεση των παρακάτω παραγόντων, εκφρασμένη σε ποσοστά επί των πωλήσεων:

• Στην αύξηση του μέσου περιθωρίου κέρδους το 2004 κατά 0,71%.
• Στη μεταβολή του λειτουργικού κόστους κατά +0,75%, η οποία είχε αρνητική επίδραση στα καθαρά κέρδη.
• Στην αρνητική μεταβολή των διαφόρων εσόδων-εξόδων κατά -0,13% και των ανόργανων εσόδων-εξόδων κατά -0,39%.
• Στην αύξηση των αποσβέσεων κατά -0,16%.
• Στη διαμόρφωση των καθαρών κερδών στο 1,53% επί των πωλήσεων, έναντι 1,89% το 2003, δηλαδή μειωμένα κατά -0,37%.
• Στην απόδοση των ιδίων κεφαλαίων.

Η ένταση του ανταγωνισμού

Ο κλάδος των σούπερ μάρκετ το 2004 κινήθηκε εν μέσω των εντεινόμενων φημολογιών και πληροφοριών σχετικά με την είσοδο νέων πολυεθνικών κολοσσών στην εγχώρια αγορά. Αν και οι φήμες ή οι πληροφορίες δεν επαληθεύτηκαν, στον ευρύτερο χώρο του λιανεμπορίου υπήρξαν σοβαρές ανακατατάξεις. Το σχετικό κλίμα μάλιστα το ενίσχυσαν οι εξακριβωμένες πληροφορίες περί καθόδου στην Ελλάδα της γερμανικής Plus, θυγατρικής του ομίλου Tengelmann. Ωστόσο, τα σχέδιά της, αν και γνωστοποιήθηκαν ήδη από τις αρχές του 2004, επιβραδύνθηκαν και πρόσφατα αναβλήθηκαν για μερικούς μήνες. Η στασιμότητα των εξελίξεων, πιθανώς, σχετίζεται με τη ρευστότητα και την αβεβαιότητα που δημιουργήθηκε κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2004.

Παρά ταύτα ο ανταγωνισμός δεν υστέρησε. Ο πόλεμος “εκ του συστάδην” στις λιανικές τιμές συνεχίστηκε και σε μερικές περιπτώσεις εντάθηκε ως αποτέλεσμα των καταγγελιών εις βάρος του κλάδου των σούπερ μάρκετ για κερδοσκοπία.

Διέξοδο στις πιέσεις αυτές έδωσε η επέκταση των αλυσίδων με νέα καταστήματα, ενώ στο μέτωπο των εξαγορών επικράτησε άπνοια, με μικρή εξαίρεση την εξαγορά της Ξυνός ΑΕ από την Καρφούρ-Μαρινόπουλος ΑΕ.

Η παραπομπή στην Επιτροπή Ανταγωνισμού

Το 2004 σημαδεύτηκε από ορισμένα γεγονότα που άλλαξαν την εικόνα του κλάδου, σφραγίζοντάς τον ανεξίτηλα και προδικάζοντας -ίσως- και τη μελλοντική θέση του στις οικονομικές εξελίξεις της χώρας. Οι εξελίξεις αυτές, που ήλθαν σαν συνέχεια της “εκστρατείας συγκράτησης των τιμών” που είχε εξαγγείλει ο κ. Κίμων Κουλούρης το δεύτερο εξάμηνο του 2003, βάρυναν το κλίμα εις βάρος των σούπερ μάρκετ και οδήγησαν συνολικά τον κλάδο στο εδώλιο του κατηγορουμένου.

Ο ΣΕΣΜΕ παραπέμφθηκε στην Επιτροπή Ανταγωνισμού για παράνομες ενέργειες σχετικά με τον τρόπο αναγραφής των ετήσιων παροχών στα τιμολόγια, καθώς και για την περιβόητη "λίστα των εκπτώσεων" που θα έπρεπε να αναγράφονται στα τιμολόγια, η οποία, βέβαια, ως γνωστόν είχε προκύψει το 2001 μετά από συμφωνία με τον τότε υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κ. Νίκο Χριστοδουλάκη.

Στην Επιτροπή Ανταγωνισμού παραπέμφθηκαν και επτά αλυσίδες σούπερ μάρκετ, κατηγορούμενες για "αθέμιτο ανταγωνισμό και "εναρμονισμένες πρακτικές" (υπόθεση Sofitel). Οι υποθέσεις αυτές, που συγκλόνισαν την ελληνική αγορά και τον κλάδο, οδήγησαν σε εκτεταμένη κρίση και προκάλεσαν την τιμωρία του κλάδου των σούπερ μάρκετ με πρόστιμο και την παραίτηση της διοίκησης του συλλογικού του φορέα. Ο θόρυβος και η εκστρατεία του διασυρμού του κλάδου έδωσε τροφή για ποικίλα σχόλια, σενάρια και επικρίσεις εις βάρος του, ενώ του "φορτώθηκαν" η κακοδαιμονία των ανατιμητικών τάσεων και οι παρενέργειες που ακολούθησαν την καθιέρωση του ευρώ.

Χρηματοοικονομικοί δείκτες

Οι δείκτες αποθεμάτων και πιστώσεων κινήθηκαν σε θετική κατεύθυνση, με μικρές μεταβολές. Η ρευστότητα μειώθηκε κατά -1,32%, αλλά συνοδεύτηκε από τη μείωση της συνολικής δανειακής επιβάρυνσης κατά -0,98%. Η τάση αυτή υπογραμμίζει τη φροντίδα των επιχειρήσεων να εξομαλύνουν τη χρηματοοικονομική τους δομή, αποδίδοντάς της τη δέουσα σημασία. Οι έστω και μικρές βελτιώσεις της χρηματοοικονομικής διάρθρωσης συντελείται παρά τη δυσμενέστερη διαμόρφωση των αποτελεσμάτων.

Η απόδοση ιδίων κεφαλαίων επιδεινώθηκε σημαντικά και, από 18,2% το 2003, διαμορφώθηκε στο 14,1%, μειωμένη κατά -4,1%. Αυτό προέκυψε ως αποτέλεσμα της μείωσης των καθαρών κερδών.

Γενικό συμπέρασμα

Το 2004 δεν ήταν μια "καλή χρονιά" για τα σούπερ μάρκετ. Τα γεγονότα και οι καταδίκες εις βάρος του κλάδου, που όπως φαίνεται θα κρατήσουν την κοινή γνώμη σε εγρήγορση τουλάχιστον ακόμα ένα χρόνο, είχαν κατά τη γνώμη μας άμεση επίδραση στις πωλήσεις και τα αποτελέσματα των επιχειρήσεων του κλάδου και θα καθορίσουν εν πολλοίς μια πλευρά των σχετικών εξελίξεων και φέτος.

Το 2004 ο κλάδος βρέθηκε μπροστά σε μια δυσμενή εξέλιξη, η οποία ακολούθησε τη βραχύβια αύξηση των καθαρών κερδών το 2003, για την οποία πολλοί είχαν σπεύσει να μιλήσουν περί "απογείωσης των αποδόσεων του κλάδου", χωρίς να υποσημειώσουν ότι το 2001 και το 2002 ήταν για πολλές επιχειρήσεις ζημιογόνες χρονιές. Τότε, δεν είχαν μείνει πίσω ούτε κι εκείνοι που είναι πάντα έτοιμοι να …αναδεικνύουν τη "σκοτεινή πλευρά", διαγιγνώσκοντες "υπερκέρδη", τα οποία εν πολλοίς είχαν αποδώσει σε "κερδοσκοπικές τάσεις που επικρατούν στον κλάδο…". Οι δείκτες του 2004 τους διέψευσαν. Γιατί μόνο οι αφελείς, οι κοντόφθαλμοι περί τα οικονομικά και οι κακοπροαίρετοι μπορούν να ισχυρίζονται ότι η πτώση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ μπορεί να βγει σε καλό των οικονομικών εξελίξεων της χώρας.

Αναλυτικούς πίνακες βλέπε τεύχος σελφ-σέρβις Νο. 342 σελ.12-15

Η Aldi αποφάσισε να προωθήσει, με κέντρο τη Θεσσαλονίκη, το σχέδιο της διείσδυσής της στην εγχώρια αγορά, το οποίο αρχικά προβλέπει τον σχηματισμό μιας ομάδας στελεχών κορυφής, που ενδεχομένως θα υποστηρίξουν την επέκταση της γερμανικής εταιρείας και σε άλλες γειτονικές χώρες. Η συγκέντρωση στη συμπρωτεύουσα του δυναμικού όλων των ξένων αλυσίδων του κλάδου προμηνύει την όξυνση του ανταγωνισμού και ένα νέο γύρο ανακατατάξεων εις βάρος κυρίως των ελληνικών αλυσίδων.

Ο “ηγέτης” Aldi καταφθάνει στην Ελλάδα και το ελληνικό λιανεμπόριο, που ούτως ή άλλως δεν περνά τις καλύτερες ημέρες του, αναμένεται να εισέλθει σε ένα νέο γύρο ανακατατάξεων, καθώς ο ανταγωνισμός γίνεται ολοένα και πιο σκληρός. Η Aldi διερευνά διακριτικά την ελληνική αγορά εδώ και τρία-τέσσερα χρόνια, έχοντας δημιουργήσει παράλληλα ένα γραφείο στην Αθήνα, το οποίο συνεργάζεται με γνωστές εγχώριες εταιρείες παραγωγής ή διανομής προϊόντων. Τώρα όμως φαίνεται ότι αποφάσισε να προωθήσει το σχέδιο της διείσδυσής της στην εγχώρια αγορά, το οποίο σε πρώτη φάση προβλέπει τον σχηματισμό μιας ομάδας στελεχών κορυφής, τα οποία ενδεχομένως θα επιφορτιστούν και με την υποστήριξη της εισόδου της αλυσίδας σε γειτονικές βαλκανικές χώρες.

Στο πλαίσιο αυτό, εξειδικευμένη εταιρεία οργάνωσης επιχειρήσεων που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη έχει ξεκινήσει για λογαριασμό της Aldi (μέσω αγγελίας που δημοσιεύθηκε στον Τύπο) την αναζήτηση 40 στελεχών από τη χώρα μας, τα οποία θα εκπαιδευτούν περίπου για 12 μήνες στη Γερμανία, στις κεντρικές εγκαταστάσεις της Aldi. Η διαδικασία της εύρεσης-αξιολόγησης των 40 στελεχών θα περατωθεί εντός του Αυγούστου, οπότε θα επισκεφτεί τη συμπρωτεύουσα ηγετικό κλιμάκιο της γερμανικής αλυσίδας, προκειμένου να κάνει την τελική επιλογή του ανθρώπινου δυναμικού. Εφόσον ολοκληρωθεί η εκπαίδευσή του στη Γερμανία, η εταιρεία θα προχωρήσει στην υλοποίηση του σχεδίου ανάπτυξης δικτύου καταστημάτων της σε όλη τη χώρα, αρχής γενομένης από τη Θεσσαλονίκη, όπου ενδέχεται να κατασκευαστούν οι κεντρικές αποθηκευτικές εγκαταστάσεις της.

Η Aldi, όπως εκτιμάται, "βάζει πόδι" στην Ελλάδα στο πλαίσιο της διεύρυνσης της παρουσίας της στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης, όπου συνεχώς ισχυροποιείται η μικρότερη μεν αλλά απειλητική πλέον ανταγωνίστριά της Lidl.

Φορτισμένο πεδίο η Θεσσαλονίκη

Η Aldi αποτελεί την τελευταία προσθήκη στον κατάλογο των αλυσίδων που προτιμούν τη Θεσσαλονίκη για την έναρξη των δραστηριοτήτων του στην εγχώρια αγορά -χωρίς να αποκλείεται η έλευση, σύντομα, της επίσης γερμανικής αλυσίδας Rewe. Έτσι, στη συμπρωτεύουσα θα συγκεντρωθεί, εκτός των ελληνικών αλυσίδων σούπερ μάρκετ, ένα δυναμικό εκπροσώπησης όλων των ξένων αλυσίδων του κλάδου, συμπεριλαμβανομένων των Lidl και Plus, οδηγώντας σε παροξυσμό τον ανταγωνισμό εις βάρος των συμφερόντων κυρίως των ελληνικών λιανεμπορικών επιχειρήσεων που έχουν ισχυρή παρουσία στη Βόρεια Ελλάδα.

Όμως, οι ισορροπίες στο λιανεμπόριο θα αλλάξουν και σε πανελλαδικό επίπεδο, δεδομένου ότι θα ενταθεί ο ανταγωνισμός των αλυσίδων hard discount, οι οποίες, δουλεύοντας σήμερα με υψηλά ποσοστά κέρδους σε σχέση με τα ισχύοντα στην υπόλοιπη Ευρώπη, υπολογίζεται ότι ελέγχουν μόλις ένα 7%-8% επί του συνόλου της εγχώριας αγοράς του κλάδου, έναντι 30%-40% σε άλλες χώρες της ευρωζώνης. Το αποτέλεσμα θα είναι να διαμορφωθεί ένα νέο πλαίσιο στρατηγικής προσέγγισης του καταναλωτή (πιθανώς με "ακόμα φθηνότερες τιμές") και καλλιεργώντας τη σχετική κουλτούρα στον Έλληνα καταναλωτή.

Τα μυστικά της επιτυχίας της Aldi

Όταν η Aldi “εισβάλλει” σε μια αγορά εφαρμόζει μια στρατηγική ανάπτυξης που αξιοποιεί τα “αδύνατα” σημεία των ανταγωνιστών της, διευρύνοντας σταδιακά το μερίδιο της, με όπλο της τις απίστευτα χαμηλές τιμές στα own label προϊόντα που διαθέτει. Δύο φορές την εβδομάδα -κάθε Δευτέρα και Πέμπτη- η εταιρεία προσφέρει διάφορα είδη (πχ ηλεκτρονικές-ηλεκτρικές συσκευές, είδη οικιακού εξοπλισμού κά), και μάλιστα με τριετή εγγύηση, σε τιμές που “γονατίζουν” τον ανταγωνισμό. Δεν είναι καθόλου περίεργο που οι καταναλωτές περιμένουν δύο και τρεις ώρες έξω από τα καταστήματά της, περιμένοντας να επωφεληθούν από τις "μεγάλες ευκαιρίες" -"μεγάλες" γιατί κατά κανόνα αφορούν "περιορισμένα στοκ"…

Στα καταστήματά της δεν δίνονται δωρεάν σακούλες, όμως ο πελάτης μπορεί να τις προμηθευτεί με μικρή επιβάρυνση. Δεν υπάρχουν ούτε ράφια, αφού τα προϊόντα προσφέρονται στις αρχικές πολυσυσκευασίες τους (συνηθέστερα πάνω στις παλέτες μεταφοράς). Αυτό έχει συνέπεια το προσωπικό να είναι περιορισμένο στο ελάχιστο, πράγμα που φαίνεται και από τα λίγα ταμεία που έχουν οι μονάδες της Aldi. Ο χώρος πωλήσεων ενός μέσου καταστήματος της γερμανικής εταιρείας έχει έκταση μεταξύ 1.000 τμ και 1.500 τμ και διαθέτει περίπου 700-1.000 κωδικούς προϊόντων, μόνο μίας μάρκας για κάθε είδος και ενός μεγέθους, όταν το τυπικό σούπερ μάρκετ διαθέτει έως και 25.000 κωδικούς προϊόντων.

Το μέγεθος και η επιρροή του ομίλου Aldi στη διεθνή λιανεμπορική “αρένα” προκαλεί δέος, αφού ο ετήσιος κύκλος εργασιών του υπερβαίνει τα 49 δισ. δολάρια, κατατάσσοντάς τον μεταξύ των 13 μεγαλύτερων ομίλων λιανικού εμπορίου του κόσμου. Η επιτυχία της αλυσίδας, που ξεκίνησε να αναπτύσσεται το 1948 από την Έσση της Γερμανίας και σήμερα το παγκόσμιο δίκτυό της υπερβαίνει κατά πολύ τα 5.000 καταστήματα, είναι αναμφισβήτητη, καθώς είναι η μόνη λιανεμπορική εταιρεία που "κοίταξε στα μάτια" την Wal-Mart μέσα στις ΗΠΑ. Πράγματι, είναι μία από τις ελάχιστες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που αποτόλμησαν την επενδυτική απόβαση στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπου σήμερα διαθέτει περισσότερα από 700 σημεία πώλησης. Το μερίδιο της Aldi στη μεγαλύτερη αγορά της Ευρώπης, τη γερμανική, όπου ο ετήσιος τζίρος της φτάνει τα 202,7 δισ. ευρώ, προσεγγίζει το 9,4%. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ιδρυτές του ομώνυμου ομίλου -Κάρλ και Τέο Άλμπρεχτ- συγκαταλέγονται μεταξύ των 15 πλουσιότερων ανθρώπων του κόσμου.

Η Lidl και η Plus

Αναφορικά με τις “κινήσεις” στην αγορά μας των μεγάλων διεθνών ανταγωνιστών της Aldi, επίσης γερμανικών συμφερόντων, η εδραιωμένη στη χώρα μας αλυσίδα hard discount Lidl προχωρεί σταδιακά στον εμπλουτισμό του μίγματος των προϊόντων που προσφέρει, με επώνυμα είδη -ελληνικών και ξένων- τροφίμων και ποτών, ενώ πυκνώνει συνεχώς το δίκτυό της, ώστε σύντομα να αριθμεί τις 200 μονάδες σε όλη την Ελλάδα. Ταυτόχρονα έχει ξεκινήσει τη διαδικασία διείσδυσής της και στην κυπριακή αγορά.

Η Plus (θυγατρική του ομίλου Tengelmann) θα εγκαινιάσει τελικά τα πρώτα καταστήματά της σε διάφορες περιοχές της χώρας στις αρχές του 2006. Εξάλλου, μέχρι τα τέλη του έτους θα ολοκληρωθεί και το κέντρο logistics που κατασκευάζει η επιχείρηση (στεγασμένης επιφάνειας περίπου 40.000 τμ και κόστους περίπου 30 εκατ. ευρώ) στη Σίνδο Θεσσαλονίκης. Σε πρώτη φάση η συνολική επένδυση της Plus θα υπερβεί τα 90 εκατ. ευρώ -όπως εκτιμάται, η αλυσίδα θα αναπτύξει περί τα 60 σημεία πώλησης κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα (με κόστος περί το 1 εκατ. ευρώ έκαστο), τα οποία θα έχουν χώρους πωλήσεων έκτασης μεταξύ 1.400 τμ και 2.000 τμ το καθένα.

Αντιφατικά και αλληλοσυγκρουόμενα εμφανίζονται τα στοιχεία και οι εκτιμήσεις σχετικά με το πώς κινήθηκαν οι πωλήσεις των σούπερ μάρκετ στο α' εξάμηνο του 2005. Κάποιοι, αντίθετα ως προς τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, υποστηρίζουν ότι ήδη έχουμε εισέλθει σε φάση ύφεσης. Στην περίπτωση που επαληθευτούν οι εκτιμήσεις περί ετήσιας αύξησης των πωλήσεων στο επίπεδο του πληθωρισμού, ο κλάδος θα απολέσει τα πλεονεκτήματα που του πρόσφερε η πορεία του την τελευταία τριετία.

Πρέπει να επισημανθεί ότι είναι η πρώτη φορά που διαπιστώνεται τέτοια σύγχυση και αντιφατικότητα στα μεγέθη και στις εκτιμήσεις σχετικά με την εξέλιξη των πωλήσεων στις επιχειρήσεις του κλάδου.

Ειδικότερα:

• Η ΕΣΥΕ ανακοίνωσε για το α' τρίμηνο του 2005 μια αύξηση των λιανικών πωλήσεων κατά μέσον όρο 8,6% τόσο για τα τρόφιμα όσο και τα μεγάλα καταστήματα. Κάποιοι μάλιστα έσπευσαν να κάνουν συγκεκριμένες εκτιμήσεις: “Τα μεγάλα σούπερ μάρκετ πήραν τη μερίδα του λέοντος από την αύξηση των πωλήσεων στο α' τρίμηνο”, είπαν, αλλά αυτός ο ισχυρισμός δεν φαίνεται να προκύπτει από πουθενά.
• Το ίδιο διάστημα η βιομηχανική παραγωγή εμφάνισε μείωση κατά -4%, σε σχέση με το 2004, πράγμα που συνιστά την ένδειξη μιας σχετικής ακινησίας στη αγορά της λιανικής.
• Μεγάλη έγκυρη εφημερίδα επεσήμαινε στις 15/5/2005: “Μείωση των πωλήσεων εμφανίζουν φέτος τα σούπερ μάρκετ για πρώτη φορά ύστερα από 35 χρόνια. -Καταναλωτές με μικρό καλάθι”. Ανάλογο κλίμα "πέρασε" στην αρθρογραφία κι άλλων εντύπων.
• Ο νέος πρόεδρος του ΣΕΣΜΕ, κ. Απόστολος Αλεξάκης, σε δηλώσεις του στην εφημερίδα Το Βήμα τον Μάιο, ανέφερε ότι η πτώση των πωλήσεων στα σούπερ μάρκετ κατά το πρώτο τετράμηνο του έτους έφθασε το 3%-4% (χωρίς τις πωλήσεις των νέων καταστημάτων). Αν μάλιστα υπολογισθεί και ο πληθωρισμός, όπως επισήμανε ο κ. Αλεξάκης, τότε η κατάσταση είναι χειρότερη… Με άλλα λόγια, με μέσο πληθωρισμό 3%, η πραγματική μείωση είναι της τάξης του 6%-7%! Αν αυτό επαληθευτεί, θα υπάρξει άμεσα δυσμενής επίδραση στην κερδοφορία των επιχειρήσεων, δεδομένου ότι τα έξοδά τους κινούνται αυξητικά. Μια τέτοια εξέλιξη έχει όλα τα χαρακτηριστικά της ύφεσης.
• Οι δύο μεγάλες -εισηγμένες στο ΧΑΑ- αλυσίδες του κλάδου, στο πλαίσιο της δημοσίευσης των στοιχείων τους για το α' τρίμηνο του 2005, εμφάνισαν η μεν οριακή πτώση πωλήσεων της τάξης του -0,2% η δε αύξηση κατά 4,1% (στην οποία περιλαμβάνονται οι πωλήσεις των νέων καταστημάτων της). Σημειώνουμε ότι οι πληροφορίες και από άλλες επιχειρήσεις του κλάδου συγκλίνουν στα περί στασιμότητας ή και πτώσης του τζίρου, βρίσκονται δηλαδή σε αντίθετη κατεύθυνση από αυτά που περιγράφουν οι δείκτες της ΕΣΥΕ.
• Μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε μεταξύ των 15 μεγαλύτερων προμηθευτών του κλάδου συγκλίνει επίσης στη γενική εκτίμηση περί πτωτικών τάσεων.

Πωλήσεις προϊόντων σε μείωση ή αύξηση

Σύμφωνα με τις πηγές του "σελφ σέρβις", οι κατηγορίες των προϊόντων που διατίθενται από τα σούπερ μάρκετ και που στο α' εξάμηνο του έτους παρουσίασαν τη μεγαλύτερη πτωτική εξέλιξη στις πωλήσεις τους, κυμαινόμενη μεταξύ -3,6% έως -20%, ήταν: οι κονσέρβες, τα έλαια, τα λίπη, τα γάλατα εβαπορέ, τα φρούτα και τα λαχανικά, τα όσπρια και τα ρύζια, τα εσώρουχα, τα είδη υπόδησης, τα χαρτικά (κουζίνας και τουαλέτας), τα ηλεκτρικά είδη, τα είδη οικοσκευής και τα είδη ατομικής υγιεινής.

Αντίθετα, αυξητική τάση στις πωλήσεις τους στο ίδιο διάστημα, κυμαινόμενη από 1,3% έως 4,3%, παρουσίασαν οι κατηγορίες: των ειδών ζαχαροπλαστείου-αρτοπωλείου, των ζυμαρικών, των αλεύρων, των τυροκομικών και των γαλακτοκομικών, των κρεάτων, των αλλαντικών, των αλίπαστων και των αυγών. Οι υπόλοιπες κατηγορίες ειδών σημείωσαν μικρότερες θετικές ή αρνητικές μεταβολές στις πωλήσεις τους.

Σε οπισθοδρόμηση;

Οφείλουμε να επισημαίνουμε ότι οι τρεις πρώτοι μήνες του έτους ήταν καλύτεροι σε πωλήσεις από τους επόμενους τρεις. Ποια είναι, όμως, η προοπτική έως το τέλος του χρόνου; Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ, η κατανάλωση για όλο το 2005 θα κυμανθεί γύρω στο 3%, σε σχέση με το 2004. Παραπλήσια είναι η εκτίμηση μίας από τις μεγάλες εταιρείες ερευνών και ανάλυσης της οικονομικής συγκυρίας.

Το μερίδιο -μικρότερο ή μεγαλύτερο του 3%- που θα πάρει ο κλάδος των σούπερ μάρκετ, με τα σημερινά δεδομένα, δεν είναι εύκολο να εκτιμηθεί. Στο μεταξύ, όλες οι αλυσίδες -ακόμα και οι μικρότερες- ανοίγουν νέα καταστήματα, με αποτέλεσμα να εμφανίζουν ονομαστική άνοδο του μεριδίου τους, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι η αύξηση είναι ανάλογη σε απόλυτα συγκριτικά μεγέθη.

Πάντως, στην περίπτωση που επαληθευτούν οι εκτιμήσεις περί αύξησης των πωλήσεων γύρω στο 3%, θα πρόκειται για οπισθοδρόμηση, δεδομένου ότι ο πληθωρισμός κινείται στο επίπεδο του 3%. Επομένως, σε πραγματικά μεγέθη, η μεταβολή θα είναι μηδενική. Άλλωστε δεν λείπουν οι απαισιόδοξοι, οι οποίοι προδιαγράφουν την πτωτική εξέλιξη των πωλήσεων, υποστηρίζοντας ότι ήδη έχουμε εισέλθει σε φάση ύφεσης με απρόβλεπτα επακόλουθα.

Υπενθυμίζουμε ότι η εμπειρία -τουλάχιστον της τελευταίας τριετίας- δείχνει ότι το δεύτερο εξάμηνο κάθε χρονιάς εξελίσσεται, από άποψη πωλήσεων, δυσμενέστερα από το πρώτο. Ιδιαίτερα τον μήνα Δεκέμβριο παρουσιάζεται πλέον μια "ανερμήνευτη" κάμψη σε σχέση με τις προσδοκώμενες πωλήσεις -ένα φαινόμενο για το οποίο δεν έχουν δοθεί ακόμα επαρκείς ερμηνείες από τα στελέχη της αγοράς και, πολύ περισσότερο, από τους "ειδικούς αναλυτές".

Η 6η Έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τις Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις καταγράφει αναλυτικά τις επιδράσεις της απελευθέρωσης των ωρών λειτουργίας των καταστημάτων σε 19 χώρες της Ευρώπης. Στο κείμενο που ακολουθεί παρουσιάζουμε τα συμπεράσματά της, σχετικά με τις επιπτώσεις της διεύρυνσης στο λιανεμπόριο.

Τα κυριότερα χαρακτηριστικά του ωραρίου λειτουργίας των καταστημάτων στην Ευρώπη συνοψίζονται στα εξής:

• H έννοια του ενιαίου ωραρίου δεν υφίσταται σε καμία χώρα. Το ωράριο διαφέρει από πόλη σε πόλη, από περιοχή σε περιοχή, και σε ορισμένες περιπτώσεις από δρόμο σε δρόμο.
• Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποφασίζει για το τοπικό ωράριο ανάλογα με τις ανάγκες της αγοράς στην κάθε περιοχή.

Ακόμα και σε χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία το διευρυμένο ωράριο εφαρμόζεται μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα, και ιδιαίτερα στις τουριστικές περιοχές. Στις υπόλοιπες περιοχές ισχύουν πολλά διαφορετικά και κατά πολύ περιοριστικά ωράρια λειτουργίας. Ακόμα και η ώρα έναρξης λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων διαφέρει (και στα αστικά κέντρα), με συνηθέστερη την 9η πρωινή (Αυστρία, Δημοκρατία της Τσεχίας, Γαλλία, Ιταλία, Αγγλία, Ολλανδία, Νορβηγία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ελβετία, Ρουμανία, Ρωσία, Σλοβακία, Εσθονία, Λουξεμβούργο, Πολωνία) ή/και την 10η πρωινή (Δανία, Γερμανία, Σουηδία, Βέλγιο, Ισπανία, Φινλανδία, Ουγγαρία, Λιθουανία, Λετονία). Εστιατόρια, μπαρ και άλλα καταστήματα εστίασης και διασκέδασης, τα οποία στην Ελλάδα έχουν απελευθερωμένο ωράριο, σε πολλές χώρες είναι ανοικτά κατά πολύ λιγότερες -και μόνο συγκεκριμένες- ώρες της ημέρας (Ελβετία, Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Πολωνία, Σουηδία).

Τα ευρωπαϊκά καταστήματα, εκτός των πολυκαταστημάτων και των σούπερ μάρκετ, δεν εφαρμόζουν συνεχές ωράριο. Συνήθως διακόπτουν τη λειτουργία τους 2 ή 3 ώρες το μεσημέρι για το λεγόμενο lunch break, ενώ σε χώρες όπως η Ρουμανία, όπου η λειτουργία είναι συνεχής, βάζουν μια κορδέλα στην είσοδό τους και η λειτουργία τους διακόπτεται 30’ έως 1 ώρα για το γεύμα των υπαλλήλων. Χαρακτηριστικό της απουσίας της έννοιας "ενιαίο εθνικό ωράριο" στις χώρες της Ευρώπης είναι οι εισαγωγικές σημειώσεις των τουριστικών οδηγών για τις περισσότερες χώρες, οι οποίες ενημερώνουν τους ενδιαφερόμενους ότι οι ώρες λειτουργίας των καταστημάτων ποικίλλουν από πόλη σε πόλη και ότι καλά θα κάνουν να συμβουλεύονται τις σχετικές ενημερωτικές σημάνσεις που αναρτούν τα καταστήματα.

Κατά τον νόμο και κατά το είθισται

Ανεξάρτητα από το νομικό πλαίσιο που ορίζει το ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων σε κάθε χώρα, υπάρχει η πραγματικότητα που συχνά αποκλίνει από αυτό. Παρουσιάζουμε, λοιπόν, τα ισχύοντα ωράρια ανά χώρα κατά τον νόμο και κατά το είθισται.

Αυστρία: Κατά τον νόμο το ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων είναι: Δευτέρα-Παρασκευή: 06:00-19:30 και 21:00 μία μόνο φορά την εβδομάδα, Σάββατο: 06:00-18:00, Κυριακή: αργία. Στην πραγματικότητα από Δευτέρα ως Παρασκευή τα καταστήματα ανοίγουν στις 08:30 με 09:00 και κλείνουν στις 19:00 ή 19:30. Ορισμένα κλείνουν 1 ή 2 ώρες το μεσημέρι. Σε σιδηροδρομικούς σταθμούς και αεροδρόμια ορισμένα καταστήματα παραμένουν ανοιχτά μέχρι τις 23:00. Το Σάββατο ανοίγουν στις 08:00 και κλείνουν μεταξύ 12:00 και 17:00, ενώ την Κυριακή παραμένουν κλειστά.

Δανία: Κατά τον νόμο: Δευτέρα-Πέμπτη: 10:00-18:00, Παρασκευή: 10:00-20:00, Σάββατο: 09:00-17:00, Κυριακή: αργία. Στην πραγματικότητα Δευτέρα με Πέμπτη τα καταστήματα λειτουργούν μεταξύ 10:00-18:00, την Παρασκευή μεταξύ 10:00-19:00 ή 19:30 -πολυκαταστήματα, εμπορικά κέντρα και σούπερ μάρκετ λειτουργούν μέχρι τις 20:00-, το Σάββατο λειτουργούν μεταξύ 09:00-14:00 (το πρώτο Σάββατο κάθε μήνα μέχρι τις 15:00), ενώ τα πολυκαταστήματα, τα εμπορικά κέντρα και τα σούπερ μάρκετ μέχρι τις 17:00.

Γαλλία: Κατά τον νόμο: Δευτέρα-Σάββατο: 09:00-19:00 ή 20:00, Κυριακή: ανοικτές μόνο ορισμένες αλυσίδες λιανεμπορίου, ενώ τα outlets επιτρέπεται να ανοίξουν 5 φορές τον χρόνο. Στην πράξη οι ώρες λειτουργίας εμφανίζουν μεγάλη ποικιλία. Συνηθέστερα: Δευτέρα-Σάββατο: 09:00-13:00 και 15:00 ή 16:00-19:30. Τα πολυκαταστήματα τη Δευτέρα λειτουργούν μεταξύ 09:00 και 20:00, αλλά δεν επιτρέπεται να λειτουργούν τις Κυριακές. Το μεσημέρι τα εστιατόρια παραμένουν κλειστά.

Γερμανία: Κατά τον νόμο: Δευτέρα-Σάββατο: 06:00-20:00, Κυριακή: αργία. Στην πραγματικότητα οι ώρες λειτουργίας ποικίλλουν. Συνηθέστερα: Δευτέρα-Παρασκευή: 09:00 ή 10:00-18:30 (ορισμένα στις 20:00), Σάββατο: 09:00 ή 10:00-16:00 (ορισμένα ως τις 18:00). Γενικά τα μόνα καταστήματα που ανοίγουν συνήθως πριν τις 09:00 είναι τα αρτοποιεία, ενώ το απελευθερωμένο ωράριο ισχύει μόνο για ορισμένα βενζινάδικα και καταστήματα σε σταθμούς. Τα υπόλοιπα καταστήματα τις καθημερινές, εκτός των πολυκαταστημάτων, συνήθως κλείνουν το μεσημέρι για 2 ώρες. Τα πολυκαταστήματα παραμένουν ανοιχτά μέχρι τις 20:00 και το Σάββατο.

Ιταλία: Ισχύει το ελαστικό ωράριο στις μεγαλύτερες πόλεις και τις τουριστικές περιοχές. Κατά τον νόμο: Δευτέρα-Σάββατο: 09:00-19:30, Κυριακή: ανοικτά παραμένουν λίγα καταστήματα. Στην πραγματικότητα το ωράριο ποικίλλει από πόλη σε πόλη. Γενικά, Δευτέρα-Σάββατο: 09:00-12:30 και 15:30-19:30, ενώ στις τουριστικές περιοχές -όχι, όμως, απαραίτητα- τα καταστήματα έχουν ελεύθερο ωράριο. Τα περισσότερα καταστήματα την Πέμπτη το απόγευμα παραμένουν κλειστά.

Ισπανία: Κατά τον νόμο στους εμπορικούς δρόμους των μεγάλων πόλεων ισχύει το εξής ωράριο: Δευτέρα-Σάββατο:10:00-14:00 και 17:00-20:30, Κυριακή: 10:00-14:00 (μία Κυριακή κάθε μήνα). Το ωράριο αυτό ισχύει στην πραγματικότητα για όλο το λιανεμπόριο, σε όλη τη χώρα. Τα εστιατόρια σερβίρουν μεταξύ 13:00-16:00 και 20:00-23:00.

Ολλανδία: Κατά τον νόμο: Κλειστά Δευτέρα πρωί και επέκταση ωραρίου ορισμένες φορές μέχρι τις 22:00, αλλά και Δευτέρα-Παρασκευή: 09:00-18:00 (Πέμπτη ή Παρασκευή μέχρι τις 21:00), Κυριακή: ανοικτά 12 φορές τον χρόνο, με εξαίρεση τις τουριστικές περιοχές (όλες τις Κυριακές του έτους). Το ωράριο αυτό ισχύει και στην πραγματικότητα. Τα περισσότερα μαγαζιά τη Δευτέρα λειτουργούν μεταξύ 13:00-20:00 και το Σάββατο μεταξύ 9:00-17:00. Όμως, μόνο στις μεγάλες τουριστικές πόλεις λειτουργούν τις Κυριακές, ενώ κάθε πόλη τηρεί διαφορετικά το κυριακάτικο ωράριο.

Δημοκρατία της Τσεχίας: Σύμφωνα με τον νόμο: Ανοικτά όλη την εβδομάδα στις κύριες εμπορικές περιοχές (ο όμιλος Tesco παρέχει 24ωρη εξυπηρέτηση!). Δευτέρα-Κυριακή: 08:00 ή 10:00-17:00 ή 20:00. Στην πραγματικότητα στις μεγάλες πόλεις και στις τουριστικές περιοχές, τα καταστήματα παραμένουν ανοιχτά όλη την εβδομάδα. Στην υπόλοιπη Τσεχία από Δευτέρα ως Παρασκευή τα καταστήματα λειτουργούν μεταξύ 09:00-17:00, με διάλειμμα 1 ή 2 ωρών μεταξύ 12:00-14:00, ενώ την Πέμπτη ορισμένα παραμένουν ανοικτά μέχρι τις 20:00. Ορισμένα σούπερ μάρκετ παραμένουν ανοιχτά μέχρι τις 18:00, ενώ τα μεγάλα καταστήματα μέχρι τις 19:00. Το Σάββατο: συνήθως 08:00-12:00 (τα πολυκαταστήματα λειτουργούν ως τις 14:00 ή 16:00).

Εσθονία: Κατά τον νόμο: Δευτέρα-Παρασκευή: 09:00-18:00 ή 19:00, Σάββατο: 09:00-15:00, Κυριακή: ανοικτά τα περισσότερα πολυκαταστήματα και τα εμπορικά κέντρα. Στην πράξη το ωράριο, τουλάχιστον μεταξύ Δευτέρας-Παρασκευής, δεν παρουσιάζει αποκλίσεις από τα νομικώς καθορισμένα.

Φινλανδία: Κατά τον νόμο: Δευτέρα-Παρασκευή: 08:00-21:00, Σάββατο: 08:00-18:00, Κυριακή: 12:00-21:00 (Ιούνιο-Αύγουστο και Νοέμβριο-Δεκέμβριο). Οι ώρες λειτουργίας των καταστημάτων στην πραγματικότητα ποικίλλουν. Συνήθως τα πολυκαταστήματα και τα καταστήματα τροφίμων λειτουργούν μεταξύ 09:00 ή 10:00 και 19:00 ή 20:00 τις καθημερινές και 09:00 ή 10:00 μέχρι 05:00 ή 06:00 το Σάββατο και τα υπόλοιπα καταστήματα μεταξύ 09:00 ή 10:00 μέχρι τις 05:00 ή 06:00 τις καθημερινές και 09:00 ή 10:00 μέχρι 13:00 ή 15:00.

Ουγγαρία: Ο νόμος δεν θέτει αυστηρούς περιορισμούς (πχ ο όμιλος Tesco παρέχει 24ωρη εξυπηρέτηση!). Δευτέρα-Παρασκευή: 10:00-18:00, Σάββατο: 08:00-18:30. Την Κυριακή παραμένουν ανοικτά ορισμένα εμπορικά κέντρα και μικρά καταστήματα. Στην πραγματικότητα τα περισσότερα καταστήματα τις καθημερινές, εκτός της Πέμπτης, ανοίγουν στις 10:00 και κλείνουν στις 18:00. Την Πέμπτη λειτουργούν μέχρι τις 20:00 και το Σάββατο μέχρι τις 13:00. Συνήθως την Κυριακή είναι κλειστά. Συνήθως τα σούπερ μάρκετ λειτουργούν μεταξύ 08:00-20:00.

Λιθουανία: Τα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα λειτουργούν όλες τις ημέρες του χρόνου 08:00-24:00. Κατά τον νόμο: Δευτέρα-Σάββατο: 08:00 ή 09:00-21:00 και Κυριακή: 10:00-18:00. Στην πραγματικότητα: συνήθως Δευτέρα-Παρασκευή: 10:00-19:00, Σάββατο: 10:00-15:00, Κυριακή: λειτουργούν μόνο ορισμένα καταστήματα. Γενικώς, τα καταστήματα τροφίμων λειτουργούν μεταξύ 08:00-22:00, ενώ ορισμένα όλο το 24ωρο.

Λουξεμβούργο: Κατά τον νόμο και κατά το είθισται: Δευτέρα: 14:00-18:00, Τρίτη-Σάββατο: 09:00-14:00, Κυριακή: ανοικτά 6 φορές τον χρόνο.

Νορβηγία: Κατά τον νόμο και κατά το είθισται: Δευτέρα-Παρασκευή: 09:00-17:00 (20:00 για εμπορικά κέντρα και πολυκαταστήματα), Σάββατο: 09:00-15:00 (18:00 για εμπορικά κέντρα και πολυκαταστήματα), Κυριακή: ανοικτά τον Δεκέμβριο και ορισμένα καταστήματα την πρώτη Κυριακή κάθε μήνα.

Πολωνία: Κατά τον νόμο: Εμπορικά κέντρα: 10:00-22:00 όλη την εβδομάδα, υπόλοιπα καταστήματα: Δευτέρα-Παρασκευή: 08:00-18:00, Σάββατο: 08:00-16:00, Κυριακή: ανοικτά όσοι θέλουν. Στην πραγματικότητα: Δευτέρα-Παρασκευή: 08:00-17:00 ή 18:00 και ορισμένα 11:00-19:00, Σάββατο: 08:00-13:00 ή 14:00. Γενικώς, τα καταστήματα είναι ανοικτά το Σαββατοκύριακο και μάλιστα ορισμένα όλο το 24ωρο (μόνο στις μεγάλες πόλεις). Τα καταστήματα τροφίμων κλείνουν συνήθως στις 19:00, εστιατόρια, μπαρ και καφετέριες ανοίγουν στις 12:00 και κλείνουν στις 22:00-23:00.

Πορτογαλία: Ισχύει κατά τον νόμο το ελαστικό ωράριο. Δευτέρα-Παρασκευή: 08:00-13:00 και 15:00-19:00, Σάββατο: 09:00-13:00, Κυριακή: Ανοικτά όσοι θέλουν. Εμπορικά κέντρα: 10:00-23:00 όλη την εβδομάδα. Στην πραγματικότητα: Δευτέρα-Παρασκευή: 09:00-13:00 και 15:00-19:00, Σάββατο: 09:00-13:00, Κυριακή: συνήθως κλειστά.

Ιρλανδία: Ισχύει το ελαστικό ωράριο. Δευτέρα-Τετάρτη: 09:00-17:30 ή 18:00, Πέμπτη-Παρασκευή: 09:00-20:00 ή 21:00, Σάββατο: 09:00-17:30 ή 18:00, Κυριακή: 12:00-18:00 μόνο στα κέντρα των μεγάλων πόλεων.

Ρουμανία: Το ωράριό της είναι ασταθές. Ορισμένα σούπερ μάρκετ μένουν ανοικτά όλο το 24ωρο, τα πολυκαταστήματα μέχρι τις 22:00 τις καθημερινές. Δευτέρα-Παρασκευή: 09:00-20:00, Σάββατο: 09:00-18:00, Κυριακή: συνήθως ανοικτά.

Ρωσία: Κατά τον νόμο: Δευτέρα-Κυριακή: 09:00-21:00. Στην πραγματικότητα: Δευτέρα-Σάββατο: συνήθως 9:00-19:00, με μεσημεριανό διάλειμμα (πολυκαταστήματα και σούπερ μάρκετ δεν κλείνουν το μεσημέρι), Κυριακή: κατά κανόνα ανοίγουν τα καταστήματα τροφίμων.

Σλοβακία: Τα καταστήματα παραμένουν ανοικτά όλο το 24ωρο, όλη την εβδομάδα για υπεραγορές και εμπορικά κέντρα. Δευτέρα-Παρασκευή: 09:00-18:00, Σάββατο: 09:00-12:00, Κυριακή: 08:00-22:00.

Λετονία: Στην πραγματικότητα: Ανοικτά όλο το 24ωρο, όλη την εβδομάδα για υπεραγορές και εμπορικά κέντρα. Για τους υπόλοιπους: Δευτέρα-Παρασκευή: 09:00-18:00, Σάββατο: 09:00-12:00, Κυριακή: 08:00-22:00.

Ελβετία: Τα ωράρια ποικίλλουν. Συνήθως Δευτέρα-Παρασκευή: 09:00-12:00 και 14:00-18:30, Σάββατο: 08:30-12:00 (στις μεγάλες πόλεις ορισμένα ως τις 16:00. Τη Δευτέρα παραμένουν κλειστά 09:00-12:00), Κυριακή: αργία. Σε ορισμένες πόλεις μία καθημερινή (συνήθως την Πέμπτη) παραμένουν ανοιχτά μέχρι τις 21:00. Στους σιδηροδρομικούς σταθμούς τα καταστήματα ανοίγουν νωρίτερα και κλείνουν αργότερα. Γενικά, οι ώρες λήξης του ωραρίου διαφέρουν, ενώ ορίζονται από τις τοπικές αρχές.

Αγγλία: Το ωράριο διαφέρει από πόλη σε πόλη. Στις μεγαλύτερες πόλεις: Δευτέρα-Σάββατο: 09:00-17:30, Κυριακή 10:00 ή 11:00-16:00. Τα μεγάλα σούπερ μάρκετ στις μεγάλες πόλεις λειτουργούν όλο το 24ωρο (εκτός Κυριακής). Στις μικρότερες πόλεις τα καταστήματα κλείνουν νωρίτερα.

Σουηδία: Δευτέρα-Παρασκευή: 10:00-18:00 (στις μεγάλες πόλεις ως τις 19:00), Σάββατο: 10:00-14:00 (τα υπερκαταστήματα στις 17:00). Στη Στοκχόλμη, υπερκαταστήματα, εμπορικά κέντρα και ορισμένα καταστήματα ανοίγουν τις Κυριακές και τις αργίες. Συνήθως τις παραμονές των αργιών τα μαγαζιά κλείνουν νωρίτερα.

Βέλγιο: Δευτέρα-Παρασκευή: 09:00 ή 10:00-18:00 ή 19:00. Τα μικρότερα μαγαζιά κλείνουν νωρίτερα το Σάββατο. Ορισμένα κλείνουν τη μισή ημέρα (Τετάρτη ή Πέμπτη απόγευμα).

Η επίδραση της απελευθέρωσης στον τζίρο

Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, σε ορισμένες χώρες, μετά τη διεύρυνση του ωραρίου διαπιστώνεται διαφορετική κατανομή του τζίρου κατά την διάρκεια της εβδομάδας. Στη Γερμανία δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν πως οι αλλαγές στον κύκλο εργασιών είναι αποτέλεσμα του διευρυμένου ωραρίου. Αντίθετα, η οικονομική κατάσταση είναι αυτή που φαίνεται να επιδρά στην ανάπτυξη του κύκλου εργασιών. Στην Αυστρία, η εμπειρική μελέτη έδειξε πως αύξηση του τζίρου τους είχαν τα καταστήματα τα οποία είχαν τη δυνατότητα να ανοίγουν περισσότερες ώρες. Στην Ολλανδία μόλις το 10% του συνόλου των καταστημάτων που ανοίγουν περισσότερες ώρες πέτυχαν αύξηση τζίρου.

Σε ό,τι αφορά την επίδραση της διεύρυνσης του ωραρίου στα μικρά καταστήματα, οι μελέτες ανά χώρα δείχνουν πως εξαιτίας της χάνουν μερίδια αγοράς και πως σε ένα μεγάλο αριθμό κλείνουν. Αυτή η τάση, που ήταν ήδη προφανής σε αρκετές χώρες ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα καταστήματα ειδικών αγαθών, επιταχύνθηκε.

Πώς επιδρά η απελευθέρωση στην απασχόληση

Το εργασιακό κόστος αυξάνεται -ιδιαίτερα τις Κυριακές- περισσότερο απ’ ό,τι οι πωλήσεις, με αποτέλεσμα οι μικροί μαγαζάτορες να κάνουν χρήση της εργασίας των μελών της οικογένειάς τους αντί να προσλαμβάνουν υπαλλήλους.

Ο καταμερισμός εργασίας στον τομέα του λιανικού εμπορίου αλλάζει σημαντικά: Τα μικρά καταστήματα μειώνουν τις θέσεις εργασίας, αφού το κόστος της απασχόλησης είναι μεγαλύτερο των κερδών, γεγονός που αναγκάζει τους μικρούς επιχειρηματίες να δουλεύουν πολύ περισσότερο. Όμως τα μεγαλύτερα καταστήματα -κυρίως τροφίμων- δημιουργούν θέσεις μερικής απασχόλησης.

Παραδείγματα: Στην Αυστρία η συνολική απασχόληση στο λιανεμπόριο δεν επηρεάστηκε, ενώ στην Ολλανδία μειώθηκε η πλήρης απασχόληση στο σύνολο των λιανεμπορικών καταστημάτων. Στη Γερμανία ο συνολικός αριθμός των εμποροϋπαλλήλων μειώθηκε, ενώ ο αριθμός των μερικώς απασχολουμένων -χωρίς κοινωνική ασφάλιση- αυξανόταν μέχρι το 1998. Από το 1999, οπότε βάσει των νέων διατάξεων η κοινωνική ασφάλιση έγινε υποχρέωση για όλους, μειώθηκε ακόμα περισσότερο ο αριθμός των μερικώς απασχολουμένων.

Αρνητικές επιπτώσεις στο λιανεμπόριο

Τα μικρά καταστήματα αναγκάζονται να επεκτείνουν τις ώρες λειτουργίας τους, προκειμένου να διατηρήσουν την ανταγωνιστική τους θέση και το μερίδιο αγοράς τους έναντι των μεγάλων καταστημάτων. Έτσι, οι μικροί επιχειρηματίες και οι οικογένειές τους μειονεκτούν κοινωνικά, αφού υποχρεώνονται να απασχολούνται οι ίδιοι περισσότερες ώρες.

Εξαιτίας του μεγαλύτερου ανταγωνισμού και τη μείωση των κερδών, τα μικρά καταστήματα είτε εξαφανίζονται είτε πωλούνται σε μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων.

Τα μεγάλα καταστήματα μπορούν να εκμεταλλευτούν τη διεύρυνση του ωραρίου, δεδομένων των αυξημένων επιχειρηματικών δυνατοτήτων τους (πχ να οργανώνουν τη δουλειά σε βάρδιες, να χρησιμοποιούν μερικώς απασχολούμενους κλπ). Τα μικρά μαγαζιά δεν αντέχουν να πληρώνουν επιπλέον εργαζομένους και ιδίως τα μικρά εξειδικευμένα σε είδη και υπηρεσίες καταστήματα δεν μπορούν να προσλαμβάνουν φθηνό και ανειδίκευτο προσωπικό μερικής απασχόλησης, καθώς η σωστή εξυπηρέτηση των πελατών απαιτεί ένα επίπεδο εμπειρίας.

Η ελάττωση του μεριδίου αγοράς των ΜΜΕ και των καταστημάτων ειδικών αγαθών, λόγω της διεύρυνσης του ωραρίου, επιταχύνεται.

Γενικά συμπεράσματα

Στις περισσότερες χώρες υπάρχει μια τάση απελευθέρωσης του ωραρίου. Όμως σε ορισμένες χώρες που είχαν ήδη ελεύθερο ωράριο παρουσιάζεται ακριβώς η αντίθετη τάση. Και αυτό διότι υπάρχουν αφενός η πίεση των εργατικών συνδικάτων (Νορβηγία) και αφετέρου οικονομικές επιπτώσεις, που οφείλονται σε σημαντική απώλεια μεριδίου αγοράς, καθώς ο αριθμός των μικρών καταστημάτων λιανικού εμπορίου μειώνεται, σε αντίθεση με τον αριθμό των αναδυόμενων εμπορικών κέντρων που αυξάνει (Ισπανία). Στη Γαλλία, αντίστοιχα, οι αρνητικές επιπτώσεις, που προέκυψαν στα μικρά μαγαζιά από τη δημιουργία πολλών υπεραγορών (το 1999) είχαν ως αποτέλεσμα τη λήψη μέτρων που αποθάρρυναν τη δημιουργία νέων.

Γίνονται προσπάθειες να αντισταθμιστεί το μειονέκτημα των μικρών καταστημάτων έναντι των μεγάλων, με ρυθμίσεις που δίνουν περισσότερη ελευθερία ωρών λειτουργίας στα μικρά καταστήματα (Νορβηγία). Παρόμοιες ρυθμίσεις τέθηκαν σε ισχύ στην Πορτογαλία, στο Ηνωμένο Βασίλειο και στη Δανία, με περιορισμό των ωρών λειτουργίας των μεγάλων καταστημάτων το Σάββατο και την Κυριακή και απελευθέρωση του ωραρίου των μικρών.

Παρά τις πρόσφατες ρυθμίσεις διεύρυνσης του ωραρίου σε πολλές χώρες, τα μαγαζιά παραμένουν κλειστά την Κυριακή στις περισσότερες, με εξαίρεση τα βενζινάδικα, τους φούρνους, τα εστιατόρια, τα ανθοπωλεία, τα μαγαζιά τουριστικών ειδών και τα καταστήματα στις τουριστικές περιοχές. Αντίστοιχα, στην Ισπανία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία και την Ολλανδία έχει ορισθεί ένας συγκεκριμένος αριθμός Κυριακών στις οποίες επιτρέπεται η λειτουργία των καταστημάτων.

Οι χώρες που τα καταστήματα λειτουργούν κάθε Κυριακή είναι οι Ιρλανδία, Σουηδία, Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Λουξεμβούργο (μόνο τα πρωινά).

Σε όλες σχεδόν τις χώρες όπου υπήρξε διεύρυνση του ωραρίου απεδείχθη ότι:

• Η χρήση της δυνατότητας του ελεύθερου ωραρίου εξαρτάται άμεσα από το μέγεθος της επιχείρησης και από τη μορφή ιδιοκτησίας.
• Στην πλειονότητά τους τα καταστήματα δεν αύξησαν τον εβδομαδιαίο μέσο χρόνο λειτουργίας τους.
• Γενικότερα, τα καταστήματα στις μικρές πόλεις και στις αγροτικές περιοχές κάνουν τη μικρότερη χρήση της δυνατότητας να ανοίγουν περισσότερες ώρες, πράγμα που οφείλεται κυρίως στο ότι οι τοπικές καταναλωτικές συμπεριφορές δεν απαιτούν το εκτεταμένο ωράριο.

Πηγές των στοιχείων της Έκθεσης

Η Έκθεση που παρουσιάζουμε είναι το αποτέλεσμα συνεργασίας μιας ομάδας οργανισμών με επικεφαλής την KPMG Consulting. Οι συμμετέχοντες οργανισμοί είναι οι: EIM Small Business Research and Consultancy, Intomart & European Network for SME Research (ENSR). To ENSR είναι ένα δίκτυο ηγετικών οργανισμών που εξειδικεύονται στην έρευνα των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (υπάρχει τουλάχιστον ένας ηγετικός οργανισμός που εδρεύει σε καθένα από τα κράτη-μέλη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου και ανήκει στο δίκτυο ENSR).

Πηγές των δεδομένων και στοιχείων της Έκθεσης είναι:

• Ευρωπαϊκές και διεθνείς στατιστικές.
• Τηλεφωνική έρευνα σε 8.000 επιχειρήσεις 19 ευρωπαϊκών χωρών.
• Ευρωπαϊκές επιχειρηματικές βάσεις δεδομένων.
• Βιβλιογραφία, ποιοτικά δεδομένα, νομοθεσία και έγγραφα πολιτικής.
• Εξειδικευμένη πληροφόρηση του δικτύου ENSR και εξωτερικών συνεργατών.

Στην επιλογή των μεγάλων επενδυτικών project στρέφεται ο όμιλος Βερόπουλος, χωρίς όμως να εγκαταλείπει τα πλάνα του για την ίδρυση κλασικών σε μέγεθος καταστημάτων. Η διοίκηση του ομίλου αποφάσισε πρόσφατα να διαθέσει σημαντικά κεφάλαια για τη δημιουργία δύο ιδιαιτέρως μεγάλων εμπορικών κέντρων, το ένα στην Πάτρα και το άλλο στην πρωτεύουσα της FYROM.

Στις προθέσεις του ομίλου είναι να δημιουργήσει και στα δύο εμπορικά κέντρα καταστήματα σούπερ μάρκετ, αλλά και να συγκεντρώσει γενικότερα το αγοραστικό ενδιαφέρον των τοπικών κοινωνιών, οργανώνοντας σύγχρονους χώρους πώλησης μεγάλης έκτασης, οι οποίοι θα φιλοξενούν μια σειρά από καταστήματα που θα καλύπτουν ευρύ φάσμα καταναλωτικών αναγκών.

Στα Σκόπια

Για περισσότερο από δυόμισι χρόνια ο όμιλος διεκδικεί την αγορά κεντρικού οικοπέδου στην πόλη των Σκοπίων, συνολικής έκτασης 11 στρεμμάτων με δυνατότητα επέκτασης κατά δύο ακόμη στρέμματα. Οι προσπάθειές του κατέληξαν θετικά στα τέλη του περασμένου μηνός, όταν καταβάλλοντας το ποσό των 3,3 εκατ. ευρώ κέρδισε σχετικό πλειστηριασμό, τον οποίο διεκδικούσαν, μεταξύ άλλων, ο τουρκικός όμιλος Rahmi Koc, μέσω της RamStore, και ο σλοβένικος Merkator.

Ωστόσο, τη θετική έκβαση του πλειστηριασμού ανέτρεψε η τοπική κυβέρνηση, υποστηρίζοντας ότι δεν τηρήθηκαν οι νόμιμες διαδικασίες. Aπό την πλευρά του ο πρόεδρος της επιτροπής που ανέλαβε την ευθύνη για τη διενέργεια του πλειστηριασμού κατηγόρησε τον πρωθυπουργό της χώρας για παρασκηνιακές επαφές με τους ιδιοκτήτες της σλοβένικης εταιρείας.

Στον πλειστηριασμό, πάντως, ο ελληνικός όμιλος πρότεινε το υψηλότερο τίμημα για τη σχετική έκταση, επιχειρώντας έτσι να ανοίξει τον δρόμο για τη μεγαλύτερη επένδυσή του στην περιοχή των Βαλκανίων (εκτός ελληνικών συνόρων).

Όπως επισημαίνεται από τον όμιλο Βερόπουλος, θα συνεχίσει την προσπάθεια διεκδίκησης του οικοπέδου μετέχοντας στον επαναληπτικό πλειστηριασμό, καθ΄ ότι στις βλέψεις του είναι να δημιουργήσει στην πόλη των Σκοπίων ένα μεγάλο εμπορικό κέντρο, συνολικής έκτασης περίπου 20.000 τμ, όπου, πέραν του Super Vero, θα στεγαστούν καταστήματα γνωστών εταιρειών. Η σχεδιαζόμενη επένδυση θα κοστίσει συνολικά στον όμιλο περί τα 20 εκατ. ευρώ (οικόπεδο και εγκαταστάσεις).

Στο μεταξύ, πληροφορίες του "σελφ σέρβις" αναφέρουν ότι πριν τον πρώτο πλειστηριασμό και ενώ η κυβέρνηση των Σκοπίων είχε υποσχεθεί στον όμιλο Βερόπουλος το εν λόγω οικόπεδο, έδωσε “σκανδαλωδώς”, όπως χαρακτηριστικά τονίζεται, στον τουρκικό όμιλο Ramhi Koc, με γρήγορες διαδικασίες και σε πολύ χαμηλή τιμή (25 ευρώ το τμ, όταν το οικόπεδο του ελληνικού ομίλου θα κοστίσει τελικά πολλαπλάσια) οικόπεδο συνολικής έκτασης περί τα 25 στρέμματα.

Σημειώνεται ότι στελέχη του ομίλου σχολίασαν αρνητικά το γεγονός ότι η ελληνική πρεσβεία στα Σκόπια δεν υποστήριξε ως όφειλε την προσπάθεια του ομίλου Βερόπουλος να ολοκληρώσει με επιτυχία τη μεγαλύτερη επενδυτική του κίνηση στα Σκόπια. Αντιθέτως, ο όμιλος αφέθηκε κυριολεκτικά στην… τύχη του, ενώ η πρεσβεία “φρόντισε” να δημοσιοποιήσει, με κείμενό της που διένειμε προς κάθε ενδιαφερόμενο, την επένδυση του τουρκικού ομίλου, ο οποίος πλέον προηγείται χρονικά στην προσπάθειά του έναντι του ομίλου Βερόπουλος.

Στην Πάτρα

Στο μεταξύ ο όμιλος Βερόπουλος, έχοντας λάβει προ μηνών την απόφαση να εντείνει την παρουσία του στην αγορά της Πάτρας, προγραμματίζει την ανέγερση σύγχρονου εμπορικού κέντρου στην αχαϊκή πρωτεύουσα, το οποίο θα φιλοξενήσει ιδιόκτητη μονάδα σούπερ μάρκετ, καθώς και πολλά καταστήματα τρίτων εταιρειών.

Στις προθέσεις του ομίλου είναι να δημιουργήσει μια νέα υπεραγορά στο κέντρο της Πάτρας, θεωρώντας ότι οι οιωνοί είναι καλοί, αφού η πόλη συγκεντρώνει το εμπορικό ενδιαφέρον της ευρύτερης περιοχής της βορείου Πελοποννήσου, ενώ παράλληλα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κέντρα διακίνησης αγαθών στη χώρα, λόγω του λιμανιού της που συνδέει την Ελλάδα με την Ιταλία.

Σύμφωνα με πληροφορίες του "σελφ σέρβις", ο όμιλος ήδη υλοποίησε το πρώτο στάδιο της επένδυσης αγοράζοντας μεγάλο οικόπεδο στο κέντρο της πόλης, σημαντικής αξίας. Το επόμενο στάδιο, το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη, περιλαμβάνει το σχεδιασμό των κτιριακών εγκαταστάσεων. Μέχρι την έκδοση του τεύχους η Αφοί Βερόπουλοι δεν είχε αποφασίσει για την έκταση που θα έχει το κατάστημά της στο εμπορικό κέντρο, για το αν θα είναι δηλαδή σούπερ μάρκετ ή υπέρ μάρκετ.

Το εμπορικό κέντρο θα φιλοξενήσει επίσης καταστήματα γνωστών εταιρειών, ενδεχομένως υποκατάστημα τράπεζας και κέντρα μαζικής εστίασης. Τα οικονομικά οφέλη για τον όμιλο από την επένδυσή του αυτή αναμένονται να είναι σημαντικά, αφού θα προέλθουν τόσο από την εκμετάλλευση των ελεύθερων χώρων του εμπορικού κέντρου, όσο και από τη λειτουργία του νέου οργανωμένου καταστήματος λιανικής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι παράλληλα με την προαναφερόμενη επένδυση, η Αφοί Βερόπουλοι προχωρεί στην Πάτρα και στη μεταστέγαση ενός σούπερ μάρκετ από το χώρο όπου λειτουργεί σήμερα και είναι ενοικιαζόμενος, σε ιδιόκτητο κτίριο. Σύμφωνα με το σχετικό προγραμματισμό το νέο κατάστημα θα λειτουργήσει εντός του 2005.

Τα Βαλκάνια στηρίζουν την ανάπτυξη του ομίλου

Δύσκολο χαρακτηρίζουν στελέχη του ομίλου Βερόπουλος το 2005, διαβλέποντας χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, τους οποίους αποδίδουν ωστόσο σε εξωγενείς παράγοντες, που επιδρούν ανάλογα στο σύνολο της αγοράς. Όπως αναφέρουν, η “επίθεση” την οποία δέχθηκε ένα μεγάλο κομμάτι του οργανωμένου λιανεμπορίου από το υπουργείο Ανάπτυξης για τις ανατιμήσεις (μέσω της Επιτροπής Ανταγωνισμού) προκάλεσε ανασφάλεια στους καταναλωτές, υποσκάπτοντας ταυτόχρονα το καλό κλίμα της αγοράς. Μετά τα όσα διαδραματίσθηκαν τους τελευταίους μήνες, με τις επίμονα επιθετικές δηλώσεις του υφυπουργού Ανάπτυξης, κ. Γιάννη Παπαθανασίου, τις ποινικές διώξεις και τα πρόστιμα από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ στην πλειονότητά τους καταγράφουν χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης σε σχέση με άλλες χρονιές και ορισμένες ακόμη και αρνητική οργανική ανάπτυξη. “Ο κόσμος στρέφεται πλέον στα hard discount καταστήματα”, αναφέρουν χαρακτηριστικά.

Κατά τα ίδια στελέχη, ο όμιλος Βερόπουλος, έχοντας ήδη ανοίξει "την πόρτα των Βαλκανίων", ισοσκελίζει επιτυχώς τις απώλειες αυτές με έσοδα που εξασφαλίζονται από τις αγορές των Σκοπίων και της Σερβίας και τα οποία αυξάνονται ραγδαία, λόγω της ταχύτατης επέκτασης του δικτύου του εκεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι φέτος προγραμματίζεται η ίδρυση ακόμα δύο νέων εμπορικών μονάδων στη FYROM, οπότε το δυναμικό του ομίλου θα αριθμεί συνολικά 9 καταστήματα, ενώ στη Σερβία μέχρι το τέλος του 2005 θα λειτουργήσει το τρίτο σούπερ μάρκετ του ομίλου στη χώρα αυτή, ενώ το 2006 θα δημιουργηθεί ακόμα ένα. Ειδικότερα, από τη σερβική αγορά το 2005 ο όμιλος αναμένει την αύξηση των πωλήσεών του κατά 70%, η οποία θα προέλθει κυρίως από τη λειτουργία του τρίτου καταστήματός του.

Η διοίκηση του ομίλου Βερόπουλος επιφυλάχθηκε να προσδιορίσει την ανάπτυξη που θα έχει φέτος σε ενοποιημένο επίπεδο, αν και όπως εκτιμά θα είναι σημαντική. Ως εταιρεία υπολογίζει ότι θα αυξήσει οριακά τα έσοδά της από 587,2 εκατ. ευρώ το 2004 σε 604,8 εκατ. ευρώ το 2005, όταν πέρυσι είχε επιτύχει ανάπτυξη περίπου 9%, ποσοστό από το οποίο κατά 1,5 μονάδες προήλθε από τα νέα καταστήματα και κατά 7,5 μονάδες από την οργανική ανάπτυξη του δικτύου.

Ραντεβού τον Οκτώβριο δίνει ο κλάδος των σούπερ μάρκετ στην Επιτροπή Ανταγωνισμού, οπότε θα παιχτεί το τελευταίο επεισόδιο του “σίριαλ” με τις ανατιμήσεις και τα πρόστιμα εις βάρος του. Αυτή τη φορά την υπόθεση θα διερευνήσει το Διοικητικό Εφετείο, όπου έχουν ήδη προσφύγει ο ΣΕΣΜΕ και οι επτά επιχειρήσεις σούπερ μάρκετ, σε βάρος των οποίων η ανεξάρτητη διοικητική αρχή επιδίκασε πρόστιμα συνολικού ύψους 18 εκατ. ευρώ (15 εκατ. ευρώ στον Σύνδεσμο και 3 εκατ. ευρώ στις εταιρείες).

Στις 19 Οκτωβρίου 2005 στο Διοικητικό Εφετείο θα εκδικαστεί προσφυγή των εμπλεκόμενων στην υπόθεση για την ακύρωση της πρώτης απόφασης της Επιτροπής Ανταγωνισμού (277/IV/2005), με την οποία κρίθηκε ότι το οργανωμένο λιανεμπόριο παραβίασε τον νόμο περί ανταγωνισμού, ενώ δεν αποκλείεται να συνεκδικαστεί και η δεύτερη προσφυγή, που επρόκειτο να κατατεθεί τον Ιούλιο, για την ακύρωση και της δεύτερης απόφασης (284/IV/2005) σχετικά με την επιβολή των προστίμων. Νωρίτερα το Εφετείο θα κληθεί να αποφασίσει και για την αίτηση αναστολής καταβολής των προστίμων έως ότου εκδικαστούν οι δύο προσφυγές.

Τα πρόστιμα

Σε ό,τι αφορά τα πρόστιμα, για τις επτά αλυσίδες η Επιτροπή Ανταγωνισμού αποφάσισε ποινές οι οποίες αντιστοιχούν στο 0,08% του ετήσιου τζίρου τους (χρήση 2003), έναντι 0,05% που πρότεινε η γραμματεία, εκτός από την Τροφίνο για την οποία το πρόστιμο παρέμεινε ίδιο, καθώς και για τον ΣΕΣΜΕ που αντιστοιχεί στο 0,272% του ετήσιου τζίρου των μελών του (χρήση 2000).

Οι ποινές αφορούσαν την παράβαση των διατάξεων του άρθρου 1 του ν. 703/77 όπως ισχύει και του άρθρου 81 της Συνθήκης ΕΚ. Ο ΣΕΣΜΕ καταδικάσθηκε για τη σύνταξη της άτυπης λίστας του 2001, με τις αναγραφόμενες εκπτώσεις επί των τιμολογίων αγοράς της βιομηχανίας, και οι επτά αλυσίδες για τη συνάντηση του Sofitel. Αναλυτικότερα, η Επιτροπή Ανταγωνισμού επιδίκασε τα εξής πρόστιμα:

• Στον ΣΕΣΜΕ το ποσό των 15 εκατ. ευρώ (ανάλογο ποσό προέβλεπε και η εισήγηση της γραμματείας).
• Στην Ατλάντικ το ποσό των 430.080 ευρώ, από 268.800 ευρώ που προέβλεπε η εισήγηση της γραμματείας.
• Στην Αφοί Βερόπουλοι το ποσό των 500.713 ευρώ, από 332.531 ευρώ που προέβλεπε η εισήγηση της γραμματείας.
• Στη Διαμαντής Μασούτης το ποσό των 347.784 ευρώ, από 217.365 ευρώ που προέβλεπε η εισήγηση της γραμματείας.
• Στη Μετρό το ποσό των 338.201 ευρώ, από 211.375 ευρώ που προέβλεπε η εισήγηση της γραμματείας.
• Στη Σκλαβενίτης το ποσό των 611.844 εκατ. ευρώ, από 382.403 ευρώ που προέβλεπε η εισήγηση της γραμματείας.
• Στην Άλφα-Βήτα Βασιλόπουλος το ποσό των 721.240 ευρώ, από 450.774 ευρώ που προέβλεπε η εισήγηση της γραμματείας.
• Στην Τροφίνο το ποσό που προέβλεπε η εισήγηση της γραμματείας, δηλαδή 6.000 ευρώ.

Προειδοποιήσεις και απειλές

Στην ίδια απόφαση αναφέρεται ότι σε περίπτωση επανάληψης των παραβάσεων για τις οποίες επιβλήθηκαν τα ανωτέρω πρόστιμα, ο ΣΕΣΜΕ απειλείται με πρόστιμο ύψους 30 εκατ. ευρώ και κάθε επιχείρηση με πρόστιμο ύψους 3 εκατ. ευρώ.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η ποινή σε βάρος του ΣΕΣΜΕ επιβλήθηκε κατά πλειοψηφία (τρία μέλη μειοψήφησαν σε σύνολο οκτώ), ενώ μένει αδιευκρίνιστο το ποιος θα καταβάλει τα 15 εκατ. ευρώ αν τελικά το Εφετείο δεχθεί την απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, δεδομένου ότι τα ετήσια έσοδα του Συνδέσμου είναι της τάξης των 60.000 ευρώ και από την ακροαματική διαδικασία δεν προέκυψαν ευθύνες για τα μέλη του, ώστε να καλύψουν αυτά το υψηλό πρόστιμο.