Μήνας: Νοέμβριος 2003

Στο παρελθόν αλλά και σήμερα συνεχίζεται –είτε για εθιμικούς λόγους είτε γιατί αυτό εξυπηρετεί μια συγκεκριμένη επεκτατική στρατηγική συγκέντρωσης και γιγαντισμού– η κατάταξη και αξιολόγηση των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ να γίνεται με κριτήρια τον όγκο των πωλήσεων, τον αριθμό των καταστημάτων ή ακόμα τον όγκο των επενδύσεων. Σπάνια η κατάταξη-αξιολόγηση γίνεται με βάση τα αποτελέσματα των επιχειρήσεων και ακόμα πιο σπάνια με πιο σύνθετες μεθόδους. Ωστόσο επισημαίνουμε ότι οι τράπεζες ήδη αξιολογούν με άλλη ματιά τις επιχειρήσεις που χρηματοδοτούν και συν τω χρόνω με τη διεθνοποίηση της αγοράς και την είσοδο στη χώρα μας ξένων τραπεζικών κολοσσών, οι μεθοδολογικές προσεγγίσεις αξιολόγησης ακολουθούν τα διεθνή πρότυπα. Άλλωστε αυτό ακριβώς έχει προ καιρού καταστεί καθημερινή πρακτική για τους τεχνοκράτες του χώρου σε ό,τι αφορά τις εισηγμένες επιχειρήσεις στο χρηματιστήριο. Αλλά και στην περίπτωση αυτή οι επενδυτές, με εξαίρεση τους θεσμικούς και κάποιους μεγάλους ή συστηματικούς παίκτες, δεν μπαίνουν στον κόπο όχι μόνο να μελετήσουν αξιολογικά, αλλά ούτε καν να λάβουν γνώση των αποτελεσμάτων των επιχειρήσεων στις μετοχές των οποίων επενδύουν τα χρήματά τους. Αλλά ο επενδυτής στο χρηματιστήριο δεν αγοράζει «τζίρο», αγοράζει προσδοκία υψηλής απόδοσης του κεφαλαίου του, πράγμα που συναρτάται με τα καθαρά κέρδη μετά από φόρους, με την υπεράξια της μετοχής του, η οποία μάλιστα, πέραν των κερδών, εξαρτάται και από άλλους παράγοντες που δεν είναι του παρόντος να αναπτύξουμε.

Στον κλάδο των σούπερ μάρκετ την τελευταία δεκαετία έχουν γίνει μεγάλες ανακατατάξεις. Όλες οι επιχειρήσεις εξάντλησαν τη στρατηγική τους στην προσπάθεια εδραίωσης της θέσης τους μέσω της επέκτασης του αριθμού των καταστημάτων τους, των εξαγορών και των συμμαχιών. Συγκυριακά η έξαρση του φαινομένου παίρνει εξοντωτικές διαστάσεις, ενώ η ύφεσή του είναι προσωρινή μέχρι το επόμενο κύμα να παρασύρει τους αδύναμους και τους μη προνοητικούς της αγοράς. Οι συναφείς στρατηγικές, έχουμε τονίσει επανειλημμένως, δεν στηρίζεται πάντοτε σε αμιγώς οικονομικά κριτήρια. Η επέκταση, ο γιγαντισμός και οι επενδύσεις γίνονται με κριτήρια κάθε άλλο παρά οικονομικού ορθολογισμού. Και αυτό συνεχίζεται και θα συνεχίζεται μέχρι πότε; Ας το κρίνει ο καθένας για λογαριασμό του.

Η μείωση της κερδοφορίας και η έλλειψη ιδίων κεφαλαίων ανέκαθεν ωθούσε τις επιχειρήσεις σε αύξηση του δανεισμού τους με αλυσιδωτή επίδραση τη μείωση των αποτελεσμάτων τους. Το 2002 ήταν η πρώτη χρονιά που φάνηκε πως κάτι αλλάζει. Όπως επισημαίνουμε στη φετινή έκδοση ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ, το 2002 έγιναν κάποιες διαρθρωτικές κινήσεις που είχαν αποτέλεσμα τη βελτίωση των αποτελεσμάτων και την εξυγίανση των ισολογισμών των επιχειρήσεων. Μάλιστα σε μερικές περιπτώσεις οι αλλαγές είναι θεαματικές, κυρίως στους μεγάλους του κλάδου. Βέβαια το σκηνικό δεν μετεβλήθη θεαματικά. Τον τόνο τον έδωσαν, όπως και τα προηγούμενα χρόνια, οι δύο-τρεις επιχειρήσεις που εξακολουθητικά είναι πρωτοπόροι στην ανάπτυξη και στην κερδοφορία, καθώς και οι πολυεθνικές επιχειρήσεις, που με την τεράστια οικονομική τους επιφάνεια και τη στρατηγική τους καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό –όχι μόνο με τοπικά, αλλά και με υπερτοπικά διεθνή κριτήρια– τις εξελίξεις.

Αυτό που σε άλλη ευκαιρία θα χαρακτηρίσαμε «παράδοξο» συνεχίζεται και όλα δείχνουν ότι θα συνεχιστεί για μερικά ακόμα χρόνια. Μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις του κλάδου δυναμώνουν, εδραιώνουν τη θέση τους, επιβιώνουν και παρουσιάζουν αποτελέσματα πολύ πιο ικανοποιητικά από τις μεγάλες, όχι μόνο σε ποσοστιαίους δείκτες, αλλά και σε απόλυτα μεγέθη. Οι περιπτώσεις όπου κάποια μικρή αλυσίδα πτώχευσε, ή άλλες μικρές αλυσίδες εξαγοράσθηκαν –περιπτώσεις ελάχιστες άλλωστε– δεν αναιρούν αυτή την πραγματικότητα.

Θα αποφύγουμε περαιτέρω αναφορές και αιτιολογικές αναλύσεις στις οποίες αναφερθήκαμε πέρυσι, εστιάζοντας την προσοχή μας περισσότερο στην ουσία της μεθόδου αξιολόγησης, επαναλαμβάνοντας τα κύρια χαρακτηριστικά της, με σκοπό να υπενθυμίσουμε την ακολουθητέα διαδικασία.

Τις αξιολογήσεις τις στηρίζουμε σε δεδομένα και στοιχεία, σε αριθμούς και δείκτες, που μας επιτρέπουν να έχουμε μια αντικειμενική βάση αφετηρίας. Κι αυτή η βάση συντίθεται από τους δείκτες του λογαριασμού αποτελεσμάτων των 50 μεγαλύτερων επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ, όπως παρουσιάζονται από τη φετινή έκδοση ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ 2003.

Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε τεύχος Νο. 323 σελ. 12-18

Οι αυξήσεις στις αρχές του νέου έτους θεωρούνται δεδομένες –χωρίς ωστόσο να μπορεί να εκτιμηθεί με ασφάλεια η έκτασή τους– από τα στελέχη των σούπερ μάρκετ, ενώ παραδόξως το επί τετράμηνο πάγωμα των τιμών προκάλεσε στον καταναλωτή φόβο ότι το εισόδημά του θα πληγεί με την αλλαγή του έτους.

Κύκλοι της αγοράς επισημαίνουν δύο βασικά ζητήματα: Πρώτον, ότι τον Ιανουάριο η κυβέρνηση δεν θα μπορέσει να επιχειρηματολογήσει υπέρ ενός νέου παγώματος των τιμών, και δεύτερον, ότι οι προμηθευτές του οργανωμένου λιανεμπορίου –στον βαθμό τουλάχιστον που θα το επιτρέψει ο ανταγωνισμός– θα επιχειρήσουν να μετακυλήσουν στην κατανάλωση αυξήσεις υψηλότερες από τις αρχικά σχεδιαζόμενες για το 2004, ώστε να καλύψουν το χαμένο έδαφος του τελευταίου τετραμήνου του τρέχοντος έτους.

Από την πλευρά του πάντως υψηλόβαθμος παράγοντας του Υπουργείου Ανάπτυξης προδιαγράφοντας την πολιτική της κυβέρνησης στο ζήτημα των τιμών, ισχυρίζεται ότι η επιχειρηματολογία της θα εξαντληθεί στη συγκράτηση των αυξήσεων στα όρια του πληθωρισμού, ώστε ως ποσοστό οι αυξήσεις να μην ξεπεράσουν το 3,5%. Μάλιστα ο ίδιος αισιοδοξεί για την πορεία του πληθωρισμού δεδομένου ότι ο σκληρός ανταγωνισμός μεταξύ των σούπερ μάρκετ δεν θα επιτρέψει την άμεση μετακύληση των αυξήσεων στις τιμές λιανικής. Προσθέτει επίσης ότι ένας από τους «άσσους που κρύβουν στο μανίκι» τους οι προμηθευτές του λιανεμπορίου είναι ο σχεδιασμός των αυξήσεων στις τιμές χονδρικής σε… δόσεις, ώστε να περιοριστούν οι πιέσεις στον τιμάριθμο κατά τις αρχές τουλάχιστον του έτους και ειδικότερα στο διάστημα που θα μεσολαβήσει έως και τις επερχόμενες εκλογές.

Πρέπει να σημειωθεί ωστόσο ότι λόγω των εκλογών η κυβέρνηση δεν έχει τα περιθώρια να χάσει τη «μάχη» των τιμών. Το ζήτημα της ακρίβιας είναι ένα από τα μεγαλύτερα πεδία αντιπαραθέσεων με την αντιπολίτευση, αλλά και ένα θέμα που μπορεί να προκαλέσει ισχυρούς τριγμούς στο κυβερνητικό σχήμα αν το Υπουργείο Ανάπτυξης χάσει το έδαφος κάτω από τα πόδια του, αν χάσει δηλαδή το παιχνίδι των εντυπώσεων σχετικά με τον «έλεγχο» των τιμών.

Στο μεσοδιάστημα πάντως, δηλαδή μέχρι και τις εορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, οι τιμές στο οργανωμένο λιανεμπόριο θα εξελίσσονται με δύο… ταχύτητες. Σε ορισμένες αλυσίδες λόγω του «παγώματος» θα παραμείνουν σταθερές, έστω και φαινομενικά, και στις υπόλοιπες θα διαμορφώνονται σύμφωνα με τον ανταγωνισμό, ο οποίος βέβαια δεν θα επιτρέψει θεαματικές αλλαγές. Όσο για τις τιμές χονδρικής, οι αλυσίδες έχουν ασκήσει τις μέγιστες δυνατές πιέσεις στους προμηθευτές τους, προκειμένου να μην ανατιμήσουν τα προϊόντα τους και όπως ισχυρίζονται εκπρόσωποί τους στα περισσότερα αγαθά φαίνεται ότι το πέτυχαν. Μένει λοιπόν αυτό ως τάση να καταγραφεί στον πληθωρισμό των μηνών Οκτωβρίου, Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου. Ίδωμεν.

Κοινό ευρωπαϊκό μοντέλο καταστημάτων, υπό την επωνυμία European City Market, προωθεί ο όμιλος DELHAIZE. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο το δεύτερο European City Market ήδη λειτουργεί πιλοτικά στον Πειραιά μετά την έναρξη της λειτουργίας του πρώτου στη βελγική πρωτεύουσα.

Επιχειρώντας την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς το καταναλωτικό κοινό στη χώρα μας, η ΑΛΦΑ ΒΗΤΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ ίδρυσε το πρώτο European City Market. Πρόκειται για ένα μοντέλο μικρού, λειτουργικού καταστήματος της πόλης, με διαφορετική χωροθέτηση και κυρίως με ευελιξία σε ό,τι αφορά την εξυπηρέτηση του πελάτη, που είναι αποτέλεσμα της συλλογικής δημιουργικής προσπάθειας των αλυσίδων σούπερ μάρκετ που ελέγχονται από την DELHAIZE.

Οι μονάδες European City Market έχουν έκταση 400-600 τμ, εδρεύουν σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, φιλοξενούν περί τους 4.500 κωδικούς προϊόντων –αποκλειστικής διάθεσης από την ΑΛΦΑ ΒΗΤΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ και επωνύμων προϊόντων–, λειτουργούν σε καθεστώς self service, αλλά στους χώρους πωλήσεων επικρατεί διαφορετική από τη συνηθισμένη ατμόσφαιρα των σούπερ μάρκετ.

Το πρώτο European City Market εδρεύει στον Πειραιά. Ουσιαστικά πρόκειται για το δεύτερο πιλοτικό κατάστημα της DELHAIZE στην Ευρώπη, μετά την πρώτη αντίστοιχη μονάδα στις Βρυξέλλες. Ήδη έχει δρομολογηθεί το άνοιγμα αντίστοιχων τέτοιων πιλοτικών καταστημάτων στην Πράγα και το Άνχεν.

Στον Πειραιά το European City Market στοχεύει στη γρήγορη εξυπηρέτηση του πελάτη, ευελπιστώντας ότι για τις αγορές του δεν θα χρειάζονται περισσότερο από 10 λεπτά. Σύμφωνα με τη στρατηγική της αλυσίδας, προβλέπεται η ανάπτυξη τέτοιων λειτουργικών μονάδων με τη μετονομασία ορισμένων εκ των μικρών καταστημάτων της ΤΡΟΦΟ σε City Market. Σημειώνεται ότι εκτός του πρώτου European City Market η αλυσίδα σήμερα διαθέτει άλλες έξι μικρές μονάδες που φέρουν τον τίτλο Άλφα Βήτα City Market.

Στο μεταξύ η ΑΛΦΑ ΒΗΤΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ υλοποιεί μια ακόμη πρωτοποριακή κίνηση για το οργανωμένο λιανεμπόριο, στηριζόμενη αυτή τη φορά στις νέες τεχνολογίες. Πρόκειται για την καθιέρωση του self scanning, η χρηστικότητα του οποίου δοκιμάζεται στο κατάστημα του Χαλανδρίου, το οποίο επρόκειτο να λειτουργήσει εντός του δεύτερου δεκαπενθημέρου του Οκτωβρίου υπό καθεστώς self service.

Οι πελάτες του εν λόγω καταστήματος έχουν τη δυνατότητα να σκανάρουν οι ίδιοι τα προϊόντα που επιλέγουν κατά τη διάρκεια των αγορών τους, ώστε φθάνοντας στο ταμείο να πληρώνουν χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση. Για το self scanning οι καταναλωτές χρησιμοποιούν ειδικό μηχάνημα το οποίο παραλαμβάνουν στην είσοδο του καταστήματος και κάθε φορά που επιλέγουν ένα προϊόν το σκανάρουν, στη συνέχεια το τοποθετούν στο καρότσι τους και στο τέλος των αγορών τους, πριν ακόμα φτάσουν στο ταμείο όπου επιστρέφουν το ειδικό μηχάνημα, είναι σε θέση να γνωρίζουν τη συνολική αξία του λογαριασμού τους.

Η ΑΛΦΑ ΒΗΤΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ πρόκειται να μελετήσει τα οφέλη που θα υπάρξουν, τόσο για την ίδια, όσο και για τους πελάτες της, από τη χρήση του self scanning, προκειμένου στη συνέχεια να αποφασίσει για τη σταδιακή επέκταση του νέου συστήματος και σε άλλες –αρχικά στις μεγάλες– μονάδες του δικτύου της.