Μήνας: Σεπτέμβριος 2004

Από αυτή και μόνο την άποψη αξίζει να δοθεί η δέουσα προσοχή στην αξιολογική κατάταξη που προτείνουμε – φέτος για ακόμα μια χρονιά. Κάποια αρνητικά σχόλια, μεμονωμένα ευτυχώς, καθώς και παρατηρήσεις για τη βελτίωση του τρόπου αξιολόγησης είναι θεμιτά και επιθυμητά. Το ίδιο θεμιτές είναι και οι όποιες επιφυλάξεις.

Όπως και στο παρελθόν, συνεχίζει να γίνεται και σήμερα η κατάταξη-αξιολόγηση των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ με κριτήριο τον όγκο των πωλήσεων και τον αριθμό των καταστημάτων ή και τον όγκο των επενδύσεων είτε γιατί «έτσι γινόταν πάντοτε» είτε γιατί αυτό εξυπηρετεί μια συγκεκριμένη στρατηγική συγκέντρωσης και γιγαντισμού. Σπάνια η κατάταξη-αξιολόγηση γίνεται με βάση τα αποτελέσματα των επιχειρήσεων και ακόμα πιο σπάνια με πιο σύνθετες μεθόδους.

Όταν όμως φτάνουν τα δύσκολα, η προσφυγή και σε άλλα αξιολογικά κριτήρια είναι αναπόφευκτη. Κάτι τέτοιο συμβαίνει κυρίως στον τραπεζικό τομέα όταν πρόκειται να χρηματοδοτηθούν κάποιες επιχειρήσεις –ως γνωστόν ο τραπεζικός τομέας είναι από τους πλέον διεθνοποιημένους και εκμοντερνισμένους. Το ίδιο έχει ήδη γίνει καθημερινή πρακτική των τεχνοκρατών του χρηματιστηρίου σε ό,τι αφορά τις εισηγμένες επιχειρήσεις. Όμως κι εδώ οι επενδυτές, με εξαίρεση τους θεσμικούς και κάποιους μεγάλους ή συστηματικούς παίχτες, δεν μπαίνουν στον κόπο όχι μόνο να μελετήσουν αξιολογικά, αλλά ούτε καν να λάβουν γνώση των ισολογισμών των επιχειρήσεων στις μετοχές των οποίων επενδύουν τα χρήματά τους. Αλλά ο επενδυτής στο χρηματιστήριο δεν αγοράζει «τζίρο», αγοράζει προσδοκία υψηλής απόδοσης του κεφαλαίου του (δηλαδή από τα καθαρά κέρδη μετά από φόρους και από την υπεράξια της μετοχής του, η οποία εξαρτάται από τα κέρδη, αλλά και από άλλα κριτήρια που δεν είναι του παρόντος να εξετάσουμε).

Πρόσφατα το φως της δημοσιότητας είδε η είδηση ότι μέτοχοι (εκ των ιδρυτών) μεγάλου ομίλου του ευρωπαϊκού και του παγκόσμιου λιανεμπορίου του κλάδου εξέφρασαν σοβαρές διαφωνίες και επιφυλάξεις σχετικά με την αποτελεσματικότητα της ακολουθούμενης στρατηγικής επέκτασης και ανάπτυξης, καθώς και της αποδοτικότητάς της. Απότοκο των αξιολογήσεών τους, μεταξύ άλλων, ήταν η απόφαση να δοθεί αυξημένο μέρισμα σε μετρητά. Δεν μπορεί παρά να καταλήξουμε στο εύλογο συμπέρασμα ότι κάποιοι μέτοχοι δεν αρκούνται πλέον στην επεκτατική πολιτική, η οποία κάτω από την ανταγωνιστική πίεση συρρικνώνει την απόδοση της εταιρείας και το μέρισμά τους, αναζητώντας άμεσα και χειροπιαστά αποτελέσματα.

Στη χώρα μας, που δέχεται πλέον άμεσα και πιεστικά τις επιδράσεις και τις παρενέργειες του διεθνοποιημένου ανταγωνισμού στον κλάδο των σούπερ μάρκετ, ο όγκος των πωλήσεων και το μέγεθος του δικτύου (αριθμός καταστημάτων) εξακολουθούν να εκλαμβάνονται ως τα κύρια κριτήρια για την ανάπτυξη και την επιβίωση των επιχειρήσεων. Ωστόσο δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις επιχειρήσεων του κλάδου που προέβησαν σε κινήσεις εξυγίανσης των ισολογισμών τους, εξάλειψης ζημιών με υπεραξίες ακινήτων κοκ, προκειμένου να βελτιώσουν –έστω και λογιστικά– την αποδοτικότητά τους και την προοπτική της κερδοφορίας τους.

Όπως έχουμε γράψει και στο παρελθόν, οι εξάρσεις της επεκτατικής τακτικής των μεγάλων του κλάδου παίρνουν εξοντωτικές διαστάσεις, ενώ οι υφέσεις είναι προσωρινές μέχρι το επόμενο κύμα να παρασύρει τους αδύναμους και τους μη προνοητικούς. Η στρατηγική αυτή δεν στηρίζεται πάντοτε σε αμιγώς οικονομικά κριτήρια. Η επέκταση, ο γιγαντισμός, οι επενδύσεις γίνονται με κριτήρια κάθε άλλο παρά οικονομικού ορθολογισμού. Αυτό θα συνεχίζεται ώσπου η αγορά της χώρας μας να εδραιώσει μια πιο ενισχυμένη θέση στον διεθνή χώρο, πράγμα που δεν μπορεί να συμβεί πλέον έξω από τον ευρύτερο σχεδιασμό των μεγάλων πολυεθνικών. Ένας σημαντικός παράγων θα ήταν οι μεγάλης κλίμακας συνενώσεις και συγκεντρώσεις στον ελλαδικό χώρο, αν και αυτό –χωρίς εν τούτοις να αποκλείεται– δεν μοιάζει και πολύ πιθανό. Το βέβαιο είναι ότι αποφασιστικής σημασίας για τη βελτίωση της θέσης μας θα ήταν η πιθανότητα να χρησιμοποιηθεί η χώρα μας ως γεωπολιτικό εφαλτήριο για την επέκταση των μεγάλων πολυεθνικών προς ανατολάς, στις νέες και αναπτυσσόμενες αγορές, εξέλιξη που ασφαλώς θα επηρεάσει και την εσωτερική αγορά του κλάδου.

Η μείωση της κερδοφορίας και η έλλειψη ιδίων κεφαλαίων ωθούσε πάντα σε αύξηση του δανεισμού και σε αλυσιδωτές επιδράσεις όσον αφορά τη μείωση των αποτελεσμάτων. Το 2003 ο δανεισμός αυξήθηκε, αλλά αντισταθμίστηκε από την αύξηση του μικτού κέρδους και τη μικρότερη αύξηση του λειτουργικού κόστους, με αποτέλεσμα τη βελτίωση των αποτελεσμάτων. Αυτός είναι ο σωστός δρόμος. Όπως αναφέρουμε στη φετινή έκδοση «ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2004», που θα είναι σύντομα στα χέρια σας, το 2003 έγιναν κάποιες διορθωτικές διαρθρωτικές κινήσεις που είχαν αποτέλεσμα τη βελτίωση των αποτελεσμάτων των επιχειρήσεων και την εξυγίανση των ισολογισμών τους, αλλά τίποτα δεν προδικάζει τη μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη σταθεροποιητική διαδικασία. Αντίθετα τα τελευταία χρόνια έχουμε εθιστεί σε μια πρακτική η οποία επιφέρει ανατροπές, με αποτέλεσμα να αποκαλύπτονται συγκυριακά καταστάσεις που υποδηλώνουν ότι οι ισολογισμοί δεν εκφράζουν πάντα την πραγματική οικονομική θέση των επιχειρήσεων.

Στο αντίστοιχο περυσινό μας δημοσίευμα είχαμε χαρακτηρίσει ως «παράδοξο» το εξής φαινόμενο: «Μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις του κλάδου δυναμώνουν, εδραιώνουν τη θέση τους, επιβιώνουν και παρουσιάζουν αποτελέσματα πολύ πιο ικανοποιητικά από τις μεγάλες, όχι μόνο σε δείκτες %, αλλά ακόμα και σε απόλυτα μεγέθη». Και είχαμε διατυπώσει την εκτίμηση ότι αυτό θα συνεχιστεί για μερικά ακόμα χρόνια. Πράγματι το 2003 αυτή η τάση συνεχίστηκε, ενώ ταυτόχρονα νέες αλυσίδες έκαναν την εμφάνισή τους στον χώρο των μικρών καταστημάτων γειτονιάς ή και σε «τύπου ψιλικατζίδικων» καταστήματα.

Αυτό λοιπόν το «παράδοξο» φαινόμενο φαίνεται ότι έχει αξιολογικά μεγαλύτερη επίδραση στην επιρροή και στην κερδοφορία των αλυσίδων από όσο αρχικά και απαξιωτικά το αντιμετώπιζαν οι μεγάλοι του κλάδου. Ίσως αυτός είναι ένας από τους καθοριστικούς λόγους που σήμερα πλέον σχεδόν όλοι οι μεγάλοι προσχωρούν δομικά, εμπορικά και οικονομικά στην πρακτική της επέκτασης μέσω και των μικρών σημείων πώλησης, με διαφόρους τύπους καταστημάτων.

Με αυτές τις γενικές παρατηρήσεις η αξιολόγηση των επί μέρους επιχειρήσεων παίρνει μια πιο σημαντική διάσταση και προοπτική.

Στηρίζουμε τις αξιολογήσεις μας σε δεδομένα και στοιχεία, σε αριθμούς και δείκτες που προσδιορίζουν αντικειμενικά την αφετηρία μας. Τη βάση μάς την δίνουν οι δείκτες του λογαριασμού αποτελεσμάτων των 50 μεγαλύτερων επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ, όπως τους παρουσιάζουμε στην ετήσια έκδοσή μας «ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2004».

Απλή Αξιολογική Κατάταξη

Οι αριθμοί στον 1ο πίνακα (βλεπε σελ.14) αναφέρονται στη σειρά κατάταξης των 50 μεγαλυτέρων εταιρειών σούπερ μάρκετ με βάση τα πέντε κύρια οικονομικά μεγέθη διαμόρφωσης των αποτελεσμάτων τους. Έτσι λχ πρώτη εταιρεία σε πωλήσεις μπορεί να κατατάσσεται στη 10η θέση ως προς το % μικτού κέρδους, στην 5η ως προς το % λειτουργικού κόστους, στην 29η ως προς τα αποτελέσματα προ αποσβέσεων και στην 44η ως προς τα καθαρά αποτελέσματα προ φόρων.

Για την αξιολόγηση κάθε επιχείρησης λαμβάνεται υπ’ όψιν η σειριακή κατάταξή της σε κάθε στήλη αντίστοιχη των πέντε κριτηρίων. Για μεν τις πωλήσεις ο βαθμός αξιολόγησης τίθεται με βάση το μέγεθός τους. Η αξιολογική ισχύς των υπόλοιπων κριτηρίων σχετίζεται με την επίπτωση καθενός από αυτά στο τελικό αποτέλεσμα. Για το μέγεθος της επίπτωσης χρησιμοποιούμε τους «συντελεστές βαρύτητας». Σύμφωνα τη σειριακή κατάταξη του κάθε κριτηρίου έχουμε (βλέπε πίνακα σελ.15)

Σύμφωνα με αυτό το σκεπτικό τα τέσσερα κριτήρια έχουν ομοιόμορφη επίπτωση στα αποτελέσματα. Όσο πιο ψηλά βρίσκεται μια επιχείρηση στη σειριακή κατάταξη τόσους περισσότερους πόντους λαμβάνει. Αντίστροφα επιδρά το ποσοστό του λειτουργικού κόστους: όσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό του τόσο δυσμενέστερη είναι η επίπτωση στα αποτελέσματα, επομένως η βαθμολογία είναι αντιστρόφως ανάλογη του μεγέθους τους. Έτσι, με 50 πόντους βαθμολογείται η επιχείρηση με το μικρότερο ποσοστό λειτουργικού κόστους.

Τα δεδομένα των βαθμών απεικονιζόμενα σε πίνακα και σε διάγραμμα δίνουν μια σύνθετη εικόνα της επιχείρησης. Κατά συνέπεια μια επιχείρηση με πωλήσεις που την κατατάσσουν στην πρώτη δεκάδα του δείγματος πιθανώς (όπως προκύπτει από τα δεδομένα) κατατάσσεται σε ήσσονα θέση ως προς τα άλλα κριτήρια. Εν τέλει αυτή η μέθοδος φανερώνει ότι οι πωλήσεις δεν είναι αποκλειστικό κριτήριο αξιολόγησης –με άλλα λόγια αξιολογική κρίση που δεν λαμβάνει υπ’ όψιν της την κερδοφορία προ και μετά αποσβέσεων δεν μπορεί να νοηθεί. Μέχρις εδώ αναφερόμαστε σε μια απλή παράθεση των κριτηρίων κατάταξης.

Σύνθετη Αξιολογική Κατάταξη

Κρίνουμε απαραίτητο να αναφερθούμε στις παραδοχές μας και σε κάποιες εξηγήσεις που πρέπει να έχει υπ’ όψιν του ο αναγνώστης.

1. Η αξιολόγηση γίνεται τεχνοκρατικά ενώ ταυτόχρονα δεν προδικάζει τη συνολική δυναμική μιας επιχείρησης, η οποία εξαρτάται και από άλλους παράγοντες, όπως η κεφαλαιουχική της διάρθρωση, η δανειακή επιβάρυνση, το δίκτυο των καταστημάτων, η καθαρή λογιστική και η πραγματική θέση της κλπ.

2. Διαφορετική βαρύτητα επίπτωσης στα αποτελέσματα –και κατά συνέπεια και διαφορετικό συντελεστή βαρύτητας– έχει κάθε κριτήριο. Οι παραδοχές λαμβάνονται από τις αναφορές στον πίνακα.

3. Η παραπάνω εκτίμηση εκφράζει τη δική μας αντίληψη, ο δε αναγνώστης μπορεί να έχει τη δική του άποψη. Ως εκ τούτου αναφέρουμε λεπτομερειακά τη λογική που ακολουθήσαμε, πιστεύοντας ότι θα διευκολύνει τον αναγνώστη στο να κάνει τη δική του εκτίμηση, διαφοροποιώντας ίσως τους συντελεστές βαρύτητας.

4. Ο λόγος που κάνουμε αυτή την παρουσίαση δεν αποσκοπεί στο να προτάξουμε ένα μοντέλο αξιολογικής θεώρησης των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ –πολύ περισσότερο, εφόσον, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, με παραλλαγές ή όχι, οι οικονομικοί και οι λογιστές των επιχειρήσεων και ακόμα καλύτερα οι επιχειρηματίες είναι σε θέση να κάνουν σύνθετες και εξειδικευμένες αξιολογήσεις. Η μέθοδος που προτείνουμε επιθυμούμε να αντιμετωπιστεί ως ένα «πνευματικό οικονομικό παιχνίδι-εργαλείο», το οποίο θα βοηθήσει τον μέσο αναγνώστη, που τον ενδιαφέρει ο κλάδος, να επισημάνει με μια σφαιρικότητα την οικονομική αποτελεσματικότητα μιας επιχείρησης σε σχέση με τις ομοειδείς της.

Εκτιμώντας τις μελλοντικές εξελίξεις, διαβλέπουμε ότι μέρα με τη μέρα θα διαφοροποιούνται όλο και εντονότερα τα πράγματα στη διάρθρωση της αγοράς σε ό,τι αφορά τόσο το θεσμικό όσο και το αξιολογικό πλαίσιο των επιχειρήσεων, πράγμα που φέρνει σε δύσκολη θέση τις επιχειρήσεις με χαμηλή αποδοτικότητα. Οι αλλαγές που μέλλει να προχωρήσουν στην αγορά επιγραμματικά κατά τη γνώμη μας σχετίζονται με:

• την είσοδο κι άλλων πολυεθνικών στην εγχώρια αγορά,
• την προοπτική μείωσης των ημερών πίστωσης των προμηθευτών, με παράλληλη αύξηση των παροχών και των εκπτώσεων,
• το γεγονός ότι η αύξηση των παροχών θα επιφέρει αύξηση του μικτού κέρδους. Αλλά η μείωση των ημερών πίστωσης, με την κεφαλαιουχική διάρθρωση των περισσοτέρων επιχειρήσεων, θα τις ωθεί σε δανεισμό, αύξηση των τόκων και μείωση των καθαρών κερδών, πράγμα που ήδη φαίνεται.

Στο πνεύμα μιας τέτοιας πορείας θα μπορούσε κάποιος να ισχυρισθεί ότι θα διαμορφωθούν νέες ισορροπίες, οπότε κανένα πρόβλημα. Δυστυχώς το σενάριο δεν θα εξελιχθεί έτσι ιδανικά. Σε πολλές επιχειρήσεις –στις περισσότερες– σύμφωνα με τις αυστηρές τραπεζικές αξιολογήσεις δεν θα επιτραπεί η επέκταση του δανεισμού. Και σε μερικές ακραίες μεν –αλλά υπαρκτές– περιπτώσεις, υπάρχουν επιχειρήσεις που ήδη οι τράπεζες εκτιμούν ότι έχουν υπερβεί τα όρια αντοχής τους… Τα ενδεχόμενα, λοιπόν, θέτουν με οξύ τρόπο το θέμα της αποδοτικότητας των επιχειρήσεων…

Η κεφαλαιουχική διάρθρωση των επιχειρήσεων είναι τέτοια που δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί σε μια μεταβολή της πιστωτικής πολιτικής των προμηθευτών. Και δεν φαίνεται, εκτός εξαιρέσεων η πιθανότητα αύξησης των ιδίων κεφαλαίων με είσοδο νέων κεφαλαίων. Βέβαια οι μεταβολές θα επέλθουν σταδιακά και «η παράδοση δε θα γίνει άνευ όρων», αλλά αυτό δεν αλλάζει την ουσία…

Αναλυτικούς πίνακες και διαγράμματα βλέπε σελ.16-19

Σε συνολικά επίπεδα η εισηγμένη βιομηχανική αγορά τροφίμων και ποτών εμφάνισε στο διάστημα μεταξύ 1ης Ιανουαρίου έως 30ή Ιουνίου 2004 μικρή αύξηση των πωλήσεών της κατά 1,98% στα 1,063 δισ. ευρώ από 1,043 δισ. ευρώ πέρυσι την ίδια περίοδο, αύξηση των μικτών κερδών κατά 3,17% στα 338,501 εκατ. ευρώ από 328,102 εκατ. ευρώ το 2003 και μείωση των καθαρών προ φόρων κερδών κατά 4,61% στα 86,563 εκατ. ευρώ από 90,745 εκατ. ευρώ το α’ εξάμηνο της περυσινής χρήσης.

Οι εξαιρετικά συγκρατημένοι ρυθμοί ανάπτυξης στον τομέα της βιομηχανίας φαίνεται πως συμβαδίζουν με τη δυστοκία που παρατηρείται και στο οργανωμένο λιανεμπόριο, τα στελέχη του οποίου όλο και πιο συχνά αναφέρουν ότι οι αυξήσεις στα έσοδα από τις πωλήσεις προέρχονται μόνο από τη δημιουργία νέων καταστημάτων, αφού η οργανική ανάπτυξη «τρέχει» σχεδόν με μηδενικούς ρυθμούς.

Ωστόσο στη βιομηχανία κάθε κλάδος παρουσιάζει τη δική του εικόνα σε ό,τι αφορά την εξέλιξη των πωλήσεων, εικόνα η οποία εξαρτάται από τα ίδια τα προϊόντα και το πόσο δημοφιλή είναι τα brand names που φέρουν, τις τιμές τους, τις καταναλωτικές ομάδες στις οποίες απευθύνονται, τις συνθήκες του ανταγωνισμού, τις προσφορές και τα δώρα με τα οποία διατίθεται στην αγορά, αλλά και από αστάθμητους παράγοντες.

Χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα είναι ο κλάδος των μη αλκοολούχων ποτών, ο οποίος κατά το α’ εξάμηνο δεν κύλησε με τις καλύτερες προοπτικές. Οι αντίξοες καιρικές συνθήκες περιόρισαν τους ρυθμούς ανάπτυξης των εταιρειών, οι οποίες υποχρεώθηκαν σε μικρές έστω αλλαγές της εμπορικής τους πολιτικής, προκειμένου να μετριάσουν τις αρνητικές συνέπειες. Πάντως ο leader του κλάδου, η COCA-COLA ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΜΦΙΑΛΩΣΕΩΣ με παρουσία σε 26 χώρες, πέτυχε να αναστρέψει τις αρνητικές επιδράσεις από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, εξασφαλίζοντας τελικά ταχύτερους ρυθμούς ανάπτυξης. Όπως ανέφερε και επίσημα η διοίκηση της εταιρείας, από τα στοιχεία του εν λόγω εξαμήνου προκύπτει ότι το δωδεκάμηνο θα εξελιχθεί σύμφωνα με τις θετικότερες των προβλέψεων που διατυπώθηκαν στις αρχές του 2004.

Ο καιρός όμως επέδρασε καθοριστικά και στις πωλήσεις ενός ακόμη κλάδου, του παγωτού, όπου τα στελέχη των εταιρειών αντιμετώπισαν αρκετά προβλήματα από τη συγκρατημένη διάθεση των καταναλωτών για δροσερές γεύσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ΔΕΛΤΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΠΑΓΩΤΟΥ εμφάνισε μειωμένα έσοδα κατά 3,80% σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο, εξέλιξη η οποία επηρέασε την κερδοφορία της. Από τα επίσημα στοιχεία προκύπτει ότι τα καθαρά προ φόρων κέρδη παρουσίασαν οριακή άνοδο κατά 1,49%. Σημειώνεται ότι ο κλάδος του παγωτού θεωρείται για την αγορά των γαλακτοκομικών προϊόντων ως ο πλέον κερδοφόρος, με αποτέλεσμα οι απώλειες εσόδων που καταγράφηκαν στο πρώτο εξάμηνο του 2004 να επηρεάζουν καθοριστικά την πορεία των ετήσιων οικονομικών αποτελεσμάτων των εταιρειών που δραστηριοποιούνται σε αυτόν. Όσο για τη ΔΕΛΤΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ παρουσίασε αύξηση πωλήσεων κατά 3,48%, αλλά και μείωση μικτών αποτελεσμάτων κατά 6,12%, ενώ τα καθαρά της κέρδη αυξήθηκαν εντυπωσιακά (248,56%).

Στο ελαιόλαδο, κατά το διάστημα 1ης Ιανουαρίου-30ή Ιουνίου 2004, οι βιομηχανικές μονάδες διόγκωσαν τα έσοδά τους, αυξάνοντας τις τιμές τους. Αιτία στάθηκε η κακή περυσινή χρονιά για τους παραγωγούς, η οποία οδήγησε σε γενναίες ανατιμήσεις της πρώτης ύλης. Ωστόσο για το διάστημα που θα ακολουθήσει μέχρι το τέλος του έτους εκτιμάται ότι δεν θα υπάρξουν νέες πληθωριστικές τάσεις στην αγορά, ενώ δεν αποκλείεται να υπάρξουν και μειώσεις τιμών, οι οποίες αναμένεται να φθάσουν μέχρι και τα ράφια των σούπερ μάρκετ.

Η ΕΛΑΪΣ, που αποτελεί τον μοναδικό εκπρόσωπο των βιομηχανιών ελαιολάδου στο ταμπλό του χρηματιστηρίου, στο α’ εξάμηνο εμφάνισε άνοδο των πωλήσεών της κατά 7,55% σε σχέση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα, η οποία δεν αποδίδεται μόνο στη θετική πορεία των εσόδων της από το ελαιόλαδο, αλλά και από άλλες κατηγορίες προϊόντων στις οποίες δραστηριοποιείται. Η εταιρεία εμφάνισε δυσανάλογη αύξηση των καθαρών προ φόρων κερδών της, που όμως αποδόθηκε στο γεγονός ότι το φετινό αποτέλεσμα περιλαμβάνει περίπου 4,4 εκατ. ευρώ ως αποζημίωση για την πώληση του Lipton Ice Tea, καθώς και στις επιβαρύνσεις των περυσινών κερδών κατά 3,3 εκατ. ευρώ από τις δόσεις του good will για την αγορά της PUMMARO.

Στο τομέα των αλευροβιομηχανιών το διάστημα που ακολουθεί αναμένεται με εξαιρετικό ενδιαφέρον, δεδομένου ότι ήδη στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου οι εκπρόσωποι του κλάδου, με τους παραγωγούς και ορισμένους από τους παρασκευαστές συσκευασμένου άρτου και αρτοσκευασμάτων αντάλλαξαν «πυρά» για την εξέλιξη των τιμών στο διάστημα που ακολουθεί. Αιτία στάθηκε η απόφαση της κυβέρνησης να θέσει εμμέσως εμπάργκο στην εισαγωγή σιτηρών από τις ΗΠΑ και τον Καναδά, θεσπίζοντας νέο καθεστώς ποιοτικών ελέγχων, που ουσιαστικά δρα απαγορευτικά για την προμήθεια σιτηρών από τις χώρες αυτές. Μερίδα των αλευροβιομηχάνων διεμήνυσε προς τα Υπουργεία Ανάπτυξης και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ότι φέτος θα προχωρήσει σε αυξήσεις έως και 20% λόγω των προβλημάτων που διαπιστώνονται με τις προμήθειες πρώτων υλών από το εξωτερικό και της χαμηλής ποιότητας των ελληνικών σιτηρών, ενώ αντίθετα ο Σύνδεσμός τους έκανε επισήμως λόγο για πτώση των τιμών. Από την πλευρά τους οι Έλληνες παραγωγοί αντέδρασαν άμεσα. Έστρεψαν τα βέλη τους προς τη βιομηχανία, κατηγορώντας την ότι δημιουργεί αρνητικό κλίμα προκειμένου να προμηθευτεί ελληνικά σιτηρά σε χαμηλές τιμές, ενώ οι αρτοποιητικές μονάδες υποστήριξαν ότι είναι σε θέση να απορροφήσουν τις όποιες ανατιμήσεις αποφασίσει η βιομηχανία. Πάντως στο α’ εξάμηνο του 2004 οι δύο από τις τρεις εισηγμένες εταιρείες (ΚΥΛΙΝΔΡΟΜΥΛΟΙ ΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ και ΜΥΛΟΙ ΚΕΠΕΝΟΥ) εμφάνισαν αύξηση των εσόδων τους κατά 13,36% και 22,78% αντίστοιχα, ενώ ανοδικά κατά 16,62% κινήθηκαν τα έσοδα και της ΜΥΛΟΙ ΛΟΥΛΗ (στις 30 Ιουνίου 2004 έκλεισε δωδεκάμηνη χρήση). Σε ό,τι αφορά τα καθαρά προ φόρων κέρδη, η ΚΥΛΙΝΔΡΟΜΥΛΟΙ ΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ πέτυχε αναστροφή του αρνητικού περυσινού αποτελέσματος σε θετικό, η ΜΥΛΟΙ ΚΕΠΕΝΟΥ τριπλασίασε τα κέρδη της, διατηρώντας τα όμως σε χαμηλά επίπεδα, ενώ η ΜΥΛΟΙ ΛΟΥΛΗ στο δωδεκάμηνο περιόρισε τις ζημιές της προηγούμενης χρήσης.

Στον κλάδο των κρουασάν και των αρτοσκευασμάτων η CHIPITA INTERNATIONAL, έχοντας αλλάξει την πολιτική για τη διανομή των προϊόντων της στην Ελλάδα και τη Ρωσία, αναμένει τους επόμενους κυρίως μήνες αύξηση των πωλήσεων, ενώ στο εξάμηνο δείχνει να μην έχει ακόμη αφομοιώσει πλήρως τις εν λόγω αλλαγές, αφού εμφανίζει μείωση των εσόδων της κατά 4,93% και δραστική μείωση των κερδών της κατά 75,51%. Πάντως, κατά δήλωση της διοίκησής της, η εταιρεία θα είναι σε θέση να μετρήσει με ασφάλεια την απόδοση του νέου δικτύου τον ερχόμενο Φεβρουάριο, οπότε θα έχει κλείσει περίπου ένας χρόνος από τη δρομολόγηση των προαναφερόμενων αλλαγών. Όσο για την αρτοβιομηχανία ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΣ, κινείται με ταχύτατους ρυθμούς ανάπτυξης, πετυχαίνοντας διόγκωση των εσόδων της κατά 39,87% και των μικτών κερδών της κατά 13,55%. Ωστόσο, τα καθαρά προ φόρων κέρδη εμφανίζονται μειωμένα κατά 2,72%.

Η ΓΕΝΙΚΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ακολουθεί ανοδικές τάσεις, με τους τρεις βασικούς οικονομικούς δείκτες να βελτιώνονται και ειδικότερα τα έσοδα να αυξάνονται κατά 1,42%, τα μικτά κέρδη κατά 16,33% και τα καθαρά αποτελέσματα κατά 13,51%, έναντι του αντίστοιχου περυσινού διαστήματος.

Αύξηση κύκλου εργασιών παρουσίασε και η ΚΑΡΔΑΣΙΛΑΡΗΣ Κ. & ΥΙΟΙ ΑΕΒΕ-CARDICO SA, με τον κύκλο εργασιών της μητρικής να φθάνει τα 26,5 εκατ. ευρώ και του ομίλου στα 72,1 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία, μετά τη δημιουργία του νέου της εργοστασίου στο Σχηματάρι Βοιωτίας, αναμένει ταχύτατη άνοδο των εσόδων της που πλέον σε πολύ μεγάλο βαθμό στηρίζονται στις εξαγωγικές της δραστηριότητες.

Στο μεταξύ άνοιξε ήδη τις πύλες του στο καταναλωτικό κοινό από τις 30 Ιουλίου το τρίτο υπέρ μάρκετ Carrefour στη Θεσσαλονίκη, έκτασης περίπου 8.300 τμ, που εδρεύει στο City Gate, στη συμβολή των οδών Γιαννιτσών και Iωάννη Κωλέττη.

Στο City Gate, εκτός του νέου Carrefour που με τη λειτουργία του πρόσφερε 250 νέες θέσεις εργασίας, θα εδρεύουν καταστήματα με ανάπτυξη στους τομείς της μόδας και των ειδών οικιακής χρήσης, όπως Marks & Spencer, Sephora, Ulla Popken, Etam, Mango, Intersport, Mark Aalen, Rouge, Sergio Tacchini, Attrativo, Iso, Claire’s, Rebecca Blue, Oxette, Pimkie, Raxewsky, Prince Oliver, Nike, Bata Shoes, Camicceria, Lingerie, Plexis, Kalaitsis Watches, Okaidi, Jennyfer, La Combo και Admiral. Ο τομέας των υπηρεσιών θα καλυφθεί από τα Cinq a sec, Photostar, Open 24, Carrefour Travel και Prince Kiosq, καθώς και από πρακτορείο στοιχημάτων, φαρμακείο, κομμωτήριο κά, ο τομέας του πολιτισμού και της τεχνολογίας από τα Anikoula, Virgin Megastore, Expert, Radioshack, Γερμανός, Tim, Vodaphone κά, ενώ για την κάλυψη των παιδικών ειδών θα λειτουργήσουν τα καταστήματα Koukou, Puzzle, Petit Petons, Mayoral, Rammer και Modelli Bambino. Το City Gate θα φιλοξενήσει ακόμη τις εταιρείες STER Cinemas, Planet Bowling, Virgin Megastore, Starbucks, Goody’s, Βενέτης και café-bar επωνύμων με πρωτοπόρες ιδέες στον χώρο της διασκέδασης, αλλά και καταστήματα γρήγορης εστίασης με snacks, κρέπες και σουβλάκι.

Στις εγκαταστάσεις του θα λειτουργούν δωρεάν πάρκινγκ, internet café και παιδικός σταθμός, ενώ εκτιμάται ότι όλες οι προαναφερόμενες επιχειρήσεις σε διάστημα ενός έτους θα προσελκύσουν το ενδιαφέρον περίπου τεσσάρων εκατομμυρίων επισκεπτών.

Μετά τα εγκαίνια και του νέου υπέρ μάρκετ, η ΚΑΡΦΟΥΡ ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ δραστηριοποιείται στην ελληνική αγορά με 15 υπέρ μάρκετ, 105 σούπερ μάρκετ Champion Mαρινόπουλος, 46 καταστήματα γειτονιάς 5’ Mαρινόπουλος και 66 μονάδες franchise. Ειδικότερα στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης δραστηριοποιείται πλέον με 3 υπέρ μάρκετ, 11 σούπερ μάρκετ Champion Μαρινόπουλος, 5 καταστήματα γειτονιάς 5’ Mαρινόπουλος και 56 καταστήματα franchise, ενώ απασχολεί περισσότερους από 3.000 εργαζόμενους στη βόρεια Ελλάδα.

Η διοίκηση της εταιρείας απέδωσε την εξαιρετικά περιορισμένη ανάπτυξη του κύκλου εργασιών στη συνεχιζόμενη μείωση της αποδοτικότητας του λιανεμπορίου, στην επιθετική τιμολογιακή πολιτική που ακολούθησε για 2.300 προϊόντα, αλλά στις δυσλειτουργίες που παρατηρήθηκαν σε ορισμένα από τα καταστήματα του δικτύου λόγω της παρατεταμένης περιόδου κατασκευής των έργων υποδομής εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων. Η διοίκηση επισήμανε επίσης ότι στο α’ εξάμηνο του τρέχοντος έτους η ΑΛΦΑ ΒΗΤΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ δεν προχώρησε στη δημιουργία νέων εμπορικών μονάδων, ενώ σε ενοποιημένη βάση οι πωλήσεις επιβαρύνθηκαν από το κλείσιμο του cash & carry καταστήματος στη Λάρισα, τον Σεπτέμβριο του 2003.

Αναλυτικότερα, από τα επίσημα στοιχεία του ομίλου προκύπτει ότι στο α’ εξάμηνο του 2004, τα ενοποιημένα καθαρά κέρδη προ φόρων ανήλθαν σε 3,78 εκατ. ευρώ από 0,43 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περυσινή περίοδο. Η εν λόγω αύξηση οφείλεται κυρίως στη βελτίωση των αποτελεσμάτων της ΤΡΟΦΟ, καθώς και στα αποτελέσματα της ΕΝΑ, τα οποία παρουσίασαν θετική μεταστροφή για πρώτη φορά φέτος. Σημαντική βελτίωση σημειώθηκε επίσης και στην κερδοφορία της ΑΛΦΑ ΒΗΤΑ σε εταιρική βάση, όπου τα καθαρά κέρδη προ φόρων αυξήθηκαν κατά 68,8% και ανήλθαν σε 5,40 εκατ. ευρώ το α’ εξάμηνο του 2004, έναντι 3,20 εκατ. ευρώ το 2003.

Ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών ανήλθε σε 449,79 εκατ. ευρώ παρουσιάζοντας αύξηση κατά 2,7%, σε σύγκριση με τα 438,06 εκατ. ευρώ το 2003. Για την ΑΛΦΑ ΒΗΤΑ σε εταιρική βάση ο κύκλος εργασιών αυξήθηκε κατά 2,9% και ανήλθε σε 397,31 εκατ. ευρώ, από 386,02 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περυσινή περίοδο. Από τα ίδια στοιχεία προκύπτει επίσης ότι τα ενοποιημένα μικτά αποτελέσματα αυξήθηκαν κατά 4,5% (1,8 εκατοστιαίες μονάδες επιπλέον της αύξησης των πωλήσεων και παρά την επιθετική τιμολογιακή πολιτική) και ανήλθαν από 95,33 εκατ. ευρώ το α’ εξάμηνο του 2003 σε 99,63 εκατ. ευρώ το α’ εξάμηνο του 2004.

Αντί των ελπίδων για «Ολυμπιακά ρεκόρ αυγουστιάτικου τζίρου», τα περισσότερα σούπερ μάρκετ της πρωτεύουσας παρουσίασαν ισχνά έσοδα. Ενώ το προσωπικό τους παρέμενε στις επάλξεις για το «μετάλλιο» στην εξυπηρέτηση υπέρ της εθνικής μας υπόθεσης, η Αθήνα ερήμωσε από τους μόνιμους κατοίκους της. Όσο για τους τουρίστες, με εξαίρεση το ιστορικό κέντρο της πόλης και το κατάστημα Carrefour κοντά στο Ολυμπιακό στάδιο, ήταν μάλλον άφαντοι.

Οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ αντιμετώπισαν ανάλογα προβλήματα και στα νησιά. Η μείωση κατά 30% της τουριστικής κίνησης σε σχέση με την περυσινή καλοκαιρινή περίοδο έπληξε τον κλάδο. Το κλίμα επιβαρύνθηκε και από τις συγκρατημένες αγορές των Ελλήνων τουριστών, οι οποίοι περισσότερο από κάθε προηγούμενη χρονιά προτίμησαν φέτος για τις διακοπές τους τα σπίτια συγγενών και φίλων αντί των αδικαιολόγητα δαπανηρών τουριστικών καταλυμάτων.

Το πλήγμα που δέχθηκε το οργανωμένο λιανεμπόριο ήταν διπλό. Δεν έχασε μόνο έσοδα, τα οποία μάλιστα θεωρούσε δεδομένα, αλλά υποχρεώθηκε σε επενδύσεις προκειμένου να αναδιοργανώσει τον μηχανισμό του, ώστε «να λειτουργήσει ρολόι» στο διάστημα των Ολυμπιακών Αγώνων. Στο πλαίσιο αυτό επενδύθηκαν σημαντικά κεφάλαια στον τομέα των logistics, για την κάλυψη της υπερωριακής-νυκτερινής εργασίας, για τις μετακινήσεις υπαλλήλων από την περιφέρεια προς τις Ολυμπιακές πόλεις και για την καταβολή Ολυμπιακού πριμ –όπου κρίθηκε αναγκαίο– ενώ αμέτρητες ήταν και οι εργατοώρες που απαίτησε ο στόχος της επιτυχημένης προετοιμασίας και προσαρμογής των αλυσίδων.

Όλοι πλέον μιλούν για διαφυγόντα κέρδη, για απώλειες εσόδων που δύσκολα μπορούν να υπολογιστούν και για αρνητικές επιδράσεις στους φετινούς ρυθμούς ανάπτυξης μιας αγοράς που λειτουργεί με εξαιρετικά περιορισμένα περιθώρια κέρδους.

Οι …παρενέργειες στον κλάδο από την παγκόσμια αθλητική διοργάνωση αναμένεται να συνεχιστούν το φθινόπωρο, αφού οι αλυσίδες υποχρεούνται να δώσουν στους υπαλλήλους τους τα γενναία υπόλοιπα αδείας που τους οφείλουν, με αποτέλεσμα εμφανή στο επίπεδο της εξυπηρέτησης των καταναλωτών, οι οποίοι βρίσκονται πλέον εντός των αττικών τειχών…

Η μοναδική νότα αισιοδοξίας τον Αύγουστο για τα σούπερ μάρκετ ήρθε από τα ράφια του Φοίβου και της Αθηνάς, αφού σε αντίθεση με τα υπόλοιπα αγαθά, τα Ολυμπιακά προϊόντα κέρδισαν το ενδιαφέρον των καταναλωτών. Οι πωλήσεις τους εκτινάχθηκαν στα ύψη, με τον ημερήσιο τζίρο τους να αντιστοιχεί σε έσοδα που στο πρόσφατο παρελθόν πρόσφεραν σε διάστημα ολόκληρου μήνα! Ασυζητητί, βέβαια, ο τζίρος των Ολυμπιακών προϊόντων δεν αντιστάθμισε στο ελάχιστο τις απώλειες εσόδων των αλυσίδων…

Ο Σεπτέμβριος φαίνεται πως αποτελεί τον… μίτο της Αριάδνης την άκρη του οποίου κρατά το Υπουργείο Ανάπτυξης. Το κουβάρι θα αρχίσει να ξετυλίγεται άμεσα, με την ανακοίνωση των νέων ρυθμίσεων του νόμου που απαγορεύει τις πωλήσεις κάτω του κόστους. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, το υπό διαμόρφωση καθεστώς θα καταργεί τον όρο «τιμολογιακό», απαγορεύοντας τις πωλήσεις σε τιμές κάτω του κόστους κτήσης κάθε αγαθού. Στον υπολογισμό θα λαμβάνεται ως αφετηρία το τιμολογιακό κόστος και από αυτό θα αφαιρείται κάθε έκπτωση ή παροχή που χορηγείται από τον προμηθευτή προς την αλυσίδα και αποδεικνύεται από φορολογικά ή άλλα επίσημα παραστατικά, εξαιρουμένων των προωθητικών ενεργειών.

Ωστόσο, όπως φανερώνουν τα πρώτα στοιχεία, σε αυτή την περίπτωση η διερεύνηση μιας καταγγελίας για διενέργεια πωλήσεων κάτω του κόστους δεν θα μπορεί να γίνει πριν την ολοκλήρωση της εταιρικής χρήσης. Πράγματι, αν δεν υπολογιστούν επί των τιμών χονδρικής οι εκπτώσεις «στόχου τζίρου» και οι επιστροφές, ώστε να διαμορφωθεί βάσει αυτών το κόστος κτήσης του αγαθού, πώς θα γίνεται η διερεύνηση;

Το 2004 λοιπόν επιφυλάσσει στην αγορά σημαντικές αλλαγές σε ό,τι αφορά τον τρόπο διαμόρφωσης των τιμών λιανικής, αλλαγές οι οποίες θα επέλθουν με θεσμικές παρεμβάσεις που θα τεθούν σε ισχύ πιθανότατα από το 2005. Οι αισιόδοξοι ισχυρίζονται ότι με το νέο καθεστώς οι τιμές θα συμπιεστούν προς όφελος του πληθωρισμού από 2% έως και 5% (!), ενώ οι απαισιόδοξοι δηλώνουν ότι το κατέβασμα του πήχη των τιμών σε επίπεδα χαμηλότερα του τιμολογιακού κόστους –πράγμα που επιδιώκεται με την τροποποίηση του νόμου– θα βγάλει στο περιθώριο ένα μεγάλο αριθμό μικρών και μικρομεσαίων εταιρειών του κλάδου, οδηγώντας παράλληλα σε νέες συγκρούσεις το λιανεμπόριο και τους προμηθευτές του.

Χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης

Πάντως το κλίμα στην αγορά φαίνεται πως έχει βαρύνει εδώ και μήνες, καθώς στην πλειονότητά τους οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ διαπιστώνουν χαμηλούς ρυθμούς οργανικής ανάπτυξης, που αποδίδονται τόσο στον κορεσμό της αγοράς του οργανωμένου λιανεμπορίου όσο και στις απώλειες τις οποίες υπέστη το οικογενειακό εισόδημα από τις δυσβάστακτες ανατιμήσεις που πέρασαν στην ελληνική αγορά με την έλευση του ευρώ.

Ωστόσο, παρά τις γκρίνιες, τα απαισιόδοξα σχόλια των στελεχών και το βαρύ κλίμα που έχει δημιουργηθεί στον κλάδο, ορισμένες περιοχές της χώρας συνεχίζουν να κεντρίζουν το ενδιαφέρον των ισχυρών. Στη Θεσσαλονίκη για παράδειγμα το τελευταίο διάστημα πυκνώνουν με γρήγορους ρυθμούς τα σημεία πώλησης που ελέγχονται από τους ισχυρούς. Πέραν των αλυσίδων που ήδη έχουν εδραιωθεί στη συμπρωτεύουσα, η ΑΛΦΑ ΒΗΤΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ πραγματοποιεί σημαντικά ανοίγματα στην αγορά της, ενώ φέτος το καλοκαίρι η ΚΑΡΦΟΥΡ ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ, ιδρύοντας το City Gate –ένα υπερσύγχρονο εμπορικό και ψυχαγωγικό κέντρο όπου στεγάζεται και το υπέρ μάρκετ της εταιρείας– άλλαξε εκ νέου τις ισορροπίες του ανταγωνισμού στην περιοχή.

Το σκηνικό της αγοράς φαίνεται ότι μεταλλάσσεται ταχύτατα. Σε αυτό συνέβαλε και η απόφαση πώλησης της ΞΥΝΟΣ ΑΕ στην ΚΑΡΦΟΥΡ ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ. Η σχετική συμφωνία προκάλεσε ποικίλα σχόλια στην αγορά, καθ’ ότι η ΞΥΝΟΣ με το παράδειγμά της απέδειξε ότι μια εταιρεία δεν φτάνει απλώς να πορεύεται με επιτυχία, αλλά και να γνωρίζει το πότε να «αποσύρεται», εξασφαλίζοντας υπεραξίες τις οποίες στο μέλλον θα έχανε υπό την πίεση του ανταγωνισμού.

Όλα λοιπόν δείχνουν ότι στον χορό των εξαγορών και των συγχωνεύσεων θα δοκιμάσουν να μπουν πολλοί –κάποιοι κυνηγώντας την «καλή συμφωνία στη σωστή στιγμή» και κάποιοι άλλοι ασφυκτιώντας από τις συνθήκες του ανταγωνισμού. Ήδη οι ισχυροί του κλάδου δηλώνουν ότι συχνά-πυκνά δέχονται «προξενιά» από μικρές αλυσίδες, που ωστόσο δεν έχουν ευτυχή κατάληξη, αφού τις περισσότερες φορές είτε τα τιμήματα που ζητούν κρίνονται ως υπερβολικά είτε γιατί διαπιστώνεται «ασυμβατότητα δικτύων» λόγω αλληλοεπικαλύψεων στις περιοχές που εδρεύουν τα καταστήματά τους και όχι μόνο.

Ο ανταγωνισμός θα ενταθεί και ως συνέπεια της περαιτέρω ανάπτυξης των discounters. Η DIA διευρύνει ταχύτατα το δίκτυό της, στοχεύοντας για τα επόμενα χρόνια τον αριθμό των 600 καταστημάτων, η LIDL αυξάνει με επιτυχία τον τζίρο της, ενώ μια ακόμη εταιρεία που εγκατέστησε φέτος την έδρα της στη Ελλάδα, η γερμανική PLUS, όλα δείχνουν πως σύντομα θα ιδρύσει την πρώτη εμπορική μονάδα της.

Τον ανταγωνισμό εντείνει και η ανάπτυξη του συστήματος franchise. Επιτρέποντας στους ισχυρούς να διεισδύουν στις τοπικές αγορές, προσφέρει ταυτόχρονα σε επίδοξους επιχειρηματίες την ευκαιρία να προσαρτούνται με τα κεφάλαιά τους στα άρματα των ισχυρών δικτύων. Η DIA, έχοντας σήμερα το μεγαλύτερο δίκτυο franchise, άνοιξε ως φαίνεται την όρεξη άλλων μεγάλων αλυσίδων. Έτσι, από το ίδιο group εταιρειών, η ΚΑΡΦΟΥΡ ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ διαθέτει ήδη παρουσία στην αγορά με 66 μονάδες franchise, με την επωνυμία 5’ Μαρινόπουλος, η ΑΤΛΑΝΤΙΚ μετά την εξαγορά της ΑΡΙΣΤΑ έδωσε έμφαση στην ανάπτυξη του franchise, ενώ στην ίδια αγορά εισήλθε και η ΑΛΦΑ ΒΗΤΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ, δανείζοντας στους franchisees της τον τίτλο Τροφό Μάρκετ.

Οι μικροί λιανέμποροι, «απαντώντας» στην πρακτική του franchise και στην εν γένει διείσδυση των ισχυρών στις τοπικές και τις συνοικιακές αγορές, προχώρησαν στη δημιουργία οργανωμένων δικτύων με πολύ μικρά καταστήματα. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις των «OLA Stores», των «ΟΚ» και των καταστημάτων «Το Μικρό», που δίνουν πλέον ένα διαφορετικό τόνο στον ανταγωνισμό, ανοίγοντας όμως ένα καινούργιο πεδίο αντιπαράθεσης στην αγορά. Το διευρυμένο ωράριο λειτουργίας που εφάρμοσαν προκάλεσε τους ισχυρούς, οι οποίοι βρήκαν έτσι την αφορμή να «κοντράρουν» κατά μία έννοια τα σχέδιά τους.

Η κυβέρνηση πάντως έχει υποσχεθεί ότι θα ρυθμίσει το ζήτημα συνολικά, αφού το θέμα του ωραρίου λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων παραμένει ανοικτό κυρίως στην περιφέρεια, όπου ορισμένοι νομάρχες περιορίζουν το ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων το Σάββατο. Ο κ. Γιάννης Παπαθανασίου, υφυπουργός Ανάπτυξης, δηλώνει έτοιμος να προχωρήσει σε νέες ρυθμίσεις με τις οποίες θα θεσπιστεί το Εθνικό Ωράριο. Βάσει αυτού οι νομάρχες θα διατηρούν μεν το δικαίωμα ρυθμιστικών παρεμβάσεων στο ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων που εδρεύουν στα όρια ευθύνης τους, αλλά μόνο όσον αφορά την ικανοποίηση των αναγκών διεύρυνσής του.

Ο φετινός χειμώνας αναμένεται ιδιαίτερα θερμός για την αγορά, δεδομένου ότι το υπουργείο σκοπεύει επίσης να προχωρήσει και σε σειρά θεσμικών διευθετήσεων καθοριστικής σημασίας για την εμπορική κοινότητα. Πέραν του ωραρίου και της τροποποίησης του νόμου που απαγορεύει τις πωλήσεις κάτω του τιμολογιακού κόστους, η κυβέρνηση θα παρέμβει στο θέμα των προσφορών και των εκπτώσεων, αλλά και στη λειτουργία του ανταγωνισμού, ενισχύοντας την αρμόδια αρχή, ενώ εν ευθέτω χρόνω αναμένονται παρεμβάσεις στα ζητήματα των διατροφικών ισχυρισμών που αφορούν τρόφιμα με ευεργετικές ή θρεπτικές ουσίες, των επισημάνσεων στα τρόφιμα που δεν εμπεριέχουν γενετικά τροποποιημένες ουσίες, καθώς και του χαώδους καθεστώτος που αφορά την ίδρυση και λειτουργία των υπεραγορών.

Ο κ. υφυπουργός υπόσχεται στην επιχειρηματική κοινότητα ένα φθινόπωρο γεμάτο ενδιαφέρον, εκπλήξεις και ανατροπές. Μένει να διαπιστωθεί πώς ακριβώς η αγορά θα αφομοιώσει τις αλλαγές, δηλαδή ποιες από αυτές θα λειτουργήσουν ευρύτερα υπέρ της επιχειρηματικότητας και ποιες θα ωφελήσουν τους ολίγους και ισχυρούς.