ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ : TO ΚΕΡΔΟΣ ΚΑΙ Η ΔΟΞΑ

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες έληξαν με μάλλον θετικό απολογισμό. Τα σχόλια ήταν εγκωμιαστικά, η διοργάνωση κρίθηκε ως "η αρτιότερη", η παρουσία των Ολυμπιακών Χορηγών ήταν διακριτική και οι πωλήσεις τους αρκετά ικανοποιητικές. Τα έσοδα από τους Εθνικούς Χορηγούς ξεπέρασαν την αρχική πρόβλεψη των 305 εκατ. ευρώ και μαζί με τους Διεθνείς Χορηγούς ανήλθαν σε 570 εκατ. ευρώ

Τα κέρδη των Χορηγών, αν και είναι νωρίς για μια πλήρη αποτίμηση των ωφελειών καθενός τους είναι ορατά κυρίως στην περίπτωση των εταιρειών που διέθεσαν καταναλωτικά προϊόντα εντός των εγκαταστάσεων : οι πωλήσεις τους στη διάρκεια της 28ης Ολυμπιάδας αυξήθηκαν κατακόρυφα. Σημαντική συμβολή σ' αυτό είχε η απόφαση της οργανωτικής επιτροπής να θέσει αυστηρότερους κανόνες αναφορικά με την παρουσία και τον αριθμό τους, γεγονός που περιόρισε κατά πολύ και τις μάρκες των προϊόντων που πωλούνταν εκτός των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων και την προβολή των λοιπών εταιρειών στις Ολυμπιακές πόλεις. Εταιρείες όπως η McDonald's, Coca-Cola και Heineken αναμένεται να παρουσιάσουν αποτελέσματα πωλήσεων στο τέλος του έτους έντονα επηρεασμένα από την περίοδο της τέλεσης των Αγώνων. Ειδικά η McDonald's – η μόνη εταιρεία που διέθετε κατάστημα εντός των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων – παρουσίασε τον Αυγουστο αύξηση κατά 40% των πωλήσεων της στα εστιατόρια της στην Αθήνα, ενώ οι πωλήσεις της στα 3 Ολυμπιακά εστιατόρια, στο ΟΑΚΑ, το Ολυμπιακό Χωριό και το Βασικό Κέντρο Τύπου, ήταν κατά 40% υψηλότερες των προβλεπομένων (πουλήθηκαν περισσότερα από 382.000 hamburgers, 21 τόνοι τηγανιτές πατάτες, 83.000 μερίδες φιλέτου κοτόπουλου και 65.000 σαλάτες).

Η Ηeineken διέθεσε τα προϊόντα της σε 420 σημεία στις 35 Ολυμπιακές εγκαταστάσεις, στα 7 δημοσιογραφικά χωριά, στο Ραδιοτηλεοπτικό Κέντρο και το Βασιλικό Κέντρο Τύπου, στο κέντρο φιλοξενίας των Χορηγών και στις 12 σουίτες των Χορηγών στο ΟΑΚΑ. Η παρουσία της ήταν ιδιαίτερα έντονη και στην πόλη, καθώς διαφημιστικά η εταιρεία προβλήθηκε έντονα "στη γιορτή μετά τη λήξη των αθλημάτων".

Τα κέρδη των εταιρειών παροχής υπηρεσιών

Σημαντικά ήταν τα οφέλη για τον όμιλο ΟΤΕ-Cosmote και την Alpha Bank. Στη διάρκεια των Ολυμπιακών της Αθήνας ο ΟΤΕ κάλυψε το 100% της διαθεσιμότητας του δικτύου του, ενώ το αντίστοιχο δίκτυο της Cosmote ενισχύθηκε κατά 15 φορές εντός ΟΑΚΑ, ενώ διεκπεραίωσε 34 εκατ. λεπτά ομιλίας – δηλαδή κατά μέσο όρο 2 εκατ. λεπτά ημερησίως (συνολικά πραγματοποιήθηκαν 600 εκατ. κλήσεις).

Παρά το κόστος των περίπου 74 εκατ. ευρώ, η Alpha Bank εκτιμά ότι τα αποτελεσματά της είναι θετικά, τουλάχιστον σε επίπεδο εμπειριών. Πάντως τα στοιχεία της Visa – που "ολοκλήρωσε" τη Χορηγία της σε συνεργασία με την Alpha Bank – μιλούν για ρεκόρ: οι συναλλαγές με κάρτα Visa μέσω της Alpha Bank ήταν αυξημένες κατά 55% στην Ελλάδα τον Αύγουστο έναντι του αντίστοιχου μήνα το 2003, ενώ στη διάρκεια των Αγώνων οι συναλλαγές στις Ολυμπιακές εγκαταστάσεις ανήλθαν σε 10 εκατ. ευρώ με μέση αξία συναλλαγής τα 86,25 ευρώ (αύξηση 44% έναντι του Σίδνεϊ). Επιπλέον εκδόθηκαν 10.000 προπληρωμένες κάρτες Visa (5.000 από τη Visa για την Ολυμπιακή οικογένεια και 5.000 από την Alpha Bank για τους καταναλωτές).

Το χρυσό στην αναγνωρισιμότητα

Το μεγάλο πλεονέκτημα όμως της Ολυμπιακής Χορηγίας αποτιμάται σε αναγνωρισιμότητα – αυτό είναι το βασικό επιχείρημα όλων των Διεθνών Χορηγών που βλέπουν να ενισχύεται η εικόνα και η φήμη τους. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Samsung, η οποία στο μεσοδιάστημα των Ολυμπιακών διοργανώσεων του Σίδνει και της Αθήνας υπερδιπλασίασε διεθνώς την αξία του brand της. Πράγματι, από τα 5,6 δισ. Δολάρια έφτασε στα 12,6 δισ. Δολάρια, κέρδος μπροστά στο οποίο το ετήσιο κόστος της Χορηγίας της, ύψους 55 εκατ. δολαρίων, είναι αμελητέο. Ανάλογα αποτελέσματα αναμένεται και η Hyndai, της οποίας η ύψους 16,3 εκατ. ευρώ χορηγία αποβλέπει στην αλλαγή της εικόνας των προϊόντων της στη συνείδηση του καταναλωτή και στην καθιέρωση ορισμένων μοντέλων της ως status symbol.

Τα φαβορί και οι "Ολυμπιονίκες"…

Τα φαβορί των Ολυμπιακών της Αθήνας ήταν τα αυθεντικά Ολυμπιακά προϊόντα, οι πωλήσεις των οποίων έφθασαν τα 800 εκατ. ευρώ έναντι των 728 εκατ. ευρώ (ήδη αναθεωρημένη πρόβλεψη τον περασμένο Ιούνιο). Επεται δε συνέχεια, αφού, ως είθισται, οι πωλήσεις των Ολυμπιακών προϊόντων ξεκινούν λίγους μήνες πριν τη διοργάνωση για να κορυφωθούν κατά τη διάρκεια της, αλλά συνεχίζονται με έντονους ρυθμούς και μετά τη λήξη της.

Οι "Ολυμπιονίκες" στις πωλήσεις των Ολυμπιακών προϊόντων είναι τα αναμνηστικά αντικείμενα – pins, μπρελόν και άλλα μικροαντικείμενα. Η εταιρεία Εύσημον (θυγατρική της ΚΑΕ που έχει την παραγωγή και διάθεση των μεταλλικών και δερμάτινων μικροαντικειμένων) εκτιμά το ύψος των πωλήσεών της, μετά την αφαίρεση των δικαιωμάτων προς την οργανωτική επιτροπή, τουλάχιστον στα 94 εκατ. ευρώ έναντι πρόβλεψης 86 εκατ. ευρώ.

"Εκρηξη" πωλήσεων παρουσιάζουν και τα παιχνίδια με τις μασκότ των Αγώνων που παρασκευάζει και διακινεί η Jumbo. Ενώ αρχικά προέβλεπε πωλήσεις της τάξης των 5 εκατ. ευρώ, η αναθεωρημένη εκτίμησή της αναφέρεται σε υπερδιπλασιασμό πωλήσεων και σε έσοδα της τάξης των 11 εκατ. ευρώ. Ιδιαίτερα δημοφιλή αποδείχθηκαν και τα είδη ένδυσης, οι πωλήσεις των οποίων αναμένεται να υπερβούν τα 300 εκατ. ευρώ. Οι πωλήσεις των Olympic Stores κινούνται σε ιδιαίτερα ικανοποιητικά επίπεδα – το κεντρικό κατάστημα της Ερμού πραγματοποιεί ημερήσιες πωλήσεις ύψους 300.000 ευρώ.

Αντί επιλόγου

Η οργανωτική επιτροπή των Ολυμπιακών της Αθήνας πέτυχε τους στόχους της. Με μόνο 34 Διεθνείς και Εθνικούς Χορηγούς, έναντι περίπου 100 της Ολυμπιάδας του Σίδνεϊ και σχεδόν 200 της Ατλάντα, πέτυχε αύξηση των εσόδων της φρενάροντας ταυτόχρονα την "εμπορευματοποίηση" των Αγώνων. Τα έσοδα από τους Εθνικούς Χορηγούς ξεπέρασαν την αρχική πρόβλεψη των 305 εκατ. ευρώ, και μαζί με τους Διεθνείς Χορηγούς ανήλθαν σε 570 εκατ. ευρώ, καλύπτοντας το 29% του προϋπολογισμού, ενώ η πρώτη πηγή εσόδων, τα ραδιοτηλεοπτικά δικαιώματα ανήλθαν στο 37%.

 

ΑΓΟΡΑ 2005 : TΙΠΟΤΑ ΠΛΕΟΝ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΠΩΣ ΕΧΘΕΣ

Μια νέα πραγματικότητα της αγοράς θα κληθούν σύντομα να αντιμετωπίσουν το οργανωμένο λιανεμπόριο και η βιομηχανία -μια πραγματικότητα η οποία, μετά τις νομοθετικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης και τις αποφάσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού σχετικά με τις ευθύνες των σούπερ μάρκετ για την ακρίβια, δεν θα θυμίζει σε τίποτε τα όσα οι επιχειρηματίες ζούσαν έως τώρα.

Οι θεσμικές παρεμβάσεις που σχεδιάζει η κυβέρνηση όσον αφορά την τροποποίηση του νόμου για τις πωλήσεις κάτω του κόστους, την αναθεώρηση του πλαισίου για την προστασία του ανταγωνισμού και την αναμόρφωση του καθεστώτος αδειοδότησης των υπεραγορών, καθώς και η απόφαση που θα κληθεί να λάβει -σύντομα πλέον- η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα επηρεάσουν καθοριστικά τη μελλοντική πορεία των δύο κλάδων και τις μεταξύ τους σχέσεις.

Σε μια περίοδο μάλιστα η οποία «κινδυνεύει» να χαρακτηριστεί προεκλογική, όλα τα ανωτέρω συμπλέκονται περιέργως. Η παραπομπή για παράδειγμα του λιανεμπορίου στην Επιτροπή Ανταγωνισμού ως μοναδικού υπεύθυνου για τις ανατιμήσεις των τελευταίων ετών στην περίπτωση της προσφυγής στις κάλπες, λόγω της μη εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, σίγουρα θα έβαζε την κυβέρνηση σε πειρασμό να "πουλήσει" προεκλογικά το θέμα -υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι θα της βγουν τα "κουκιά" από την ακροαματική διαδικασία…

Καζάνι που βράζει

Στην αγορά πάντως οι δύο κλάδοι θυμίζουν "καζάνι που σιγοβράζει" και που, αν κάποιος δεν το… τραβήξει εγκαίρως από τη φωτιά, θα "εκραγεί". Βιομήχανοι και λιανέμποροι συνεχίζουν να πορεύονται, δίνοντας την εντύπωση ότι όλα βαίνουν καλώς και ότι οι μεταξύ τους σχέσεις διέπονται από αμοιβαία εμπιστοσύνη. Ωστόσο, άπαντες αναγνωρίζουν κατά βάθος ότι πίσω από τη φαινομενική κατά τ' άλλα ηρεμία, οι επιχειρήσεις ανασυντάσσουν τις δυνάμεις τους, μετρούν φίλους και εχθρούς, προετοιμάζουν το έδαφος για νέες συμμαχίες, ενώ επεξεργάζονται κάθε πιθανό σενάριο ώστε να είναι προετοιμασμένοι για τις επιπτώσεις από τις σχεδιαζόμενες θεσμικές παρεμβάσεις.

"Το νερό μπήκε στ΄ αυλάκι" ήδη από τις 19 Νοεμβρίου, οπότε στην Επιτροπή Ανταγωνισμού άρχισε η εκδίκαση της υπόθεσης για το Sofitel και την άτυπη λίστα με τις αναγραφόμενες επί των τιμολογίων εκπτώσεις της βιομηχανίας προς το λιανεμπόριο. Από την πρώτη στιγμή ο ΣΕΣΜΕ διά του δικηγόρου του κ. Δημ. Τζουγανάτου, πρώην προέδρου της Επιτροπής Ανταγωνισμού, έδειξε ότι δεν είναι διατεθειμένος να πορευτεί μόνος ενώπιον της ανεξάρτητης αρχής. Υπέβαλε ένσταση για τη μη κλήτευση του ΣΕΒΤ, υποστηρίζοντας ότι εφόσον η λίστα με τις εκπτώσεις αποτελεί προϊόν συμφωνίας, στις διαδικασίες πρέπει να συμμετάσχουν και οι δύο εταίροι: και το λιανεμπόριο και η βιομηχανία. Τη θέση αυτή, όπως αναφέρουν κύκλοι της αγοράς, δεν πρόκειται να την εγκαταλείψει καθ΄ όλη τη διάρκεια διερεύνησης της υπόθεσης, ώστε η ολομέλεια της Επιτροπής να υποχρεωθεί τελικά στην κλήτευση του ΣΕΒΤ.

Οι μαρτυρικές καταθέσεις

Ενδιαφέρον έχουν επίσης οι πληροφορίες σχετικά με τις μαρτυρικές καταθέσεις στις οποίες στηρίχθηκε η γραμματεία προκειμένου να παραπέμψει τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ για τις "μυστικές", κατά την άποψή της, συναντήσεις στο Sofilet. Σύμφωνα με τα όσα αφήνουν να διαρρέουν παράγοντες της αγοράς, στην υπόθεση κατέθεσαν οκτώ κορυφαία στελέχη γνωστών προμηθευτών του λιανεμπορίου. Εξ αυτών τέσσερα τοποθετήθηκαν υπέρ των αλυσίδων του λιανεμπορίου, τρία τοποθετήθηκαν ουδέτερα και μόνο ένας μάρτυρας διατύπωσε την κατηγορία ότι η συνάντηση είχε σκοπό την επίτευξη συμφωνίας για τον αποκλεισμό τρίτων λιανεμπορικών εταιρειών από την αγορά. Όμως, σύμφωνα με τις ίδιες διαρροές, ο εν λόγω μάρτυρας δεν είχε συμμετάσχει στις συναντήσεις του Sofitel. Στην ολομέλεια απλώς μετέφερε τις …εντυπώσεις υφιστάμενού του!

Στο μεταξύ, οι αλυσίδες ενημερώθηκαν εκ των υστέρων για την ταυτότητα όσων μαρτύρων κατάθεσαν στη γραμματεία της Επιτροπής. Σημειωτέον ότι τα ονόματά τους δεν αναφέρονταν στην εισήγηση, παρά το γεγονός ότι οι ίδιοι δεν είχαν ζητήσει να τηρηθεί η ανωνυμία τους. Έτσι, μετά από σχετικό αίτημα στην ολομέλεια, οι δικηγόροι των αλυσίδων και του ΣΕΣΜΕ έλαβαν γνώση για το ποιοι ήταν οι μάρτυρες κατηγορίας και ποιες θέσεις διατύπωσαν.

Απάντηση κάτι περισσότερο από σκληρή

Τι θα συμβεί όμως όταν η εκδίκαση της υπόθεσης ολοκληρωθεί και η ανεξάρτητη διοικητική αρχή εκδώσει την απόφασή της; Παράγοντες του λιανεμπορίου εκτιμούν ότι σε περίπτωση που ο κλάδος αθωωθεί, οι επιδράσεις στην αγορά θα είναι μάλλον περιορισμένες. Αν αντίθετα το λιανεμπόριο χαρακτηριστεί υπαίτιο για τις ανατιμήσεις, η αντίδρασή του αναμένεται ότι θα είναι άμεση και προς πάσα κατεύθυνση. Οι προμηθευτές του θα είναι οι πρώτοι που θα υποστούν τις συνέπειες μιας καταδικαστικής απόφασης. Κορυφαίοι κύκλοι του κλάδου, χωρίς να μπαίνουν σε "λεπτομέρειες", αφήνουν να εννοηθεί ότι η "απάντηση" των αλυσίδων θα είναι κάτι περισσότερο από σκληρή. Μάλιστα δεν διστάζουν να επισημάνουν τη δύσκολη θέση στην οποία μοιραία θα βρεθούν όσοι προμηθευτές στήριξαν την "προσπάθεια της κυβέρνησης και της Επιτροπής Ανταγωνισμού να κατασκευάσουν ένα μη πραγματικό κατηγορητήριο για τις ανατιμήσεις".

Σε αναμονή ο ΣΕΒΤ

Πώς αντιδρά όμως ο ΣΕΒΤ στα όσα συμβαίνουν γύρω από την υπόθεση της Επιτροπής Ανταγωνισμού; Τα στελέχη του Συνδέσμου επιμένουν να μην τοποθετούνται επί της ουσίας. Συνεχίζουν δηλαδή να απέχουν -επισήμως τουλάχιστον- από τις εξελίξεις, με εξαίρεση, ίσως, τον κ. Δημ. Δασκαλόπουλο, πρόεδρο του ΣΕΒΤ, ο οποίος με συνέντευξή του σε κυριακάτικη εφημερίδα τοποθετήθηκε επί του θέματος, προκαλώντας τα αρνητικά σχόλια και τις αντιδράσεις του λιανεμπορίου για τις θέσεις τις οποίες διατύπωσε. Πέραν αυτού ο κλάδος της βιομηχανίας αναμένει την απόφαση της ανεξάρτητης διοικητικής αρχής και ενδεχομένως τις συνέπειες αυτής, εφόσον βέβαια υπάρξουν.

Ο νόμος για τις τιμές

Όμως αλλαγές στις συναλλακτικές σχέσεις λιανεμπορίου και βιομηχανίας αναμένεται ότι θα επιφέρει και η τροποποίηση του νόμου που σήμερα απαγορεύει τις πωλήσεις σε τιμές κάτω του τιμολογιακού κόστους. Η πρόθεση του Υπουργείου Ανάπτυξης να απαλείψει από το νόμο τον όρο "τιμολογιακό", εκτιμάται ότι θα φέρει τα "πάνω-κάτω" στην αγορά, αφού θα επιτρέψει στους έχοντες ισχυρά δίκτυα και μεγάλα κεφαλαιακά αποθέματα να συμπιέσουν περαιτέρω τις τιμές τους, προκειμένου να οδηγήσουν σε οικονομική εξόντωση τους μικρομεσαίους και μικρούς παίκτες του λιανεμπορίου και να φέρουν σε δυσχερέστατη θέση όσους εκ των ανταγωνιστών τους διαθέτουν μεγάλα μερίδια.

Κύκλοι της αγοράς, επιχειρώντας να σκιαγραφήσουν την επόμενη μέρα της ψήφισης του νόμου για τις πωλήσεις κάτω του κόστους, δηλώνουν στο "σελφ σέρβις" ότι η πρώτη κίνηση, στην οποία θα προβούν όλοι οι λιανέμποροι, θα αποσκοπεί στο να ισορροπήσουν τις net τιμές σε τέτοια επίπεδα ώστε μην… αδικείται κανείς. Αυτό θα επιδιωχθεί μέσω των ετήσιων συμφωνιών που θα συνάψουν με τους προμηθευτές τους, στο πλαίσιο των οποίων θα ασκηθούν οι αναγκαίες πιέσεις προς τη βιομηχανία. Οι λιανέμποροι διαμηνύουν προς κάθε κατεύθυνση ότι αν βάσει του νέου νόμου η αγορά "πρέπει" να πουλά φθηνότερα, αυτό θα ισχύσει για όλους τους ισχυρούς και με τρόπο ώστε να μη διαταράσσονται οι συνθήκες του ανταγωνισμού σε βάρος ορισμένων μόνο παικτών.

2+1 στρατηγικές ενεργητικής άμυνας

Εφόσον κάτι τέτοιο δεν καταστεί εφικτό και διαφανεί ότι κάποιοι ευνοούνται από το νέο καθεστώς -ενδεχόμενο διόλου απίθανο-, τότε οι… αδικούμενοι, όσοι δηλαδή παρά τις όποιες πιέσεις δεν εξασφαλίσουν τις αναγκαίες παροχές και εκπτώσεις από τους προμηθευτές τους, θα επιδιώξουν να χαράξουν μια καλά οργανωμένη "γραμμή άμυνας". Οι επιλογές τους θα είναι τρεις και θα προτάσσονται ανάλογα με τον προμηθευτή ή την κατηγορία του προϊόντος.

Η πρώτη και λιγότερο επώδυνη για τη βιομηχανία θα είναι η ενδυνάμωση των private label κωδικών, με σκοπό την τόνωση των πωλήσεών τους σε βάρος των αντίστοιχων επώνυμων αγαθών. Η δεύτερη θα προβλέπει τη διενέργεια παράλληλων εισαγωγών. Η αναζήτηση δηλαδή από το εξωτερικό επώνυμων προϊόντων, τα οποία δεν θα μπορούν να προμηθευτούν από την εγχώρια αγορά στις πλέον ανταγωνιστικές τιμές. Όσο για την τρίτη στρατηγική επιλογή των αλυσίδων, την περισσότερο δραματική για τη βιομηχανία, αυτή θα είναι ο αποκλεισμός από τα ράφια τους εκείνων των προϊόντων για τα οποία θα διαπιστώνονται ότι οι "νέες ταχύτητες" στις παροχές και τις εκπτώσεις λειτουργούν σε βάρος συγκεκριμένων λιανεμπορικών εταιρειών. Οι εταιρείες αυτές θα αποσύρουν τους επίμαχους κωδικούς, ώστε να πλήξουν με ανάλογο τρόπο τις πωλήσεις των προμηθευτών τους, μεταφέροντας ταυτόχρονα το μήνυμα ότι στην αγορά η βιομηχανία δεν έχει "και το μαχαίρι και την πίτα"…

"Παιχνίδι στα άκρα"

Όλοι γνωρίζουν ότι ανάλογες κινήσεις δεν αποφασίζονται και πολύ περισσότερο δεν υλοποιούνται εύκολα. Ωστόσο όταν οι συνθήκες του ανταγωνισμού ξεπερνούν κάθε προηγούμενο, ορισμένοι επιλέγουν να "τα παίξουν όλα για όλα". Μένει λοιπόν να φανεί αν οι σχεδιαζόμενες αλλαγές στον νόμο για τις πωλήσεις κάτω του κόστους και η ετυμηγορία της Επιτροπής Ανταγωνισμού θα εξωθήσουν τα πράγματα της αγοράς στα άκρα, σε ένα παιχνίδι εκτός ελέγχου, ανατρέποντας όλα όσα γνωρίζουμε σήμερα για τον ανταγωνισμό και τον τρόπο διαμόρφωσης των τιμών.

Αν πάλι δεν ισχύσει αυτό, τα ενδεχόμενα θα είναι δύο, είτε δεν θα αλλάξει τίποτε, οπότε όλα θα έχουν συμβεί για το θεαθήναι, είτε παράλληλα με τις αλλαγές στις συναλλακτικές συνήθειες λιανεμπορίου-βιομηχανίας και την πτώση των τιμών, θα αποδειχθεί ότι η πολιτεία είναι τελικά ικανή, αντί να τρέχει δεύτερη και καταϊδρωμένη, να προτρέχει της αγοράς επιβάλλοντας τους δικούς της κανόνες!

Στο μεταξύ, μέχρι να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα, οι μεν επιχειρηματίες και τα στελέχη τους απαιτείται να επιδείξουν ψυχραιμία και γερά νεύρα, οι δε καταναλωτές υπομονή μήπως και οι τιμές τελικά πέσουν. Όσο για την κυβέρνηση, αυτή θα κριθεί στις κάλπες όποτε έρθει η ώρα τους, διότι "ο λαός έχει τον τελευταίο λόγο" και -δυστυχώς για τους χαμένους- "πάντα δίκιο!".

Τι προβλέπει το νομοσχέδιο για τον ανταγωνισμό

Κανονιστικές αρμοδιότητες θα αποκτήσει η Επιτροπή Ανταγωνισμού βάσει του νομοσχεδίου του Υπουργείου Ανάπτυξης, η ψήφιση του οποίου θα προσδώσει στην ανεξάρτητη διοικητική αρχή νέα δυναμική, αλλά και θα τη θέσει υπό τον απόλυτο έλεγχο της κυβέρνησης, η οποία πλέον θα επιλέγει τα έξι από τα ένδεκα μέλη του οργάνου.

Το νομοσχέδιο, που δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα για διαβούλευση με τους αρμόδιους φορείς, αποσκοπεί στην αναβάθμιση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, αλλά και στη στενότερη, συχνότερη και αποδοτικότερη συνεργασία της με τις αρχές ανταγωνισμού των υπολοίπων κρατών-μελών της ΕΕ των 15.

Οι βασικότερες ρυθμίσεις του προβλέπουν τα εξής:

  • Η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα εξουσιοδοτηθεί με κανονιστικές αρμοδιότητες ώστε να προσδιορίζει η ίδια τους όρους του ανταγωνισμού σε αγορές για τις οποίες υπάρχουν ενδείξεις ότι δεν διασφαλίζονται οι συνθήκες του υγιούς ανταγωνισμού. Οι παρεμβάσεις της θα έχουν προκαθορισμένη διάρκεια.
  • Επαναφέρεται η απαγόρευση της καταχρηστικής εκμετάλλευσης σχέσεων οικονομικής εξάρτησης.
  • Επαναφέρεται ο εκ των υστέρων έλεγχος συγκεντρώσεων επιχειρήσεων που δεν εμπίπτουν στον προληπτικό έλεγχο (συγκεντρώσεις μικρού βεληνεκούς).
  • Οι μετέχοντες στον μηχανισμό της Επιτροπής Ανταγωνισμού θα μπορούν, λειτουργώντας ως φορολογικοί ελεγκτές, να εισβάλουν σε γραφεία και γενικότερα σε εγκαταστάσεις επιχειρήσεων, αλλά και σε κατοικίες στελεχών των επιχειρήσεων για τη συγκέντρωση στοιχείων που αφορούν υποθέσεις υπό διερεύνηση.
  • Η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα καθορίζει με απόφασή της τους όρους και τις προϋποθέσεις απαλλαγής ή μείωσης των προστίμων εις βάρος επιχειρήσεων, οι οποίες θα συμβάλλουν στη διερεύνηση παραβάσεων του σχετικού νόμου.
  • Όλοι οι φορείς του δημοσίου θα υποχρεωθούν να συνδράμουν στο έργο της ανεξάρτητης αρχής, ενώ η ίδια υποχρέωση θα ισχύσει και για όλους τους υπαλλήλους του δημοσίου, οι οποίοι μάλιστα στην περίπτωση που διαπιστώνονται παραλείψεις τους θα τιμωρούνται με φυλάκιση και χρηματικές ποινές.
  • Καθορίζονται αυστηρότερες κυρώσεις για τους παραβάτες ειδικών ρυθμίσεων (μη γνωστοποίηση στοιχείων κά).
  • Διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα οι χρηματικές κυρώσεις για τη μη γνωστοποίηση και πραγματοποίηση οικονομικής συγκέντρωσης, για τις απαγορευμένες συμπράξεις και για την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης.
  • Τα μέλη της Επιτροπής θα αυξηθούν σε ένδεκα από εννέα που είναι σήμερα, έξι από τα οποία θα διορίζει ο υπουργός. Σήμερα ο υπουργός επιλέγει τα τέσσερα μέλη της Επιτροπής.
  • Η θητεία του προέδρου και των μελών της Επιτροπής θα μπορεί να ανανεώνεται μόνο μία φορά.

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ : ΓΛΥΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΜΕ ΤΙΜΕΣ …ΑΛΜΥΡΕΣ

Με στολίδια, χαρούμενη μουσική, αλλά και με… αρμυρές τιμές, υποδέχονται τα σούπερ μάρκετ τους καταναλωτές φέτος τα Χριστούγεννα. Το εορταστικό κλίμα των αγορών αναμένεται μουδιασμένο λόγω των αυξήσεων των τιμών στα ράφια. Παράγοντες της αγοράς εκφράζουν συγκρατημένη αισιοδοξία σε ό,τι αφορά την εξέλιξη του τζίρου, ο οποίος στην καλύτερη περίπτωση θα κυμανθεί στα όρια του πληθωρισμού.

Οι ανατιμήσεις που πέρασαν στην κατανάλωση κατά τη διάρκεια του τετραμήνου που προηγήθηκε, δηλαδή μεταξύ της λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων και των εορτών, κρίνονται ως αναμενόμενες από παράγοντες της αγοράς. Οι προμηθευτές του οργανωμένου λιανεμπορίου, έχοντας -θεωρητικά τουλάχιστον- «παγώσει» τις τιμές τους για μεγάλο διάστημα με αφορμή τις δύο διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις και την παγκόσμια αθλητική διοργάνωση, προχώρησαν άμεσα σε ανατιμήσεις που ήδη γίνονται αισθητές στο πορτοφόλι του καταναλωτή.

Φέτος τα Χριστούγεννα λοιπόν σε ένα μεγάλο αριθμό τα αγαθά διατίθενται ακριβότερα απ΄ ό,τι πέρυσι -πχ τα όσπρια έως και 10%, τα κρασιά από 10% έως και 15%, τα λάδια με ανάλογες ανατιμήσεις, οι ξηροί καρποί έως και 10%, το αλάτι, τα δημητριακά, τα γλυκίσματα, οι σοκολάτες, οι καραμέλες, τα πατατάκια, τα καθαριστικά, τα καλλυντικά, οι κονσέρβες, τα τυροκομικά κι οι καφέδες από 3% έως και 5%, τα είδη προσωπικής φροντίδας έως και 6,5%, τα χαρτικά έως 7,5% κά.

Οι αυξήσεις δεν υπαγορεύθηκαν μόνο από την τιμολογιακή πολιτική κάθε προμηθευτή, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις και από την εξέλιξη που παρουσίασαν οι διεθνείς τιμές του μαύρου χρυσού τους τελευταίους μήνες, εξέλιξη η οποία επέδρασε καθοριστικά αφενός στο κόστος μεταφοράς των αγαθών και αφετέρου στη διαμόρφωση του κόστους παραγωγής προϊόντων με βασική πρώτη ύλη το πλαστικό -στο πλαίσιο αυτό επηρεάστηκαν οι τιμές των αγαθών που προσφέρονται στην κατανάλωση σε πλαστικές συσκευασίες. Όπως μάλιστα διαπιστώνουν τα στελέχη των σούπερ μάρκετ, οι ανατιμήσεις συνεπεία της αύξησης της τιμής του πλαστικού κυμαίνονται σήμερα μεταξύ 3% και 5%, ενώ κατά 3,5% ανατιμήθηκαν και οι πλαστικές σακούλες που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά των προϊόντων και διατίθενται από τα ταμεία των αλυσίδων.

Οι προσδοκίες

Υπάρχει όμως και η ευχάριστη πλευρά της χριστουγεννιάτικης αγοράς που συνδέεται με τις προσδοκίες του οργανωμένου λιανεμπορίου για τη δημιουργία κλίματος αγορών. Όπως κάθε χρόνο όλα τα καταστήματα του κλάδου έχουν προετοιμαστεί ανάλογα, αποσκοπώντας στην τόνωση της αγοραστικής κίνησης. Ωστόσο, όλοι γνωρίζουν ότι οι μεγάλες εισπράξεις από τις πωλήσεις προϊόντων bazaar και εποχιακών ειδών θα γίνουν κυρίως από τα υπέρ μάρκετ.

Εκτός από τα είδη δώρων, τα προϊόντα που θα προσελκύσουν τους καταναλωτές θα είναι και πάλι τα γλυκίσματα, τα ποτά, τα αναψυκτικά, τα κρασιά, οι ξηροί καρποί, ορισμένες ιδιαίτερες γεύσεις συνδεδεμένες με την παράδοση των γιορτών, τα προϊόντα που διατίθενται σε εορταστικές συσκευασίες ή με χριστουγεννιάτικες προσφορές και δώρα.

Οι διευθύνσεις των καταστημάτων δεν θα έχουν να αντιμετωπίσουν μόνο την πολυκοσμία -κυρίως τις παραμονές των γιορτών- και τις ουρές στα ταμεία, αλλά και τον αυξημένο αριθμό των κωδικών, οι οποίοι θα απαιτήσουν "φιλοξενία στο ράφι", όπου όμως οι ελεύθεροι χώροι είναι κάτι περισσότερο από δυσεύρετοι. Έτσι ένα σημαντικό μέρος των διαδρόμων θα καταληφθεί από ειδικά stands ή άλλες κατασκευές, προκαλώντας το αδιαχώρητο στις αίθουσες των πωλήσεων.

Όπως εκτιμάται, οι εορταστικοί κωδικοί θα φθάνουν φέτος τους 300 στο κλάδο των επωνύμων τροφίμων και περί τους 500 στα εποχιακά αγαθά, ενώ τη δική τους "νότα" θα δώσουν και τα private label προϊόντα.

Από 0% ως 5% η ανάπτυξη του τζίρου

Παράγοντες της αγοράς εκφράζουν συγκρατημένη αισιοδοξία σε ό,τι αφορά την εξέλιξη του τζίρου. Όπως εκτιμούν, συγκρίνοντας τον περσινό Δεκέμβριο με τον φετινό, στην καλύτερη των περιπτώσεων ο ρυθμός ανάπτυξης των πωλήσεων θα είναι ανάλογος με αυτόν των περασμένων μηνών. Με άλλα λόγια για τις περισσότερες αλυσίδες η αύξηση του τζίρου αναμένεται από μηδενική έως και λίγο υψηλότερη από τον πληθωρισμό, ενώ σε εξαιρετικά περιορισμένες περιπτώσεις τα ποσοστά αύξησης θα πλησιάσουν το 5%. Μάλιστα, αν εξαιρεθούν τα έσοδα που θα προκύψουν συνεπεία των τελευταίων ανατιμήσεων, είναι εύκολα αντιληπτή η δίνη στην οποία έχει βρεθεί το οργανωμένο λιανεμπόριο, δίνη από την οποία ξεφεύγει "εικονικά", μέσω της ανάπτυξης των δικτύων πωλήσεων, δηλαδή με τους τζίρους που αποφέρουν τα νέα καταστήματα -ιδιόκτητα ή franchise.

Μη ανακτήσιμες οι απώλειες

Σχολιάζοντας τους λόγους για τους οποίους η αγορά διαπιστώνει σχετική σταθερότητα στην ανάπτυξη του χριστουγεννιάτικου τζίρου, κορυφαίοι παράγοντες επανέρχονται με δηλώσεις τους στο κύμα της ακρίβιας που έπληξε το οικογενειακό εισόδημα ήδη από τους πρώτους μήνες της έλευσης του ευρώ στην εγχώρια αγορά. Όλοι πλέον παραδέχονται ότι οι απώλειες που έχει υποστεί η καταναλωτική δύναμη του Έλληνα είναι μη ανακτήσιμες, ενώ προσθέτουν ότι ένα σημαντικό μέρος των χαμένων εσόδων των αλυσίδων συνδέεται με την εξέλιξη της κατανάλωσης εκτός σπιτιού, που τα τελευταία χρόνια ακολουθεί ραγδαίους ρυθμούς ανάπτυξης.

Παρά τα όποια απαισιόδοξα σενάρια περί των φετινών εσόδων του κλάδου από τη ζήτηση του Δεκεμβρίου, οι αλυσίδες συνεχίζουν να ποντάρουν στη χριστουγεννιάτικη αγορά, δεδομένου ότι ο τζίρος της αντιστοιχεί περίπου στο 11% του ετήσιου κύκλου εργασιών των οργανωμένων αλυσίδων σούπερ μάρκετ.

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ : ΠΥΛΗ ΕΙΣΟΔΟΥ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Πεδίο άφιξης και σύγκρουσης των διεθνών λιανεμπορικών κολοσσών καθίσταται η Θεσσαλονίκη, όπου αρκετές ξένες αλυσίδες που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικούς κλάδους της αγοράς ήδη αναπτύσσουν τα επεκτατικά τους σχέδια, με στόχο τη διείσδυση σε όλες τις περιοχές της χώρας.

Οι φήμες στη λιανεμπορική αγορά ήδη από τις αρχές του 2004 για την είσοδο στη χώρα μας του κορυφαίου γερμανικού ομίλου Tengelmann, με βραχίονα την αλυσίδα Plus, έλαβαν «σάρκα και οστά» στη συμπρωτεύουσα, πόλη-«ορμητήριο» για τη σταδιακή εξάπλωση του ομίλου πανελλαδικά. Η εταιρεία Plus Hellas ήδη έχει δρομολογήσει επένδυση για κέντρο logistics στη ΒΙΠΕ Σίνδου και αναζητά τα ακίνητα που θα στεγάσουν τα hard discount καταστήματά της. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχουν προσκόμματα στην εξεύρεση των κατάλληλων ακινήτων, πράγμα που παρακωλύει την ταυτόχρονη έναρξη λειτουργίας ενός μίνιμουμ αριθμού σημείων πώλησης Plus εντός του 2005, που φαίνεται ότι έχει επιλέξει.

Η εξέλιξη της πορείας της Plus στη χώρα μας αναμένεται ότι θα "ανάψει το πράσινο φως" για τη διείσδυση και έτερων αλυσίδων του ομίλου Tengelmann, όπως της OBI που δραστηριοποιείται στην πώληση οικιακού εξοπλισμού πάσης φύσεως. Έτσι, η εγχώρια αγορά θα αποτελέσει πεδίο αναμέτρησης τριών κορυφαίων γερμανικών συμφερόντων ομίλων, των Tengelmann, Metro Group (αλυσίδες Praktiker, Makro και σύντομα Media Markt) και Lidl.

Το μέγεθος του Tengelmann Group το κατατάσσει ανάμεσα στους ισχυρότερους ομίλους του παγκοσμίου λιανεμπορίου, με παρουσία σε 15 χώρες που βρίσκονται σε τρεις ηπείρους, με ετήσιες πωλήσεις 26,63 δισ. ευρώ (στοιχεία 2002/2003), με 7.200 καταστήματα και 184.000 υπαλλήλους.

Η έλευση της Douglas

Οι ανακατατάξεις από την «εισβολή» των ξένων αλυσίδων, με πύλη εισόδου τη Θεσσαλονίκη, αναμένεται ότι θα επηρεάσουν ευρύτερα το λιανεμπόριο -όχι μόνο την αγορά του κλάδου των σούπερ μάρκετ και υπέρ μάρκετ, αλλά περισσότερους και διαφορετικούς τομείς του λιανεμπορίου. Ο αντίκτυπος δεν είναι ακόμα εύκολο να προσδιοριστεί.

Στο πλαίσιο αυτό αναδιανομή μεριδίων εκτιμάται ότι θα προκύψει στην εγχώρια αγορά καλλυντικών προϊόντων, με την ανάπτυξη στη χώρα μας μίας από τις κορυφαίες διεθνώς αλυσίδες, της γερμανικής Douglas των 1.500 καταστημάτων και των 2,3 δισ. ευρώ ετήσιων πωλήσεων. Οι πληροφορίες θέλουν τη μητρική Douglas Holding, με έδρα το Μόναχο, να «ρίχνει» στη μάχη της ελληνικής αγοράς την ομώνυμη αλυσίδα καλλυντικών, που αποτελεί μέλος του ομίλου και αναπτύσσει δραστηριότητες σε 15 χώρες, ελέγχοντας σχεδόν 800 σημεία πώλησης.

Η δραστηριοποίηση της Douglas στην Ελλάδα επίσης ξεκινά από τη Θεσσαλονίκη. Σύμφωνα με πληροφορίες, η εταιρεία βρίσκεται πολύ κοντά στην υπογραφή συμφωνίας για τη δημιουργία του πρώτου πολυκαταστήματός της στις εγκαταστάσεις του μεγαλύτερου εμπορικού κέντρου της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, στο Mediterranean Cosmos (κοινοπραξία Lamda Development-Sonae Χαραγκιώνης) που ανεγείρεται στην ανατολική Θεσσαλονίκη. Μάλιστα το πρώτο σημείο πώλησης της Douglas θα λειτουργήσει σε απόσταση «αναπνοής» από το νέο υπερκατάστημα της αλυσίδας Hondos Center, που είναι το μεγαλύτερο της ελληνικής επιχείρησης (15.000 τμ) υπό την επωνυμία Apollonia Politia.

Η έλευση της Douglas αναμένεται ότι θα ανοίξει τους "ασκούς του Αιόλου" στην ελληνική αγορά των καλλυντικών, όπου ήδη έχει επεκταθεί η μεγάλη διεθνής ανταγωνίστριά της, η αλυσίδα Sephora του γαλλικού κολοσσού ειδών πολυτελείας LVMH (joint venture συνεργασία με τον όμιλο Μαρινόπουλο, που διατηρεί και τα Beauty Shop).

Ανακατατάξεις στην αγορά οπτικών

Στην ελληνική αγορά, αρχής γενομένης στη Θεσσαλονίκη, διεισδύει και ο κορυφαίος πολυεθνικός γαλλικός όμιλος Grand Vision, μέσω της σημαντικότερης, ίσως, πανευρωπαϊκής αλυσίδας λιανικής πώλησης οπτικών Grand Optical, η οποία εκτιμάται ότι θα επεκτείνει το δίκτυό της σε όλη τη χώρα. Η ανάπτυξή της θα πραγματοποιηθεί σε στενή συνεργασία με εγχώριο λιανεμπορικό όμιλο, ο οποίος κατέχει κυρίαρχη θέση στον τομέα των υπέρ μάρκετ και σημαντική παρουσία στον κλάδο των καλλυντικών, της μαζικής εστίασης κά. Η Grand Optical και ο ελληνικός όμιλος έχουν δρομολογήσει τη σύσταση κοινού εταιρικού σχήματος, που σε πρώτη φάση θα δημιουργήσει καταστήματα σε μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. Τα πρώτα καταστήματα θα δημιουργηθούν στη συμπρωτεύουσα (το πρώτο στο νεότευκτο εμπορικό κέντρο City Gate στο κέντρο της πόλης), ενώ έχει ξεκινήσει η διαδικασία στελέχωσής τους με προσωπικό, το οποίο, όπως προβλέπεται, θα εκπαιδευθεί κατάλληλα, αφού η Grand Optical εφαρμόζει πρωτοποριακές μεθόδους λειτουργίας, που καθιστούν εφικτή την ανταπόκριση σε πάσης φύσεως παραγγελίες εντός μίας ώρας.

Η επίδραση από την έλευση της Grand Optical στη χώρα μας εκτιμάται ότι θα είναι ιδιαίτερα σημαντική, δεδομένου ότι η ελληνική αγορά οπτικών ανθεί κυρίως στον τομέα των γυαλιών ηλίου που καθορίζεται από τις ετήσιες επιταγές της μόδας.

Η ταυτότητα και η ταχεία ανάπτυξη του ομίλου Grand Vision τον τοποθετεί σε μία από τις κορυφαίες θέσεις στον διεθνή κλάδο των οπτικών. Η αλυσίδα αριθμεί 130 καταστήματα σε Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία-Ιρλανδία, Ελβετία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία και Τσεχία. Η επέκτασή της στην Ελλάδα είναι η πρώτη αναπτυξιακή της πρωτοβουλία στην περιοχή των Βαλκανίων.

Στη Θεσσαλονίκη και η Media Markt

Στην αναδιάταξη του χάρτη της εγχώριας αγοράς καταναλωτικών ηλεκτρικών συσκευών, αλλά και σε έναν ιδιότυπο γερμανο-βρετανικό «πόλεμο» επί ελληνικού εδάφους, θα οδηγήσει η έλευση του πολυεθνικού κολοσσού Media Markt, ο οποίος από τις αρχές του 2005 θα ξεκινήσει την ανάπτυξη του δικτύου MegaStores στα μεγαλύτερα αστικά κέντρα της χώρας.

Οι πληροφορίες που ήθελαν τη γερμανική αλυσίδα να ξεκινά την επέκτασή της από την Αθήνα τελικώς δεν επαληθεύονται, καθώς οι δυσκολίες στην εξεύρεση των κατάλληλων ακινήτων την υποχρέωσαν να αναπροσαρμόσει τα σχέδιά της και έτσι, όπως προβλέπεται, το πρώτο ιδιόκτητο κατάστημά της θα λειτουργήσει στην ανατολική Θεσσαλονίκη. Μάλιστα στα σχέδια της επιχείρησης για το πρώτο εξάμηνο του 2005 περιλαμβάνεται η έναρξη κατασκευής σημείου πώλησης, άνω των 3.000 τμ, και στη Λάρισα, ενώ μέχρι τότε αναμένεται ότι θα έχει ευδοκιμήσει και η προσπάθεια ανάπτυξης καταστημάτων στην Αττική. Η εταιρεία ήδη έχει προχωρήσει στις διαδικασία στελέχωσής της, με σκοπό η γενική διεύθυνση Ελλάδος της Media Markt να είναι πλήρως λειτουργική στις αρχές του 2005.

Η «κάθοδος» στη χώρα μας της Media Markt, η οποία έχει δίκτυο 450 καταστημάτων πώλησης ηλεκτρικών συσκευών σε 11 χώρες της Ευρώπης, την φέρνει αντιμέτωπη εντός ελληνικού εδάφους με την έτερη μεγάλη στον κλάδο της πανευρωπαϊκή αλυσίδα, τη βρετανική Dixons Group plc, που πρόσφατα απέκτησε τον μετοχικό έλεγχο της Π. Κωτσόβολος ΑΕΒΕ. Η ανάπτυξη των επενδυτικών σχεδίων της Media Markt και της Dixons Group plc -η τελευταία δραστηριοποιείται με 1.400 καταστήματα σε οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και έχει ετήσιο τζίρο πάνω από 8 δισ. ευρώ- και ο επακόλουθος ανταγωνισμός τους, προβλέπεται ότι θα δημιουργήσει νέα δεδομένα στον ανταγωνισμό των εγχώριων επιχειρήσεων του κλάδου των ηλεκτρικών συσκευών, οδηγώντας ενδεχομένως σε συγχωνεύσεις ή εξαγορές.

"ΣΤΕΝΕΜΑ" ΚΑΘΕ ΑΛΛΟ ΠΑΡΑ ΣΥΓΚΥΡΙΑΚΟ

"Φωτιά" στον τιμάριθμο έχει ανάψει το πετρέλαιο θέρμανσης, όμως το πιο ανησυχητικό είναι ότι παρά το γεγονός ότι σε ετήσια βάση ο πληθωρισμός κινείται σε επίπεδα ίσα ή και χαμηλότερα από πέρυσι, το λεγόμενο "δομικό" του τμήμα τρέχει φέτος ταχύτερα. Και αυτό το στοιχείο είναι που αναδεικνύει τα μεγάλα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, τα οποία από χρόνο σε χρόνο μάλλον επιτείνονται παρά επιλύονται.

Kαι σαν να μην έφτανε αυτό αλλά και η μετα-Ολυμπιακή εικόνα της αγοράς κάθε άλλο παρά γεννά αισιόδοξες σκέψεις για το άμεσο μέλλον:

  • Οι χονδρικές τιμές εξακολουθούν να αυξάνονται με ταχύ ρυθμό παρά την καθοδική πορεία στον τομέα της πρωτογενούς παραγωγής.
  • Ο τζίρος των εμπορικών καταστημάτων συρρικνώνεται δραματικά, με πρωταγωνιστές σε αυτή την πτωτική πορεία τα μεγάλα καταστήματα (σούπερ μάρκετ και πολυκαταστήματα).
  • Τα "φέσια" το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2004 έφτασαν μια ανάσα από το ένα δισ. ευρώ.
  • Οι ρυθμοί ανάπτυξης της οικονομίας επιβραδύνθηκαν το γ’ τρίμηνο του έτους, όπως άλλωστε και οι επενδύσεις.

Ας δούμε, όμως, πιο αναλυτικά τα στοιχεία της ΕΣΥΕ που, μπορούμε να πούμε, ανάβουν το προειδοποιητικό κίτρινο φως και "φωνάζουν" από μόνα τους την ανάγκη λήψης άμεσων διαρθρωτικών μέτρων για τη στήριξη της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών, αλλά και της ανταγωνιστικότητας των ίδιων των επιχειρήσεων. Η σε συχνά-πυκνά διαστήματα "περαίωση των ανέλεγκτων φορολογικών υποθέσεων", που έχει μετατραπεί σε βιομηχανία άντλησης φορολογικών εσόδων από τις επιχειρήσεις, μάλλον λειτουργεί τελικά ως μπούμερανγκ και απειλεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες βλάβες στην αγορά.

Δομικό πρόβλημα ο πληθωρισμός

Το "φράγμα" του 3% έσπασε και πάλι, μετά από αρκετούς μήνες, ο πληθωρισμός τον περασμένο Οκτώβριο, με τα μηνύματα από την αγορά να είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά και για τους δύο τελευταίους μήνες του χρόνου. Ήδη ο δείκτης τιμών καταναλωτή (διάγραμμα 01) έφτασε το 3,2%, με πρωταγωνιστές τα καύσιμα: το πετρέλαιο θέρμανσης φέτος τον Οκτώβριο πωλήθηκε 22,6% ακριβότερα από πέρυσι, ενώ η αύξηση στην τιμή της βενζίνης έφτασε το 15,3%. Η υποτίμηση του δολαρίου έναντι του ευρώ απέτρεψε τα χειρότερα, μιας και οι διεθνείς τιμές των καυσίμων το ίδιο διάστημα αυξήθηκαν πάνω από 50% (σε δολάρια). Τα τρόφιμα όλους τους προηγούμενους μήνες αφαιρούν σταθερά πόντους από τον τιμάριθμο, λόγω της μεγάλης πτώσης των τιμών των αγροτικών προϊόντων. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΣΥΕ, τα φρούτα φέτος τον Οκτώβριο πωλούνταν 7,8% φθηνότερα από τον αντίστοιχο περσινό μήνα, τα λαχανικά 11,3% και οι πατάτες 37,8%!

Βέβαια η μεγάλη αυτή μείωση οφείλεται εν πολλοίς στις τιμές-ρεκόρ που είχαν πιάσει πέρυσι τα αγροτικά προϊόντα. Στους περισσότερους από τους υπόλοιπους κλάδους η κατάσταση έχει επιδεινωθεί σε σχέση με πέρυσι (διάγραμμα 02). Για παράδειγμα, ο πληθωρισμός στον τομέα της ένδυσης-υπόδησης τρέχει με 3,9% έναντι 2,2% πέρυσι, στην υγεία με 5% από 3,7% πέρυσι, στις μεταφορές με 6,5% έναντι 2%, στη στέγαση με 6,9% από 4%. Εξάλλου και στον τομέα της διατροφής, αν απομονώσουμε τα νωπά αγροτικά προϊόντα, στα περισσότερα μεταποιημένα τρόφιμα οι αυξήσεις στις τιμές είναι υψηλότερες από τον πληθωρισμό: ελαιόλαδο 15,7%, γαλακτοκομικά 3,4%, ψωμί 9,2%, γλυκά 4,2% κλπ.

Τα παραπάνω στοιχεία δικαιολογούν και τη δυσμενέστατη εξέλιξη στο μέτωπο του δομικού πληθωρισμού. Ο δείκτης αυτός, που υπολογίζει τον πληθωρισμό χωρίς τα καύσιμα και τα οπωροκηπευτικά, δηλαδή τις δύο ομάδες προϊόντων που επηρεάζονται έντονα από εξωγενείς παράγοντες (καιρικές συνθήκες, διεθνής συγκυρία κά), χρησιμοποιείται από τους αναλυτές προκειμένου να διαπιστωθεί η πραγματική πρόοδος στον σκληρό πυρήνα του πληθωρισμού, στις υπηρεσίες και στη μεταποίηση.

Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, του Αυγούστου, δείχνουν ότι ο δομικός πληθωρισμός έτρεχε φέτος σε ετήσια βάση με 3,2%, έναντι 2,7% του γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή. Τον Αύγουστο του 2003 ο αντίστοιχος δείκτης έτρεχε με 3% με τον γενικό δείκτη στο 3,3%. Δηλαδή, φέτος η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη από πέρυσι. Η διόγκωση του δείκτη οφείλεται κυρίως στην αύξηση του πληθωρισμού στους περισσότερους τομείς των υπηρεσιών, αλλά και στην επιτάχυνση των αυξήσεων στην ένδυση-υπόδηση και στα μεταποιημένα τρόφιμα.

Στάσις… εμπορίου

Τις χειρότερες ημέρες των τελευταίων ετών βιώνει το λιανικό εμπόριο, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας (διάγραμμα 03). Τον περασμένο Αύγουστο οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν μόλις 4,4% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2003. Ακριβώς έναν χρόνο πριν, τον Αύγουστο του 2003, η αύξηση ήταν της τάξης του 10,7%, δηλαδή υπερδιπλάσια της φετινής.

Τις μεγαλύτερες απώλειες είχε ο κλάδος των μεγάλων καταστημάτων. Στα σούπερ μάρκετ η αύξηση του τζίρου έφτασε το 3%, καλύπτοντας "με το ζόρι" τον πληθωρισμό, ενώ τα πολυκαταστήματα είδαν τις πωλήσεις τους να αυξάνουν μόλις κατά 1,1%, ποσοστό που δεν είχε παρατηρηθεί καμία χρονιά στο παρελθόν.

Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις του κλάδου, αρκεί να αναφέρουμε ότι τον Αύγουστο του 2003 οι πωλήσεις των σούπερ μάρκετ είχαν αυξηθεί κατά 16,9% και των πολυκαταστημάτων κατά 14,1% έναντι του Αυγούστου του 2002!

Τελικά ο "Ολυμπιακός" Αύγουστος, στον οποίο τόσες ελπίδες είχε εναποθέσει το λιανεμπόριο, όχι μόνο διέψευσε τις ελπίδες αλλά ήταν κυριολεκτικά καταστροφικός για τις επιχειρήσεις. Εξαίρεση αποτελεί μόνο ο κλάδος της ένδυσης-υπόδησης, ο οποίος αύξησε τις πωλήσεις κατά 8,1% έναντι αύξησης 1,2% τον αντίστοιχο μήνα του 2003. Δηλαδή, θετικός ήταν ο "Ολυμπιακός απολογισμός" μόνο για τα καταστήματα ρούχων και παπουτσιών…

Το "στένεμα" της αγοράς τον Αύγουστο κάθε άλλο παρά συγκυριακό ήταν. Όπως δείχνουν τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, το 2004 έχουμε μια γενικότερη επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των λιανικών πωλήσεων. Σε μέσα επίπεδα, το οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2004 ο σχετικός δείκτης σημείωσε αύξηση 7%, ενώ το αντίστοιχο διάστημα του 2003 η αύξηση ήταν 8,2%.

Αυξάνονται τα "φέσια"

Μετά από όλα αυτά, σε συνάρτηση και με τα «κλεισίματα» των ανέλεγκτων χρήσεων από την εφορία, μάλλον φυσικό επακόλουθο είναι η αύξηση των "φεσιών" (διάγραμμα 04). Η αξία των ακάλυπτων επιταγών τον Οκτώβριο αυξήθηκε κατά 53% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2003, ενώ το δεκάμηνο το "φέσι" έφτασε τα 666 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 21,2%. Αντίστοιχα, η αξία των απλήρωτων συναλλαγματικών έφτασε τα 126 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 8,6%. Στο σύνολό τους τα "φέσια" το δεκάμηνο σημείωσαν αύξηση πάνω από 19% και ήταν 150 εκατ. ευρώ υψηλότερα από το αντίστοιχο διάστημα του 2003.

Οι δείκτες της οικονομίας

Τέλος, σε ό,τι αφορά την επέκταση της ελληνικής οικονομίας, επιγραμματικά μπορούμε να σημειώσουμε τα εξής (διάγραμμα 05):

  • Το τρίτο τρίμηνο του 2004 το ΑΕΠ σημείωσε αύξηση 3,8% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2003. Πέρυσι το ίδιο διάστημα η αύξηση ήταν 4,6%.
  • Η τελική κατανάλωση αυξήθηκε κατά 4,1%, δηλαδή ταχύτερα από το ΑΕΠ. Πέρυσι η αντίστοιχη αύξηση ήταν 2,5%.
  • Αντίθετα, καθίζηση υπέστησαν οι επενδύσεις. Η αύξηση φέτος μόλις έφτασε το 3,2%, ενώ το τρίτο τρίμηνο πέρυσι είχε αυξηθεί 13%. Η επιβράδυνση είναι μόνιμο φαινόμενο φέτος από τις αρχές του χρόνου. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΣΥΕ, οι επενδύσεις το εννεάμηνο πέρυσι είχαν αυξηθεί πάνω από 12%, ενώ φέτος η αύξηση είναι μικρότερη από 5%.
  • Βελτιωμένη σχετικά είναι η εικόνα του εξωτερικού εμπορίου της χώρας. Οι ελληνικές εξαγωγές αυξήθηκαν το τρίτο τρίμηνο του έτους 6,1% έναντι αύξησης 2,4% πέρυσι, ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν 4,8% έναντι 5,2% πέρυσι.

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ : ΕΩΣ 1,2% Η "ΠΡΑΣΙΝΗ" ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΣΤΟ ΡΑΦΙ

Πόσο κοστίζει στις οργανωμένες αλυσίδες η συμμετοχή τους στα εναλλακτικά δίκτυα διαχείρισης υλικών; Ποιες ακριβώς υποχρεώσεις αναλαμβάνουν έναντι της Ελληνικής Εταιρείας Ανάκτησης και Ανακύκλωσης, από πότε και τι τέλος καταβάλλουν; Ποιος πληρώνει τελικά τον… λογαριασμό, οι ίδιες οι εταιρείες ή μήπως ο καταναλωτής;

Απαντώντας στο τελευταίο και κρισιμότερο ίσως ερώτημα, θα λέγαμε ότι τα… σπασμένα της ανακύκλωσης τα πληρώνουν οι καταναλωτές. Οι αλυσίδες για όσα προϊόντα υποχρεούνται να καταβάλλουν προς την Ελληνική Εταιρεία Ανάκτησης και Ανακύκλωσης τα τέλη που προβλέπονται από το νέο καθεστώς. Στη συνέχεια μετακυλύουν το κόστος αυτό στις τιμές καταναλωτή. Όσο για την επιβάρυνση των τιμών, σε ορισμένα προϊόντα διαμορφώνεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, ενώ για κάποια άλλα υπερβαίνει το 1%, πλησιάζοντας τα περιθώρια του μέσου ετήσιου καθαρού κέρδους του κλάδου.

Πώς όμως μπήκε η ελληνική αγορά στον "χορό" της ανακύκλωσης; Όλα άρχισαν με τον νόμο 2939/2001, που ψηφίσθηκε προς εκτέλεση της Κοινοτικής Οδηγίας περί εναλλακτικής διαχείρισης υλικών για όσους διαθέτουν στην αγορά προϊόντα. Δηλαδή για όλες τις βιομηχανικές μονάδες, τις εταιρείες σούπερ μάρκετ που διακινούν προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας ή εισάγουν απ΄ ευθείας αγαθά από την ΕΕ ή τρίτες χώρες, καθώς και τις εισαγωγικές εταιρείες (αναφέρονται μόνο οι υπόχρεοι του κλάδου αγαθών ευρείας κατανάλωσης).

Σύμφωνα με τον εν λόγω νόμο, για κάθε προϊόν που διακινείται εντός των συνόρων της ΕΕ η εταιρεία παραγωγής του οφείλει να συνδεθεί με το σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης, καταβάλλοντας ειδικό τέλος βάσει του πραγματικού βάρους της συσκευασίας του. Έτσι, για παράδειγμα, από ένα κουτί με 1.000 τσίχλες προκύπτουν για την παραγωγό εταιρεία υποχρεώσεις-επιβαρύνσεις για την ανακύκλωση του χαρτιού περιτυλίγματος κάθε τσίχλας, του χαρτιού και του πλαστικού-ζελατίνας κάθε μικρής συσκευασίας, του χαρτονιού για κάθε κουτί των 10 πακέτων και του χαρτονιού για κάθε μεγάλη συσκευασία των 10 κουτιών. Κάτι ανάλογο συμβαίνει για όλα τα προϊόντα που παράγονται ή εισάγονται στην εγχώρια αγορά και για όλα τα υλικά συσκευασίας τους.

Ο ρόλος της ΕΕΑΑ

Καθοριστικό ρόλο για την εφαρμογή του νέου καθεστώτος διαδραματίζει η Ελληνική Εταιρεία Ανάκτησης και Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ), η οποία δρα από τον Μάρτιο του 2003. Βάσει νόμου υποχρεούται:

  • Να καταγράφει τους υπόχρεους για να συμβληθούν στα εναλλακτικά δίκτυα διαχείρισης υλικών.
  • Να ορίζει για κάθε προϊόν το τέλος ανακύκλωσης.
  • Να δημιουργήσει την υποδομή για τη συγκέντρωση των προς ανακύκλωση υλικών από τις βιομηχανικές μονάδες, τα σούπερ μάρκετ, τις εισαγωγικές εταιρείες και τους απλούς καταναλωτές.
  • Να μεριμνά για τη συγκέντρωση των υλικών.
  • Να εκτελεί την ανακύκλωση.
  • Να πωλεί τα ανακυκλωμένα προϊόντα ως πρώτη ύλη.
  • Να διαχειρίζεται τα έσοδα από τις εισπράξεις των τελών και την πώληση των ανακυκλωμένων προϊόντων, με τέτοιο τρόπο ώστε να χρηματοδοτείται χωρίς προβλήματα το σύνολο των δραστηριοτήτων της.

Η ΕΕΑΑ συστήθηκε με πρωτοβουλία όλων σχεδόν των γνωστών εθνικών και πολυεθνικών βιομηχανιών που λειτουργούν εντός της ελληνικής αγοράς και των εισαγωγικών επιχειρήσεων, οι οποίες, στο πλαίσιο του ν. 2939/2001, υπέβαλαν σχετική πρόταση στην Επιτροπή Παρακολούθησης του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η πρόταση εγκρίθηκε και η ΕΕΑΑ άρχισε να λειτουργεί από τον Μάρτιο του 2003.

Έκτοτε αρχίζουν και οι υποχρεώσεις, οικονομικές ή άλλες, της αγοράς. Έτσι οι υπόχρεες εταιρείες καταβάλλουν ανά τρίμηνο το τέλος που τους αναλογεί βάσει των προϊόντων που διακινούν. Σημειώνεται ότι τα τέλη υπολογίζονται αναδρομικά όταν μια εταιρεία συμβάλλεται με καθυστέρηση με το εναλλακτικό δίκτυο διαχείρισης υλικών. Σε κάθε περίπτωση δηλαδή η συνδρομή υπολογίζεται από τον Μάρτιο του 2003, οποτεδήποτε και αν συναφθεί η σχετική σύμβαση μεταξύ της ΕΕΑΑ και της εκάστοτε επιχείρησης.

Aνάκτηση 300 χιλ. τόνων ετησίως

Πέραν όμως των οικονομικών συναλλαγών μεταξύ της ΕΕΑΑ και των υπόχρεων να συμβληθούν στο εναλλακτικό δίκτυο διαχείρισης, πόσο έχει προχωρήσει η ανακύκλωση ως πρακτική στην εγχώρια αγορά;

Εκπρόσωποι του ΣΕΣΜΕ υποστηρίζουν ότι η διαδικασία έχει ήδη ξεκινήσει σε ορισμένους δήμους, όμως η χώρα μας βρίσκεται πολύ πίσω σε ό,τι αφορά τα χρονοδιαγράμματα. Βασική αιτία είναι οι καθυστερήσεις στη διαμόρφωση του νέου θεσμικού πλαισίου και κατά συνέπεια στη σύσταση της ΕΕΑΑ, του φορέα δηλαδή που κινεί τα νήματα για την καθιέρωση της ανακύκλωσης στην ελληνική αγορά.

Πάντως το αρχικό πλάνο του ΥΠΕΧΩΔΕ προέβλεπε ότι μέχρι και το τέλος του 2005 θα έχει αξιοποιηθεί το 50% των αποβλήτων συσκευασιών από τις 40.000 επιχειρήσεις στις οποίες εκτιμάται ότι απευθύνεται η ΕΕΑΑ. Βάσει των εκτιμήσεων που συνοδεύουν αυτό το πλάνο, δύναται να οδηγούνται προς αξιοποίηση ετησίως περίπου 300.000 τόνοι υλικών συσκευασίας.

Οι υποχρεώσεις των σούπερ μάρκετ

Οι εταιρείες σούπερ μάρκετ μετέχουν στα εναλλακτικά δίκτυα διαχείρισης για τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας που διακινούν στην εγχώρια αγορά, για όσα αγαθά εισάγουν απ΄ ευθείας, για τα υλικά συσκευασίας των νωπών αγαθών και για τις σακούλες που φέρουν την επωνυμία της κάθε αλυσίδας. Ως διακινητές καταβάλλουν στην ΕΕΑΑ τέλη βάσει των ποσοτήτων που πωλούν ανά προϊόν κάθε χρόνο, ενώ σύμφωνα με τον σχετικό νόμο και εφόσον το νέο καθεστώς λειτουργήσει στο σύνολό του, θα έχουν μια ακόμη υποχρέωση: να ελέγχουν αν κάθε προϊόν τρίτης εταιρείας που τοποθετούν στα ράφια τους φέρει το ειδικό σήμα της ανακύκλωσης (πράσινο σήμα), με το οποίο πιστοποιείται η συμμετοχή της εκάστοτε παραγωγικής εταιρείας στο εναλλακτικό δίκτυο διαχείρισης. Ανάλογη υποχρέωση θα ισχύει και για τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.

Επισημαίνεται πάντως ότι οι εκπρόσωποι των αλυσίδων σούπερ μάρκετ διαμαρτύρονται για τη γραφειοκρατία που συνεπάγεται η συμμετοχή τους στο εναλλακτικό δίκτυο διαχείρισης υλικών, καθώς, όπως αναφέρουν, για κάθε προϊόν και ανά μέγεθος κωδικού οφείλουν να τηρούν μια ειδική διαχειριστική κάρτα, όπου καταγράφονται όλα τα δεδομένα.

Ετήσιο κόστος περί τα 143 χιλ. ευρώ!

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα στοιχεία των αλυσίδων σχετικά με το ετήσιο κόστος που αναλαμβάνουν προκειμένου να ενταχθούν στο εναλλακτικό δίκτυο διαχείρισης υλικών. Σύμφωνα με αυτά, μια αλυσίδα με διευρυμένο δίκτυο πωλήσεων, σημαντική παρουσία στον τομέα των private label προϊόντων και αισθητή δράση στον τομέα των εισαγωγών καταβάλλει ετησίως με τη μορφή εισφορών στην ΕΕΑΑ κατά μέσο όρο το ποσό των 143.200 ευρώ (+18% ΦΠΑ).

Οι εισφορές υπολογίζονται σε τριμηνιαία βάση, οπότε κάθε δόση ανέρχεται (σε μέσα επίπεδα) στα 35.800 ευρώ (+18% ΦΠΑ). Από το ποσό αυτό ένα μεγάλο μέρος, περί τα 15.500 ευρώ, αφορά στο τριμηνιαίο κόστος ανακύκλωσης του χαρτιού περιτυλίγματος που χρησιμοποιείται για τα νωπά-φρέσκα προϊόντα, περίπου 4.200 ευρώ αφορούν τις σακούλες με την επωνυμία της αλυσίδας που «μοιράζονται» στα ταμεία των καταστημάτων, ενώ το υπόλοιπο, περί τα 16.100 ευρώ, αντιστοιχεί στο κόστος ανακύκλωσης των συσκευασιών των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας και των εισαγόμενων αγαθών.

Όσον αφορά τις hard discount αλυσίδες, το κόστος για τη συμμετοχή τους στα εναλλακτικά δίκτυα υλικών είναι ανάλογο εκείνου των σούπερ μάρκετ. Αυτό γιατί το κόστος ανακύκλωσης που καταβάλλουν οι discounters για τις συσκευασίες των private label προϊόντων τους, οι πωλήσεις των οποίων υπερβαίνουν το 50% του ετήσιου τζίρου τους, ισοφαρίζει το κόστος ανακύκλωσης των χαρτιών και πλαστικών στα φρέσκα προϊόντα που διαθέτουν οι τυπικές αλυσίδες σούπερ μάρκετ.

Σε αντίθεση με τους ισχυρούς παίκτες του λιανεμπορίου, οι οποίοι είναι πλέον πλήρως ενταγμένοι στο εναλλακτικό δίκτυο διαχείρισης υλικών, στους ομίλους αγορών όπου συμμετέχουν από πολύ μικρές έως μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η εικόνα είναι διαφορετική. Ο ΕΛΟΜΑΣ για παράδειγμα δεν έχει ακόμη συμβληθεί με την ΕΕΑΑ. Όπως ωστόσο δηλώνεται, η διοίκηση του ομίλου βρίσκεται ήδη σε επικοινωνία με την Εταιρεία προκειμένου σύντομα να συνδεθεί με το εναλλακτικό δίκτυο και να καταβάλλει τα προβλεπόμενα τέλη για τα περίπου 400 προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας και για τα 100 εισαγόμενα είδη που διακινούν τα μέλη του.

Από την πλευρά της Κοινοπραξίας όπου μετέχουν οι όμιλοι αγορών ΕΛΕΤΑ, Ασπίδα και Ελληνική Διατροφή, δηλώνεται ότι μέχρι και σήμερα δεν έχει υπάρξει επικοινωνία με την ΕΕΑΑ και ότι μόνο για ένα προϊόν private label, τη φιάλη υγραερίου, καταβάλλονται τέλη μέσω της βιομηχανίας που το παράγει.

Η επιβάρυνση της τιμής στο ράφι

Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το κοστολόγιο της ανακύκλωσης ανά προϊόν, καθώς και ο βαθμός επηρεασμού-επιβάρυνσης της τελικής τιμής του. Κατά δήλωση στελεχών της αγοράς το κόστος της ανακύκλωσης μετακυλύεται κατ΄ αναλογία στις τιμές καταναλωτή και ως ποσοστό μπορεί να ξεπεράσει το 1%. Ειδικότερα, στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας η μεγαλύτερη επιβάρυνση στην τιμή καταναλωτή από το κόστος της ανακύκλωσης εντοπίζεται στο εμφιαλωμένο νερό και φθάνει το 1,2%, λόγω της χαμηλής αξίας της πρώτης ύλης (μεταλλικό νερό) και παρά το γεγονός ότι ανά τεμάχιο το κόστος ανακύκλωσης περιορίζεται στα χαμηλότερα δυνατά επίπεδα, στα 0,0018 ευρώ. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τα συσκευασμένα τοματάκια όπου η επιβάρυνση της τιμής καταναλωτή είναι 1,05% και πάλι λόγω της μικρής αξίας του προϊόντος, ενώ το κόστος ανακύκλωσης ανά τεμάχιο περιορίζεται στα 0,0041 ευρώ.

Αντίθετα στο ηλιέλαιο η επιβάρυνση της τιμής είναι εξαιρετικά περιορισμένη (0,19%) διότι το προϊόν στοιχίζει αρκετά στον καταναλωτή, οπότε η συμμετοχή του κόστους ανακύκλωσης ανά τεμάχιο (0,0127 ευρώ) περιορίζεται αισθητά. Η απόλυτη ισορροπία καταγράφεται στο παιδικό σαμπουάν, όπου η επιβάρυνση της τελικής τιμής από την ανακύκλωση συμπιέζεται στο 0,41%, ενώ περιορισμένο είναι και το κόστος ανακύκλωσης ανά τεμάχιο στα 0,0056 ευρώ. Ανάλογοι συσχετισμοί ισχύουν και για το μαλακτικό ρούχων, όπου η επιβάρυνση της τιμής του είναι 0,54% και το κόστος ανακύκλωσης ανά τεμάχιο διαμορφώνεται στα 0,0060 ευρώ.

Ο υπολογισμός του κόστους

Πώς υπολογίζεται όμως η εισφορά της ανακύκλωσης; Από τα τέλη των υλικών συσκευασίας των προϊόντων που διακινήθηκαν στο διάστημα ενός τριμήνου, τα οποία προκύπτουν από δύο βασικές παραμέτρους: α) το κόστος ανακύκλωσης κάθε υλικού συσκευασίας (γυαλί, πλαστικό, αλουμίνιο, χαρτί κά) ανά kg που διακινήθηκε και β) τη σταθερή εισφορά για τον αριθμό των συσκευασιών που διακινήθηκαν.

Σε ό,τι αφορά τα τέλη των υλικών, προκύπτει ότι ανά κιλό για το χαρτόνι και το χαρτί οι εταιρείες καταβάλλουν 5 λεπτά ή 0,0500 ευρώ, για τη χάρτινη συσκευασία υγρών 5,37 λεπτά ή 0,0537 ευρώ, για το πλαστικό 6,17 λεπτά ή 0,0617 ευρώ, για το αλουμίνιο 0,84 λεπτά ή 0,0084 ευρώ, για τον σίδηρο 4,59 λεπτά ή 0,0459 ευρώ, για το γυαλί 1,99 λεπτά ή 0,0199 ευρώ, για το ξύλο 0,90 λεπτά ή 0,0090 ευρώ και για τα υπόλοιπα υλικά 6,17 λεπτά ή 0,0677 ευρώ, ενώ προβλέπεται και μια σταθερή εισφορά 0,05 λεπτά ή 0,0005 ευρώ, πάντα ανά κιλό.

Εύλογες οι ενστάσεις της αγοράς

Τρεις σοβαρές ενστάσεις διατυπώνουν προς το "σελφ σέρβις" παράγοντες της αγοράς σε ό,τι αφορά την καθιέρωση του εναλλακτικού συστήματος διαχείρισης υλικών, καθώς και τη λειτουργία της ΕΕΑΑ. Η σοβαρότερη ένσταση αφορά στον τρόπο υπολογισμού του κόστους ανακύκλωσης ανά υλικό συσκευασίας. Ειδικότερα αμφισβητούν τη μεθοδολογία καθορισμού των τελών, δηλώνοντας ότι δεν τεκμηριώνεται από τα πραγματικά δεδομένα της αγοράς, αφού οι μετρήσεις σε μεγάλο βαθμό είναι αυθαίρετες. Επίσης αντιδρούν στο γεγονός ότι, ενώ μεριμνούν οι ίδιοι για την ανακύκλωση της χαρτομάζας, υποχρεώνονται να καταβάλλουν τέλη και για το χαρτόνι. Όπως επισημαίνουν, οι περισσότερες αλυσίδες στις κεντρικές τους αποθήκες και λίγες σε αριθμό εταιρείες έξω από τα καταστήματά τους, διαθέτουν πρέσες για τη συγκέντρωση όλων των χαρτονιών από τις μεγάλες συσκευασίες, τα οποία στη συνέχεια πωλούν ως χαρτομάζα σε τρίτους. Τέλος, αντιδρούν και στο γεγονός ότι ενώ τα τέλη τα οποία καταβάλλουν σε ετήσια βάση είναι ιδιαίτερα υψηλά, η ΕΕΑΑ δεν έχει προχωρήσει στις αναγκαίες επενδύσεις, ώστε να δημιουργήσει το μηχανισμό συγκέντρωσης και περισυλλογής των υλικών συσκευασίας από τις γειτονιές τουλάχιστον των μεγάλων πόλεων. Ούτε έχουν προχωρήσει τα έργα για την κατασκευή των εγκαταστάσεων επεξεργασίας των υλικών συσκευασίας, με σκοπό την επανένταξή τους στην αγορά προς νέα χρήση.

 

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ : ΠΡΟΟΔΟΣ ΜΕΝ, ΑΛΛΑ ΜΕ ΜΙΚΡΑ ΒΗΜΑΤΑ

H ανταπόκριση της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου στην ανακύκλωση των υλικών συσκευασίας έχει ξεπεράσει τις προσδοκίες. Ωστόσο απέχουμε πολύ από τον στόχο για αξιοποίηση του 50% των αποβλήτων συσκευασίας ως τα τέλη του 2005. Μεταξύ των κυριότερων εμποδίων στη διεύρυνση του ποσοστού ανακύκλωσης στη χώρα μας είναι η δομή της δημόσιας διοίκησης και οι γραφειοκρατικού τύπου αγκυλώσεις των ΟΤΑ, που δυσκολεύουν τη συνεργασία με ιδιώτες, η έλλειψη κοινωνικής ευαισθησίας για την προστασία του περιβάλλοντος, οι καθυστερήσεις στην έγκριση αδειών των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών, καθώς και ο μικρός αριθμός πιστοποιημένων ανακυκλωτών και ο μικρός αριθμός ανακυκλούμενων προϊόντων.

Τυπικά, η εναλλακτική διαχείριση συσκευασίας αποτελεί πραγματικότητα στη χώρα μας από το 2001 (με την ψήφιση του νόμου 2939), απέκτησε όμως σάρκα και οστά τον Φεβρουάριο του 2003, με την έγκριση από την αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ των τριών συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών (δύο συλλογικά και ένα ατομικό), στα οποία υποχρεούνται να ενταχθούν όσοι ασχολούνται με τη διακίνηση προϊόντων (παραγωγοί, εισαγωγείς, λιανέμποροι κά). Πρόκειται για το Σύστημα Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών -συστάθηκε με τη συνεργασία της Ελληνικής Εταιρείας Ανάκτησης και Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ) και της ΚΕΔΚΕ, σε ποσοστά συμμετοχής 65% και 35% αντίστοιχα-, το Ατομικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών Ιδιωτικής Ετικέτας και Εισαγωγής Προϊόντων Άλφα-Βήτα Βασιλόπουλος και το Σύστημα Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών Ορυκτελαίων ΚΕΠΕΔ.

Η βιομηχανία πρωτοπόρος στην ανακύκλωση

Η ανταπόκριση της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου στην ανακύκλωση υλικών συσκευασίας ξεπέρασε τις προσδοκίες, επιβεβαιώνουν αρμόδιες πηγές του ΥΠΕΧΩΔΕ, υπογραμμίζοντας ότι το 40% του κλάδου έχει πραγματοποιήσει σημαντικά βήματα στον τομέα αυτό. Ωστόσο επισημαίνουν ότι υπάρχουν ακόμα αρκετές επιχειρήσεις που έχουν μεταθέσει τους σχετικούς σχεδιασμούς τους για αργότερα (πχ από τους κλάδους της οινοποιίας και της χαρτοποιίας), παρά το γεγονός ότι, όπως τονίζεται, ο νόμος αποτελεί μονόδρομο και όλοι θα πρέπει το ταχύτερο είτε να αναπτύξουν οι ίδιοι είτε να ενταχθούν σε κάποιο συλλογικό σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασίας.

Ο όμιλος Unilever, αντιμετωπίζοντας με ευαισθησία το θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος, προωθεί συστηματικά στις συσκευασίες των προϊόντων τoυ τη χρήση υλικών συσκευασίας που είναι ανακυκλώσιμα. Η Ελαΐς υιοθετεί οικολογικά συστήματα συσκευασίας από το 1989, οπότε αντικατέστησε τα μπουκάλια από πλαστικό PVC με το φιλικό προς το περιβάλλον Pet, μας ανέφερε σχετικά ο κ. Γρ. Αντωνιάδης, υπεύθυνος εξωτερικών σχέσεων και ΜΜΕ του ομίλου Unilever στην Ελλάδα. Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι παρά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει στην κατεύθυνση αυτή από τις μεγάλες βιομηχανίες, αρκετές είναι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που καθυστερούν στην αξιοποίηση των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης των συσκευασιών.

Ο εν λόγω όμιλος, από τα ιδρυτικά μέλη της ΕΕΑΑ, υπολογίζεται ότι δαπανά περί το 1 εκατ. ευρώ ετησίως για την ανακύκλωση των υλικών συσκευασίας του μέσω της ΕΕΑΑ. Το ποσό αυτό μπορεί να φαίνεται μικρό, το ερώτημα όμως που εύλογα απασχολεί την αγορά και τους καταναλωτές είναι κατά πόσο το κόστος συμμετοχής της βιομηχανίας και του εμπορίου στα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης επιβαρύνει την τελική τιμή των προϊόντων. Αν και η βιομηχανία αποφεύγει προς το παρόν να τοποθετηθεί ευθέως στο θέμα, ο κ. Αντωνιάδης παραδέχθηκε ότι το κόστος της ανακύκλωσης ήδη συνυπολογίζεται στο συνολικό κόστος παραγωγής των προϊόντων. Η συνεισφορά του όμως στη διαμόρφωση της τιμής, όπως εξήγησε, είναι πολύ μικρή.

Η ΔΕΛΤΑ Βιομηχανία Γάλακτος προτάσσει τις εξής τέσσερις βασικές αρχές, ώστε να μην υπάρχει μετακύλιση του κόστους της εναλλακτικής διαχείρισης στις τιμές των προϊόντων:

  • Ανοικτή συμμετοχή στα προγράμματα ανακύκλωσης όλων των υπόχρεων με ίσους όρους (παραγωγών, τοπικής αυτοδιοίκησης, λιανεμπορίου, καταναλωτών).
  • Βέλτιστη αξιοποίηση των διατιθέμενων πόρων.
  • Ισότιμη αντιμετώπιση όλων των υλικών συσκευασίας.
  • Στενή συνεργασία με τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Από τον όμιλο ΔΕΛΤΑ υποστηρίζεται ότι τα εμπόδια που υπάρχουν στο θέμα της ανακύκλωσης συνδέονται με τον βαθμό ανταπόκρισης στην υπόθεση της εναλλακτικής διαχείρισης των συσκευασιών και με τη δυσκολία στην επίτευξη του εθνικού στόχου (για την ανακύκλωση) εκ μέρους των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Επομένως, σύμφωνα με στελέχη του ομίλου, εκείνο που χρειάζεται είναι η ανάληψη πρωτοβουλιών εκ μέρους της Πολιτείας για την ενημέρωση και ενεργοποίηση τόσο των καταναλωτών όσο και των Δήμων σχετικά με τα κοινωνικά οφέλη από την επιτυχία του μοντέλου εναλλακτικής διαχείρισης.

Σημειώνεται ότι ο όμιλος ΔΕΛΤΑ συμμετέχει ενεργά από το 1992 στις προσπάθειες για την ανακύκλωση και την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών (δηλαδή προ της ψήφισης του νόμου 2939/2001). Μάλιστα ως ιδρυτικό μέλος της ΕΕΑΑ εφάρμοσε πιλοτικά προγράμματα εναλλακτικής διαχείρισης κυρίως στην περιοχή του Αμαρουσίου.

Ανακύκλωση σημαίνει εξοικονόμηση πόρων

Τη σημασία της συνεργασίας μεταξύ όλων των εμπλεκομένων στον τομέα της ανακύκλωσης των συσκευασιών επισήμανε ο κ. Μ. Μαυρικάκης, διευθυντής marketing της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας -μίας ακόμα βιομηχανίας που βρίσκεται αρκετά μπροστά στο θέμα της ανακύκλωσης. «Οι ειδικές συσκευασίες που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν εύκολα πρέπει να επιστρέφονται στον προμηθευτή για επανάχρηση, πράγμα που ως πρακτική το εφαρμόζουμε στην εταιρεία μας», μας είπε χαρακτηριστικά. Η πρόταση αυτή αφορά είτε κάποιες συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων που οι εταιρείες οι οποίες τα παράγουν δεν έχουν λάβει μέχρι τώρα καμία μέριμνα σχετικά με την ανακύκλωση των υλικών της συσκευασίας τους είτε τις πολύ μικρές εταιρείες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες διαχείρισης των συσκευασιών τους.

Στην πραγματικότητα η σωστή διαχείριση των συσκευασιών προσφέρει εξοικονόμηση πόρων, αφού η επανάκτηση μιας χρησιμοποιημένης συσκευασίας κοστίζει λιγότερο από την κτήση μίας νέας. Εξάλλου πολλές σήμερα είναι οι εταιρείες που έχουν έσοδα από την πώληση υλικών προς ανακύκλωση (χαρτιών, πλαστικών, γυαλιών κλπ), για τα οποία στην αντίθετη περίπτωση θα έπρεπε να πληρώνουν προκειμένου να τα απομακρύνουν.

Το κυριότερο πρόβλημα στην χώρα μας, σύμφωνα με τον κ. Μαυρικάκη, είναι ο μικρός αριθμός πιστοποιημένων ανακυκλωτών και ο μικρός αριθμός ανακυκλούμενων προϊόντων. Όπως μας εξήγησε, πολλά είδη πλαστικών, λαμπτήρες φθορισμού κλπ δεν ανακυκλώνονται στην Ελλάδα, επομένως πρέπει να αποστέλλονται στο εξωτερικό για ανακύκλωση. Πάντως, όπως διαπίστωσε, "η βιομηχανία της ανακύκλωσης αρχίζει, έστω και με καθυστέρηση, να αναπτύσσεται και στη χώρα μας".

ΥΠΕΧΩΔΕ: Είμαστε μακριά από τον στόχο…

Η αύξηση της ανακύκλωσης αποτελεί προτεραιότητα για το ΥΠΕΧΩΔΕ. Οι αρμόδιες υπηρεσίες του, ωστόσο, δεν αισιοδοξούν ως προς την κατάκτηση του προβλεπόμενου στόχου, σύμφωνα με τον οποίο μέχρι τις 31/12/2005 πρέπει να αξιοποιείται το 50% των αποβλήτων συσκευασίας. «Είναι πολύ δύσκολο να φτάσουμε σε αυτά τα νούμερα. Ήδη ο όγκος των προϊόντων που ανακυκλώνεται σε ετήσια βάση ανά κάτοικο είναι 10 κιλά, έναντι του προβλεπόμενου στόχου για 30 κιλά», ανέφερε χαρακτηριστικά υπηρεσιακός παράγοντας, γεγονός που σημαίνει ότι χρειάζεται ευρεία εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης τόσο των ΟΤΑ όσο και των πολιτών. Σημειώνεται ότι σήμερα το ποσοστό ανακύκλωσης των υλικών συσκευασίας στη χώρα μας κυμαίνεται στο 33%, δηλαδή στα ίδια περίπου επίπεδα με του 1999, όπως προκύπτει από σχετική έρευνα του ΥΠΕΧΩΔΕ.

Μεταξύ των κυριότερων εμποδίων στη διεύρυνση του ποσοστού ανακύκλωσης στη χώρα μας είναι η δομή της δημόσιας διοίκησης και οι γραφειοκρατικού τύπου αγκυλώσεις στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που δυσκολεύουν τη συνεργασία με τους ιδιώτες, η έλλειψη κοινωνικής ευαισθησίας και προστασίας του περιβάλλοντος, καθώς και οι μεγάλες καθυστερήσεις στην έγκριση αδειών των ΚΔΑΥ( Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών), οι οποίες κατά κύριο λόγο οφείλονται σε καταγγελίες και αντιδράσεις των κατοίκων.

Η δράση της ΕΕΑΑ

Ο τομέας της βιομηχανίας τροφίμων και του λιανεμπορίου τροφίμων (με εξαίρεση την αλυσίδα Άλφα-Βήτα Βασιλόπουλος) έχουν ενταχθεί στο Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης συσκευασίας (ΣΣΕΔ), τη λειτουργία του οποίου έχει αναλάβει η ΕΕΑΑ. Το ΣΣΕΔ που αναπτύσσεται σε συνεργασία με τους δήμους και τις κοινότητες προβλέπει τη συλλογή, μεταφορά, επαναχρησιμοποίηση και αξιοποίηση των αποβλήτων των συσκευασιών.

Με 400 και πλέον μέλη σήμερα, η ΕΕΑΑ αποτελεί "γέννημα" της ελληνικής βιομηχανίας και δραστηριοποιείται στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων συσκευασίας περίπου 12 χρόνια. Στο διάστημα αυτό η ΕΕΑΑ έθεσε σε εφαρμογή πιλοτικά προγράμματα, που στόχο είχαν την ανακύκλωση των απορριπτόμενων συσκευασιών των διαφόρων προϊόντων, επενδύοντας περίπου 4,5 εκατ. ευρώ που προέρχονταν από τις εθελοντικές εισφορές όλων των μελών της.

Ο μακρύς κατάλογος των μελών της εταιρείας, όπως υπογραμμίζει κ. Γ. Ραζής, γενικός διευθυντής της, αποδεικνύει τόσο την κινητοποίηση που υπάρχει στον χώρο της βιομηχανίας και του εμπορίου σχετικά με την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών όσο και την αποδοχή που γνωρίζει το σύστημα από τους υπόχρεους διαχειριστές των συσκευασιών.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΕΑΑ (έως 1/11/2004), οι ποσότητες των υλικών συσκευασίας που έχουν δηλωθεί από τα μέλη της αντιστοιχούν συνολικά σε 402.792 τόνους ή σε 9,6 δισεκατομμύρια τελικές συσκευασίες προϊόντων. Κατά τον μεγαλύτερο όγκο τους πρόκειται για συσκευασίες χάρτινες (141.702 τόνοι), πλαστικές (95.020) και γυάλινες (82.860), ενώ ο υπόλοιπος όγκος περιλαμβάνει υλικά συσκευασίας από σίδηρο, αλουμίνιο, χάρτινες συσκευασίες υγρών κά.

Οι πόροι της ΕΕΑΑ προέρχονται από τις συμβάσεις που υπογράφει με παραγωγούς για το δικαίωμα της χρήσης του σήματος της ανακύκλωσης. Γι' αυτό κάθε μέλος του συστήματος υποχρεούται να καταβάλει στην ΕΕΑΑ ένα αντίτιμο, το ύψος του οποίου υπολογίζεται βάσει του όγκου των προϊόντων που διαθέτει στην εγχώρια αγορά, σε σχέση με την ποσότητα (τεμάχια), το υλικό και το βάρος των συσκευασιών τους.

Από τους έως σήμερα συμβεβλημένους φορείς, οι εισφορές προς την ΕΕΑΑ για το 2004 αναμένεται να φθάσουν τα 23,2 εκατ. ευρώ. Η εισφορά εντάσσεται στα έξοδα κάθε υπόχρεου διαχειριστή και εκπίπτει του φόρου, δηλαδή καταχωρείται στα έξοδά του -ειδικότερα, στην κατηγορία "δαπάνες για συνδρομές".

Σύμφωνα με το επιχειρησιακό σχέδιο της ΕΕΑΑ, όπως υποβλήθηκε στο ΥΠΕΧΩΔΕ τον Απρίλιο του 2002, τα έργα που θα ολοκληρωθούν ως την 31/12/2005, προβλεπόμενου ύψους επενδύσεων 40 εκατ. ευρώ, θα αφορούν 4,5 εκατ. κατοίκους και θα αποβλέπουν στην αξιοποίηση 268.000 τόνων ανακυκλώσιμων υλικών (140.000 τόνοι συσκευασιών και 128.000 τόνοι έντυπου χαρτιού). Η μέχρι σήμερα πορεία των έργων, σύμφωνα πάντα με την ΕΕΑΑ, ανταποκρίνεται στους προαναφερόμενους στόχους.

Προϋποθέσεις ένταξης νέων μελών στην ΕΕΑΑ

Για να ενταχθεί ως μέλος μια επιχείρηση στην ΕΕΑΑ απαιτείται η υπογραφή μιας «σύμβασης συμμετοχής", η οποία έχει τριετή διάρκεια, αρχής γενομένης την 1ης Μαρτίου 2003 (ημερομηνία έγκρισης του ΣΣΕΔ). Την σύμβαση αυτή καλούνται να υπογράψουν όλοι όσοι διαθέτουν στην ελληνική αγορά συσκευασμένα προϊόντα ως εισαγωγείς ή παραγωγοί τους ή ως κάτοχοι-διακινητές προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας.

Οι οικονομικές υποχρεώσεις όλων των υπόχρεων ξεκινούν από την 1/3/2003, ανεξαρτήτως της ημερομηνίας υπογραφής της σύμβασης (όπως έχει αποφασιστεί από την Επιτροπή Παρακολούθησης Εναλλακτικής Διαχείρισης, κατά την 4η Συνεδριάση της, στις 2/4/2002), και αφορούν το σύνολο των συσκευασιών κάθε εταιρείας-μέλους.

Με την υπογραφή της σύμβασης το κάθε μέλος απολαμβάνει ορισμένα πλεονεκτήματα, όπως το να είναι κάτοχος του Πιστοποιητικού Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΠΕΔ), που εκδίδεται από το ΥΠΕΧΩΔΕ, και το να χρησιμοποιεί το πανευρωπαϊκό «πράσινο σήμα» στις συσκευασίες που διακινεί στην ελληνική αγορά. Απαραίτητη προϋπόθεση για την έκδοση του ΠΕΔ είναι η προσκόμιση της βεβαίωσης συμμετοχής, την οποία εκδίδει η ΕΕΑΑ στα συμβεβλημένα μέλη της.

Καθυστερεί η ίδρυση Εθνικού Οργανισμού

Με την ψήφιση του νόμου 2939/2001 για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών, άνοιξε τυπικά ο δρόμος για την ίδρυση εκ μέρους της Πολιτείας ενός Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ). Ο φορέας αυτός, ο οποίος τρία χρόνια μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου παραμένει ακόμα στα χαρτιά, θα έχει ως βασικό στόχο τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της πολιτικής για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών στη χώρα μας. Επί της ουσίας θα είναι ο αρμόδιος κρατικός οργανισμός (νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου), που μεταξύ άλλων θα εισηγείται πολιτικές σε θέματα ανακύκλωσης, θα αξιολογεί συστήματα και θα ελέγχει την τήρηση και εφαρμογή των προγραμμάτων εναλλακτικής διαχείρισης, θα χορηγεί της εγκρίσεις των συστημάτων και τα πιστοποιητικά διαχείρισης των συσκευασιών, θα εκπονεί μελέτες σχετικά με την πορεία εφαρμογής του νόμου κά.

Ο ΕΟΕΔΣΑΠ θα υπάγεται στον έλεγχο του ΥΠΕΧΩΔΕ και θα χρηματοδοτείται από τα ανταποδοτικά τέλη, τα οποία θα καταβάλλουν εφάπαξ οι εταιρείες ή οι φορείς που αναπτύσσουν ατομικά ή συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης (όπως η ΕΕΑΑ). Το ύψος αυτού του ανταποδοτικού τέλους θα καθορίζεται με κριτήριο τη γεωγραφική έκταση που θα καλύπτει η δραστηριότητα του συστήματος (πανελλαδικής ή τοπικής εμβέλειας).

Μέχρι να συσταθεί ο ΕΟΕΔΣΑΠ τα τέλη καταβάλλονται στο Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο (μαζί με το Ταμείο Χρηματοδότης Έργων Περιβάλλοντος) έχει ήδη εισπράξει το ποσό των 307.500 ευρώ από τα συνολικά εννέα εγκεκριμένα συστήματα εναλλακτικής συσκευασίας και άλλων προϊόντων που λειτουργούν στην εγχώρια αγορά (σ.σ.: εκτός των τριών συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης στα οποία αναφέρεται το ρεπορτάζ, λειτουργούν ακόμα έξι που καλύπτουν άλλους κλάδους της βιομηχανίας και του εμπορίου).

Η λειτουργία του ΕΟΕΣΔΑΠ αναμένεται να καθυστερήσει (όπως αναφέρουν αρμόδιοι παράγοντες του ΥΠΕΧΩΔΕ, καθώς δεν έχει ενταχθεί καν στον προϋπολογισμό του 2005), ενώ οι αρμοδιότητές του με βάση τον ισχύοντα νόμο έχουν ανατεθεί στο Γραφείο Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (υπάγεται στη Διεύθυνση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΧΩΔΕ) και στην Επιτροπή Παρακολούθησης της Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΕΠΕΔ). Η τελευταία συγκροτείται από 16 συνολικά εκπροσώπους υπουργείων, διαχειριστών των συσκευασιών και άλλων προϊόντων, παραγωγών πρώτων υλών, διακινητών, οικολογικών οργανώσεων και συνδέσμων των καταναλωτών.

ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ : ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΓΙΑ ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΠΩΛΗΣΕΩΝ

Σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης παρουσιάζουν οι κατηγορίες των προϊόντων περιποίησης προσώπου, σώματος και μακιγιάζ. Αν και το 2004 εκτιμάται ότι δεν ήταν το πλέον αντιπροσωπευτικό έτος για να καταδειχθεί η δυναμική των εν λόγω κατηγοριών, από το 2005 αναμένεται νέα σημαντική αύξηση των πωλήσεών τους. «Μοχλός» για τη θετική αυτή μεταστροφή αναμένεται ότι θα αποτελέσουν οι γενναίες επενδύσεις των βιομηχανιών, οι οποίες δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στις συγκεκριμένες κατηγορίες, δεδομένου ότι οι πωλήσεις των συναφών προϊόντων καθαρισμού περιποίησης μαλλιών και σώματος (σαμπουάν, αφρόλουτρα κλπ) έχουν ήδη αγγίξει την "οροφή" των πωλήσεών τους και ως εκ τούτου δεν έχουν ιδιαίτερα περιθώρια ανάπτυξης.

Στο πλαίσιο της προσδοκώμενης δυναμικής ανάπτυξης των κατηγοριών προϊόντων περιποίησης προσώπου, σώματος και μακιγιάζ, και δεδομένου του ότι δεν έχουν ακόμα σταθεροποιηθεί τα ποσοστά των πωλήσεων των καναλιών διανομής, τα σούπερ μάρκετ διεκδικούν μια σημαντική μερίδα από την "πίτα" των πωλήσεων. Πολλές αλυσίδες σούπερ μάρκετ δίνουν σταδιακά ιδιαίτερη σημασία στις εν λόγω κατηγορίες, μέσω της αναβάθμισης της εικόνας των προϊόντων αυτών στα καταστήματά τους, με άμεσο στόχο την ανακοπή της επικρατούσας τάσης υπέρ των καταστημάτων καλλυντικών. Οι αλυσίδες που επέλεξαν τη στρατηγική της ανάπτυξης των κατηγοριών αυτών -προωθώντας τη δημιουργία ειδικών τμημάτων πώλησης καλλυντικών, με φωτιζόμενα ράφια κλπ- είδαν τις πωλήσεις τους να αυξάνονται με διψήφιο ρυθμό το 2004. Οι συγκεκριμένες ωστόσο κατηγορίες, αν και εμφανίζουν σημαντικά περιθώρια κερδοφορίας, χαρακτηρίζονται από υψηλό ποσοστό κλοπών και απωλειών, γεγονός που προβληματίζει τις αλυσίδες.

Κατανομή των πωλήσεων από τα σούπερ μάρκετ

Το μερίδιο των σούπερ μάρκετ στις συνολικές πωλήσεις, σε ό,τι αφορά τον τομέα της ευρείας διανομής, εκτιμάται ότι ανέρχεται από 60%-75% στην κατηγορία των προϊόντων περιποίησης προσώπου και σε περίπου 60%-70% στην κατηγορία των προϊόντων περιποίησης σώματος.

Στην κατηγορία εν τούτοις των προϊόντων μακιγιάζ η κατάσταση διαφοροποιείται αισθητά. Το μερίδιο των σούπερ μάρκετ στις πωλήσεις προϊόντων των εταιρειών που διαθέτουν ευρεία γκάμα προϊόντων μακιγιάζ, εκτιμάται ότι δεν υπερβαίνει το 10%, ενώ το υπόλοιπο 90% πραγματοποιείται από τα καταστήματα καλλυντικών. Το ποσοστό των σούπερ μάρκετ παρά ταύτα παρουσιάζει αισθητά ανοδικές τάσεις, δυνάμενο να ανέλθει ακόμα και στο 35%-40% στις πωλήσεις των «δυνατών» κωδικών -επί παραδείγματι αν ένας κωδικός κραγιόν είναι εξαιρετικά ταχυκίνητος, μια γυναίκα μπορεί να τον αγοράζει εξίσου συχνά τόσο από το σούπερ μάρκετ όσο και από το κατάστημα καλλυντικών, ανεβάζοντας έτσι το συνολικό μερίδιο των σούπερ μάρκετ στις πωλήσεις της εταιρείας. Εκπρόσωποι πάντως των εταιρειών προϊόντων μακιγιάζ επισημαίνουν ότι επιβάλλεται μια αλλαγή νοοτροπίας εκ μέρους των αλυσίδων, καθώς αυτές διαθέτουν ιδιαίτερα περιορισμένης έκτασης χώρους πώλησης προϊόντων μακιγιάζ, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά τις πωλήσεις της εν λόγω κατηγορίας. Ενδεικτικά αναφέρθηκε η περίπτωση κατά την οποία σε ένα μόνο κατάστημα αλυσίδας όπου αναπτύχθηκε ολόκληρη η γκάμα των προϊόντων ενός brand name, οι πωλήσεις εμφανίστηκαν μεγαλύτερες απ’ ό,τι στο σύνολο των καταστημάτων ανταγωνίστριας αλυσίδας, που δεν επενδύει αρκούντως στην παρουσία της κατηγορίας! Με δεδομένο ότι μακιγιάζ στη συνείδηση της καταναλώτριας ταυτίζεται με το "χρώμα", επισημαίνεται ότι μόνο με τη διάθεση της πλήρους γκάμας μιας σειράς μακιγιάζ μπορεί να επιτευχθεί ικανοποιητική αύξηση των πωλήσεων.

Εκ μέρους των αλυσίδων σούπερ μάρκετ τονίζεται ότι η κατηγορία των προϊόντων μακιγιάζ είναι από τις πλέον επιρρεπείς στις κλοπές και ότι γι' αυτό τον λόγο ορισμένες αλυσίδες αποφεύγουν συνειδητά την ανάπτυξή της. Εξάλλου, λόγω του περιορισμένου διαθέσιμου χώρου, σε πολλά καταστήματα δεν είναι εφικτή η ανάπτυξη της γκάμας ενός brand name με τον ίδιο τρόπο που επιτυγχάνεται στα καταστήματα καλλυντικών.

Τάσεις της επιλεκτικής διανομής στην ευρεία

Η συνεχής εξειδίκευση των προϊόντων αποτελεί μία από τις κύριες τάσεις που χαρακτηρίζουν την κατηγορία των καλλυντικών τα τελευταία χρόνια, στο πλαίσιο των συνεχών επενδύσεων των εταιρειών του κλάδου στη διαφήμιση των προϊόντων τους, προκειμένου να αναπτύσσονται οι πωλήσεις. Ως εκ τούτου λανσάρονται συνεχώς νέα, εξειδικευμένα και πρωτοπόρα προϊόντα, όπως επί παραδείγματι οι αντιρυτιδικές κρέμες με συστατικά που αποτελούν προϊόν πολύχρονης έρευνας στην κατηγορία περιποίησης προσώπου ή οι κρέμες που επιβραδύνουν την τριχοφυία στην κατηγορία των προϊόντων περιποίησης σώματος.

Μια επίσης σχετικά νέα τάση ορίζει η προσπάθεια καθιέρωσης μίας κατηγορίας καλλυντικών αποκλειστικά για άνδρες, τάση που εκδηλώθηκε αρχικά στην επιλεκτική διανομή και σταδιακά εξαπλώθηκε και σε κατηγορίες των προϊόντων ευρείας διανομής. Γενικότερα παρατηρείται μια μεταφορά των προϊοντικών τάσεων της επιλεκτικής διανομής και των προϊόντων φαρμακείου στα προϊόντα της ευρείας διανομής. Όπως εκτιμούν παράγοντες της αγοράς, στην αγορά των καλλυντικών ευρείας διανομής ήδη δημιουργούνται εταιρείες "δύο ταχυτήτων", ανάλογα με τις επενδύσεις που πραγματοποιούν. Λόγω πάντως της επιρροής της διαφήμισης, εκτιμάται ότι σταδιακά θα υπερισχύσουν τρεις ή τέσσερις μεγάλες προμηθεύτριες εταιρείες, με αποτέλεσμα οι μικρότερες της ευρείας διανομής να αντιμετωπίσουν στο μέλλον τη συρρίκνωση των μεριδίων τους.

Αγορά καλλυντικών το 2003

Οι Έλληνες καταναλωτές το 2003 δαπάνησαν συνολικά 878 εκατ. ευρώ για την αγορά καλλυντικών και αρωμάτων, σύμφωνα με στοιχεία του Πανελλήνιου Συνδέσμου Βιομηχανιών Καλλυντικών (τα στοιχεία αφορούν τις τιμές χονδρικής). Η κατηγορία των καλλυντικών στη συγκεκριμένη έρευνα περιλαμβάνει αρώματα, προϊόντα μακιγιάζ, προϊόντα περιποίησης προσώπου και σώματος, αντηλιακά, προϊόντα για τα μαλλιά, αφρόλουτρα και σαπούνια. Από το προαναφερθέν ποσό, συνολικά 524,5 εκατ. ευρώ αφορούσαν σε πωλήσεις προϊόντων της ευρείας διανομής, 160,5 εκατ. ευρώ της επιλεκτικής διανομής, ενώ σε 83 εκατ. ευρώ ανήλθαν οι πωλήσεις καλλυντικών από τα φαρμακεία, σε 41 εκατ. ευρώ των προϊόντων που διανέμονται door-to-door και σε 69 εκατ. ευρώ οι πωλήσεις μέσω των κομμωτηρίων. Μέσω των προαναφερόμενων καναλιών οι πωλήσεις των αρωμάτων ανήλθαν σε 90 εκατ. ευρώ, στο ίδιο ποσό διαμορφώθηκαν οι πωλήσεις προϊόντων μακιγιάζ, ενώ σε 132 εκατ. ευρώ ανήλθαν οι πωλήσεις των προϊόντων περιποίησης προσώπου και σε 36 εκατ. ευρώ εκείνες των προϊόντων περιποίησης σώματος. Οι πωλήσεις των αντηλιακών ανήλθαν σε 37 εκατ. ευρώ.

Όσον αφορά στις πωλήσεις των προϊόντων ευρείας διανομής, σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου, οι πωλήσεις των καλλυντικών το 2003 σε σύγκριση με το 2002 διαμορφώθηκαν ως εξής: οι πωλήσεις των προϊόντων μακιγιάζ έφτασαν τα 40 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μια αύξηση της τάξης του 7%, και εκείνες των προϊόντων περιποίησης προσώπου και σώματος τα 30 εκατ. ευρώ (σταθερές σε σύγκριση με το 2002) και τα 20 εκατ. ευρώ (αύξηση 20%) αντίστοιχα. Οι πωλήσεις των αρωμάτων ανήλθαν σε 17 εκατ. ευρώ, των αντηλιακών σε 20 εκατ. ευρώ, των προϊόντων για τα μαλλιά και βαφών σε 231 εκατ. ευρώ και των αφρόλουτρων, σαπουνιών κλπ σε 166 εκατ. ευρώ. Συνολικά οι πωλήσεις των καλλυντικών ευρείας διανομής (συμπεριλαμβανομένων όλων των παραπάνω κατηγοριών) αυξήθηκαν κατά 4,2% σε σύγκριση με το 2002.

Οι επιλογές της καταναλώτριας

Η καταναλώτρια των καλλυντικών ευρείας διανομής, σύμφωνα με εκτιμήσεις στελεχών της αγοράς, είναι εργαζόμενη, ηλικίας 24-44 ετών, ενημερωμένη σχετικά με τις τάσεις της μόδας και όχι σπάνια οικονομικά ανεξάρτητη. Οι γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας απευθύνονται συνήθως στην επιλεκτική διανομή για συγκεκριμένα προϊόντα, όπως για παράδειγμα τις κρέμες ημέρας, αν και οι ισχυρές εταιρείες της ευρείας διανομής προσφέρουν σταδιακά ολοένα και πιο εξειδικευμένες λύσεις. Τα όρια πάντως μεταξύ επιλεκτικής και ευρείας διανομής δεν είναι πάντα ευδιάκριτα: μια καταναλώτρια που αγοράζει μια κρέμα ημέρας από την επιλεκτική, μπορεί εξίσου εύκολα να αγοράσει γαλάκτωμα καθαρισμού από την ευρεία.

Τα καλλυντικά χαρακτηρίζονται από αρκετά υψηλή πιστότητα στη μάρκα (brand loyalty), η δε πιστότητα τελεί σε απόλυτη συνάρτηση με το προϊόν. Οι καταναλώτριες δεν φαίνεται να πειραματίζονται με τα προϊόντα περιποίησης προσώπου, όπως οι κρέμες ημέρας και νύχτας ή το make up, προϊόντα για τα οποία ακόμη και οι οικονομικά ασθενέστερες μπορεί να διαθέσουν περισσότερα χρήματα. Αντίθετα, εμφανίζονται πρόθυμες σε δοκιμές άλλων προϊόντων όπως το γαλάκτωμα καθαρισμού -προϊόν που συνήθως επιλέγουν από την ευρεία- αλλά και τα προϊόντα μακιγιάζ.

Ο παράγων τιμή επηρεάζει σημαντικά τις συγκεκριμένες κατηγορίες, όπως επίσης και η διαφημιστική υποστήριξη των προϊόντων, ιδιαίτερα δε σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η εικόνα που προβάλλει η εκάστοτε εταιρεία αναφορικά με την προηγμένη ή όχι τεχνολογία των προϊόντων της.

Η επιλογή του καναλιού διανομής για την αγορά των καλλυντικών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ηλικία της καταναλώτριας. Οι νεότερες καταναλώτριες προτιμούν να επισκέπτονται και να πραγματοποιούν τις αγορές τους από τα καταστήματα καλλυντικών, διότι στα εν λόγω κανάλια διανομής υπάρχει αφενός η δυνατότητα επιλογής μέσα από την ευρεία γκάμα των κωδικών και αφετέρου η παροχή της επαγγελματικής συμβουλής της ειδικευμένης αισθητικού. Ιδιαίτερα αναφορικά με το μακιγιάζ, το οποίο συνδέεται άμεσα με το χρώμα και τη μόδα, η καταναλώτρια επιλέγει τα καταστήματα καλλυντικών διότι σε αυτά αναπτύσσεται πλήρως η γκάμα της κάθε μάρκας. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνουν τα στελέχη της αγοράς, η επίσκεψη της καταναλώτριας στα καταστήματα καλλυντικών, ιδιαίτερα στα μεγάλα, ισοδυναμεί με μια διαδικασία ομορφιάς ανάλογη με την επίσκεψη στο κομμωτήριο: η καταναλώτρια επισκέπτεται συνειδητά τα καταστήματα αυτά προκειμένου κατά πρώτον να ενημερωθεί για τις νέες τάσεις ή ακόμα και να αφεθεί στην περιποίηση της αισθητικού και κατά δεύτερον για να αγοράσει το προϊόν που θα της προτείνουν. Αντίθετα, στο σούπερ μάρκετ, που αποτελεί το κανάλι που προτιμούν οι μεγαλύτερες σε ηλικία καταναλώτριες, ένα καλλυντικό αντιμετωπίζεται ως απλούστερη αγορά. Στο εν λόγω κανάλι η καταναλώτρια δεν αφιερώνει πολύ χρόνο στα ράφια των καλλυντικών, δεν αναζητά την ενημέρωση για τις νέες τάσεις, δεν δυσκολεύεται να επιλέξει το προϊόν που αναζητά, αλλά απλώς αγοράζει το καλλυντικό που χρησιμοποιεί και το οποίο είχε προαποφασίσει να αγοράσει από το κατάστημα.

Private label: σε νηπιακό στάδιο ανάπτυξης

Αναφορικά με τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας -κυρίως όσον αφορά τις κατηγορίες των καλλυντικών- η έκφραση που ακούγεται στους κύκλους της αγοράς ότι "βρίσκονται ακόμη σε νηπιακό στάδιο" είναι πολύ κοντά στην πραγματικότητα. Στην κατηγορία των προϊόντων μακιγιάζ τον τελευταίο χρόνο καταβάλλονται συντονισμένες προσπάθειες που αφορούν στην ανάπτυξη των -εισαγόμενων και διατιθέμενων με άλλη επωνυμία από εκείνη του καταστήματος- προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας από τα καταστήματα καλλυντικών. Τα μερίδια πάντως των private label προϊόντων επί των συνολικών πωλήσεων εκτιμάται ότι είναι ιδιαίτερα μικρά, ενώ θεωρείται αμφίβολο το κατά πόσο οι προσπάθειες που καταβάλλονται θα ευοδωθούν, καθώς η παραγωγή προϊόντων μακιγιάζ απαιτεί συνδυασμό υψηλής τεχνογνωσίας και συνεχούς ανανέωσης.

Η καταναλώτρια εξάλλου αντιμετωπίζει με δυσπιστία τα προϊόντα περιποίησης προσώπου ιδιωτικής ετικέτας, εν αντιθέσει με τα pl προϊόντα περιποίησης σώματος (κρέμες σώματος, χεριών κλπ), στην αγορά των οποίων προβαίνει με μεγαλύτερη ευκολία. Παρά ταύτα το μερίδιο των pl στη συγκεκριμένη κατηγορία εκτιμάται ότι είναι κατώτερο του 10% σε όγκο. Αύξηση του μεριδίου των pl εκτιμάται ότι θα υπάρξει σε προϊόντα στα οποία η καταναλώτρια δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία στη μάρκα, όπως είναι για παράδειγμα τα προϊόντα ντεμακιγιάζ και οι κρέμες σώματος.

Προϊόντα περιποίησης προσώπου: μικρή άνοδος των πωλήσεων

Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, κατά το 2004 παρατηρήθηκε μικρή άνοδος στις πωλήσεις των προϊόντων περιποίησης προσώπου, αναμένεται όμως νέα και μεγαλύτερη αύξηση το 2005, χάρη στην ανάπτυξη νέων υποκατηγοριών. Η υποκατηγορία των κρεμών ημέρας, που είναι και η μεγαλύτερη –με μερίδιο περίπου 50% επί των συνολικών πωλήσεων- εκτιμάται ότι προσέγγισε το ανώτατο δυνατό όριο ανάπτυξης. Η αύξηση των πωλήσεων της κατηγορίας αναμένεται να επιτευχθεί μέσω της ανάπτυξης άλλων υποκατηγοριών, όπως οι κρέμες νύχτας και οι αντιρυτιδικές, υποκατηγορίες στις οποίες οι εταιρείες έχουν επικεντρώσει τις επικοινωνιακές τους ενέργειες και τη διαφημιστική τους δαπάνη.

Προϊόντα περιποίησης σώματος: ανακατατάξεις μεριδίων

Στην εν λόγω κατηγορία οι πωλήσεις παρουσίασαν μικρή άνοδο το 2004, αλλά αναμένεται νέα αύξηση το 2005. Το 2004 χαρακτηρίστηκε κατά κύριο λόγο από ανακατατάξεις των μεριδίων μεταξύ των τριών κύριων "παικτών", αλλά αναμένεται νέα επιθετική πολιτική και επενδύσεις από τις μεγάλες εταιρείες του κλάδου το επόμενο έτος.

Ανάλογα με τα προϊόντα που η κάθε εταιρεία διαθέτει στην αγορά "βλέπει" και διαφορετικά τη συγκεκριμένη κατηγορία. Ο διαχωρισμός σε υποκατηγορίες γίνεται με γνώμονα τη σύνθεση των προϊόντων (πυκνότητα). Ειδικότερα, η κατηγορία περιλαμβάνει τις κρέμες (με πιο πλούσια σύνθεση), τα γαλακτώματα (με πιο ρευστή σύνθεση), τα λάδια, αλλά και πιο εξειδικευμένα προϊόντα, όπως τα προϊόντα σύσφιξης και αδυνατίσματος (firming-slimming), και τα προϊόντα απολέπισης και τόνωσης.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς, τα γαλακτώματα πραγματοποιούν περίπου το 80% των συνολικών πωλήσεων της κατηγορίας (εξαιρουμένων των λαδιών). Σημαντικά αυξητική τάση παρουσιάζουν οι πωλήσεις της υποκατηγορίας σύσφιξης, αδυνατίσματος και καταπολέμησης της κυτταρίτιδας. Η υποκατηγορία που «άνοιξε» πριν περίπου δύο χρόνια, εμφανίζει υψηλή εποχικότητα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Σε αυτήν η καταναλώτρια παρουσιάζει πολύ υψηλότερη πιστότητα στη μάρκα απ’ ό,τι στις υπόλοιπες «αδελφές» υποκατηγορίες. Σημαντικό ρόλο στην επιλογή των προϊόντων διαδραματίζει η διαφήμιση αλλά κυρίως το word-of-mouth (μια γυναίκα θα πειστεί πιο εύκολα να αγοράσει ένα προϊόν το οποίο της έχει συστήσει μια φίλη της, παρά αν υποπέσει στην αντίληψή της μια διαφημιστική καταχώριση).

Μακιγιάζ: η κατηγορία της μόδας

Η άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μόδα κατηγορία του μακιγιάζ παρουσίασε το 2004 άνοδο σε πωλήσεις στο σύνολο της αγοράς. Στην ευρεία διανομή, τα προϊόντα με τις υψηλότερες πωλήσεις εκτιμάται ότι είναι τα κραγιόν και τα βερνίκια νυχιών, ιδιαίτερα την τελευταία διετία, οπότε παρατηρείται η τάση της μόδας να ενθαρρυνθούν οι χρωματικές ποικιλίες. Στα σούπερ μάρκετ οι εταιρείες διαθέτουν κατά κύριο λόγο τούς πλέον ταχυκίνητους κωδικούς, οι οποίοι σε πολλές των περιπτώσεων δεν αντιπροσωπεύουν το προφίλ της μάρκας για την συγκεκριμένη περίοδο. Το βασικό κανάλι διανομής των εν λόγω προϊόντων είναι τα καταστήματα καλλυντικών, ιδιαίτερα δε τα μεγάλα, εντός των οποίων αναπτύσσεται η πλήρης γκάμα των προϊόντων της κάθε μάρκας.

Έρευνα ICAP για το 2002

Κατά 9,3% εκτιμάται ότι διευρύνθηκε η αξία της κατανάλωσης της αγοράς των καλλυντικών το 2002, έναντι του προηγούμενου έτους, σύμφωνα με στοιχεία του ICAP -στην έρευνα περιλαμβάνονται και οι κατηγορίες περιποίησης και καθαρισμού μαλλιών και σώματος, τα αρώματα κλπ (η έρευνα από το γεγονός ότι οι τιμές χονδρικής πώλησης δεν αυξήθηκαν άνω του 3% συμπεραίνει πως και η αύξηση των πωλήσεων σε όγκο θα πρέπει να ήταν σημαντική). Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, τα καλλυντικά για την περιποίηση του δέρματος κάλυψαν το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς το συγκεκριμένο έτος, με μερίδιο 46,2%. Σημαντικό εξάλλου ποσοστό απέσπασαν τα καλλυντικά για την περιποίηση των μαλλιών. Η αγορά των προϊόντων μακιγιάζ και των αρωμάτων διαμορφώθηκε στα ίδια περίπου επίπεδα.

Το μεγαλύτερο μέρος των πωλήσεων, δηλαδή το 47,3% της συνολικής εγχώριας κατανάλωσης το 2002, πραγματοποιείται μέσω του δικτύου της ευρείας διανομής, η οποία αναφέρεται στις πωλήσεις των σούπερ μάρκετ και στα τμήματα self service των καταστημάτων καλλυντικών -τη μεγαλύτερη δε συμμετοχή σε αυτό είχαν τα καλλυντικά για την περιποίηση των μαλλιών. Η επιλεκτική διανομή, η οποία περιλαμβάνει τα καταστήματα καλλυντικών εκτός των τμημάτων self service, κάλυψε το 29,4% της αγοράς το ίδιο έτος. Οι πωλήσεις καλλυντικών μέσω των κομμωτηρίων και φαρμακείων κινήθηκαν στα ίδια επίπεδα, ενώ μικρότερο ήταν το μερίδιο των απευθείας πωλήσεων.

Αναλυτικούς πίνακες βλέπε τεύχος Νο.335 σελ.78-84