ΦΥΤΙΚΑ ΕΛΑΙΑ – ΜΑΓΕΙΡΙΚΑ ΛΙΠΗ : ΚΕΡΔΙΖΕΙ ΕΔΑΦΟΣ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ

Η σταδιακή και συνεχής διεύρυνση του μεριδίου του ελαιόλαδου εις βάρος των σπορελαίων και του μαγειρικού λίπους είναι η σημαντικότερη τάση που χαρακτηρίζει την κατηγορία των μαγειρικών ελαίων τα τελευταία χρόνια. Ειδικότερα, αυξάνεται συνεχώς το μερίδιο του εξαιρετικού παρθένου ελαιόλαδου εις βάρος του ελαιόλαδου κατώτερης ποιότητας, καθώς επίσης και του τυποποιημένου εις βάρος του χύμα.

Οι ενημερωτικές καμπάνιες υπέρ των πλεονεκτημάτων της μεσογειακής διατροφής και κατά συνέπεια του ελαιόλαδου είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που οδήγησαν σε αυτή την αλλαγή. Σημαντικό ρόλο παίζει η συνεχής εκπαίδευση των καταναλωτών για τα γευστικά πλεονεκτήματα του ελαιόλαδου ανώτερης ποιότητας, καθώς επίσης και οι προσπάθειες που καταβάλλονται σε κοινοτικό επίπεδο υπέρ του τυποποιημένου ελαιόλαδου.

Από την άλλη πλευρά ο περιορισμός της κατανάλωσης τηγανισμένων τροφών είναι ακόμη ένας παράγοντας που συνδέεται με τη συρρίκνωση του μεριδίου των σπορελαίων και των μαγειρικών λιπών, ενώ η έλλειψη χρόνου από πλευράς των καταναλωτών επιδρά αρνητικά στην κατηγορία του μαγειρικού λίπους, προϊόντος που συνδέεται με την παρασκευή πιο «πολύπλοκων» φαγητών.

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ

Σήμα κατατεθέν της ελληνικής και μεσογειακής κουζίνας, το ελαιόλαδο κερδίζει ξανά τη θέση που είχε στο παρελθόν και χρησιμοποιείται από τους καταναλωτές όλο και περισσότερο, αντικαθιστώντας τα φυτικά έλαια, όπως τα σπορέλαια και τα μαγειρικά λίπη. Σήμερα οι χρήσεις του διευρύνονται στο τηγάνισμα και στη ζαχαροπλαστική, ενώ στο παρελθόν χρησιμοποιούταν κατά κύριο λόγο στις σαλάτες και στη μαγειρική.

Η εκτενής ενημερωτική καμπάνια για τις ευεργετικές ιδιότητες του προϊόντος ήταν μία από τις κύριες αιτίες που οδήγησαν σε αύξηση της κατανάλωσής του. Καθοριστικά επέδρασε και η εισαγωγή νέων ελαιόλαδων, τα τελευταία χρόνια, με διαφορετικά χαρακτηριστικά (γεύση, ποικιλία), που δίνει τη δυνατότητα στους καταναλωτές να επιλέξουν το προϊόν που βρίσκεται πιο κοντά στις γευστικές τους προτιμήσεις και στις διατροφικές τους συνήθειες. Η συγκεκριμένη εξέλιξη βοηθά στην περαιτέρω ανάπτυξη του τυποποιημένου ελαιόλαδου έναντι του άγνωστης προέλευσης χύμα προϊόντος.

Ωστόσο η σχέση κατανάλωσης τυποποιημένου επώνυμου ελαιόλαδου με την κατανάλωση του χύμα ελαιόλαδου παραμένει εδώ και αρκετά χρόνια στο 1 προς 3. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με στοιχεία εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο, η αναλογία της κατανάλωσης ελαιόλαδου εκτιμάται ότι έχει ως εξής: περίπου το 25% αφορά στην κατανάλωση τυποποιημένου ελαιόλαδου, περίπου το 42% στην ιδιοκατανάλωση και το 33% στην κατανάλωση χύμα προϊόντος που αγοράζεται από πλανόδιους πωλητές. Τα προαναφερόμενα ποσοστά δεν βασίζονται σε επίσημες στατιστικές, καθώς δεν υπάρχει η δυνατότητα ακριβούς καταγραφής της χύμα παραγωγής.

Πωλήσεις ελαιόλαδου σε όγκο και αξία (σούπερ μάρκετ και μικρά σημεία πώλησης)




 

2000

2001

Ιούλιος 2000-Ιούνιος 2001

Ιούλιος 2001-Ιούνιος 2002

Πωλήσεις σε αξία (εκατ. ευρώ)

92.299

94.387

94.298

100.104

Πωλήσεις σε όγκο (τόνοι)

22.299

24.133

23.278

25.269

Πηγή: INFORMATION RESOURCES HELLAS

Το 2001 οι πωλήσεις του ελαιόλαδου αυξήθηκαν κατά 2,3% σε αξία και κατά 7,5% σε όγκο, έναντι του προηγούμενου έτους. Παράλληλα οι πωλήσεις στο δωδεκάμηνο Ιουλίου 2001-Ιουνίου 2002 αυξήθηκαν κατά 5,7% σε αξία και κατά 7,5% σε όγκο, έναντι της αντίστοιχης προηγούμενης περιόδου.

Μερίδιο πωλήσεων σε όγκο (%) ανά τύπο καταστήματος





 

2000

2001

Ιούλιος 2000-Ιούνιος 2001

Ιούλιος 2001-Ιούνιος 2002

Σούπερ μάρκετ

83,9

85,1

84,5

86,4

Μικρά σημεία πώλησης

16,1

14,9

15,5

13,6

Πηγή: INFORMATION RESOURCES HELLAS

Τα σούπερ μάρκετ κερδίζουν έδαφος στις πωλήσεις ελαιόλαδου. Μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης μεριδίου παρουσιάζουν τα σούπερ μάρκετ μεσαίου μεγέθους, ενώ μειώνεται σταδιακά το μερίδιο των μικρών σημείων πώλησης.

ΣΠΟΡΕΛΑΙΑ

Σταδιακή κάμψη παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια η κατανάλωση των σπορέλαιων. Οι καταναλωτές επιλέγουν σπορέλαια κυρίως για τηγάνισμα, ενώ ένα μικρότερο ποσοστό -περίπου 20% της αγοράς της κατηγορίας- καταναλώνεται για την παρασκευή γλυκών κ.ά., παρουσιάζοντας όμως τάση συνεχούς πτώσης προς όφελος του ελαιόλαδου. Δεδομένων των πτωτικών τάσεων της κατηγορίας οι εταιρείες δεν προχωρούν σε επενδύσεις και διαφημιστικές καμπάνιες. Για την προβολή των προϊόντων τους πραγματοποιούν κυρίως trade marketing ενέργειες μέσα στις αίθουσες των αλυσίδων.

Πωλήσεις σπορέλαιων σε όγκο και αξία (σούπερ μάρκετ και μικρά σημεία πώλησης)





 

2000

2001

Ιούλιος 2000-Ιούνιος 2001

Ιούλιος 2001-Ιούνιος 2002

Πωλήσεις σε αξία (εκατ. ευρώ)

46.645

44.364

44.469

47.192

Πωλήσεις σε όγκο (τόνοι)

31.687

30.018

30.573

30.363

Πηγή: INFORMATION RESOURCES HELLAS

Το 2001 οι πωλήσεις σπορέλαιων μειώθηκαν κατά 5,1% σε αξία και κατά 5,5% σε όγκο έναντι του 2000. Στο δωδεκάμηνο Ιουλίου 2001- Ιουνίου 2002 οι πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 5,7% σε αξία, ενώ σε όγκο έμειναν στα ίδια επίπεδα με το αντίστοιχο προηγούμενο διάστημα. Τις υψηλότερες πωλήσεις στην κατηγορία πραγματοποιεί το καλαμποκέλαιο (μερίδιο 45,3%) και το ηλιέλαιο (44,6%).

Μερίδιο πωλήσεων σπορέλαιων (%) ανά τύπο καταστήματος






 

2000

2001

Ιούλιος 2000-Ιούνιος 2001

Ιούλιος 2001-Ιούνιος 2002

Σύνολο καταστημάτων

100

100

100

100

Σούπερ μάρκετ

75,9

78,0

76,7

80,7

Μικρά σημεία πώλησης

24,1

22,0

23,3

19,3

Πηγή: INFORMATION RESOURCES HELLAS

ΜΑΓΕΙΡΙΚΑ ΛΙΠΗ

Σταδιακή πτώση σε όγκο και μικρή αύξηση σε αξία παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια η κατηγορία του μαγειρικού λίπους. Η διείσδυσή του στα ελληνικά νοικοκυριά το 2002 περιορίστηκε στο 25%, παρουσιά-ζοντας συνεχή μείωση, καθώς το 2000 ήταν 37%. Η μείωση αποδίδεται στο ότι αφενός οι καταναλωτές επιλέγουν πιο υγιεινό τρόπο διατροφής και αφετέρου διαθέτουν όλο και λιγότερο χρόνο για μαγείρεμα στο σπίτι. Η αύξηση των πωλήσεων σε αξία οφείλεται στο γεγονός ότι προϊόντα όπως τα μαγειρικά λίπη με βούτυρο γάλακτος (Μινερβίνη της ΜΙΝΕΡΒΑ) και τα μαγειρικά λίπη με ελαιόλαδο (Ελφίνο της ΕΛΑΪΣ) διατίθενται σε υψηλότερη τιμή.

Πωλήσεις μαγειρικού λίπους σε αξία και όγκο (στο σύνολο των καταστημάτων)





 

2000

2001

Ιούλιος 2000-Ιούνιος 2001

Ιούλιος 2001-Ιούνιος 2002

Πωλήσεις σε αξία (εκατ. ευρώ)

10.784

10.367

10.475

10.604

Πωλήσεις σε όγκο (τόνοι)

3.604

3.374

3.459

3.339

Πηγή: INFORMATION RESOURCES HELLAS

Μερίδιο πωλήσεων σε όγκο (%) στο σύνολο της κατηγορίας ανά τύπο καταστήματος






 

2000

2001

Ιούλιος 2000-Ιούνιος 2001

Ιούλιος 2001-Ιούνιος 2002

Σύνολο καταστημάτων

100

100

100

100

Σούπερ μάρκετ

85,3

86,0

84,9

87,9

Μικρά σημεία πώλησης

14,7

14,0

15,2

12,1

Πηγή: INFORMATION RESOURCES HELLAS

ΕΛΑΪΣ ΑΕ

Η εταιρεία προχώρησε από το 2001 στο λανσάρισμα 14 νέων κωδικών στις κατηγορίες του ελαιόλαδου, της μαργαρίνης και των μαγειρικών λιπών. Ειδικότερα, στην κατηγορία του ελαιόλαδου και των προϊόντων ελιάς λάνσαρε τα εξής προϊόντα:

  • Άλτις ελαιόλαδο απαλό: εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο με ιδιαίτερα χαμηλή οξύτητα (0 – 0,6%).
  • Άλτις ελαιόλαδο παραδοσιακό: εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, που ανταποκρίνεται στην τάση της εποχής για επιστροφή στις παραδοσιακές αξίες και γεύσεις.
  • Άλτις ελαιόλαδο βιολογικό: εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, προϊόν βιολογικής καλλιέργειας.
  • Άλτις πάστα ελιάς: ένα 100% φυσικό, φυτικό προϊόν, χωρίς συντηρητικά, σε τρεις γεύσεις (πικάντικη, παραδοσιακή και απαλή).

Η εταιρεία διαθέτει επίσης στην αγορά το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο Ελάνθη, το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο Ευ Ζην με πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες (ουσίες του ελαιολάδου με ευεργετική αντιοξειδωτική δράση), το αραβοσιτέλαιο Φλώρα, το ηλιέλαιο Sol, το φυτικό προϊόν Friol, που αποτελείται από τρία διαφορετικά φυτικά έλαια (ηλιέλαιο, βαμβακέλαιο και φοινικέλαιο), το σπορέλαιο Νέα Φυτίνη (που αποτελείται από ηλιέλαιο και καλαμποκέλαιο) και τα μαγειρικά προϊόντα Νέα Φυτίνη, Φλώρα και Ελφίνο.

ΜΙΝΕΡΒΑ ΑΕ

Στοχεύοντας στην ικανοποίηση των νέων καταναλωτικών αναγκών για ελαιόλαδο με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (γεύση, ποικιλία), η εταιρεία ανέπτυξε τα εξής brands:

  • Χωριό Ποικιλία Κορωνέικη (1997): εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, το μοναδικό από μία και μόνο ποικιλία ελιάς με πλούσια φρουτώδη γεύση.
  • Ελαιώνας Μινέρβα (1999): εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο από πεδινούς ελαιώνες, γλυκόπιοτο με ιδιαίτερα χαμηλή οξύτητα 0-0.5%.
  • Ορεινές Περιοχές Μινέρβα (1999): εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο από ορεινούς ελαιώνες.

Τα ελαιόλαδα Ελαιώνας και Ορεινές Περιοχές μαζί με το ελαιόλαδο Μινέρβα αποτελούν τη σειρά Μινέρβα.

Στην κατηγορία των σπορέλαιων η εταιρεία διαθέτει το αραβοσιτέλαιο Μινέρβα και το ηλιέλαιο Μινέρβα.

Η ΜΙΝΕΡΒΑ τα τελευταία χρόνια υποστηρίζει σταθερά την κατηγορία του ελαιόλαδου, επενδύοντας σημαντικά ποσά στη διαφήμιση των προϊόντων της (σε τηλεόραση και περιοδικά).

Στην κατηγορία των μαγειρικών λιπών η εταιρεία διαθέτει τα εξής προϊόντα:

  • Μινερβίνη με καλαμποκέλαιο: φυτικό μαγειρικό προϊόν με 51% αραβοσιτέλαιο. Προσφέρει πιο ελαφριά γεύση.

  • Μινερβίνη με βούτυρο γάλακτος: μαγειρικό προϊόν με 5% βούτυρο γάλακτος για ακόμη πλουσιότερη γεύση ιδιαίτερα στα παραδοσιακά ελληνικά φαγητά και γλυκά. Λανσαρίστηκε τον Οκτώβριο του 1999 και αποτελεί το μοναδικό προϊόν στην κατηγορία του. Κατά το δωδεκάμηνο Ιούλιος 2001- Ιούνιος 2002 παρουσίασε αύξηση 9,9% σε όγκο και αύξηση μεριδίου κατά 2,1 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Κατέχει μερίδιο 17,4% στην κατηγορία του (στοιχεία ΙNFORMATION RESOURCES HELLAS).

Οι ενέργειες που γίνονται για την προώθηση των μαγειρικών λιπών της εταιρείας τα τελευταία χρόνια αφορούν κυρίως πανελλαδικές ενέργειες με εκπτωτικές ή προϊοντικές προσφορές επί της συσκευασίας και tailor made ενέργειες, όπου δίνεται δώρο προϊόν Μινερβίνης με την αγορά άλλων προϊόντων της εταιρείας, όπως ελαιόλαδα και σπορέλαια, με στόχο την αύξηση της διείσδυσης του brand.

ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΕΛΑΙΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Η εταιρεία διαθέτει στην αγορά το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο Σπιτικό, το ελαιόλαδο Λιοτρίβι και το μαγειρικό λίπος Ελβίνη. Όπως τονίζουν τα στελέχη της, κατέχει την 3η θέση στον κλάδο, με μερίδιο αγοράς ύψους 8%.

Η επικοινωνιακή πολιτική της εταιρείας επικεντρώνεται στην προβολή του εξαιρετικού παρθένου ελαιόλαδου Σπιτικό –κυρίως μέσω τηλεοπτικών μηνυμάτων.

ΟΛΥΜΠΙΑ – XENIA ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΕ

Δραστηριοποιείται στην παραγωγή εξαιρετικού παρθένου ελαιόλαδου, του οποίου την αποκλειστική διανομή, πώληση και προώθηση στην Ελλάδα έχει η αδελφή εταιρεία ΑΤΛΑΝΤΑ ΑΕ. Ειδικότερα, η ΟΛΥΜΠΙΑ-XENIA παράγει τα εξής τυποποιημένα προϊόντα:

  • Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο Xenia.
  • Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο Ολυμπία Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης από την ομώνυμη περιοχή.
  • Εξαιρετικό παρθένο βιολογικό ελαιόλαδο Xenia, προϊόν βιολογικής καλλιέργειας.

Επίσης η εταιρεία δραστηριοποιείται στην παραγωγή εξαιρετικού παρθένου ελαιόλαδου, που διατίθεται από το λιανεμπόριο ως private label. Παράλληλα εξάγει τα τυποποιημένα προϊόντα της στην ΕΕ, τις ΗΠΑ, την Αυστραλία και την Ιαπωνία. Στο άμεσο μέλλον σχεδιάζει να λανσάρει νέα προϊόντα, ενώ πρόσφατα προχώρησε στην αλλαγή ετικέτας στις συσκευασίες του ελαιόλαδου.

 

 

 

 

 

 

AΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ : ΣΤΑ 190 εκατ. ευρώ Ο ΤΖΙΡΟΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΞΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΛΑΔΑΣ

Ισχυρότερη παρουσία στη βόρειο Ελλάδα αποκτά η ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ μετά την εξαγορά της ΛΑΔΑΣ ΥΠΕΡΑΓΟΡΑ, με έδρα στην Κοζάνη. Το επενδυτικό άνοιγμα της εταιρείας, το οποίο ακολουθεί χρονικά την αποχώρησή της από την ΑΛΦΑ ΔΕΛΤΑ, στοχεύει στην υποστήριξη των στρατηγικών της σχεδίων, που προβλέπουν ταχύτατη ανάπτυξη στον άξονα δυτική-κεντρική Μακεδονία και Ήπειρο.

Εφόσον υπάρξουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις, η εταιρεία θα προβεί και σε νέες εξαγορές, ενώ παράλληλα θα συνεχίσει την επέκτασή της επενδύοντας και σε καινούργιες εμπορικές μονάδες.

Σύμφωνα με το γενικό διευθυντή της ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ, κ. Ηλ. Μυκονιάτη, μετά από την προσθήκη της ΛΑΔΑΣ ΥΠΕΡΑΓΟΡΑ στον όμιλο, ο τζίρος του ανέρχεται πλέον στα 190 εκατ. ευρώ και το δίκτυο πωλήσεων περιλαμβάνει 112 καταστήματα. Η εξαγορασθείσα εταιρεία είχε υπό τον έλεγχό της 10 καταστήματα με έδρες στην Κοζάνη (7), στη Σιάτιστα (1), στα Σέρβια (1) και στη Θεσσαλονίκη (1). Σημειώνεται ότι τα 8 από τα καταστήματα της ΛΑΔΑΣ είναι καινούργια, γεγονός το οποίο περιορίζει σημαντικά τα κεφάλαια που θα απαιτηθούν για τη λειτουργική ενσωμάτωσή τους στο δίκτυο της ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ. Τα υπόλοιπα 2 θα ανακαινιστούν το 2003, εντασσόμενα στο πλάνο εκσυγχρονισμού της ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ για το νέο έτος, ενώ μέχρι την ολοκλήρωση της συγχώνευσης δεν θα αλλάξουν επωνυμία.

Σε αντίθεση με άλλες εξαγορές, στη ΛΑΔΑΣ ολοκληρώθηκε εξ αρχής η λειτουργική συγχώνευση, με την άμεση σύνδεση των δύο μηχανογραφικών συστημάτων και το πέρασμα της εμπορικής πολιτικής από τη μητρική εταιρεία προς την εξαγορασθείσα. Όμως για τη νομική συγχώνευση εκτιμάται ότι θα απαιτηθούν περίπου 10 μήνες.

Αύξηση τζίρου 49% το 2002

Ο κ. Μυκονιάτης, αναφερόμενος αναλυτικότερα στα οικονομικά μεγέθη της εταιρείας, υπογράμμισε ότι το 2002 αναμένεται να κλείσει με αύξηση τζίρου κατά 49%, ωστόσο χωρίς τα έσοδα της ΛΑΔΑΣ και των νέων καταστημάτων ο τζίρος θα παρουσιάσει πραγματική άνοδο κατά 9%, ενώ τα κέρδη εκτιμάται ότι θα διπλασιασθούν. Για το 2003 δηλώνει ότι ο όμιλος θα αφιερώσει το σημαντικότερο μέρος των κονδυλίων του στην αναδιοργάνωσή του, που στόχο θα έχει την εξασφάλιση ενιαίας εικόνας για όλα τα καταστήματα και την προσαρμογή της αναπτυξιακής πολιτικής της ΛΑΔΑΣ στα νέα δεδομένα. Βέβαια, όπως επισημαίνεται, εφόσον υπάρξουν οι προϋποθέσεις για νέες εμπορικές μονάδες, η ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ είναι έτοιμη να αντεπεξέλθει επενδυτικά.

Η εμπορική πολιτική της ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ θα παραμένει σταθερή ακολουθώντας την πρακτική των χαμηλών τιμών, η οποία συνεπάγεται περιορισμένα κέρδη, αλλά και αύξηση των πωλήσεων. «Για το λόγο αυτό», συμπληρώνει ο κ. Μυκονιάτης, «δεν υπάρχουν περιθώρια να αλλάξουν οι κύριοι άξονες της εμπορικής μας πολιτικής. Μόνο για βελτίωσή της μπορούμε να μιλάμε».

Τέλος, όσον αφορά στην αποχώρηση της εταιρείας από την ΑΛΦΑ ΔΕΛΤΑ, δηλώνεται ότι βασική επιδίωξη της ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ ήταν η απόκτηση του συνόλου των μετοχών, στόχος ο οποίος τελικά δεν επετεύχθη, καθ΄ ότι το ποσοστό συμμετοχής περιορίσθηκε στο 21%. Το γεγονός ότι το εν λόγω ποσοστό στην ΑΛΦΑ ΔΕΛΤΑ κατείχε ένας εκ των βασικών της ανταγωνιστών οδήγησε του διευθύνοντες συμβούλους των δύο πλευρών στην απόφαση να λύσουν συναινετικά τη συνεργασία.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΚΟΝΟΣ * Ο ΜΑΝΑΤΖΕΡ ΤΟΥ

Ο επιτυχημένος μάνατζερ φροντίζει πάντα να κρατάει αποστάσεις ασφαλείας από την πλεονεξία και την υπερβολή, συμμερίζεται την άλλη πλευρά και σκέπτεται μακροπρόθεσμα. Πριν απ’ όλα είναι ισορροπημένος άνθρωπος, γιατί «ξέρει να ακούει» το συνομιλητή του, δεν προκαλεί προβλήματα χωρίς λόγο, δεν ζητάει από τη δουλειά να του καλύπτει προσωπικές αδυναμίες κι ανεπάρκειες.

Πρόσφατα ο κ. Γιώργος Γκόνος, γενικός διευθυντής της McCAIN HELLAS, τιμήθηκε από τη μητρική εταιρεία του διεθνούς δικτύου της McCAIN ως ο καλύτερος μάνατζερ μεταξύ των θυγατρικών της που δραστηριοποιούνται στην περιφέρεια της νότιας Ευρώπης. Ο ίδιος μας είπε: «Η McCAIN μπήκε προ δεκαετίας στην ελληνική αγορά με σαφή ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, γιατί στον τομέα της είναι παγκοσμίως το πρώτο όνομα. Οι κατά τόπους θυγατρικές του ομίλου κυριαρχούν στον ανταγωνισμό τους. Βέβαια στην Ελλάδα η McCAIN έχει ισχυρότερη παρουσία από το μέσο όρο».

Ρωτήσαμε λοιπόν τον κ. Γκόνο για το ποια είναι η «συνταγή» της επιτυχίας του μάνατζμεντ της McCAIN HELLAS. «Μα οι άνθρωποί της», μας εξήγησε. «Η McCAIN HELLAS τα κατάφερε από το ξεκίνημά της ως σήμερα να διαφεντεύεται από ανθρώπους πολύ καλής ποιότητας, δηλαδή από καλούς επαγγελματίες, αφοσιωμένους στη δουλειά τους και με αγάπη γι αυτήν, που είναι σε θέση να διαμορφώνουν σωστή στρατηγική ανάπτυξης. Δηλαδή από στελέχη που με τη δουλειά τους πετυχαίνουν τομές στην αγορά, προχωρώντας με προσεκτικά βήματα –λίγα και μετρημένα μεν, αλλά με μεγάλο διασκελισμό».

σελφ-σέρβις: Ποιος είναι ο βαθμός δυσκολίας αυτής της «συνταγής»;

Γιώργος Γκόνος: Πρόκειται για μία εξαιρετικά δύσκολη συνταγή. Αρκεί να σας πω ότι μου πήρε πολλά χρόνια θητείας στο μάνατζμεντ για να μπω στην ουσία αυτής της φαινομενικά κοινότυπης φράσης: «ο άνθρωπος είναι ο υπ’ αριθμόν ένα παράγοντας κάθε επιτυχίας ή αποτυχίας». Το να κατευθύνεις την ανθρώπινη εργασία έτσι ώστε το αποτέλεσμά της να αποτελεί μέρος του marketing mix ενός προϊόντος δεν είναι απλό πράγμα.

Ο ισορροπημένος άνθρωπος

σελφ-σέρβις: Προς ποια κατεύθυνση πρέπει να δουλέψει ο μάνατζερ, προκειμένου να απελευθερώσει τη δημιουργικότητα των συνεργατών του για να στήσει μια πραγματικά αποδοτική ομάδα;

Γιώργος Γκόνος: Αυτό αποτελεί το διαχρονικά επίκαιρο θέμα για όλα τα στελέχη του top management –πολύ περισσότερο σε μια εποχή ιδιαίτερα δύσκολη και απαιτητική όπως η σημερινή. Το προσόν που πρέπει να έχει ο μάνατζερ είναι, απλώς, να είναι ισορροπημένος άνθρωπος. Είναι βέβαια απαραίτητο να γνωρίζει οικονομικά, μάνατζμεντ, μάρκετινγκ, να έχει τεχνικές γνώσεις σχετικά με το προϊόν με το οποίο ασχολείται, αλλά πάνω απ’ όλα πρέπει να είναι ισορροπημένος άνθρωπος. Ακούγεται και αυτό ως κοινοτοπία, έτσι; Ναι, αλλά οι μάνατζερ που έριξαν έξω τη WORLD COM ή την ENRON δεν στερούνταν γνώσεων και ικανοτήτων διαμόρφωσης στρατηγικής –κάθε άλλο μάλιστα …

Ισορροπημένος είναι ο άνθρωπος που πριν απ’ όλα «ξέρει να ακούει» το συνομιλητή του, είτε αυτός λέγεται συνεργάτης, διανομέας, πελάτης είτε προϊστάμενος ή υφιστάμενος. Είναι αυτός που δεν δημιουργεί προβλήματα χωρίς λόγο και που δεν ζητάει από τη δουλειά να του καλύπτει προσωπικές αδυναμίες κι ανεπάρκειες. Ένας τέτοιος μάνατζερ όχι μόνο ενημερώνει τον εργοδότη του για την αποτελεσματικότητα και τα προβλήματα της δουλειάς του, αλλά και τον «εκπαιδεύει» στους τρόπους με τους οποίους θα λαμβάνει αποτελεσματικότερα βοήθεια απ’ αυτόν.

Πέραν αυτών ο μάνατζερ κρίνεται και από την επιλογή των συνεργατών του. Εμείς επί παραδείγματι προτιμάμε την πρόσληψη νέων ανθρώπων, οι οποίοι διαμορφώνονται και αναδεικνύονται κοντά μας ως στελέχη. Δεν αναζητούμε «πεπειραμένους», αλλά ανθρώπους με δυνατότητες και προοπτικές ανάπτυξης. Κυρίως αναζητούμε ανθρώπους που αντιλαμβάνονται τους μοντέρνους όρους λειτουργίας της αγοράς και πριν απ’ όλα ότι βρισκόμαστε πλέον σε μία ελεύθερη και ανοιχτή αγορά, όπου οι κάθε είδους αποκλειστικότητες (συνεργατών, αντιπροσώπων κοκ) ανήκουν στο παρελθόν. Μην νομίζετε ότι πολλά από τα πεπειραμένα στελέχη έχουν συνηθίσει σε αυτή την ιδέα… Δηλαδή το βασικό προσόν που ζητούμε –και που ενθαρρύνουμε– στους ανθρώπους μας είναι να μην φοβούνται να δουλέψουν στις συνθήκες της ελεύθερης αγοράς και του έντονου ανταγωνισμού.

σελφ-σέρβις: Πόσο κοντά στο πρότυπο του «ισορροπημένου ανθρώπου» βρίσκεται ο μέσος μάνατζερ σήμερα;

Γιώργος Γκόνος: Πιστεύω ότι πάρα πολλές εταιρείες, μετά τις δοκιμασίες της τελευταίας δεκαετίας, εκ των πραγμάτων στρέφονται στην υιοθέτηση αυτού του προτύπου μάνατζερ, ο οποίος φροντίζει πάντα να κρατάει αποστάσεις ασφαλείας από την πλεονεξία και την υπερβολή, συμμερίζεται την άλλη πλευρά και σκέπτεται μακροπρόθεσμα. Αν και τα αντίθετα παραδείγματα είναι αρκετά –και από επιχειρήσεις με τρανταχτά ονόματα– έχω τη γνώμη ότι η ίδια η αγορά, μέσα από τη λειτουργία των εξισορροπιστικών μηχανισμών της, οδηγεί στην υιοθέτηση αυτού ακριβώς του μοντέλου μάνατζερ: του ανθρώπου του «μηδέν άγαν», του «μέτρον άριστον». Οι αρχαίοι Έλληνες δημιούργησαν τη βάση του σύγχρονου πολιτισμού, όχι φυσικά γιατί υπέθεταν τις δυνατότητες του κόσμου της μαζικής αγοράς και της πληροφορικής, αλλά γιατί πρώτοι είχαν την έμπνευση να διατυπώσουν τις αιώνιες αλήθειες της διοίκησης.

Το «yes man» είναι καταστροφικό

σελφ-σέρβις: Ωστόσο η ίδια η αγορά, σε συνθήκες ύφεσης, δεν φαίνεται ότι ευνοεί την ανάπτυξη τέτοιου είδους μάνατζερ, καθώς πλέον οι απαιτήσεις από τα στελέχη είναι τέτοιες που και ψυχοσωματικά αποδιοργανώνονται. Έτσι δεν είναι;

Γιώργος Γκόνος: Θα συμφωνήσω ότι το περιβάλλον πράγματι έχει γίνει αδυσώπητο. Ωστόσο πιστεύω ότι μπορεί να εφευρίσκονται τα περιθώρια ώστε να εντάσσονται οι απαιτήσεις, όσο αυξημένες κι αν είναι, σε μια στρατηγική ισορροπίας. Είναι κάτι που χρειάζεται μεγάλη επιμονή και υπομονή για να το κατακτήσεις και κυρίως για να το μεταφέρεις στους ανθρώπους σου –κυρίως στους ανθρώπους που ιεραρχικά βρίσκονται ψηλότερα από σένα. Από προσωπική εμπειρία θα σας πω ότι όταν έχεις την πεποίθηση ότι γνωρίζεις πολύ καλά το αντικείμενό σου, ότι έχεις δίκιο για την άποψή σου, οφείλεις να την υπερασπίζεσαι έναντι των υψηλότερα ιστάμενων. Το «yes man» είναι καταστροφικό –πολλές φορές αυτό ακριβώς ευθύνεται όταν στο τέλος της ημέρας τα αποτελέσματα είναι μικρότερα των απαιτήσεων. Η σχετική αυτονομία του μάνατζερ κερδίζεται με το κύρος του, τη γνώση του και κυρίως την αποτελεσματικότητά του. Όταν έχεις την εμπιστοσύνη της ιεραρχίας, δεν μπαίνεις «υπό κηδεμονία». Απεναντίας, σου αναγνωρίζεται ως προσόν ότι αυτό που κάνεις είναι πράγματι αυτό που πρέπει να γίνει, οπότε σου δίνεται μεγαλύτερη άνεση κινήσεων και χρόνος για να οργανώσεις τα επόμενα βήματά σου. Όσο περισσότερο αποδεικνύεις πρακτικά την αποτελεσματικότητά σου τόσο μεγαλύτερη αυτονομία κερδίζεις.

σελφ-σέρβις: Ένας μάνατζερ που σήμερα είναι υποχρεωμένος να δουλεύει μέχρι 12 και 15 ώρες ημερησίως τελικά πόσο ισορροπημένος μπορεί να είναι; –Και όχι μόνο στην επαγγελματική του ζωή, ας μην μας διαφεύγει…

Γιώργος Γκόνος: Το πρόβλημα όλων μας είναι ότι μεταξύ 30 και 50 ετών πρέπει ταυτόχρονα να δημιουργήσουμε οικογένεια και καριέρα. Δεν είναι λίγοι αυτοί που κάποια στιγμή χάνουν τις ισορροπίες. Έτσι συχνά σήμερα βλέπεις μέτρια ή αποτυχημένα στελέχη με ομαλές οικογενειακές σχέσεις και ακόμα πιο συχνά επιτυχημένους μάνατζερ με διαταραγμένες οικογενειακές σχέσεις –δεν μιλώ τόσο για τα διαζύγια όσο για την έλλειψη σχέσεων επικοινωνίας με τα παιδιά, πράγμα που είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να σου συμβεί. Ακούμε κάποιες φορές παράπονα σχετικά με την τύχη ή τις ικανότητες των απογόνων μεγάλων επιχειρηματικών οικογενειών. Πράγματι πολλών επιχειρηματιών τα παιδιά δεν ανταποκρίνονται είτε στις δεινότητες των γονέων τους είτε στις προϋποθέσεις που δημιούργησαν γι’ αυτά οι γονείς τους. Κι όμως τις περισσότερες φορές οι υπαίτιοι δεν είναι τα παιδιά, αλλά οι γονείς, που θυσίασαν την οικογενειακή σχέση προς χάριν της καριέρας.

Έτοιμες ή «καθαρές» λύσεις για τέτοιου είδους προβλήματα, καλώς ή κακώς, δεν υπάρχουν. Ο καθένας πρέπει κάνει τις επιλογές του, σταθμίζοντας τις δυνατότητες και τις αντοχές του, τις απαιτήσεις του, σε σχέση με αυτό που τελικά θέλει να κάνει, που θέλει να είναι. Ένα είναι το γεγονός: Στο τέλος κάθε λογαριασμού πάντα κάτι θυσιάζεται.

Μάνατζερ με άποψη

σελφ-σέρβις: Λέγατε ότι προϋπόθεση για την επιχειρηματική επιτυχία είναι η διοίκηση από ισορροπημένους ανθρώπους. Το ζήτημα είναι ότι η όξυνση του ανταγωνισμού, πέρα από τις διακηρυγμένες προθέσεις των εταιρειών, στρέφει τους μάνατζερ σε αντίθετες κατευθύνσεις στη σχέση τους με τους συνεργάτες τους…

Γιώργος Γκόνος: …Ή και με τις ίδιες τις ανάγκες των εταιρειών τους, θα πρόσθετα. Γιατί πολλές φορές οι επιλογές και η διοίκηση των ανθρώπων δεν γίνονται με βάση το τι πραγματικά εξυπηρετεί την εταιρεία, αλλά με το τι δικαιώνει υπαρξιακά τον επιχειρηματία! Επί παραδείγματι είναι κάτι πέρα από σίγουρο ότι καμία επιχείρηση δεν χρειάζεται «yes man». Δεν είναι όμως λίγοι οι επιχειρηματίες ή οι κορυφαίοι μάνατζερ που επιζητούν την «αυλή» και τους υποτακτικούς. Συνεπώς πολλοί από τους «yes man» ευδοκιμούν ως προστατευόμενοι, προάγονται και κάνουν καριέρα. Εμείς λέμε όχι με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο σε τέτοιου είδους καταστάσεις. Μόλις χτες είχαμε μία εταιρική σύσκεψη. Κάποιο από τα στελέχη μας ρώτησε: «Ποια είναι η άποψη της εταιρείας για το θέμα μας;». Μα ποιος είναι η εταιρεία, αν όχι εσύ, εγώ, όλοι μας που συζητούμε τώρα; Τι είναι η εταιρεία, αν όχι η δουλειά και η άποψη του καθενός; Εκεί στηρίζεται η επιτυχία και το μέλλον της!

Το «δούναι» προ του «λαβείν»…

σελφ-σέρβις: Τα θα συμβουλεύατε τα νέα παιδιά, που ξεκινούν με τη φιλοδοξία να επιτύχουν ως μάνατζερ, αλλά που οι σκληροί όροι του ανταγωνισμού και το προσωπικό τίμημα που καλούνται να καταβάλουν τα αποθαρρύνει;

Γιώργος Γκόνος: Να επιδιώξουν στο ξεκίνημα της καριέρας τους την πρόσληψή τους από μία καλή εταιρεία, όχι από μια οποιαδήποτε εταιρεία που υπόσχεται απλώς μία «καλή θέση». Καλύτερα κλητήρας σε μια πολύ καλή εταιρεία παρά διευθυντής σε μια πολύ κακή. Ο στόχος τους πρέπει να είναι η μαθητεία κοντά σε καλούς δασκάλους και η προαγωγή των δυνατοτήτων τους, όχι η «εύκολη» καριέρα. Όσο δύσκολο είναι να βρίσκουν αυτά τα παιδιά δουλειά άλλο τόσο δύσκολο είναι για εμάς να βρίσκουμε κατάλληλους ανθρώπους για την κάλυψη συγκεκριμένων θέσεων. Βλέπετε, πολλοί από τους νέους ανθρώπους, πριν μάθουν να δίνουν, ζητούν. Ε αυτό δεν συμβιβάζεται με τις αρετές ενός ισορροπημένου ανθρώπου.

(*) O κ. Γ. Γκόνος είναι γενικός διευθυντής της McCAIN HELLAS EΠΕ

ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΕΤΙΚΕΤΑΣ : ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΟΧΗΜΑ ΤΗ ΧΑΜΗΛΗ ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ

Αυξητικές τάσεις παρουσιάζουν οι πωλήσεις προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας στην ελληνική αγορά. Με εξαίρεση κάποιες κατηγορίες –όπως των οσπρίων και του ρυζιού, όπου οι σχετικές τάσεις έχουν σταθεροποιηθεί– οι περισσότερες παρουσιάζουν σημαντική ανάπτυξη, η οποία αναμένεται να συνεχιστεί τουλάχιστον την επόμενη πενταετία. Οι μεγάλες αλυσίδες δίνουν πλέον μεγαλύτερη βαρύτητα στην ποιότητα του προϊόντος που φέρει την επωνυμία τους. Επιδιώκουν να προσφέρουν στον καταναλωτή private labels ανάλογης ποιότητας με τους ηγέτες της κάθε κατηγορίας, αλλά σε ανταγωνιστική τιμή.

Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ δίνουν όλο και μεγαλύτερη σημασία στη διασφάλιση της ποιότητας των προϊόντων που φέρουν το όνομά τους. Ο λόγος είναι πως οι μεγάλες αλυσίδες δεν θέλουν επ΄ ουδενί να διακινδυνεύσουν τη φήμη των προϊόντων που φέρουν την επωνυμία τους, ενώ παράλληλα διαθέτουν σήμερα περισσότερα μέσα για να διενεργούν εκτενείς ποιοτικούς ελέγχους.

Στις ετικέτες των private labels αναφέρεται συνήθως ότι το προϊόν παρασκευάζεται στην ΕΕ, για λογαριασμό της τάδε αλυσίδας σούπερ μάρκετ. Έτσι αν υπάρχουν παράπονα, ο καταναλωτής μπορεί να απευθυνθεί μόνο στην αλυσίδα. Η συγκεκριμένη νομοθεσία κρίνεται ελλιπής από παράγοντες της αγοράς, που εκτιμούν ότι ιδιαίτερα στα τρόφιμα θα έπρεπε να αναγράφεται η εταιρεία που παράγει το προϊόν, για καλύτερη προστασία του καταναλωτή. Οι αλυσίδες από την πλευρά τους αποφεύγουν να αναγράφουν το όνομα του παραγωγού του προϊόντος στη συσκευασία, γιατί σε περίπτωση αλλαγής προμηθευτή θα πρέπει να επιβαρυνθούν με το κόστος της αλλαγής ετικέτας.

Από 10% έως και 40% η διαφορά στην τιμή

Η τιμή των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας είναι χαμηλότερη σε σχέση με τα επώνυμα προϊόντα, καθώς δεν επιβαρύνονται με το κόστος διαφήμισης και marketing. Η διαφορά αυτή σε πολλές κατηγορίες προϊόντων είναι μικρή και δεν ξεπερνά το 10%, ενώ σε ορισμένες φτάνει έως και 40%.

Στις περιπτώσεις που οι αλυσίδες θέλουν να προσφέρουν προϊόντα σε πολύ χαμηλές τιμές, καταφεύγουν στη λύση των first price. Τα συγκεκριμένα προϊόντα αποτελούν την «απάντηση» των αλυσίδων σούπερ μάρκετ στα εκπτωτικά καταστήματα. Με τα first price προϊόντα προσπαθούν να προσελκύσουν τη μερίδα του καταναλωτικού κοινού που απευθύνεται σε αυτά για τις αγορές του. Τα συγκεκριμένα προϊόντα έχουν πολύ χαμηλότερη τιμή από τα private labels –η διαφορά μπορεί να φτάσει έως και 80%– και κατά κανόνα έχουν χαμηλότερη ποιότητα. Επίσης αντιμετωπίζονται με διαφορετική πολιτική από τις αλυσίδες (τοποθετούνται χαμηλά στο ράφι, δεν υποστηρίζονται στα φυλλάδια κτλ).

Δύσπιστοι οι καταναλωτές απέναντι στα τρόφιμα PL

Η αντιμετώπιση των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας δεν είναι η ίδια από όλες τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Σε μεγάλο τμήμα του ελληνικού λιανεμπορίου τα συγκεκριμένα προϊόντα απλώς υπάρχουν, χωρίς να υποστηρίζονται από την ίδια την επιχείρηση. Όσο οργανώνεται το ελληνικό λιανεμπόριο, επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς, τόσο πιο σοβαρά αντιμετωπίζονται και τα private labels.

Τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας καθαρισμού ή οικιακής χρήσης –για ευνόητους λόγους– έχουν μεγαλύτερη απήχηση στον καταναλωτή από ό,τι τα τρόφιμα. Στα τρόφιμα οι καταναλωτές εξακολουθούν να είναι δύσπιστοι.

Όπως εξηγεί ο κ. Αντώνης Δημητρακόπουλος, εμπορικός διευθυντής της ΤΡΙΑ ΑΛΦΑ-ΑΦΟΙ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, ο καταναλωτής πρέπει να αγοράσει πολλές φορές ένα προϊόν, προκειμένου να το γνωρίσει και να το εμπιστευτεί. Σε αυτό το σημείο εντοπίζεται το κυριότερο μειονέκτημα των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας. Καθώς τα προϊόντα αυτά βρίσκονται μόνο στις αλυσίδες, δεν μπορεί ο καταναλωτής να τα βρίσκει όποτε θέλει, σε αντίθεση με τα επώνυμα, που τα βρίσκει παντού. Από την άλλη πλευρά, σε πολλές κατηγορίες τροφίμων, όπως για παράδειγμα στα όσπρια, το προϊόν πρέπει να είναι φρέσκο, άρα να ανανεώνεται συχνά στο ράφι. Τα επώνυμα ανανεώνονται στο ράφι συχνότερα από τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας και έτσι είναι πιθανό η νοικοκυρά να «πέσει» σε μπαγιάτικο προϊόν και να χάσει την εμπιστοσύνη της σε αυτό.

«Ο λόγος που πολλοί καταναλωτές εξακολουθούν να μην δοκιμάζουν τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας», επισημαίνει ο κ. Γρηγόρης Χουχουλής, διευθυντής πωλήσεων της SOLID AE, «είναι ότι τα θεωρούν χαμηλότερης ποιότητας». «Βασική μας επιδίωξη», προσθέτει, «είναι να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη τους, να αποδείξουμε ότι μπορούν να αποκτήσουν ένα προϊόν ποιότητας και μάλιστα σε τιμή πιο ανταγωνιστική από εκείνη των επωνύμων».

Το ράφι αποτελεί βασικό «κλειδί» για την περαιτέρω διείσδυση των συγκεκριμένων προϊόντων. Οι μεγάλες αλυσίδες προωθούν σε μεγάλο βαθμό τα προϊόντα με τη δική τους επωνυμία, διαφημίζοντάς τα στα φυλλάδια και δίνοντάς τους καλές θέσεις στο ράφι. Στις μεγάλες αλυσίδες ο χώρος που καταλαμβάνουν είναι μεγαλύτερος και καλύτερος –στο ύψος του ματιού– σε σχέση με τα επώνυμα, ενώ κατά κανόνα τοποθετούνται δίπλα στο leader της κάθε κατηγορίας. Σε κάποιες περιπτώσεις παρουσία έχει μόνο ο leader της κατηγορίας και το private label. Οι μικρότερες αλυσίδες όμως δεν έχουν φτάσει σε αυτά τα επίπεδα υποστήριξης των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας.

Ανάπτυξη με ρυθμό 10%-15% ετησίως

Στις περισσότερες κατηγορίες αναμένεται να συνεχιστεί η ανάπτυξη των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας, με ρυθμό που φτάνει έως και 10%-15% ετησίως. Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι στην Ελλάδα τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας μπορούν να προσεγγίσουν τα μερίδια που κατέχουν στο εξωτερικό. Η ανάπτυξη των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας μπορεί να επιτευχθεί και διαφορετικά. «Το παράδειγμα της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας μάς δείχνει ότι η ανάπτυξη των συγκεκριμένων προϊόντων συνεχίζεται μέσω περαιτέρω εξειδίκευσης. Ενώ αρχικά προσφέρονταν τα βασικά είδη, σταδιακά διατίθενται και πιο εξειδικευμένα προϊόντα, όπως για παράδειγμα τα δημητριακά με χαμηλά λιπαρά για ενήλικες», επισημαίνει ο κ. Αλέξης Σαραμαντής, εμπορικός διευθυντής της INTROFEX ΕΠΕ.

«Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι κάποια στιγμή θα πάψουν να υπάρχουν τα επώνυμα προϊόντα. Κάτι τέτοιο δεν θα γίνει ποτέ, διότι ο καταναλωτής πάνω απ’ όλα ζητάει την ποικιλία», τονίζει ο κ. Γιώργος Πάσχος, εμπορικός διευθυντής της ΕΓΝΑΤΙΑ ΕΠΕ. Αναμένεται όμως ότι οι εταιρείες θα αυξήσουν τις προσφορές στο ράφι, προκειμένου να στηρίξουν τα επώνυμα προϊόντα τους. «Υπάρχουν περιθώρια για μείωση τιμών στα επώνυμα», επισημαίνει ο υπεύθυνος πωλήσεων της SEPTONA ΑΒΕΕ, κ. Δημήτρης Πολίτης: «Για παράδειγμα, στην κατηγορία των δίσκων ντεμακιγιάζ, τα επώνυμα προϊόντα στην Ελλάδα είναι πιο ακριβά σε σχέση με όλη την υπόλοιπη Ευρώπη. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει σε πολλά επώνυμα προϊόντα».

ΚΑΦΕΣ – ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

Μικρότερα είναι τα μερίδια του στιγμιαίου καφέ ιδιωτικής ετικέτας, ενώ στις υπόλοιπες κατηγορίες καφέ και στα αναψυκτικά ιδιωτικής ετικέτας η διείσδυση είναι μεγαλύτερη. Ειδικότερα, ο στιγμιαίος καφές private label έχει μερίδιο 3%-9% ανάλογα με την αλυσίδα, ενώ στον ελληνικό καφέ, τον καφέ φίλτρου και τα αναψυκτικά τα μερίδια κυμαίνονται από 10% έως 15%. «Οι ρυθμοί πώλησης των συγκεκριμένων προϊόντων εξακολουθούν να είναι αυξητικοί», δηλώνει ο κ. Γρηγόρης Χουχουλής. Όπως εκτιμά, μακροπρόθεσμα το μερίδιο του στιγμιαίου καφέ private label θα αγγίξει το 10%-12%, ενώ στις υπόλοιπες κατηγορίες αναμένονται μερίδια ύψους 15%-20%. Η διαφορά της τιμής, διευκρινίζει, εξαρτάται άμεσα από την πολιτική της αλυσίδας και διαμορφώνεται σε -15%-30% σε σχέση με τα επώνυμα. Τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας των συγκεκριμένων κατηγοριών έχουν υψηλά επίπεδα γευστικής αποδοχής, επισημαίνει ο κ. Χουχουλής. Σε «τυφλές» γευστικές δοκιμές που έγιναν στις αρχές του 2002 σε αναψυκτικά ιδιωτικής ετικέτας, η γευστική αποδοχή ήταν στα ίδια υψηλά επίπεδα με το leader της κατηγορίας.

ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ – ΚΑΚΑΟ – ΠΟΥΡΕΣ

Το μερίδιο των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας στις συγκεκριμένες κατηγορίες κυμαίνεται από 10% έως και 20%, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να ξεπεράσει το 30%. Η διείσδυση των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας της κατηγορίας αυξάνεται ετησίως. Σημαντικότερη αύξηση, μας πληροφορεί ο κ. Αλέξης Σαραμαντής, παρατηρείται στις αλυσίδες που έχουν πολύχρονη δραστηριοποίηση στην κατηγορία, καθώς ο καταναλωτής γνωρίζει και εμπιστεύεται την επωνυμία. Η διαφορά τιμής στα private labels της κατηγορίας κυμαίνεται μεταξύ 10% και 40%. Στις κατηγορίες αυτές υπάρχουν και first price προϊόντα, η τιμή των οποίων είναι χαμηλότερη λόγω διαφοροποίησης της μεθόδου παραγωγής και των πρώτων υλών, ενώ η τιμή τους είναι χαμηλότερη κατά 10%-17% σε σχέση με τα private labels.

OΣΠΡΙΑ – ΡΥΖΙ

Στις κατηγορίες οσπρίων και ρυζιού, το μερίδιο που κατέχουν τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας επί των συνολικών πωλήσεων ανέρχεται σε περίπου 15%, αλλά μπορεί να φτάσει μέχρι και 30% ανάλογα με την αλυσίδα. Την τελευταία τριετία η κατηγορία παρουσιάζει σταθεροποιητικές τάσεις, οι οποίες αναμένεται να συνεχιστούν.

Τα προϊόντα της κατηγορίας έχουν μειωμένη τιμή κατά 35%-40% (τελική τιμή στο ράφι). Οι μεγάλες αλυσίδες προωθούν σημαντικά τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, με προβολές μέσω φυλλαδίων και με εκπτωτικές προσφορές (μέσω κάρτας πιστότητας τύπου AB Plus), κάτι που μπορεί να μειώσει έως και 10% επιπλέον την τελική τιμή του προϊόντος στο ράφι.

Όπως εξηγεί ο κ. Αντώνης Δημητρακόπουλος, δεν υπάρχει διαφορά ποιότητας στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας σε σύγκριση με τα επώνυμα. «Η διαφορά ποιότητας στα όσπρια» διευκρινίζει, «εξαρτάται από την περιοχή στην οποία γίνεται η παραγωγή. Κάποιες περιοχές έχουν πιο ποιοτικό, πιο φρέσκο, πιο καθαρό προϊόν, αλλά φυσικά και πιο ακριβό». Στο ρύζι, από την άλλη πλευρά, η ποιότητα και άρα η τελική του τιμή στη λιανική εξαρτάται από τον τρόπο επεξεργασίας του. Σύμφωνα με τον κ. Βασίλη Αργυράκη, διευθύνοντα σύμβουλο της ΑΦΟΙ ΑΡΓΥΡΑΚΗ ΑΕΒΕ, η νομοθεσία αναγνωρίζει τρεις ποιότητες ρυζιού. «Η Α΄ ποιότητα μπορεί να έχει 5% σπασμένο ρύζι και ξένες ύλες σε ποσοστό 0,5%, ενώ στο ρύζι Γ΄ ποιότητας το σπασμένο φτάνει το 15% και οι ξένες ύλες έως 1%. Υπάρχουν αλυσίδες που προσφέρουν προϊόν ιδιωτικής ετικέτας και first price καθώς και χύμα ρύζι, το οποίο συσκευάζουν οι ίδιες. Εκεί παρατηρείται το παράδοξο το χύμα προϊόν να είναι πιο ακριβό από το προϊόν ιδιωτικής ετικέτας!», αναφέρει.

Στις χώρες της ΕΕ, καθώς οι αλυσίδες discount έχουν σημαντική κάλυψη, που π.χ. στη Γερμανία φτάνει στο 50%-60% της αγοράς, τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας βρίσκουν σημαντική ανταπόκριση. Παρόμοια μερίδια έχουν και τα όσπρια –που δεν καταναλώνονται πολύ συχνά– αλλά και το ρύζι.

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ

Έντονα ανοδικές τάσεις, της τάξης του 10% ετησίως, παρουσιάζει η αγορά ελαιολάδου και σπορέλαιου ιδιωτικής ετικέτας στην ελληνική αγορά. Η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια. Σήμερα το μερίδιο του ελαιόλαδου private label, ανάλογα με την αλυσίδα, κυμαίνεται από 10% έως 20% και του σπορέλαιου από 20% έως 40%. Η διαφορά διείσδυσης των συγκεκριμένων προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας έγκειται στο ότι ο καταναλωτής εμπιστεύεται πιο δύσκολα το μη επώνυμο ελαιόλαδο σε σύγκριση με το σπορέλαιο. Κατά τη διαδικασία παραγωγής όμως πληρούνται τα ίδια ποιοτικά κριτήρια σε σχέση με τα επώνυμα προϊόντα, όπως τόνισε ο εμπορικός διευθυντής της ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΕ κ. Χρήστος Μπουρνουσούζης.

Το ελαιόλαδο ιδιωτικής ετικέτας έχει παρουσία σε όλες τις κατηγορίες όπως και το επώνυμο (π.χ. έξτρα παρθένο, παρθένο, κουπέ κτλ.). Στα προϊόντα της ίδιας κατηγορίας μπορεί να διαφοροποιηθεί η γεύση, αναλόγως από πού γίνεται προμήθεια της πρώτης ύλης, όπως συμβαίνει και στο επώνυμο. Στο σπορέλαιο, όταν πληρούνται οι χημικές προδιαγραφές, οι οργανοληπτικές ιδιότητες (άρωμα και γεύση) είναι ίδιες.

Η τιμή των private labels της κατηγορίας είναι χαμηλότερες στο ράφι κατά 20% έως 40%. Στο εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, επισημαίνει ο κ. Δημήτρης Ράμφος, υπεύθυνος του τμήματος εξαγωγών της ΟΛΥΜΠΙΑ ΧΕΝΙΑ ΑΕ, η διαφορά είναι πολύ μικρότερη και δεν ξεπερνά το 8%-10%. Η εταιρεία παράγει προϊόν ιδιωτικής ετικέτας, αποκλειστικά στην κατηγορία του εξαιρετικά παρθένου ελαιόλαδου.

Καθώς τα συγκεκριμένα προϊόντα είναι χρηματιστηριακά είδη, όπως αναφέρει ο κ. Μπουρνουσούζης, σε περίοδο που οι τιμές είναι χαμηλές στην πρώτη ύλη, η διαφορά μπορεί να φτάσει και το 40%, ενώ όταν ανεβαίνουν οι τιμές, η διαφορά κυμαίνεται σε περίπου 20%. Αυτή την περίοδο η διαφορά της τιμής διαμορφώνεται σε περίπου 30%. Οι τάσεις είναι ανοδικές στην τιμή των σπορέλαιων και πτωτικές στο ελαιόλαδο.

Στο ράφι, η παρουσία του σπορέλαιου και του ελαιόλαδου ιδιωτικής ετικέτας είναι σημαντική: τα private labels τοποθετούνται δίπλα στους leader της κατηγορίας και καταλαμβάνουν τον ίδιο ή συχνά και μεγαλύτερο χώρο.

Στο εξωτερικό τα μερίδια του σπορέλαιου ιδιωτικής ετικέτας κυμαίνονται σε περίπου 30%-40%. Στο ελαιόλαδο, αν και οι όγκοι πωλήσεων είναι πολύ χαμηλότεροι, η παρουσία των private labels είναι σημαντική και κυμαίνεται μεταξύ 30%-60%, όπως επισημαίνει ο κ. Ράμφος. «Οι μεγάλες αλυσίδες διαθέτουν εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο σε μεγάλη ποικιλία: μεγαλύτερη ποικιλία συσκευασίας, δηλαδή μπουκάλια των 250 ml και των 500 ml –σπανιότερα των 750 ml– αλλά και διαφορετικές ποικιλίες ελαιόλαδου, π.χ. αρωματισμένο με χορταρικά κτλ».

ΖΥΜΑΡΙΚΑ

Μερίδια της τάξης του 8%-10% κατέχουν τα ζυμαρικά ιδιωτικής ετικέτας στα ελληνικά σούπερ μάρκετ, με αυξητικές τάσεις. Αν ακολουθηθεί σωστή στρατηγική για την προβολή τους από τις αλυσίδες, όπως επισημαίνει ο κ. Σταύρος Κωνσταντινίδης, διευθύνων σύμβουλος της EURIMAC ΑΕ, και τους δοθεί σωστός χώρος στο ράφι, τότε η ανάπτυξη της κατηγορίας θα είναι πολύ μεγαλύτερη και το μερίδιο των private labels θα φτάσει τα επόμενα χρόνια το 30%. «Υπάρχει ακόμη δυσπιστία απέναντι στα private label προϊόντα, ειδικά στη συγκεκριμένη κατηγορία», προσθέτει ο ίδιος, «διότι ο καταναλωτής δυσκολεύεται να εμπιστευτεί τρόφιμα με χαμηλότερη τιμή». Η τιμή στη συγκεκριμένη κατηγορία ιδιωτικής ετικέτας μπορεί να είναι χαμηλότερη έως και 30%, ανάλογα με την αλυσίδα. Ο κ. Κωνσταντινίδης όμως επισημαίνει ότι τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας στην κατηγορία έχουν ποιότητα εφάμιλλη του leader της κατηγορίας, ενώ αντίθετα τα first price προϊόντα έχουν πολύ χαμηλότερη ποιότητα, συχνά «αμφίβολη», όπως τη χαρακτηρίζει. Στις ξένες αγορές, ιδιαίτερα στη Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ, τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας της κατηγορίας έχουν μερίδιο που φτάνει σε περίπου 30%.

ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΒΑΜΒΑΚΟΣ

Αυξητικές τάσεις της τάξης του 10% παρουσιάζουν στην ελληνική αγορά τα private labels της κατηγορίας βάμβακος. Σήμερα τα μερίδια που κατέχουν διαμορφώνονται σε περίπου 36% στις μπατονέτες, σε 29% στο βαμβάκι και σε 25% στους δίσκους ντεμακιγιάζ, διότι στην κατηγορία δεν υπάρχει πιστότητα καταναλωτή σε μια ισχυρή μάρκα, όπως σημειώνει ο κ. Δημήτρης Πολίτης. Αντίθετα, στα μωρομάντηλα, όπου υπάρχει ισχυρός leader, το μερίδιο των private labels δεν ξεπερνά το 10%. Η διαφορά της τιμής τους σε σχέση με τα επώνυμα διαμορφώνεται σε 20%-40%.

Στο εξωτερικό, επισημαίνει ο κ. Πολίτης, τα μερίδια των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας στην κατηγορία είναι πολύ υψηλά και ξεπερνούν το 55%.

ΣΦΟΥΓΓΑΡΙΑ – ΣΠΟΓΓΟΠΕΤΣΕΤΕΣ – ΣΦΟΥΓΓΑΡΙΣΤΡΕΣ

Μερίδια που κυμαίνονται από 7% στα σφουγγάρια κουζίνας έως 15% στα σφουγγάρια σώματος καταλαμβάνουν τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας στις συγκεκριμένες κατηγορίες.

Οι κατηγορίες παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις, ενώ σημαντικό ρόλο παίζει και η προσφορά ενός καλού προϊόντος σε πολύ ανταγωνιστική τιμή», τονίζει ο κ. Σταύρος Χρηστίδης, διευθυντής του υποκαταστήματος Αθηνών της MULTIFOAM ABEE. Η διαφορά τιμής σε σχέση με τα επώνυμα είναι σημαντική και ανέρχεται σε 15%-20%. Στο εξωτερικό η κατηγορία είναι πολύ πιο ανεπτυγμένη και τα private labels καταλαμβάνουν μερίδιο 30%.

ΦΙΑΛΙΔΙΑ ΥΓΡΑΕΡΙΟΥ – ΣΑΚΟΥΛΕΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ

«Η καλή ποιότητα αποτελεί ένα από τα βασικά κριτήρια του καταναλωτή προκειμένου να επιλέξει ένα προϊόν private label στις συγκεκριμένες κατηγορίες», αναφέρει ο κ. Γιώργος Πάσχος. Όπως επισημαίνει, τα συγκεκριμένα στάνταρ ποιότητας που πρέπει να ακολουθούνται –ιδιαίτερα αυστηρά στα φιαλίδια υγραερίου για λόγους ασφαλείας– καθιστούν δύσκολη την παραγωγή προϊόντων first price στις συγκεκριμένες κατηγορίες.

Τα μερίδια των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας σε αυτές τις κατηγορίες ποικίλλουν από αλυσίδα σε αλυσίδα και παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις. Μεγαλύτερη ευελιξία στην τιμή έχει η κατηγορία της σακούλας, όπου οι τιμές είναι μειωμένες κατά 30%-40% σε σχέση με τα επώνυμα προϊόντα, ενώ στα φιαλίδια υγραερίου η διαφορά τιμής δεν ξεπερνά το 15%.

Σύμφωνα με τον κ. Πάσχο, οι περισσότερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ δεν δραστηριοποιούνται σε όλες τις υποκατηγορίες της σακούλας. Κάποια προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας έχουν παρουσία μόνο στις βασικές κατηγορίες (π.χ. οικιακής χρήσης) και δεν έχουν σε μικρότερες κατηγορίες, όπως είναι π.χ. τα προϊόντα για τον κήπο, που προϋποθέτουν αυξημένη αντοχή και διαφορετικό μέγεθος.

ΧΑΡΤΙΚΑ

Μερίδιο της τάξης του 20% έχουν στην κατηγορία των χαρτικών (χαρτομάντηλα, χαρτί κουζίνας, χαρτί υγεία, χαρτοπετσέτες) τα προϊόντα private label, ενώ παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις της τάξης του 5%-10% ετησίως. Η διαφορά στην τιμή τους είναι σημαντική σε σχέση με τα επώνυμα και κυμαίνεται σε περίπου 20%, ενώ στις χαρτοπετσέτες φτάνει μέχρι και 40%-50%.

ΠΡΟΪΌΝΤΑ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ

To 35% της κατηγορίας καθαριστικών καλύπτουν τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας στην κατηγορία των καθαριστικών προϊόντων, όπως εκτιμά το τμήμα Marketing της CLEANWAY ΕΠΕ.

Στα private labels οι αλυσίδες απαιτούν ποιότητα εφάμιλλη του leader της κατηγορίας. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα της ΚΑΡΦΟΥΡ ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ, η οποία στα ράφια της έχει μόνο τον ηγέτη της κατηγορίας και το private label προϊόν.

Στη συγκεκριμένη κατηγορία ο καταναλωτής δείχνει εμπιστοσύνη στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, αρκεί να πληρούν ποιοτικά κριτήρια, ενώ είναι πολύ ευαίσθητος σε θέματα τιμής. Η διαφορά τιμής φτάνει σε περίπου 20% σε σχέση με τα επώνυμα. Τα private labels παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις αλλά είναι στο χέρι των αλυσίδων να βοηθήσουν αυτά τα προϊόντα, «αγκαλιάζοντάς» τα και πραγματοποιώντας πολλές προωθητικές ενέργειες –σαν να ήταν επώνυμα.

Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε τεύχος Νο. 313 σελ. 82-93

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

Η Κεντρική Μακεδονία διαθέτει πολλά ατού. Πρώτα-πρώτα: ένα σπουδαίο αστικό κέντρο, τη Θεσσαλονίκη, που μπορεί να καλύψει όλες τις απαιτήσεις της νέας –χωρίς σύνορα– οικονομίας. Δεύτερον: πλούσιες πεδιάδες, που προσφέρονται για δυναμικές καλλιέργειες. Τρίτον: αξιόλογα και ραγδαία αναπτυσσόμενα τουριστικά θέρετρα. Τέταρτον: αναπτυγμένο δίκτυο χερσαίων μεταφορών, διεθνές αεροδρόμιο και ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Μεσογείου. Και τέλος: μία απέραντη αγορά στη γειτονιά της –τις υπόλοιπες βαλκανικές χώρες– όπου μπορεί να επεκτείνει τις οικονομικές της δραστηριότητες.

Η περιφέρεια που εξετάζουμε είναι, θα μπορούσαμε να πούμε, η μοναδική περιφέρεια της χώρας που σχεδόν στο γεωγραφικό της κέντρο διαθέτει ένα μεγάλο πολεοδομικό και οικονομικό συγκρότημα με διεθνή σημασία, την πόλη της Θεσσαλονίκης. Η γειτνίασή της με τις υπόλοιπες βαλκανικές χώρες, το λιμάνι της και οι ανεπτυγμένες υπηρεσίες και υποδομές της, ειδικά μετά την κατάρρευση του «Ανατολικού Μπλοκ», όχι μόνο αναβάθμισαν το διεθνή της ρόλο, αλλά υπόσχονται ένα καλύτερο μέλλον και στους όμορους νομούς της Κεντρικής Μακεδονίας.

Στην Κεντρική Μακεδονία κατοικεί το 17% του πληθυσμού της Ελλάδας, πάνω από το 55% του οποίου μόνο στο νομό Θεσσαλονίκης. Το κατά κεφαλή ΑΕΠ ανέρχεται στο 98% του Μ.Ο. της Ελλάδας (6η ανάμεσα στις 13 περιφέρειες), από 101% που ήταν το 1991. Εδώ παράγεται το 18% της αγροτικής παραγωγής της χώρας, το 22,5% της μεταποιητικής (το 15,9% στο νομό Θεσσαλονίκης) και το 15,5% των υπηρεσιών (το 9,7% στο νομό Θεσσαλονίκης). Στις επιχειρήσεις που έχουν την έδρα τους στην περιοχή αναλογεί το 14% του κύκλου εργασιών των μεταποιητικών-κατασκευαστικών μονάδων της Ελλάδας (το 12% στο νομό Θεσσαλονίκης) και το 13% των εμπορικών (το 10% στο νομό Θεσσαλονίκης).

Ισορροπία ανάμεσα στις υπηρεσίες, τον τουρισμό και τη γεωργία

Τα 2/3 του ΑΕΠ της περιφέρειας προέρχεται από τις υπηρεσίες, ενώ η συμμετοχή της βιομηχανίας μειώθηκε από 30% στις αρχές της δεκαετίας του ’90 σε 27% στα τέλη της. Την ίδια πορεία ακολούθησε και η γεωργία, της οποίας η συμμετοχή στο ΑΕΠ μειώθηκε από 10% σε 9%. Ωστόσο η Κεντρική Μακεδονία δεν παύει να είναι μία από τις μεγάλες δυνάμεις της ελληνικής γεωργίας. Εδώ παράγεται σχεδόν το σύνολο των ροδάκινων της χώρας (το 96% της συνολικής παραγωγής), ενώ η περιοχή κατέχει την 1η θέση στην παραγωγή καπνού, σταριού, μήλων και τυριών και τη δεύτερη στην παραγωγή βαμβακιού.

Η περιφέρεια όμως δεν στερείται ούτε τουριστικής ανάπτυξης. Εδώ πραγματοποιούνται περίπου 2,5-3 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις αλλοδαπών τουριστών το χρόνο, εκ των οποίων πάνω από 2 εκατομμύρια μόνο στη Χαλκιδική. Η τελευταία, λόγω της ανάπτυξης του τουρισμού και της γειτνίασης της με τη Θεσσαλονίκη, κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις σε όλη την Ελλάδα στην οικοδομική δραστηριότητα. Περίπου μισό εκατομμύριο διανυκτερεύσεις αλλοδαπών πραγματοποιούνται στη Θεσσαλονίκη, όπου όμως έχουμε και ένα εκατομμύριο διανυκτερεύσεις ημεδαπών ετησίως.

Στον τομέα της γεωργίας τις κορυφαίες επιδόσεις πραγματοποιεί ο νομός Πέλλας, όπου μάλιστα παρατηρείται το σπάνιο φαινόμενο να αυξάνεται η συμμετοχή της γεωργίας στο σχηματισμό του ΑΕΠ σε βάρος της μεταποίησης και των υπηρεσιών. Πιο συγκεκριμένα, από την αρχή μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’90 το μερίδιο της γεωργίας στο ΑΕΠ αυξήθηκε σταδιακά από 14% σε 23,4%, ενώ αντίθετα συρρικνώθηκε το μερίδιο της βιομηχανίας από 30,6% σε 23,4% και των υπηρεσιών από 55,3% σε 53,2%.

Αξίζει να σημειώσουμε επίσης ότι από τους επτά νομούς μόνο οι δύο έχουν ΑΕΠ υψηλότερο από το Μ.Ο. της χώρας: ο νομός Θεσσαλονίκης 103% και ο νομός Χαλκιδικής 105%. Ο νομός Σερρών, με το 84% του Μ.Ο. του ΑΕΠ της Ελλάδας, είναι ο πιο φτωχός της περιφέρειας, αλλά και ο μόνος που κατάφερε τη δεκαετία του ’90 να βελτιώσει το ποσοστό του (το 1991 το τοπικό ΑΕΠ ανερχόταν στο 77% του Μ.Ο.). Σε όλους τους υπόλοιπους νομούς η σχέση τοπικού/πανελλαδικού ΑΕΠ χειροτέρευσε: στο νομό Θεσσαλονίκης μειώθηκε από 107% σε 103%, στο νομό Ημαθίας από 102% σε 93%, στο νομό Κιλκίς από 100% σε 97%, στο νομό Χαλκιδικής από 111% σε 105%, στο νομό Πιερίας από 87% σε 85% και στο νομό Πέλλας από 98% σε 91%.

Μιας και το αυτοκίνητο θεωρείται πλέον δείκτης ευημερίας, να αναφέρουμε ότι σε κάθε 100 κατοίκους της περιφέρειας αντιστοιχούν 24,3 αυτοκίνητα. Η υψηλότερη αντιστοιχία, 32 αυτοκίνητα, συναντάται στο νομό Θεσσαλονίκης, ενώ τα λιγότερα, 10 αυτοκίνητα ανά 100 κατοίκους, στον πλουσιότερο νομό της περιοχής, τη Χαλκιδική. Αυτό για να δείξουμε τη σχετικότητα των αριθμών, αλλά και των αριθμητικών δεικτών ευημερίας…













Δείκτες ευημερίας (τα ποσά σε ευρώ)

 

Κεντρική Μακεδονία


Χώρα


%


Κατάταξη

Πληθυσμός 2001


1.862.833


10.939.771


17,0%


Κατά κεφαλή ΑΕΠ 2001


11.611,25


11.851,73


98,0%


Ανά κάτοικο δηλωθέν εισόδημα 1999


3.983,18


4.459,35


89,3%


Ανά κάτοικο αποταμιευτικές καταθέσεις 1998


4.147,77


4.605,91


90,1%


Κατά κεφαλή ετήσιες αγορές-απολαβές


6.251,93


6.981,37


89,6%


Κατά κεφαλή ετήσιες αγορές


5.281,36


5.886,13


89,7%


Κατά κεφαλή ετήσιες απολαβές


970,58


1.095,31


88,6%


Εξ αυτών ίδια παραγωγή


29,14


82,88


35,2%


13η

Επιβατικά ΙΧ ανά 100 κατοίκους 2000


24,30


27,50


88,4%


Πηγή: «Οι νομοί της Ελλάδας», επεξεργασία Έρευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών ΕΣΥΕ

       

 

 

ΗΜΕΡΙΔΑ ΣΕΒΤ : ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ : ΜΙΑ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΜΕΛΛΟΝ

Η ανακύκλωση έχει πάψει από καιρό να αποτελεί απλά ένα θεωρητικό ζήτημα που θα έπρεπε να απασχολεί τους ανθρώπους της βιομηχανίας και του εμπορίου. Η υποχρέωση της προστασίας του περιβάλλοντος μέσω της χρήσης συσκευασιών από ανακυκλώσιμα υλικά είναι μία πραγματικότητα και στη χώρα μας από την 6η Αυγούστου 2001, οπότε τέθηκε σε ισχύ ο νόμος 2939. Με αφορμή τη συγκεκριμενοποίηση του τρόπου εφαρμογής του από τη βιομηχανία και το εμπόριο, ο ΣΕΒΤ πραγματοποίησε στα τέλη Νοεμβρίου ημερίδα με θέμα την ανακύκλωση.

Στην ομιλία του ο πρόεδρος του ΣΕΒΤ κ. Δ. Δασκαλόπουλος, ξεκινώντας από την κοινή αποδοχή ότι η ανάπτυξη και η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι έννοιες ανταγωνιστικές, αλλά «αντίθετα οφείλουν να είναι απόλυτα συμπληρωματικές», τόνισε πως «το ζητούμενο είναι να βρεθούν λύσεις για μία βιώσιμη ανάπτυξη, οι οποίες να είναι συγχρόνως περιβαλλοντικά επωφελείς, οικονομικά εφικτές και κοινωνικά αποδεκτές μέσα στο πλαίσιο μιας ευρύτερα σχεδιασμένης περιβαλλοντικής πολιτικής, που θα διακρίνεται για τους ιεραρχημένους, ρεαλιστικούς και αποτελεσματικούς στόχους της. Η ανακύκλωση είναι μία τέτοια μέθοδος-εργαλείο, που συγκεντρώνει και τα τρία χαρακτηριστικά, αν βέβαια τηρούνται κάποιες βασικές προϋποθέσεις. Αποτέλεσμα αυτής της συνειδητής προσπάθειας της ελληνικής βιομηχανίας είναι η σύσταση της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ), που δραστηριοποιείται στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων συσκευασίας εδώ και περίπου μία δεκαετία, με τη στήριξη του ΣΕΒ και του ΣΕΒΤ ειδικότερα».

Ο κ. Δασκαλόπουλος αναφέρθηκε στις προτάσεις για συγκεκριμένες ενέργειες που θα προωθούν το θέμα της ανακύκλωσης στο χώρο της βιομηχανίας και του εμπορίου και οι οποίες έχουν ήδη υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, χωρίς όμως να υπάρχει καμία αντίδραση ακόμα. Η συζήτηση του θέματος έχει αναβληθεί μέχρι το 2004 και μέχρι τότε δεν προγραμματίζεται καμία νομοθετική ή άλλη κανονιστική πρωτοβουλία εκ μέρους της ΕΕ. Ξεκινώντας από αυτό το δεδομένο πρότεινε το σχεδιασμό μίας πολιτικής από τον ιδιωτικό τομέα, με συγκεκριμένες προδιαγραφές, έχοντας ως στόχο την υιοθέτησή της από τη βιομηχανία.

Για τη στρατηγική της Ελλάδας στην αξιοποίηση των αποβλήτων συσκευασίας και την εφαρμογή του Νόμου 2939/01 μίλησε ο κ. Κ. Καϊσερλής, σύμβουλος του ΥΠΕΧΩΔΕ και πρόεδρος της Επιτροπής Παρακολούθησης Εναλλακτικής Διαχείρισης.

Η ευρωπαϊκή εμπειρία και συγκεκριμένα το γαλλικό και το γερμανικό μοντέλο παρουσιάστηκαν από την κ. F. Dartiguenave, διευθύντρια Διεθνών Σχέσεων & Επικοινωνίας της ECO EMBALLAGES και τον κ. U. Kueppers, διευθυντή Διεθνών Σχέσεων της DSD αντίστοιχα.

Ο κ. Kueppers, αναφερόμενος στο γερμανικό μοντέλο, τόνισε πως η εφαρμογή του ξεκίνησε πριν ακόμα υπάρξει η σχετική ευαισθητοποίηση και νομοθέτηση από την ΕΕ. Ήδη από τη δεκαετία του ΄80, οπότε διαπιστώθηκε η ανεπάρκεια των υπαρχόντων χώρων για ταφή των απορριμμάτων, ο ιδιωτικός τομέας προχώρησε στη μελέτη των πιθανών λύσεων. Αυτή η διαδικασία οδήγησε, με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων, στο νόμο του 1991, με τον οποίο θεσμοθετήθηκε η ευθύνη των παραγωγών για το προϊόν που παράγουν αλλά και των εμπόρων που το διακινούν και μετά την αγορά του από τον καταναλωτή. Βέβαια στη Γερμανία η ευθύνη ανήκει πρωτίστως στους παραγωγούς, με τη λογική ότι εκείνοι αποφασίζουν για τις πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται για τη συσκευασία των προϊόντων τους. Οι συσκευασίες των προϊόντων που έχουν ενταχθεί στο σύστημα ανακύκλωσης παίρνουν το ειδικό σήμα (αρκετά γνωστό και στην Ελλάδα) το GREEN DOT. Την τήρηση των προτύπων που έχουν τεθεί από το γερμανικό Εθνικό Σύστημα Ανακύκλωσης παρακολουθούν 10 φορείς-«εγγυητές». Είναι αξιοσημείωτο το ότι το σύστημα της Γερμανίας λειτούργησε εντός μόνο 18 μηνών από τη στιγμή που αποφασίστηκε η δημιουργία του. Κάλυψε μάλιστα τις ανάγκες ενός πληθυσμού 81 εκατομμυρίων ατόμων και μίας βιομηχανίας που αριθμεί 588 εγκαταστάσεις.

Ο κ. Kueppers μίλησε και για το ευρωπαϊκό σύστημα ανακύκλωσης, το PROEUROPE. Το σύστημα αυτό δημιουργήθηκε βάσει της αντίστοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας του 1994 και ακολούθησε χρονικά την ίδρυση των εθνικών συστημάτων της Γερμανίας και Γαλλίας.

Στο εσωτερικό της ΕΕ υπάρχουν βέβαια και διαφορετικές προσεγγίσεις του θέματος της ανακύκλωσης. Χώρες όπως η Δανία, η Ολλανδία και η Μ. Βρετανία έχουν δημιουργήσει το δικό τους σύστημα. Για παράδειγμα στη Μ. Βρετανία υπάρχουν 70 διαφορετικές ενώσεις από τις οποίες μπορεί μια επιχείρηση να αγοράσει το δικαίωμα χρησιμοποίησης του σήματος της ανακύκλωσης.

Η ΕΕ προωθεί ενιαία πολιτική στο θέμα της ανακύκλωσης των υλικών συσκευασίας, με βασικούς άξονες τη χρηματοδότηση από τη βιομηχανία της διαδικασίας συλλογής, διαλογής και ανακύκλωσης των υλικών, την ενημέρωση και εκπαίδευση των καταναλωτών για τη συμμετοχή τους στην εφαρμογή των προγραμμάτων, την ίδρυση μη κερδοσκοπικών οργανισμών –σε εθνική βάση– για την εκπόνηση συγκεκριμένων προγραμμάτων ανακύκλωσης και την υποστήριξη της εφαρμογής τους.

Η ελληνική εμπειρία

Για την πρόοδο του θέματος της ανακύκλωσης συσκευασιών στην Ελλάδα μίλησαν: ο κ. Λ. Κόμης, πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΕΑΑ, ο κ. Γ. Ραζής, γενικός διευθυντής Λειτουργιών της ΕΕΑΑ, ο κ. Θ. Λέκκας, πρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Όπως ανέφερε ο κ. Κόμης μιλώντας για την ΕΕΑΑ, η δημιουργία της το 1992 οφείλεται στην ελληνική βιομηχανία. Οι πόροι της προέρχονται από τις συμβάσεις που υπογράφει με παραγωγούς για το δικαίωμα χρήσης του σήματος της ανακύκλωσης. Έως σήμερα έχουν υπογραφεί συμβάσεις με τα 2/3 του συνόλου των υπόχρεων της ελληνικής αγοράς. Συγκεκριμένα οι βιομηχανίες που συμμετέχουν στο σύστημα ανακύκλωσης είναι 123 και οι οικονομικές δεσμεύσεις που πηγάζουν από τις συμβάσεις είναι περίπου 15 εκατ. ευρώ ετησίως. Ο κ. Κόμης μίλησε επίσης για το νέο Κέντρο Ανακύκλωσης της Λάρισας, το οποίο πρόκειται να εγκαινιαστεί σύντομα.

Ο κ. Ραζής παρουσίασε στην εισήγησή του το Επιχειρησιακό Σχέδιο που έχει προτείνει προς υιοθέτηση στην πολιτεία η ΕΕΑΑ, σύμφωνα με το οποίο τα έργα που θα ολοκληρωθούν ως την 31/12/2005 θα αφορούν 4,5 εκατ. κατοίκους και θα οδηγούν στην αξιοποίηση 268.000 τόνων ανακυκλώσιμων υλικών (140.000 συσκευασίες και 128.000 τόνοι έντυπου χαρτιού). Η σχετική επένδυση θα είναι ύψους 40 εκατ. ευρώ περίπου. Προτείνεται να δημιουργηθούν κέντρα ανακύκλωσης στους Δήμους Αγρινίου, Κατερίνης, Πιερίας, Τρικάλων, Κω, Μεσολογγίου και αλλού.

Σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή προγράμματα ανακύκλωσης στους Δήμους Αμαρουσίου, Βριλησσίων, Πεύκης, Φιλοθέης, Πατρών.

Τα αποτελέσματα των συγκεκριμένων έργων είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Το 2001 στους πέντε δήμους (εκτός του Δήμου Πατρών) είχαν ανακτηθεί 5.258 τόνοι ανακυκλώσιμων υλικών.

ISO και HACCP για διασφάλιση ποιότητας

Το δεύτερο μέρος της ημερίδας αφορούσε τα συστήματα διασφάλισης ποιότητας. Ο κ. Δ. Αγαπαλίδης, διευθυντής Τυποποίησης του ΕΛΟΤ, αναφέρθηκε στο ISO και την υγιεινή και ασφάλεια στους χώρους εργασίας, ο κ. Γ. Μάτσας, αναπληρωτής διευθυντής Τυποποίησης του ΕΛΟΤ, στη νέα μορφή του ISO 9001 που θα ισχύσει από το 2003, και ο Δρ. Φρ. Κρόκος, χημικός Τροφίμων του ΕΛΟΤ στο HACCP, στο ρόλο του στη βιομηχανία.

Ο κ. Μάτσας ενημέρωσε τους παρευρισκόμενους για τις αλλαγές στο σύστημα ISO οι οποίες θα ισχύσουν από το 2003. Από το 2000 παρουσιάστηκαν από το Διεθνή Οργανισμό Πιστοποίησης ISO νέες εκδόσεις των προτύπων της σειράς ISO 9000. Από το 2003 και στο εξής όμως θα χορηγείται μόνο το ISO 9001: 2000. Οι επιχειρήσεις που έχουν ήδη πιστοποιηθεί ή ετοιμάζονται να πιστοποιηθούν μπορούν από τώρα να στρέφονται προς την εφαρμογή του νέου προτύπου και ενδεχομένως να επιθεωρηθούν είτε εσωτερικά είτε από τρίτο μέρος για τη συμμόρφωση του συστήματος διαχείρισης της ποιότητάς τους (ΣΔΠ) στο πρότυπο αυτό. Όμως θα μπορούν να πιστοποιηθούν από φορείς πιστοποίησης, σύμφωνα με τα νέα πρότυπα, από το τέλος του 2003. Για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που ίσως δεν διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους για την αναπροσαρμογή, ο ISO αναθεώρησε ήδη και προσάρμοσε το Εγχειρίδιο-Οδηγό εφαρμογής ενός ΣΔΠ σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ώστε να περιληφθούν σε αυτό οι πρόσθετες απαιτήσεις των «νέων» προτύπων.

Ο κ. Κρόκος μίλησε για τα εργαλεία διαχείρισης του θέματος της ασφάλειας των τροφίμων (όπως π.χ. το ELOT EN ISO 9001, το ΗΑCCP κλπ) και για τα προγράμματα που είναι απαραίτητα για να λειτουργήσουν σωστά σε μία επιχείρηση.

DIA HELLAS : ΣΤΑ 226 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ Ο ΤΖΙΡΟΣ ΤΗΣ

Σημαντική αύξηση τζίρου πρόκειται να παρουσιάσει το 2002 η DIA. Οι πωλήσεις της εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 226 εκατ. ευρώ έναντι 187 εκατ. ευρώ το 2001, καταγράφοντας άνοδο 20,9%.

Η νέα αύξηση των πωλήσεων οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στη δημιουργία των 15 νέων καταστημάτων το 2002. Εξ αυτών τα 13 ήταν ιδιόκτητα και τα υπόλοιπα 2 λειτούργησαν σε μικρές πόλεις της χώρας με τη μέθοδο του franchising. Σήμερα η DIA ελέγχει 252 εμπορικές μονάδες.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εκτιμήσεις που αφορούν στα αποτελέσματα της εταιρείας. Σύμφωνα με αυτές, η DIA θα παρουσιάσει και φέτος ζημίες λόγω των μεγάλων αποσβέσεων στις οποίες προχώρησε για άλλη μια χρονιά. Ωστόσο ο δείκτης ζημιών θα είναι αισθητά μειωμένος έναντι του 2001, αφού θα διαμορφωθεί στα 1,5 εκατ. ευρώ από 5,018 εκατ. ευρώ την προηγούμενη χρήση.

Όμως το 2002 τα αποτελέσματα προ φόρων και αποσβέσεων θα είναι θετικά και θα κινηθούν σε υψηλότερα επίπεδα έναντι του 2001, χρονιά κατά την οποία ο σχετικός δείκτης ήταν οριακά θετικός.

Όσον αφορά την εμπορική πολιτική της εταιρείας, αξίζει να αναφερθεί ότι τις τελευταίες ημέρες η DIA λάνσαρε πιλοτικά σε 20 καταστήματά της τους πρώτους κωδικούς συσκευασμένου φρέσκου κρέατος (κοτόπουλο, χοιρινό, μοσχάρι), με την προοπτική στο β΄ εξάμηνο του 2003 να επεκτείνει τη νέα της δραστηριότητα στο σύνολο των καταστημάτων του δικτύου της. Παράλληλα η αλυσίδα προχωρεί στην προώθηση της κάρτας Dia Club, στοχεύοντας στην ενίσχυση της πιστότητας και της επισκεψιμότητας των πελατών της και κατ’ επέκταση σε ταχύτερους ρυθμούς ανάπτυξης.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΘΕΟΤΟΚΑΣ * : ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΜΑΣ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ

Τον Ιούνιο του 2002 ο κ. Γιάννης Θεοτοκάς ανέλαβε καθήκοντα διευθύνοντος συμβούλου της FRIESLAND HELLAS, διαδεχόμενος το δρ. Φρανκ Μπλετζιάν. Λίγους μήνες αργότερα η εταιρεία ανακοίνωνε την εξαγορά του εργοστασίου της FOODINVEST HELLAS στη Βιομηχανική Περιοχή της Πάτρας από τη FOODINVEST HELLAS, με στόχο τη λειτουργία μίας σύγχρονης μονάδας παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων και την αξιοποίηση των εγκαταστάσεων για τη διανομή των προϊόντων της στη δυτική και νότια Ελλάδα. Όπως δηλώνει και ο ίδιος στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «σελφ σέρβις», αυτή η επένδυση ήταν το πρώτο του μέλημα από τη στιγμή που ανέλαβε τα νέα του καθήκοντα, αφού θεωρεί πως ως κίνηση στρατηγικής σημασίας συμβάλλει σημαντικά στην εδραίωση της εταιρείας στην ελληνική αγορά.

σελφ σέρβις: Η FRIESLAND HELLAS προχώρησε σε μία παραγωγική επένδυση στην Ελλάδα σε μία περίοδο κατά την οποία άλλες εταιρείες μειώνουν την παρουσία τους στη χώρα μας. Ποιο ήταν το βασικότερο κίνητρο –σε επίπεδο στρατηγικού σχεδιασμού– για τη λήψη αυτής της απόφασης;

Γιάννης Θεοτοκάς: Η συγκεκριμένη επενδυτική κίνηση ήταν κάτι που προετοιμάζαμε από καιρό. Η ολοκλήρωση της διαδικασίας εξαγοράς του εργοστασίου ήταν το πρώτο μου μας μέλημα όταν ανέλαβα τα νέα μου καθήκονταόταν αναλάβαμε τη διοίκηση και εντάσσεται στη γενικότερη λογική ότι μία εταιρεία πρέπει πάντοτε να παίρνει αποφάσεις βάσει της γενικότερης στρατηγικής της μας για την ανάπτυξη σε μία συγκεκριμένη αγοράτης εταιρείας μας στην αγορά γαλακτοκομικών.

Αυτή τη στιγμή η FRIESLAND HELLAS είναι ίσως η μοναδικήαπό τις λίγες εταιρείεςα στο του χώρο χώρου που δεν έχει να λύσει κάποιο πρόβλημα θέσει ξεκάθαρα το στρατηγικό της στόχο και αυτό είναι ένα από τα σημαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματά της σε σχέση με τις άλλες εταιρείες του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων. Επειδή η εταιρεία μας είναι συνεταιρισμός γαλακτοπαραγωγώντική, δεν έχουμε να ασχοληθούμε με πιθανές επιχειρηματικές συνεργασίες ή με διείσδυση σε άλλες αγορές εκτός αυτής των γαλακτοκομικών μας ενδιαφέρει μόνο ο τομέας των γαλακτοκομικών.

Για τη FRIESLAND HELLAS τα πράγματα είναι πολύ απλά. Έχουμε κατακτήσει την πρώτη θέση στην αγορά λευκού γάλακτος και είμαστε επίσης παρόντες στην αγορά του τυριού με το Gouda και το Edam (προϊόντα με σημαντικές πωλήσεις στη μικρή συνολικά αγορά των κίτρινων τυριών: 7% στο σύνολο των τυριών στην Ελλάδα). Έχουμε λοιπόν την ευχέρεια να κάνουμε έξυπνες κινήσεις, όπως το ότι διευρύναμε την κατηγορία του γάλακτος με το λανσάρισμα λειτουργικών προϊόντων, αυξάνοντας έτσι και τα περιθώρια κέρδους. Ο περιορισμός των δραστηριοτήτων μας στο χώρο των γαλακτοκομικών προϊόντων μπορεί να θεωρηθεί ως μειονέκτημα σε σχέση με άλλες εταιρείες του κλάδου που επενδύουν και σε άλλες αγορές. Το «μειονέκτημα» όμως αυτό λειτουργεί υπέρ μας, γιατί γνωρίζουμε πολύ καλά την δική μας αγορά και έχουμε σαφή στρατηγική.

Σήμερα η εταιρεία μας έχει ηγετική παρουσία στο λευκό γάλα με τη μάρκα Νουνού, (25%-26% του συνόλου της αγοράς) και σημαντική παρουσία στο τυρί με τη μάρκα Frico Gouda & Edam Ολλανδίας (4% της συνολικής αγοράς).

Παράλληλα κατέχουμε ηγετική θέση στην αγορά των παιδικών τροφών με τις κρέμες Νουνού (40% της αγοράς) και βρεφικού γάλακτος σε σκόνη με τα Frisolac & Frisomel (18% της συνολικής αγοράς).

Πλην όμως η εταιρεία μας απουσιάζει από την αγορά γιαουρτιών, που υπολογίζεται στα 300 εκατ. ευρώ και παρουσιάζει αυξητική τάση 7% ετησίως. Η επένδυσή μας στην Πάτρα θα μας επιτρέψει την είσοδο και σε αυτό το σημαντικό τμήμα της αγοράς γαλακτοκομικών.

σελφ σέρβις: Σε ποια βάση θα στηριχθεί η συνεργασία σας με τους παραγωγούς γάλακτος;

Γιάννης Θεοτοκάς: Η FRIESLAND HELLAS θέτει θα θέσει συγκεκριμένα στάνταρ ποιότητας, ανάλογα με αυτά που χρησιμοποιεί πανευρωπαϊκά η μητρική εταιρεία, για να συνεργαστεί με παραγωγούς γάλακτος. Αυτό και μόνο το γεγονός θα λειτουργήσει θετικά για το σύνολο του κλάδου. Ακολουθώντας τη γενικότερη πολιτική της εταιρείας, θα προσφέρουμε ειδικά προγράμματα στην τους παραγωγούςή γάλακτος (επιλογή συγκεκριμένης ράτσας γαλακτοπαραγωγών ζώων, καθοδήγηση σε θέματα κτηνιατρικής υποστήριξης και υγιεινής διαβίωσης των ζώων κλπ), ενώ παράλληλα θα υποστηρίξουμε την εκπαίδευση των νέων κτηνοτρόφων (σε εξειδικευμένα κολέγια κέντρα εκπαίδευσης του εξωτερικούσυνεταιρισμού), συμβάλλοντας παράλληλα στην αναστροφή ανάσχεση της τάσης εγκατάλειψης της ελληνικής υπαίθρου.

σελφ σέρβις: Ποιες είναι οι προοπτικές ανάπτυξης της αγοράς των γαλακτοκομικών στην Ελλάδα;

Γιάννης Θεοτοκάς: Αν εξετάσουμε σαν στρατηγοί αυτή την αγορά, θα δούμε πως θα πρέπει να κινηθούμε με βάση τα δεδομένα της χώρας σε ό,τι αφορά την παραγωγή και την δυνατότητα αύξησης της ζήτησης. Η χώρα μας δεν μπορεί να γίνει ανταγωνιστική δύναμη στα γαλακτοκομικά.. Ίσως να υπάρχουν προϋποθέσεις ανάπτυξης σε ορισμένα προϊόντα με βάση το πρόβειο γάλα ή το κατσικίσιο, όπως είναι για παράδειγμα μερικά τυριά με υψηλή προστιθέμενη αξία. Μιλάμε όμως σε αυτή την περίπτωση για κάποιες μικρές αγορές.

H συνολική αγορά γαλακτοκομικών εκτιμάται στα 2,2 δισ, ευρώ με ετήσιο ρυθμό αύξησης 3-4%. Η αγορά γάλακτος το 2002 υπολογίζεται στους 660.000 τόνους (600 εκατ. ευρώ) παρουσιάζοντας ετήσια αύξηση 1%-2%. Η άνοδος αυτή οφείλεται στο γάλα υψηλής παστερίωσης, που αυξάνει με ρυθμό 25% ετησίως, ενώ τα υπόλοιπα τμήματα της αγοράς (εβαπορέ, παστεριωμένο κλπ) παρουσιάζουν κάμψη της τάξης του 2%-3% ετησίως. Το τμήμα γαλάτων υψηλής παστερίωσης δημιουργήθηκε το 1996 με το Νουνού Family και το 1997 ακολούθησε η ΦΑΓΕ και –αργότερα– το 2002 η ΔΕΛΤΑ. Παράλληλα σημαντική είναι και η άνοδος των εμπλουτισμένων γαλάτων για παιδιά (σε μορφή εβαπορέ, υψηλής παστερίωσης και παστεριωμένου) που δείχνουν ετήσια αύξηση 4%-5%. Το 2000 η εταιρεία μας, με το Νουνού Calciplus παρουσίασε ακόμη μία καινοτομία στην αγορά, δημιουργώντας μια νέα κατηγορία εμπλουτισμένων γαλάτων για ενήλικες.

Η αγορά γιαουρτιού εκτιμάται στα 300 εκατ. ευρώ και παρουσιάζει ετήσια αύξηση 7%-8%. Το λευκό γιαούρτι καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς (83% μερίδιο), ενώ το υπόλοιπο καλύπτεται από το γιαούρτι με φρούτα και το παιδικό (με μερίδια 9% και 8% αντίστοιχα). Η αύξηση της αγοράς οφείλεται κυρίως στην άνοδο του λευκού γιαουρτιού με χαμηλά λιπαρά, και στη δυναμική παρουσία του παιδικού γιαουρτιού (με ανάμιξη φρούτων, δημητριακών κλπ.)

Μας ενδιαφέρει πρωταρχικά η ελληνική αγορά

σελφ σέρβις: Πρώτος στόχος σας είναι η ελληνική αγορά αυτή καθ’ εαυτή ή ως βάση για διείσδυση σε αγορές του εξωτερικού;

Γιάννης Θεοτοκάς: Προτεραιότητά μας είναι η ελληνική αγορά. Αν δυναμώσουμε τη θέση μας εδώ, μετά είναι εύκολο να προχωρήσουμε στα Βαλκάνια. Σε ό,τι αφορά τις εκτός Ελλάδας αγορές, η FRIESLAND HELLAS έχει ήδη παρουσία στην Κύπρο, καθώς και στη Βουλγαρία με αντιπροσώπους –κυρίως με παιδικές τροφές. Πρόσφατα ξεκινήσαμε τη λειτουργία εταιρείας στην Τουρκία για τη διάθεση των προϊόντων μας στη τουρκική αγορά, στην οποία δραστηριοποιούμαστε επίσης με βρεφικά προϊόντα. Άλλωστε αυτή είναι η τακτική που ακολουθούμε σε όλες τις νέες αγορές, διότι η συγκεκριμένη κατηγορία είναι χαμηλού ρίσκου, έχει σημαντικά περιθώρια κέρδους και προσφέρει οικονομίες κλίμακος, αφού με την παραγωγή ενός εργοστασίου μπορείς να έχεις παγκόσμια κάλυψη. Με όπλο τη σταθερή ποιότητα και την εγγύηση του ονόματος, μαθαίνεις πολύ καλά πώς λειτουργεί η αγορά. Με τα βρεφικά προϊόντα γνωρίζεις το παιδί από τη στιγμή της γέννησής του, ακολουθώντας κάθε στάδιο στην ανάπτυξή του, αλλά και την καταναλωτική συμπεριφορά των ατόμων που απαρτίζουν την οικογένειά του, ακόμα και πριν από τη γέννησή του. Αναμφισβήτητα ναι. Στο χώρο της νοτιοανατολικής Ευρώπης που είναι υπεύθυνη η FRIESLAND HELLAS προέχει η ελληνική αγορά. Παράλληλα ενισχύουμε την ηγετική παρουσία μας στην Κύπρο και τη Βουλγαρία στον τομέα των βρεφικών γαλάτων και παιδικών τροφών. Πρόσφατα ξεκινήσαμε δραστηριότητα και στην Τουρκία (Σεπτέμβριος 2002) με τη σύσταση εμπορικής εταιρείας για την εμπορία και διανομή βρεφικών γαλάτων.

Πιστεύουμε ότι οι παιδικές τροφές προσφέρουν σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τη διείσδυση σε νέες αγορές, καθ’ ότι παρέχουν τη δυνατότητα επαφής με τους καταναλωτές και την οικογένεια στο πιο αρχικό στάδιο, όπου χτίζεται η εμπιστοσύνη και η εικόνα της ποιότητας της μάρκας.

σελφ σέρβις: Ποιες είναι οι αγορές με το μεγαλύτερο ρίσκο, αυτές που θα αποφεύγατε;

Γιάννης Θεοτοκάς: Δεν υπάρχουν αγορές που θα αποφεύγαμε. Απλά υπάρχουν κάποιες στις οποίες έχουμε ήδη παρουσία, αλλά αισθανόμαστε ότι προς το παρόν δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα, λόγω των ελλείψεων στην υποδομή τους (υπηρεσίες υγείας, οργάνωση των δικτύων διανομής κλπ). Τέτοιες αγορές είναι της Αλβανίας, που τώρα ουσιαστικά οργανώνεται, ως κράτος, και της ΠΓΔΜ., η οποία είναι όμως πιο καλά οργανωμένη.

Η Τουρκία από την άλλη πλευρά έχει υποδομή στις πολύ μεγάλες πόλεις. Είναι μία πολυσυλλεκτική χώρα, όπου συμβιώνουν διαφορετικές κοινωνίες ανθρώπων. Οι πολύ μεγάλες πόλεις, όπως η Κωνσταντινούπολη, δεν έχουν τίποτε να ζηλέψουν από την Αθήνα. Στην Κύπρο οι συνθήκες είναι εντελώς διαφορετικές. Η αγορά είναι αντίστοιχη της Ελλάδας. Μάλιστα σε ορισμένα θέματα, όπως για παράδειγμα στη νομοθεσία, η Κύπρος είναι πιο προηγμένη. Μου έκανε εντύπωση το ότι, χωρίς να είναι ακόμη στην ΕΕ, έχει εναρμονίσει τη νομοθεσία της για τα γαλακτοκομικά προϊόντα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Τα προϊόντα του μέλλοντος

σελφ σέρβις: Ποια είναι τα προϊόντα στα οποία επενδύετε για το μέλλον;

Γιάννης Θεοτοκάς: Για να παραχθούν προϊόντα τα οποία προσφέρουν κάτι ουσιαστικό στη διατροφή του καταναλωτή, απαιτείται τεχνογνωσία υψηλού επιπέδου. Η FRIELSAND HELLAS τη διαθέτει. Είναι άλλωστε η εταιρεία που άνοιξε την αγορά του γάλακτος υψηλής παστερίωσης στην Ελλάδα. Πολλοί αντιμετώπισαν τότε την κίνησή μας αυτή με σαρκασμόσκεπτικισμό. Αναγκάστηκαν όμως να ακολουθήσουν! Δεν είναι τυχαίο το ότι οι πωλήσεις γάλακτος υψηλής παστερίωσης βαίνουν ανοδικά, ενώ το φρέσκο οι υπόλοιπες κατηγορίες και το εβαπορέ καταγράφουν πτωτική τάση με ρυθμό 1%.

Παράλληλα σημαντική θα είναι η επένδυσή μας στα ειδικά εμπλουτισμένα προϊόντα για παιδιά αλλά και για ενήλικες, χρησιμοποιώντας το know-how της μητρικής εταιρείας στον τομέα του Nutrition.

σελφ σέρβις: Η ανάπτυξη της αγοράς θα επιτευχθεί μέσω των εμπλουτισμένων προϊόντων;

Γιάννης Θεοτοκάς: Πράγματι Θεωρούμε πως ναι. Δδιαπιστώνουμε ότι υπάρχει μία σαφής τάση προς τα εμπλουτισμένα προϊόντα, και για για ενήλικες και για παιδιά, αφού ο σύγχρονος τρόπος διατροφής δεν καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες του οργανισμού μας. Για να έχουν όμως αυτά τα προϊόντα καλή θετική πορεία στην αγορά, θα πρέπει να καλύπτουν κάποια μία συγκεκριμένη ανάγκη ενός σημαντικού μεριδίου του πληθυσμού, με με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα. Για παράδειγμα, στη χώρα μας η οστεοπόώρωση αφορά το 1/3 των γυναικών και το 1/8 των ανδρών. Υπάρχει λοιπόν αποδεδειγμένα έλλειψη ασβεστίου σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Ένα προϊόν όπως το Calciplus, που σχεδιάστηκε για να καλύψει αυτή τη συγκεκριμένη έλλειψη, είχε έχει την αναμενόμενη επιτυχία. Τώρα ετοιμάζουμε την επόμενη γενιά του Calciplus, καθώς και νέα προϊόντα στην κατηγορία του γιαουρτιού.

σελφ σέρβις: Τα νέα προϊόντα θα έχουν σχεδιαστεί εδώ ή στο εξωτερικό;

Γιάννης Θεοτοκάς: Χρησιμοποιούμε τα ερευνητικά μας κέντρα για να αναπτύξουμε concepts που έχουμε φέρει από το εξωτερικό. Της κυκλοφορίας ενός νέου προϊόντος στην ελληνική αγορά προηγείται έρευνα 1,5 έως και 3 χρόνων. Στην περίπτωση του Calciplus η έρευνα διήρκεσε 2,5 χρόνια. Το concept ήρθε από την Άπω Ανατολή. Εμείς δημιουργήσαμε το Calciplus (και το όνομα και τη συσκευασία), το οποίο είχε τόση επιτυχία ώστε στη Γερμανία ετοιμάζονται να λανσάρουν το ελληνικό concept, ενώ είναι πιθανόν να το υιοθετήσουν και στην Ολλανδία.

Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη των νέων προϊόντων γίνεται σε συνεργασία με το ερευνητικό κέντρο της μητρικής εταιρείας, ύστερα από εισηγήσεις των ειδικών του τμήματος Έρευνας & Διατροφής της FRIESLAND HELLAS.

Έτσι φροντίζουμε ώστε τα προϊόντα μας να είναι προσαρμοσμένα στις διατροφικές ανάγκες των καταναλωτών μας. Σε αρκετές περιπτώσεις σημαντική είναι η συνεισφορά και της τοπικής επιστημονικής κοινότητας, όπως π.χ. των παιδιάτρων, γαστρεντερολόγων, nutritionists κλπ, ειδικότερα στην ανάπτυξη εμπλουτισμένων προϊόντων για παιδιά και ενήλικες. Για παράδειγμα η ανάπτυξη του Noulac του Noynoy Kid και του Calciplus χρειάστηκε πάνω από 2 χρόνια έρευνας με τη συμμετοχή όλων των παραπάνω. Η ανάπτυξη βρεφικών γαλάτων για ειδικές χρήσεις χρειάζεται συνήθως έρευνα πλέον των 3 ετών.

Τώρα ανοίγει το ζήτημα της φέτας

σελφ σέρβις: Η αγορά της φέτας είναι για σας ένας από τους επόμενους στόχους, ειδικά τώρα που διαθέτετε και το εργοστάσιο παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων στην Πάτρα; Σκέφτεστε να αξιοποιήσετε την ευκαιρία της αναγνώρισης της ελληνικότητας της φέτας για παραγωγή προϊόντος προς εξαγωγή;

Γιάννης Θεοτοκάς: Προς το παρόν δεν είναι στις προτεραιότητες της εταιρείας μας. Θεωρώ πως κάθε κίνηση πρέπει να εξετάζεται μέσα από την οπτική μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής. Στο θέμα της φέτας πιστεύω πως θα αντιμετωπίσουμε πρόβλημα στο μέλλον. Η αναγνώριση της ελληνικότητας άς της φέτας θα πιθανώς να οδηγήσει σε αυξημένη ζήτηση, την οποία δεν θα μπορούμε κάποια στιγμή να καλύψουμε, αφού δεν έχουμε τόσο μεγάλη παραγωγή πρόβειου και κατσικίσιου γάλακτος. Θα Ίσως οδηγηθούμε εκ των πραγμάτων δυστυχώς σε μεγάλη αύξηση της τιμής πώλησης. Το αποτέλεσμα λοιπόν όλης αυτής της σοβαρής προσπάθειας για την κατοχύρωση της ελληνικότητας της φέτας θα είναι κάποια στιγμή εμείς οι Έλληνες να αγοράζουμε πιο ακριβά τη φέτα. Ή θα καταντήσουμε να φέρνουμε το πρόβειο γάλα από τη Γαλλία, για να φτιάχνουμε φέτα στην Ελλάδα, οπότε και πάλι θα την πληρώνουμε χρυσή. Όλα αυτά θα συμβούν γιατί αντιμετωπίσαμε το θέμα με λάθος στρατηγική. Μήπως όλη αυτή η ιστορία έγινε για να διασφαλιστούν τα συμφέροντα δύο-τριών παραγωγών, για τους οποίους δεν γνωρίζουμε καν αν θα αντέξουν τελικά την πίεση της αγοράς. Η αγορά αυτή θα είχε σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης μόνο αν αυξανόταν η παραγωγή πρόβειου και κατσικίσιου γάλακτος στην Ελλάδα, κάτι που είναι μάλλον απίθανο να συμβεί. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει καμία προοπτική για την αγορά της φέτας. Απλά πρέπει να υπάρξει σωστή στρατηγική. θα πρέπει να συνδυαστεί και με αντίστοιχη αύξηση της παραγωγής πρόβειου γάλακτος. Τώρα ανοίγει ουσιαστικά αυτό το θέμα και γι’ αυτό πρέπει να προσέξουμε πάρα πολύ τις επόμενες κινήσεις μας, για να μη βρεθούμε προ εκπλήξεων.

σελφ σέρβις: Ποιο είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα ο κλάδος των γαλακτοκομικών προϊόντων;

Γιάννης Θεοτοκάς: Το βασικό ίσως πρόβλημα είναι ότι μπαίνουμε σε φάση ανάσχεσης της ανάπτυξης και περιορισμού των περιθωρίων κέρδους με ταυτόχρονη ύπαρξη πολλών ανταγωνιστών. Όλα τα προβλήματα, όπως αυτό της διακίνησης των προϊόντων, του ανεφοδιασμού των καταστημάτων στις δύσκολες συνθήκες των μεγάλων πόλεων, η παρακολούθηση του ραφιού, ώστε να μην παρουσιάζονται ελλείψεις κλπ, αποτελούν μέρος της δουλειάς μας, της καθημερινότητάς μας. Είναι δεδομένα μέσα στα οποία πρέπει να δουλεύουμε. Για τις εταιρείες το σημαντικό είναι να υπάρχει βελτίωση σε όλα τα θέματα. «Γίνεται καλύτερο;»: αυτή είναι η ερώτηση που μας απασχολεί. Πρόβλημα υπάρχει όπου δεν υπάρχει πρόοδος. Στην αγορά των γαλακτοκομικών προϊόντων υπάρχει πρόοδος. Και στην ποιότητα, που βελτιώνεται συνεχώς, και στις τιμές στον παραγωγό, που είναι σχετικά καλές, και στην πορεία των ελληνικών εταιρειών. Δεν μιλάμε για ιδανικές συνθήκες, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η αγορά των γαλακτοκομικών προϊόντων είναι μία δύσκολη αγορά, με ήδη μεγάλη διείσδυση.

Ο κλάδος των γαλακτοκομικών προϊόντων είναι από τους πιο δυναμικούς κλάδους των τροφίμων, καθώς οι μεγάλες εταιρείες του κλάδου βρίσκονται μεταξύ των 10 μεγαλύτερων προμηθευτών των καταστημάτων τροφίμων και των 10 μεγαλύτερων διαφημιζόμενων όσον αφορά τα καταναλωτικά αγαθά. Το ανταγωνιστικό αυτό περιβάλλον εκτιμάται ότι θα ενταθεί τα επόμενα χρόνια.

Σχέσεις σεβασμού και εμπιστοσύνης με τις αλυσίδες

σελφ σέρβις: Σε ποιο επίπεδο βρίσκεται η συνεργασία σας με τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ;

Γιάννης Θεοτοκάς: Η εταιρεία μας παρ’ ότι θεωρείται από την αγορά ως μία από τις πιο αυστηρές στην τήρηση της πολιτικής τους, της και απολαμβάνει του σεβασμού των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ, αφού με τον ίδιο σεβασμό τις αντιμετωπίζει και η ίδια. Ξέρουν πως είμαστε πάντα δίπλα τους και στα δύσκολα. Είμαστε μάλιστα πρότυπο εταιρείας που κρατάει τη θέση της στο ράφι, χωρίς να προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τη δύναμή της στην αγορά. λιανικής, αντίστοιχου με το σεβασμό που δείχνει η εταιρεία μας προς αυτές. Οι συνεργάτες μας γνωρίζουν ότι είμαστε πάντα δίπλα τους και στα δύσκολα. Οι σχέσεις μας χαρακτηρίζονται από αμοιβαία εμπιστοσύνη και κατανόηση, παρ’ όλες τις δυσκολίες που έχουμε αντιμετωπίσει κατά διαστήματα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

σελφ σέρβις: Η αύξηση της συγκέντρωσης του λιανεμπορίου έχει οδηγήσει σε αύξηση των πιέσεων έναντι της βιομηχανίας;

Γιάννης Θεοτοκάς: Είναι φυσικό επακόλουθο, διότι ακολουθούμε τα διεθνή πρότυπα. Πλην όμως, Εείμαστε τυχεροί –και ως η βιομηχανία και ως το λιανεμπόριο– που ζούμε στην Ελλάδα, όπου ό,τι και αν συμβεί, ακόμα και , στη χειρότερη φάση των διαπραγματεύσεων, υπάρχουν αρκετές ανοχές, για να υπάρξει στο τέλος εκτόνωση της οποιασδήποτε έντασης.

σελφ σέρβις: Ανοχές ακόμη και στην εφαρμογή των νόμων;

Γιάννης Θεοτοκάς: Ναι. Μπορεί αυτό να προκαλεί και προβλήματα, όμως κάνει και τη ζωή μας πιο εύκολη. Η αυστηρότητα στην τήρηση των κανόνων του παιχνιδιού, τα απόλυτα deadlines μπορεί να αποβούν τελικά εις βάρος μας και εις βάρος των επιχειρήσεων. Το κόστος της διαχείρισης των προβλημάτων που προκύπτουν από τη μη αυστηρή τήρηση των κανόνων του παιχνιδιού είναι μικρότερο από το άλλο κόστος, που μπορεί να σε οδηγήσει στον… ψυχολόγο. Πρέπει παντού να αναζητούμε την ισορροπία.

Η λέξη ανοχή αναφέρεται στην προσαρμοστικότητα και ευελιξία στρατηγικής του λιανεμπορίου, αλλά και των επιχειρήσεων παραγωγής στο εντεινόμενο ανταγωνιστικό περιβάλλον.

Όσον αφορά το θέμα της νομοθεσίας, η προσωπική μου εμπειρία είναι ότι ο κλάδος είναι από τους πιο υγιείς στην εφαρμογή της νομοθεσίας. Για παράδειγμα, αναφέρομαι στις τελευταίες περιπτώσεις (ευρώ & τιμές) που δόθηκε αρκετή δημοσιότητα. Τελικά αποδείχθηκε ότι τόσο το λιανεμπόριο τροφίμων όσο και οι εταιρείες γαλακτοκομικών θα μπορούσαν να αποτελέσουν πρότυπα προς μίμηση.

σελφ σέρβις: Ποια είναι η εκτίμησή σας για τις εξελίξεις στο χώρο του λιανεμπορίου. Πιστεύετε πως η συγκέντρωση της αγοράς θα οδηγήσει σε αδιέξοδο τις μικρότερες ελληνικές επιχειρήσεις;

Γ.Θ.: Δεν πιστεύω πως οι μικρότερες ελληνικές αλυσίδες επιχειρήσεις θα πρέπει να φοβούνται το αδιέξοδο. Όταν ήρθε πρώτο το CONTINENΤ στη χώρα μας όλοι είχαν τρομοκρατηθεί. Σήμερα βλέπουμε πως στις δέκα πρώτες σε πωλήσεις επιχειρήσεις του κλάδου, οι επτά είναι ελληνικές. Αν ήμασταν στη Γαλλία, το μέγεθος μιας επιχείρησης όπως η CARREFOUR θα τρόμαζε. Σε μία μικρή και ιδιόμορφη αγορά όμως, όπως αυτή της Ελλάδας μία μεγάλη επιχείρηση μπορεί να χάσει περισσότερα από ό,τι μία μικρή. Αυτό το γνωρίζουν πλέον οι ξένες εταιρείες και γι’ αυτό προσάρμοσαν τη διεθνή τους στρατηγική –άλλοι λίγολιγότερο, άλλοι περισσότερο– στα ελληνικά στάνταρ.

Η συγκέντρωση της αγοράς δημιουργεί νέες ευκαιρίες για τους μικρότερους που παραμένουν ευέλικτοι και είναι έτοιμοι να καλύψουν τομείς που το μέγεθος των μεγάλων τις σκιάζει.

σελφ σέρβις: Ποιες θα είναι κατά τη γνώμη σας οι εξελίξεις στο θέμα των τιμών;

Γιάννης Θεοτοκάς: Πιστεύω πως θα υπάρξει μία περίοδος χωρίς μεγάλες συγκρούσεις ηρεμίας. Ήταν λογικό να υπάρξουν συγκρατημένες ανατιμήσεις μετά από μία περίοδο διετίας κατά την οποία οι τιμές κρατήθηκαν σε σχεδόν σταθερά επίπεδα, ακριβώς όπως είχε συμφωνηθεί με ζητηθεί από την κυβέρνηση, ώστε να μην προκύψουν προβλήματα στην αγορά εν όψει της χρήσης του ευρώένταξή μας στην ευρωζώνη. Θα έπρεπε λοιπόν να είχε προβλεφθεί ότι θα ακολουθούσαν κάποιες αυξήσεις, αφού και η βιομηχανία και το λιανεμπόριο είχαν ήδη απορροφήσει την μέρος της αύξησης του πληθωρισμού. και το κόστος της προσαρμογής στο νέο νομισματικό καθεστώς. Άρα στο θέμα των τιμών παίχτηκε και πολιτική. Είναι όμως αλήθεια πως υπήρξαν και κάποια κρούσματα αισχροκέρδειας μεγάλων αυξήσεων, για τα οποία κανείς δεν αρνήθηκε πως έπρεπε να υπάρξει έλεγχος αυστηρή τιμωρία. Όμως πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί σε αυτά τα θέματα και να μην προσπαθούμε να τα διευθετήσουμε δημοσιεύοντας… λίστες εντάσσοντάς τα στο «πολιτικό παιχνίδι».

(*) O κ. Γιάννης Θεοτοκάς είναι διευθύνων σύμβουλος της FRIESLAND HELLAS

ΑΦΟΙ ΒΕΡΟΠΟΥΛΟΙ : ΝΕΑ ΣΧΕΔΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ

Ταχύτερη ανάπτυξη στις αγορές της Σερβίας και των Σκοπίων σχεδιάζει ο όμιλος Βερόπουλος μετά την επιτυχημένη λειτουργία ενός ακόμη καταστήματος στην περιοχή των Βαλκανίων.

Το Super Vero του Βελιγραδίου αποτελεί πλέον πραγματικότητα. Μετά από πολύμηνες προσπάθειες και απόλυτα συντονισμένες ενέργειες σε μία χώρα με εμφανή ακόμη τα σημάδια από τον πρόσφατο πόλεμο στην οικονομία της, αλλά και στον κρατικό μηχανισμό, η ΑΦΟΙ ΒΕΡΟΠΟΥΛΟΙ πέτυχε τη δημιουργία της πρώτης μονάδας στη σερβική πρωτεύουσα, ενώ πλέον ανασυντάσσει τις δυνάμεις της, ώστε να ενδυναμώσει περαιτέρω την παρουσία της στον άξονα Ελλάδα-FYROM-Σερβία, με νέα καταστήματα στις πρωτεύουσες των δύο γειτονικών χωρών. Το σχετικό πλάνο προβλέπει την ίδρυση δύο νέων εμπορικών μονάδων, ενώ, όπως χαρακτηριστικά δηλώνεται, τα επενδυτικά σχέδια του ομίλου δεν περιλαμβάνουν ανοίγματα σε άλλες χώρες εντός της επόμενης πενταετίας. Σήμερα, εκτός των ελληνικών συνόρων, ο όμιλος διαθέτει έξι καταστήματα στη FYROM και ένα στη Σερβία.

Τα εγκαίνια στο Βελιγράδι

Στις 13 Δεκεμβρίου άνοιξε τις πόρτες του στο πελατειακό κοινό το Super Vero του Βελιγραδίου. Τις δύο πρώτες ημέρες λειτουργίας του –Σάββατο και Κυριακή 14 και 15 του μηνός– τις εγκαταστάσεις του καταστήματος επισκέφθηκαν χιλιάδες Σέρβοι καταναλωτές, προκειμένου να γνωρίσουν τη διαφορετικότητα ενός σύγχρονου υπερκαταστήματος λιανικής πώλησης. Σύμφωνα όμως με τα στατιστικά στοιχεία του ομίλου, το καλάθι των Σέρβων προέκυψε σχετικά μικρό. Οι πωλήσεις των δύο πρώτων 24ώρων ήταν υποδεέστερες των προβλέψεων που είχαν αρχικά γίνει, γεγονός το οποίο αποδόθηκε τόσο στις συνήθειες των Σέρβων όσο και στο αδιαχώρητο το οποίο δημιουργήθηκε εντός του καταστήματος, αλλά και στην απειρία των υπαλλήλων που απασχολήθηκαν στα ταμεία.

Το αδιαχώρητο επικράτησε και την ημέρα των εγκαινίων, οπότε είχαν κληθεί να γνωρίσουν τους χώρους της νέας μονάδας εκπρόσωποι της οικονομικής, επιχειρηματικής και πολιτικής κοινότητας της Σερβίας και της Ελλάδας. Τα εγκαίνια πραγματοποίησαν ο υπουργός Εμπορίου της Σερβίας, κ. Σλάμπονταν Μιλιοσαλιεβλίεβιτς και ο Έλληνας πρέσβης στο Βελιγράδι, κ. Σπινέλης, ενώ στην εκδήλωση παραβρέθηκε και ο υπουργός εξωτερικών της Σερβίας κ. , καθώς και πλήθος τοπικών προμηθευτών της ΑΦΟΙ ΒΕΡΟΠΟΥΛΟΙ.

Στελέχη της εταιρείας αναφερόμενα στις σχέσεις του ομίλου με τους Σέρβους προμηθευτές υπογράμμισαν ότι απαιτήθηκε μεγάλο διάστημα σκληρής προετοιμασίας ώστε να διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες για τις μεταξύ τους συναλλαγές. Όσο για τις ετήσιες συμφωνίες, τόνισαν ότι στη Σερβία εξασφαλίζουν υψηλότερο mark up, αλλά χαμηλότερες παροχές, σε όσους βέβαια προμηθευτές είναι γνωστές αυτές οι πρακτικές. Ωστόσο εκτιμάται ότι με την πάροδο του χρόνο η συνεργασία του Super Vero με τους τοπικούς επιχειρηματίες θα ομαλοποιηθεί αισθητά, φθάνοντας περίπου στα επίπεδα της ελληνικής αγοράς.

Ποιο είναι το Super Vero

Υπενθυμίζεται ότι το κατάστημα της ΑΦΟΙ ΒΕΡΟΠΟΥΛΟΙ στο Βελιγράδι στεγάζεται σε κτηριακό συγκρότημα έκτασης 6.500 τ.μ., όπου το σούπερ μάρκετ καταλαμβάνει τα 3.200 τ.μ. Η υπεραγορά διαθέτει 300 θέσεις parking, 14 ταμειακές μηχανές, απασχολεί 160 υπαλλήλους, ενώ οι εγκαταστάσεις της βρίσκονται σε οικόπεδο συνολικής έκτασης 18.000 τ.μ.

Στο κτηριακό συγκρότημα του Βελιγραδίου φιλοξενούνται 21 καταστήματα shop in shop. Εξ αυτών ελληνικών συμφερόντων είναι μόνο η ALPHA BANK, ενώ ως ισχυρά τοπικά ονόματα παρουσιάζονται οι COM TRADE, εταιρεία κινητής τηλεφωνίας, και ITM Group, εταιρεία holding με δράση μεταξύ άλλων στις ηλεκτρονικές συσκευές και στα sports ware (Fila). Ως shop in shop μονάδες λειτουργούν επίσης καταστήματα τα οποία διαθέτουν προϊόντα όπως λουλούδια, παπούτσια, φωτογραφικά είδη, φάρμακα, καθώς και εφημερίδες και ψιλικά.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν επίσης τα στοιχεία που αφορούν τα προϊόντα τα οποία διακινούνται από τα ράφια του σούπερ μάρκετ. Σύμφωνα με αυτά, το 75% των κωδικών έχουν προέλευση την τοπική αγορά της Σερβίας και το υπόλοιπο 25% προέρχεται από τρίτες χώρες, καθώς και από την Ελλάδα. Μεταξύ των εισαγόμενων προϊόντων περιλαμβάνονται και οι private label ετικέτες, οι οποίες βάσει των πρώτων εκτιμήσεων θα εξασφαλίσουν το 10% του τζίρου. Πρόκειται για κωδικούς Spar και Vero, οι οποίοι με την πάροδο του χρόνου θα εμπλουτιστούν περαιτέρω.

2003 : ΜΕ ΤΟ ΔΕΞΙ ΜΠΗΚΑΝ ΟΙ ΑΝΑΤΙΜΗΣΕΙΣ

Το 2003 θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη χρονιά για τη συγκράτηση του πληθωρισμού, εκτιμούν υψηλά ιστάμενα κυβερνητικά στελέχη μετά την πρόσφατη ανακοίνωση ανατιμήσεων σε αρκετά βασικά καταναλωτικά προϊόντα. Σε σχόλιό του ο πρόεδρος του ΣΕΣΜΕ κ. Π. Παντελιάδης εκφράζει την πεποίθησή του ότι το 2003 οι ανατιμήσεις κατά μέσο όρο θα είναι χαμηλότερες από τον πληθωρισμό, καλώντας ΜΜΕ και Υπουργείο Ανάπτυξης να μην δημιουργούν λανθασμένες εντυπώσεις σε σχέση με τις πραγματικές ανατιμήσεις. Οι προμηθευτές υποστηρίζουν πως κατ’ ανάγκη προέβησαν σε αυτές, καθώς ήδη βαρύνονται με την απορρόφηση ενός μεγάλου μέρους του κόστους εισαγωγής του ευρώ και της συγκράτησης του πληθωρισμού.

Σκληρή θα είναι και το 2003 η μάχη που θα δώσει η κυβέρνηση για τη συγκράτηση του πληθωρισμού. Ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο η αγορά και ειδικότερα ορισμένοι εκ των ισχυρότερων προμηθευτών του οργανωμένου λιανεμπορίου έδειξαν τις προθέσεις τους ανακοινώνοντας ανατιμήσεις για το νέο έτος, οι οποίες σε αρκετές περιπτώσεις ήταν πολλαπλάσιες του πληθωρισμού. Οι αυξήσεις έφθασαν έως και το 37% (κακάο), ενώ ο κύριος όγκος τους κυμάνθηκε μεταξύ 3% και 11,5% (γαλακτοκομικά), γεγονός το οποίο προκάλεσε την άμεση αντίδραση του Υπουργείου Ανάπτυξης.

Ο υφυπουργός κ. Χρ. Θεοδώρου σε συνάντηση που είχε πριν τα Χριστούγεννα με εκπροσώπους βιομηχανιών απέσπασε δεσμεύσεις για συγκράτηση των ετήσιων ανατιμήσεων σε επίπεδα τα οποία δεν θα υπερβαίνουν το δείκτη του πληθωρισμού. Η διαδικασία αυτή (κλείσιμο συμφωνίας «πιλότου» του Υπουργείου με την αγορά) πρόκειται να επαναληφθεί και στο μέλλον, εφόσον καταγραφούν υπερβολικές ανατιμήσεις στα τιμολόγια χονδρικής και άλλων βιομηχανιών. Ωστόσο κορυφαία κυβερνητικά στελέχη επισημαίνουν στο «σ.σ.» ότι το 2003 πρόκειται να αποδειχθεί ιδιαίτερα δύσκολη χρονιά για τη συγκράτηση του πληθωρισμού. Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης θα βρίσκεται σε εγρήγορση, ώστε να είναι σε θέση να αναστείλει κάθε ενδεχόμενο κύμα ανατιμήσεων σε αγαθά ευρείας κατανάλωσης, αλλά και στον κλάδο των υπηρεσιών. Τα ίδια στελέχη προσθέτουν ότι τα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζει πολλές φορές η κυβέρνηση για τη συγκράτηση των τιμών οφείλονται στην αδυναμία της Επιτροπής Ανταγωνισμού να επιβάλει την τάξη στην αγορά, να εξασφαλίσει δηλαδή συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού σε βασικούς κλάδους της εγχώριας οικονομίας. Δεν είναι τυχαίες εξάλλου οι συντονισμένες ανατιμήσεις που αποφασίζουν σε αρκετές περιπτώσεις βιομηχανίες που δραστηριοποιούνται στον ίδιο κλάδο, καταλύοντας τον μεταξύ τους ανταγωνισμό σε βάρος των καταναλωτών και του πληθωρισμού.

Π.Παντελιάδης: «Οι αυξήσεις θα είναι χαμηλότερες του πληθωρισμού»

Κάνοντας μία εκτίμηση της ισχύουσας κατάστασης στο μέτωπο των τιμών αλλά και των δεδομένων που προβλέπεται να ισχύσουν εντός του 2003, ο πρόεδρος του ΣΕΣΜΕ κ. Παντελής Παντελιάδης δήλωσε στο περιοδικό μας: «H εξέλιξη των τιμών στα σούπερ μάρκετ θα εξαρτηθεί από την τιμολογιακή πολιτική των προμηθευτών μας και από τα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων που πραγματοποιούνται στις αρχές του χρόνου μεταξύ λιανεμπορίου και προμηθευτών, οι οποίες πάντως κυριαρχούνται από κλίμα συναίνεσης και συνεργασίας. Αν δεν υπάρξουν έκτακτα και απρόβλεπτα γεγονότα πιστεύω ότι, όπως και τα προηγούμενα χρόνια, οι αυξήσεις θα είναι κατά μέσο όρο χαμηλότερες από τον πληθωρισμό. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης προβάλλουν περισσότερο (ή αποκλειστικά) τις περιπτώσεις των προϊόντων με τις μεγαλύτερες αυξήσεις. Για παράδειγμα, όταν στα μέσα Δεκεμβρίου ορισμένες προμηθευτικές επιχειρήσεις κοινοποίησαν νέους τιμοκαταλόγους στο Υπουργείο Ανάπτυξης, προβλήθηκε η ανατίμηση ενός προϊόντος (κακάο) του οποίου η αύξηση ήταν η μεγαλύτερη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση εκείνο που δεν ειπώθηκε ήταν το ότι η διεθνής τιμή του κακάο έχει φθάσει στα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας 15ετίας. Με την ελλιπή ενημέρωση δημιουργούνται λανθασμένες εντυπώσεις. Όταν για παράδειγμα μια εταιρεία που έχει μικρό μερίδιο στην αγορά του χαρτιού ανατιμά έναν κωδικό της, η εντύπωση που δίνεται είναι ότι σημειώθηκε γενικά ανατίμηση στα χαρτικά, δηλαδή από όλες τις επιχειρήσεις σε όλα τα προϊόντα του κλάδου. Εκείνο όμως που ενδιαφέρει τον καταναλωτή, την κυβέρνηση και όλους μας για την πορεία του πληθωρισμού είναι η συνολική εικόνα της αγοράς. Πιστεύω ότι το Υπουργείο Ανάπτυξης, που έχει ολοκληρωμένη άποψη για την πορεία των τιμών, αφού οι προμηθευτές υποχρεώνονται να το ενημερώνουν πριν προχωρήσουν σε ανατιμήσεις, καλό θα ήταν να ενημερώνει με τη σειρά του την κοινή γνώμη. Θα αποφύγουμε έτσι τη δημιουργία λανθασμένων εντυπώσεων. Άλλωστε δεν υπάρχει λόγος να μένει τίποτα κρυφό. Αντίθετα η δημοσιοποίηση όλων των στοιχείων από την πλευρά του Υπουργείου θα συνέβαλλε στη διαφάνεια, στην ενημέρωση του καταναλωτή και στην απόδοση στο ζήτημα των πραγματικών του διαστάσεων».

Στην ερώτηση για το πώς αντιμετωπίζει το λιανεμπόριο το γεγονός ότι σε αρκετές περιπτώσεις οι ανατιμήσεις γίνονται ταυτόχρονα από όλες ή από τις περισσότερες εταιρείες ενός κλάδου, ο κ. Παντελιάδης απάντησε: «Το γεγονός αυτό προβάλλεται συχνά με τρόπο που υπονοεί ότι υπάρχει συνεννόηση μεταξύ των επιχειρήσεων για τις αυξήσεις. Αυτό, όπως γνωρίζετε, απαγορεύεται από τον νόμο για την προστασία του ανταγωνισμού. Το ότι συμβαίνει σε ορισμένες περιπτώσεις δεν σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις παρανομούν. Αυτό που ισχύει στην πραγματικότητα είναι ότι κανείς δεν θέλει να κάνει το πρώτο βήμα, να ανακοινώσει δηλαδή πρώτος ότι προχωρά σε ανατιμήσεις, για λόγους ανταγωνισμού. Όταν όμως μια εταιρεία, που συχνά είναι ο leader στη συγκεκριμένη αγορά και διαθέτει περισσότερα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, προχωρήσει σε αυξήσεις, οι υπόλοιποι ακολουθούν».

Τι υποστηρίζει η βιομηχανία

Από την πλευρά τους οι προμηθευτές υποστηρίζουν πως οι εταιρείες τους, έχοντας απορροφήσει ένα μεγάλο μέρος του κόστους της εισαγωγής του ευρώ στις χρηματικές συναλλαγές, αλλά και της συγκράτησης του πληθωρισμού για τη διασφάλιση των αναγκαίων προϋποθέσεων ένταξής μας στο ενιαίο ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα, έπρεπε να αυξήσουν τις τιμές των προϊόντων τους. Εξάλλου αρκετές από τις εταιρείες που παράγουν ή διανέμουν βασικά καταναλωτικά αγαθά προχώρησαν σε αυξήσεις των τιμών των προϊόντων τους που δεν ξεπερνούσαν τον επίσημο πληθωρισμό. Στέλεχος ενός από τους μεγαλύτερους ελληνικούς ομίλους του κλάδου των τροφίμων μάς δήλωσε χαρακτηριστικά: «Το 2002 μεσοσταθμικά οι αυξήσεις στα προϊόντα μας ήταν της τάξης του 2,8%, είχαν ήδη δοθεί από το καλοκαίρι και δεν αφορούσαν τα προϊόντα που ήδη κυκλοφορούσαν στην αγορά, αλλά μία μεγάλη γκάμα προϊόντων που λανσάραμε φέτος. Για τις μεγάλες εταιρείες είναι εύκολο να κρατήσουν τις αυξήσεις των προϊόντων τους κάτω από τον πληθωρισμό: απλώς ανατιμούν τα προϊόντα που δεν συμμετέχουν στο «καλάθι της νοικοκυράς». Τη δυνατότητα αυτή την έχουν όλες οι μεγάλες βιομηχανίες που διαθέτουν διαφορετικές σειρές προϊόντων –και μιλώ για το «top 10» της βιομηχανίας».

Όπως μας εξήγησε, πολλές φορές το Υπουργείο Ανάπτυξης καταγράφει την αύξηση της τιμής πώλησης ενός προϊόντος, η οποία στην ουσία δεν είναι αύξηση αλλά διακοπή μιας προσφοράς. Επί παραδείγματι εάν μια εταιρεία που πουλούσε ένα με έκπτωση ενός ευρώ σταματήσει την προσφορά, το Υπουργείο θα καταγράψει αύξηση της λιανικής τιμής του. «Και γνωρίζετε πολύ καλά ότι στην αρχή του χρόνου, οπότε γίνεται η εκτίμηση των οικονομικών δεδομένων και λαμβάνονται οι αποφάσεις για την ετήσια στρατηγική κάθε εταιρείας, σε δύσκολους καιρούς, δύο είναι οι τομείς που θίγονται πρώτοι: της διαφήμισης και των προσφορών…», επισήμανε ο συνομιλητής μας, καταλήγοντας: «Αναπόφευκτα η βιομηχανία πρέπει να απορροφήσει και τις αυξήσεις του πετρελαίου, των μισθών και των τιμολογίων των δημόσιων οργανισμών (ΟΤΕ, ΔΕΗ κλπ). Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το θέμα του πετρελαίου, σημειώστε πως σε μία μεγάλη βιομηχανία τροφίμων η συμμετοχή του κόστους του πετρελαίου στο συνολικό κόστος λειτουργίας της είναι περίπου 15%, αλλά και η αύξηση της τιμής του ήταν επίσης περίπου 15%. Αυτό σημαίνει αυτόματα μία επίπτωση στις τιμές ύψους 1,5%… Οι βιομηχανικές εταιρείες δεν κρατούν τις αυξήσεις σε επίπεδο κάτω του επίσημου πληθωρισμού από καλοσύνη, αλλά γιατί τους το επιβάλει ο ανταγωνισμός, καθώς σε συνθήκες υπερπληθώρας προϊόντων, όταν ένα προϊόν ανατιμάται σημαντικά, οι καταναλωτές στρέφονται σε προϊόντα του ανταγωνισμού του».

Σχολιάζοντας σχετικά ο κ. Δημήτρης Φωτόπουλος, εμπορικός διευθυντής της ΔΕΛΤΑ ΠΡΟΤΥΠΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ, δήλωσε ότι ιδιαιτέρως οι βιομηχανικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον, όπως η γαλακτοβιομηχανία, δεν έχουν καμία διάθεση να προβαίνουν σε ανατιμήσεις, διότι κάτι τέτοιο μεσοπρόθεσμα ανοίγει τον δρόμο για την ένταξη και νέων ανταγωνιστών στο παιχνίδι της αγοράς (π.χ. των private label, των εισαγωγέων κ.ά.) εις βάρος των μεριδίων των υφιστάμενων επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο αυτό, όπως μας εξήγησε, μεσοσταθμικά οι ανατιμήσεις της ΔΕΛΤΑ ΠΡΟΤΥΠΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ το Μάρτιο του 2002 δεν υπερέβησαν το επίπεδο του πληθωρισμού, πράγμα που ισχύει και με αυτές στις οποίες πρόκειται να προχωρήσει στις αρχές του νέου έτους, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά: «Τέτοιες ανατιμήσεις σε καμία περίπτωση δεν καλύπτουν την αύξηση των τιμολογίων των πηγών ενέργειας, η οποία ως γνωστόν ήταν μεγαλύτερη του πληθωρισμού, ούτε τις νέες οικονομικές υποχρεώσεις της βιομηχανίας εντός του 2003, όπως προκύπτουν από τη συμμετοχή της στα προγράμματα της ανακύκλωσης. Πολύ περισσότερο δεν καλύπτουν τις ανάγκες χρηματοδότησης των επενδυτικών μας πλάνων, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν και τη δημιουργία μεγάλης γαλακτοκομικής μονάδας στη βόρεια Ελλάδα, η λειτουργία της οποίας θα προσφέρει 150 νέες θέσεις εργασίας».

Ανατιμήσεις ανά προϊόν

Κακάο έως 37,4%

Κρουασάν έως 17%

Γαριδάκια έως 17%

Τσιπς έως 17%

Παξιμάδια έως 17%

Σοκολάτα ρόφημα έως 12%

Γάλα σοκολατούχο έως 11,5%

Κατεψυγμένα λαχανικά έως 10%

Φρυγανιές έως 8%

Κρασιά έως 8%

Κίτρινα τυριά έως 7,5%

Φέτα έως 7%

Γάλα εβαπορέ έως 7%

Κασέρι έως 6%

Κρέμες έως 5%

Σαλάτες έως 5%

Γάλα παιδικό έως 5%

Αναψυκτικά έως 4,5%

Δημητριακά έως 4,5%

Γιαούρτια με δημητριακά έως 4,5%

Γιαούρτια παιδικά έως 4,5%

Γάλα παστεριωμένο έως 4%

Επιδόρπια έως 4%

Γαρίδες έως 4%

Τόνος έως 4%

Σαρδέλες έως 4%

Αλάτι έως 4%

Μπίρες έως 3,7%

Ξύδια έως 3%

Αλκοολούχα ποτά έως 3%

Επαγγελματικά σιρόπια έως 2%