Μήνας: Ιανουάριος 2005

Aυξάνονται και πληθύνονται τα εμπορικά κέντρα στη Βόρεια Ελλάδα και μαζί τους η επέκταση των λιανεμπορικών αλυσίδων σε περιοχές της επαρχίας όπου μέχρι πρότινος δεν είχαν παρουσία, διευρύνοντας έτσι το μερίδιο αγοράς τους.

Champion στο Old City

Ο όμιλος Καρφούρ Μαρινόπουλος προχώρησε στη δημιουργία ενός ακόμη καταστήματος Champion, το οποίο λειτούργησε στις εγκαταστάσεις του νέου εμπορικού κέντρου του Βόλου Old City. Το τρίτο κατάστημα του ομίλου στον Βόλο αναπτύσσεται σε επιφάνεια χώρων πώλησης 1.600 τμ, με αποθηκευτικές εγκαταστάσεις 650 τμ.

Στο Old City, που εγκαινιάστηκε στις 6 Δεκεμβρίου και φιλοξενεί περισσότερα από 100 καταστήματα ένδυσης, υπόδησης, τροφίμων, υπηρεσιών και διασκέδασης, λειτουργεί κατάστημα της αλυσίδας Jumbo, καθώς και σημείο πώλησης της αλυσίδας Snaker’s Κατσέλης. Το εμπορικό κέντρο έχει κατασκευαστεί σε οικόπεδο έκτασης 15.000 τμ και περιλαμβάνει 5 κτίρια συνολικής επιφάνειας 20.000 τμ, ενώ διαθέτει και υπόγειο πάρκινγκ συνολικής έκτασης 13.000 τμ, με δυναμικότητα 650 θέσεων. Η επένδυση πραγματοποιήθηκε από τις εταιρείες Juniors AE και Αντωνίου ΑΕ. Το κόστος της προσέγγισε τα 16,5 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων το 45% αντλήθηκε από ίδια κεφάλαια και το υπόλοιπο από δανεισμό από δύο εγχώριες τράπεζες.

Η Καρφούρ Μαρινόπουλος στη Βόρεια Ελλάδα

Ο όμιλος Καρφούρ Μαρινόπουλος έχει θέσει στον σχεδιασμό του και τη μεγέθυνση της παρουσίας του στην Ανατολική Μακεδονία, καλύπτοντας έτσι σταδιακά τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα της Βόρειας Ελλάδας. Στο πλαίσιο αυτό διεισδύει στην πόλη της Καβάλας, όπου κατασκευάζει ένα κατάστημα Champion σε προνομιακή παραλιακή τοποθεσία. Ήδη έχει ξεκινήσει η δημιουργία του καταστήματος, το οποίο θα έχει έκταση περίπου 2.000 τμ και βρίσκεται σε κομβικό σημείο, κοντά στο νέο δικαστικό μέγαρο της πόλης, στη θέση παλαιών αποθηκευτικών εγκαταστάσεων.

Η Καβάλα ήδη φιλοξενούσε ένα Champion, αλλά το πλέον μεγαλεπήβολο σχέδιο του ομίλου αφορά τη δημιουργία μιας μονάδας Carrefour, τουλάχιστον 4.000 τμ, για την οποία βρίσκεται σε εξέλιξη η αναζήτηση κατάλληλου ακινήτου. Η μονάδα, που εκτιμάται ότι θα ξεκινήσει να κατασκευάζεται εντός του 2005 ή στις αρχές του 2006, θα καλύπτει τόσο την αγορά της Καβάλας όσο και της γειτονικής Δράμας.

Το τελευταίο υπέρ μάρκετ Carrefour λειτούργησε πρόσφατα στα Ιωάννινα -είναι συνολικής καλυμμένης επιφάνειας 4.000 τμ και απασχολεί περισσότερους από 150 εργαζόμενους. Ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα ο όμιλος απασχολεί προσωπικό άνω των 3.000 ατόμων, καθώς διαθέτει 3 υπέρ μάρκετ, 11 σούπερ μάρκετ Champion, πέντε 5’ Μαρινόπουλος και 56 καταστήματα με franchise.

Carrefour στο City Gate

Η τελευταία μεγάλη επένδυση ύψους 80 εκατ. ευρώ δημιουργήθηκε από τον όμιλο στη Θεσσαλονίκη και αφορά στη λειτουργία του 3ου Carrefour στην πόλη, σε χώρο 8.300 τμ, στο εμπορικό κέντρο City Gate. Η συγκεκριμένη μονάδα πλαισιώνεται από κατάστημα πώλησης-τοποθέτησης ελαστικών, όπως και από ένα Carrefour Travel. Απασχολεί περίπου 250 άτομα.

Grand Μασούτης στο Mediterranean Cosmos

Νέα σημεία πώλησης σε εμπορικά κέντρα προσθέτει στο δυναμικό του και ο όμιλος της μεγαλύτερης βορειοελλαδικής αλυσίδας, της Μασούτης ΑΕ.

Για τη χρήση του 2004 ο όμιλος Μασούτη προβλέπεται ότι πραγματοποίησε κύκλο εργασιών περίπου 467 εκατ. ευρώ, έναντι 437,27 εκατ. ευρώ το 2003, ενώ η κερδοφορία του αναμένεται διευρυμένη κατά 7%, έναντι κερδών 17,90 εκατ. ευρώ, που πέτυχε το 2003 η εταιρεία.

Ο όμιλος προχώρησε το 2004 ένα βήμα εγγύτερα στην αγορά της Αττικής, καθώς απέκτησε σημείο πώλησης στην Καρδίτσα, αλλά μέχρι στιγμής, η διοίκησή του δεν προτίθεται να υλοποιήσει σχέδια επέκτασης στην πρωτεύουσα.

Μία από τις σημαντικότερες επιτυχίες που καταγράφει η Μασούτης στο ενεργητικό της είναι η κατοχύρωση της δημιουργίας ενός υπερκαταστήματος, τύπου Grand, στις εγκαταστάσεις του μεγαλύτερου εμπορικού κέντρου των Βαλκανίων, του Mediterranean Cosmos που κατασκευάζεται στη Θεσσαλονίκη. Στο Mediterranean Cosmos της κοινοπραξίας Lamda Development-Sonae Χαραγκιώνης, η οποία αποτελεί επένδυση σχεδόν 100 εκατ. ευρώ, παρατηρείται μία άνευ προηγουμένου «απόβαση» επιχειρήσεων, που συντελούν στη δημιουργία ενός από τους ισχυρότερους εμπορικούς-ψυχαγωγικούς πόλους της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Οι προδιαγραφές του εμπορικού κέντρου είναι εντυπωσιακές, αφού αναπτύσσεται σε οικόπεδο 255 στρεμμάτων, με συνολική επιφάνεια προς ενοικίαση χώρων περίπου 45.000 τμ. Η σύνθεσή του περιλαμβάνει μία υπεραγορά 2.000 τμ, 9 υπερκαταστήματα 12.500 τμ, 188 μικρά καταστήματα 19.300 τμ, 18 καταστήματα διατροφής 1.000 τμ, 8 εστιατόρια 2.000 τμ, πολυκινηματογράφο 11 αιθουσών 5.700 τμ, έναν χώρο ψυχαγωγίας 2.500 τμ και 3.000 θέσεις στάθμευσης.

Οι συμφωνίες για το Mediterranean Cosmos

Όπως έχει ανακοινωθεί μέχρι στιγμής, στο Mediterranean Cosmos θα αναπτύξει όλα τα brand names που διαθέτει ο όμιλος Inditex (αλυσίδα Zara), ενώ θα δημιουργηθεί πολυκινηματογράφος 11 αιθουσών από την αλυσίδα Village Cinemas (με δύο αίθουσες Gold Class για πρώτη φορά στην Ελλάδα).

Σύμφωνα με πληροφορίες, έχει υπογραφεί συμφωνία και για τη δημιουργία καταστήματος της αμερικανικής αλυσίδας TGI Friday’s στην πρώτη της επέκταση εκτός λεκανοπεδίου. Στη φάση των διαπραγματεύσεων για την ανάπτυξη καταστημάτων στο Mediterranean Cosmos βρίσκονται και οι αλυσίδες Κορασίδης, Marks & Spencer και Habitat, η οποία επίσης για πρώτη φορά θα επενδύσει εκτός Αθηνών. Ακόμη, η εισηγμένη Notos Com Holdings, σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πληροφορίες, ενδιαφέρεται για την εγκατάσταση τριών λιανεμπορικών μονάδων, διαφορετικού εμπορικού σήματος η κάθε μία. Σε διαδικασία συζητήσεων, προκειμένου να προχωρήσουν σε επενδύσεις δημιουργίας καταστημάτων στο Mediterranean Cosmos, βρίσκονται και οι αλυσίδες Goody’s και Mc Donald’s, ενώ σημαντικές επενδύσεις θα υλοποιήσουν και βορειοελλαδικές αλυσίδες εστίασης.

Το χρονοδιάγραμμα κατασκευής του εμπορικού κέντρου τοποθετεί την έναρξη λειτουργίας του τον Σεπτέμβριο του 2005, οπότε, όπως εκτιμάται, θα έχει επιτευχθεί η ενοικίαση του 85% των διαθέσιμων προς ενοικίαση 45.000 τμ και θα έχουν περατωθεί οι απαραίτητες συγκοινωνιακές παρεμβάσεις πρόσβασης.

Η Κορυφή στο Kosmopolis Center

Διείσδυση σε εμπορικά κέντρα επιχειρούν όμως και μικρότερες λιανεμπορικές αλυσίδες, όπως η θρακιώτικη επιχείρηση σούπερ μάρκετ Κορυφή, η οποία εγκαταστάθηκε στο νεότευκτο εμπορικό κέντρο της Κομοτηνής, το Kosmopolis Center. Το Kosmopolis Center αποτελεί ένα από τα πλέον φιλόδοξα εμπορικά και οικιστικά project, που αναπτύχθηκαν στη Βόρεια Ελλάδα, έργο της εταιρείας Οικιστική Ανάπτυξη Κομοτηνής (ΟΑΚ ΑΕ), με τη συμμετοχή του ομίλου της Πειραιώς, στο πλαίσιο της ανάπτυξης του τομέα αξιοποίησης των ακινήτων της τράπεζας.

Η επένδυση που εγκαινιάστηκε πρόσφατα ανήλθε, από άποψη κόστους στα 25 εκατ. ευρώ και αποτελεί το πιο σύγχρονο εμπορικό-ψυχαγωγικό πάρκο στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης. Οι αίθουσες για κινηματογραφικές προβολές, συνολικής επιφάνειας 10.500 τμ, αποδόθηκαν για εκμετάλλευση στην Odeon Cineplex, ενώ εγκαταστάθηκαν και καταστήματα των εταιρειών Zara και Bershka. Επιπλέον υπάρχουν χώροι εμπορικών καταστημάτων και ψυχαγωγίας, συνολικής επιφάνειας 11.000 τμ.

Στις εγκαταστάσεις του εμπορικού κέντρου έκανε το «ντεμπούτο» της και μια νέα αλυσίδα εστίασης-ψυχαγωγίας, με έδρα τη Βόρεια Ελλάδα, την οποία διαχειρίζεται η εταιρεία Camelot. Η συγκεκριμένη αλυσίδα έχει δημιουργήσει σε 2.500 τμ του Kosmopolis Center 8 διαφορετικά εμπορικά σήματα δραστηριοτήτων εστίασης και ψυχαγωγίας. Σημειώνεται ότι οι κτιριακές εγκαταστάσεις του κέντρου ευνοούν τον διακριτό διαχωρισμό μεταξύ των χρήσεων ψυχαγωγίας και εμπορίου.

Στον χώρο του Kosmopolis Center υπάρχουν 130 studios 20-42 τμ και ένα ξεχωριστό συγκρότημα μοντέρνων κατοικιών μέχρι 120 τμ, με περιβάλλοντα χώρο συνολικής επιφάνειας 4.000 τμ, διαμορφωμένο σε πάρκο.

Υποψήφιο «μνηστήρα» στην ελληνική λιανεμπορική αγορά αναζητά η τρίτη από άποψη μεγέθους στην παγκόσμια κατάταξη των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ και ταυτόχρονα η μεγαλύτερη αλυσίδα της Μεγάλης Βρετανίας, η Tesco, η αλυσίδα των 2.318 καταστημάτων διεθνώς και των 326.000 εργαζόμενων, για την οποία το τελευταίο εξάμηνο οργιάζουν οι φήμες περί των προθέσεών της να επενδύσει στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ανοιχτό παραμένει ένα «κανάλι» επικοινωνίας του διεθνούς κολοσσού με ελληνική αλυσίδα, η οποία περιλαμβάνεται στις 6 μεγαλύτερες της εγχώριας αγοράς (με κριτήριο τις πωλήσεις του 2003). Οι συζητήσεις μεταξύ των δύο πλευρών, με αντικείμενο το ενδεχόμενο εξαγοράς της ελληνικής από τη βρετανική αλυσίδα, βρίσκονται σε αρχικό στάδιο.

Η Tesco ακολουθεί επιθετική πολιτική ανάπτυξης σε γειτονικές χώρες όπως η Τουρκία, στην οποία έχει δημιουργήσει δίκτυο 5 υπέρ μάρκετ, στα οποία θα προσθέσει ακόμα 2 εντός του 2005, ενώ ήδη η επένδυση στη γειτονική χώρα καταγράφει κέρδη. Η επεκτατική πολιτική της Tesco εκτός των βρετανικών συνόρων βρίσκεται σε εξέλιξη πάνω από 10 χρόνια. Σε αυτό το χρονικό διάστημα κατάφερε να καταλάβει ηγετικό μερίδιο στην Ουγγαρία, στην Πολωνία, στη Σλοβακία και στην Ταϊλάνδη.

Η διαφοροποίηση της Tesco από τους ανταγωνιστές της έγκειται στο ότι διαθέτει το πληρέστερο διαδικτυακό υπέρ μάρκετ στον κόσμο και προσφέρει πρωτοποριακές υπηρεσίες, που περιλαμβάνουν ακόμη και δωρεάν internet στους σταθερούς πελάτες της και αντιγραφή μουσικής σε ψηφιακή μορφή. Ενδεικτικό της σημασίας, που αποδίδει η διοίκηση της Tesco στη διεύρυνση του μεριδίου της και επακόλουθα στη διείσδυση σε νέες αγορές, αποτελεί το ότι έχει περικόψει συνολικά τις τιμές πώλησης των προϊόντων της κατά πέντε εκατ. λίρες κάθε εβδομάδα μέσα στο 2004 και σε όλα τα είδη της.

Τους κανόνες του ανταγωνισμού ακολουθούν πιστά τα convenience stores από τα πρώτα τους κιόλας βήματα, ενώ νέα εμφανίζονται στην αγορά. Αν και ορισμένα εξ αυτών δεν έχουν ακόμη κλείσει έναn χρόνο ουσιαστικής δράσης ούτε πρόβαλαν να αποκτήσουν διευρυμένο δίκτυο πωλήσεων -ούτε καν στην πρωτεύουσα- επιχειρούν τις συμπράξεις μεταξύ τους.

Στόχος των συμπράξεων είναι η ταχύτατη διόγκωση του τζίρου και των μεριδίων τους, η ενίσχυση της διαπραγματευτικής δύναμής τους έναντι των προμηθευτών, οι οικονομίες κλίμακος, η ανταλλαγή τεχνογνωσίας και φυσικά σε περισσότερο ανταγωνιστικές τιμές.

Προς αυτή την κατεύθυνση κινήθηκαν ήδη δύο από τα convenient stores που έκαναν σχετικά πρόσφατα την εμφάνισή τους στην Αθηναϊκή αγορά. Τα Ο.Κ. συμφερόντων της οικογενείας Ξυνού, που πέρυσι πούλησε στην Καρφούρ Μαρινόπουλος την ομώνυμη αλυσίδα των σούπερ μάρκετ, και η αλυσίδα με την επωνυμία Το Μικρό της γειτονιάς. Ειδικότερα, σύμφωνα με πληροφορίες, το τελευταίο διάστημα οι δύο πλευρές μελετούν σενάρια μετοχικής συνεργασίας, με επικρατέστερο αυτό της σύμπραξής τους. Στην πράξη η συμφωνία θα προβλέπει τη μετονομασία των καταστημάτων της αλυσίδας Το Μικρό της Γειτονιάς σε Ο.Κ. και την ανάπτυξη του δικτύου πωλήσεων τόσο με ιδιόκτητες μονάδες όσο και με μονάδες franchise.

Η τελική συμφωνία αναμενόταν έως τα τέλη Ιανουαρίου -οι επαφές των εκπροσώπων των δύο αλυσίδων συνεχίζονταν κατά τη διάρκεια των γιορτών-, προκειμένου να καθοριστεί το ποσοστό με το οποίο οι μέτοχοι της Το Μικρό της Γειτονιάς θα συμμετάσχουν στο μετοχικό κεφάλαιο της Ο.Κ. Εφόσον οι διαπραγματεύσεις των δύο πλευρών έχουν θετική κατάληξη, το νέο ενοποιημένο σχήμα θα θέσει υπό τον έλεγχό του συνολικά 17 μικρά σημεία πώλησης στην Αθήνα, που θα έχουν ετήσιο τζίρο έως 10 εκατ. ευρώ και θα λειτουργούν σε οργανωμένη βάση, δηλαδή κατά το πρότυπο των αλυσίδων σούπερ μάρκετ. Η επιδιωκόμενη συμφωνία θα εξασφαλίσει τις προϋποθέσεις για ταχύτερη ανάπτυξη της ενοποιημένης πλέον αλυσίδας, με περισσότερες νέες μονάδες εντός και εκτός της Αττικής και τη διεκδίκηση μεγαλύτερων παροχών και εκπτώσεων από τις προμηθεύτριες εταιρείες.

Παράλληλα, τα καταστήματα Ο.Κ. θα αποκτήσουν απόσταση… ασφαλείας από τον άμεσο ανταγωνιστή τους, την αλυσίδα OLA Stores, που όπως φαίνεται θα συνεχίσει τη "μοναχική", αλλά με σημαντικές προοπτικές, πορεία της στις γειτονιές της Αθήνας και σύντομα και άλλων πόλεων της χώρας.

Νέα αλυσίδα convenience stores στη Θεσσαλονίκη

Μία νέα αλυσίδα τύπου convenience stores βρίσκεται στα «σκαριά» στη Θεσσαλονίκη. Υπεύθυνοι για τη δημιουργία της φέρονται οι παλαιοί και νυν μέτοχοι της κορυφαίας αλυσίδας ταχείας εστίασης Goody’s, που κι αυτή είχε ξεκινήσει την ανάπτυξη της από τη Θεσσαλονίκη. Το όνομα που ξεχωρίζει μεταξύ της ομάδας των επιχειρηματιών, που προωθούν τη λειτουργία των νέων convenience stores, είναι αυτό του ιδρυτικού μετόχου και νυν προέδρου του ΔΣ της Goody’s, κ. Α. Φώλια.

Το πρώτο κατάστημα της αλυσίδας αναμένεται ότι θα λειτουργήσει σύντομα στη συμπρωτεύουσα κατά το πρότυπο των παρόμοιων αλυσίδων της Αττικής, με τις οποίες μάλιστα πραγματοποιήθηκαν διερευνητικές επαφές για ενδεχόμενο συνεργασίας, χωρίς όμως να έχει ανακοινωθεί κάτι σχετικό μέχρι στιγμής.

Σημειώνεται ότι στη Θεσσαλονίκη έχει εκδηλωθεί εδώ και λίγους μήνες και άλλη πρωτοβουλία για την ανάπτυξη δικτύου convenience stores, με την επωνυμία Micra Stores, τα οποία υποστηρίζονται από γνωστή βορειοελλαδική εταιρεία διανομής προϊόντων.

Εορτοδάνεια, διακοποδάνεια, δάνεια γάμου, στεγαστικά, άτοκες- και ετεροχρονισμένες- δόσεις… Οι διαφορετικές, ανάλογα με την περίσταση και τη χρονική περίοδο, ονομασίες ενός και του αυτού πράγματος: της καταναλωτικής πίστης, που τα τελευταία χρόνια γνωρίζει ιδιαίτερη ακμή στη χώρα μας. Το «πλαστικό χρήμα» κινεί κυριολεκτικά την αγορά. Ο δανεισμός των νοικοκυριών τριπλασιάστηκε την τελευταία πενταετία και αυξάνεται με ρυθμούς υπερδιπλάσιους από τους κοινοτικούς.

Κι όμως, η αγορά στενάζει παρά την ανάσα που της δίνει η πλήρης απελευθέρωση της καταναλωτικής πίστης (τα καταναλωτικά δάνεια μπορούν να αγγίξουν μέχρι και τα 50.000 ευρώ!). Τα «φέσια» πολλαπλασιάζονται και ήδη τον Νοέμβριο «έσπασαν» το- ψυχολογικό συν τοις άλλοις- φράγμα του 1 δισ. ευρώ. Από την άλλη πλευρά, ο ρυθμός αύξησης των λιανικών πωλήσεων επιβραδύνεται ταχύτατα. Η επιβράδυνση, μάλιστα, είναι ιδιαίτερα εμφανής στα μεγάλα καταστήματα, στα πολυκαταστήματα και στα σούπερ μάρκετ, που μέχρι και πέρυσι κρατούσαν τα σκήπτρα στους ρυθμούς ανόδου του τζίρου των λιανεμπορικών επιχειρήσεων.

Τον Σεπτέμβριο του 2003 οι πωλήσεις των σούπερ μάρκετ είχαν αυξηθεί 14,6% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2002. Τον Σεπτέμβριο του 2004 η αύξηση ήταν μόλις 6,5%, δηλαδή παρατηρήθηκε μια επιβράδυνση της τάξης του 55,5%. Στα πολυκαταστήματα, αντίστοιχα, το ποσοστό αύξησης περιορίστηκε από 14,1% σε 3,9%, δηλαδή ο ρυθμός επιβράδυνσης ξεπέρασε το 72%. Στο σύνολο των λιανεμπορικών επιχειρήσεων, η αύξηση των πωλήσεων σε ετήσια βάση επιβραδύνθηκε κατά 41%. Σε μέσα επίπεδα το αντίστοιχο ποσοστό τους το εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου άγγιξε το 20%, ενώ στα σούπερ μάρκετ ξεπέρασε το 26% και στα πολυκαταστήματα το 28%.

Τι συμβαίνει λοιπόν; Οι ανάγκες διευρύνθηκαν την τελευταία δεκαπενταετία, χωρίς να υπάρξει ανάλογη διεύρυνση και των εισοδημάτων, τονίζει ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ, κ. Δ. Ασημακόπουλος. Το 1990 αντιστοιχούσαν μόλις 15 ΙΧ αυτοκίνητα σε κάθε 100 κατοίκους, σήμερα ξεπέρασαν τα 35. Επίσης, τα νοικοκυριά -όχι όλα- διέθεταν το πολύ ένα τηλέφωνο, ενώ σήμερα σε κάθε σπίτι, εκτός από το σταθερό τηλέφωνο, υπάρχουν 2-3 κινητά, για να μην αναφερθούμε στις συνδέσεις στο Internet, τη συνδρομητική τηλεόραση κλπ. Η κάλυψη αυτών των νέων δαπανών γίνεται με τον περιορισμό των παλαιών «κλασικών» αναγκών, με τη στροφή σε φθηνότερα προϊόντα, αλλά και με τον δανεισμό. «Με την είσοδο στην ΟΝΕ, που είχε ως αποτέλεσμα και τη μείωση των επιτοκίων, οι Έλληνες στράφηκαν μαζικά προς τον δανεισμό προκειμένου να καλύψουν τις καταναλωτικές τους δαπάνες. Σε πολλές περιπτώσεις, όμως, ξεπέρασαν τις δυνάμεις τους, αλλά δυστυχώς ξέχασαν ότι "τα δανεικά σε καμία περίπτωση δεν είναι αγύριστα», επισημαίνει ο Π. Καρέλλας, πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Αθήνας.

Η στροφή των καταναλωτών προς τα φθηνά προϊόντα ευθύνεται για την επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των λιανικών πωλήσεων. Την ίδια στιγμή τα εκπτωτικά καταστήματα ζουν ημέρες δόξας, ενώ το παραεμπόριο απειλεί με αφανισμό τις οργανωμένες εμπορικές επιχειρήσεις. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Π. Καρέλλα, ο ετήσιος τζίρος του παραεμπορίου μόνο στους κλάδους ένδυσης, υπόδησης και ειδών δώρων υπερβαίνει το 1,2 δισ. ευρώ.

Προοδεύει το "φέσι" …γεωμετρικά

Τα στοιχεία που δημοσιοποίησε τον περασμένο Δεκέμβριο η «Τειρεσίας ΑΕ» σχετικά με τα «φέσια» στην αγορά, αποκάλυψαν με εντυπωσιακό τρόπο τις «δύσκολες ημέρες» που διάγουν οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Η ΕΣΥΕ, με τα δικά της στοιχεία για τον δείκτη αξίας λιανικών πωλήσεων, απλώς επιβεβαίωσε το γεγονός ότι η αγορά έχει εισέλθει σε ένα φαύλο κύκλο, από τον οποίο πολύ δύσκολα θα καταφέρει να εξέλθει.

Σύμφωνα με την «Τειρεσίας ΑΕ», για πρώτη φορά στα χρονικά οι ακάλυπτες επιταγές και οι απλήρωτες συναλλαγματικές έσπασαν το φράγμα του 1 δισ. ευρώ κατά το ενδεκάμηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2004. Άγγιξαν τα 1,1 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 25,3% ή 220 εκατ. ευρώ σε σχέση με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2003. Στις ακάλυπτες επιταγές η αύξηση ήταν 28,3% και στις απλήρωτες συναλλαγματικές έφθασε το 10,2%. Χαρακτηριστικό της ολοένα επιδεινούμενης κατάστασης είναι και το γεγονός ότι από τον Σεπτέμβριο και μετά οι ακάλυπτες επιταγές κάθε μήνα ξεπερνούν τα 100 εκατ. ευρώ. Τον Σεπτέμβριο η αξία αυτών των επιταγών ήταν 41% υψηλότερη από τον Σεπτέμβριο του 2003, τον Οκτώβριο το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 53%, ενώ τον Νοέμβριο ξεπέρασε το 117%!

Δανεισμός μέχρι τα μπούνια

Εξίσου αποκαλυπτικά και ίσως περισσότερο ανησυχητικά είναι τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος αναφορικά με τον δανεισμό των ελληνικών νοικοκυριών. Το υπόλοιπο των δανείων των νοικοκυριών τον περασμένο Σεπτέμβριο ανήλθε στο ποσό-ρεκόρ των 48 δισ. ευρώ, που αντιστοιχεί περίπου στο 30% του ΑΕΠ, εκ των οποίων τα 15,7 δισ. ευρώ, περίπου το 10% του ΑΕΠ, αφορούν σε καταναλωτικά δάνεια και περί τα 30,8 δισ. ευρώ σε στεγαστικά. Μέσα σε ένα δωδεκάμηνο τα καταναλωτικά δάνεια αυξήθηκαν άνω του 39%. Στα προσωπικά δάνεια η αύξηση άγγιξε επίπεδα-ρεκόρ, της τάξης του 66,6%, ενώ ο δανεισμός μέσω των πιστωτικών καρτών αυξήθηκε κατά 23,7% και τα δάνεια με δικαιολογητικά κατά 35,5%.

Η Τράπεζα της Ελλάδας επανειλημμένα έχει κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει ο υπερδανεισμός των νοικοκυριών. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της, στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2004 καθυστερούσε το 8,3% των καταναλωτικών δανείων έναντι 8% ένα εξάμηνο πριν. Στην ευρωζώνη ο μέσος όρος καθυστέρησης κυμαίνεται γύρω στο 3%.

Πολύ ευάλωτα στην προσφυγή στον δανεισμό, για την κάλυψη καταναλωτικών τους αναγκών, προσφεύγουν -σύμφωνα με έρευνα του ΕΚΚΕ- τα «μη φτωχά νοικοκυριά». Η έρευνα διαπίστωσε ότι ανάμεσα στα φτωχά νοικοκυριά δάνειο έλαβε το 20,7%, ενώ στα μη φτωχά νοικοκυριά το ποσοστό των δανειοληπτών ανήλθε σε 56,6%.

Από τα στοιχεία εξάλλου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προκύπτει ότι τα τελευταία χρόνια ο ρυθμός αύξησης των δανείων των νοικοκυριών (καταναλωτικά και στεγαστικά) είναι υπερδιπλάσιος από τον μέσο όρο της ΕΕ. Όπως αναφέρεται σε πρόσφατη μελέτη της εν λόγω τράπεζας, το χρέος των ελληνικών νοικοκυριών σε κάρτες και καταναλωτικά δάνεια το 1998 κάλυπτε μόλις το 2,8% του ΑΕΠ. Το 2003 το αντίστοιχο ποσοστό είχε φθάσει το 8,1% του ΑΕΠ, για να εκτιναχθεί στο 9,8% τον Σεπτέμβριο του 2004. Στην ευρωζώνη το ίδιο διάστημα μειώθηκε από 17,5% σε 15,9%.

Για να καταδειχθεί το μέγεθος του προβλήματος, αρκεί να αναφέρουμε ότι το 2003 τα δάνεια των νοικοκυριών σε χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία αναλογούσαν στο 8,2% του ΑΕΠ. Στην Πορτογαλία το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 6,6%, στην Ισπανία 7,5%, στην Ολλανδία 4,4%, στο Βέλγιο 3,2%, στην Ιταλία 2,8% κλπ.

Το 1998 το συνολικό χρέος των νοικοκυριών (καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια) δεν έφθανε ούτε τα 10 δισ. ευρώ και αναλογούσε στο 9% του ΑΕΠ. Σήμερα αγγίζει τα 50 δισ. ευρώ, δηλαδή έφθασε το 30% του ΑΕΠ, δηλαδή υπερτριπλασιάστηκε. Την ίδια χρονική περίοδο στην Ιταλία το χρέος των νοικοκυριών διπλασιάστηκε και έφθασε το 14,5% του ΑΕΠ, ενώ ανάλογοι ήταν και οι ρυθμοί αύξησης και σε άλλες χώρες της ΕΕ με παρεμφερή οικονομική δομή με εκείνη της Ελλάδας.